Op de Internationale Funkausstellung in Berlijn worden traditioneel veel televisies getoond. Die waren er ook dit jaar op de 99e editie weer, maar het nieuws viel bij grote namen als LG, Sony, Panasonic en Samsung wat tegen. De meeste merken hadden hun kruit begin dit jaar al verschoten, zodat er nu weinig meer overbleef dan de huidige line-up tonen. Chinese fabrikanten TCL en Hisense kwamen wel met wat aardige nieuwtjes op televisiegebied naar de IFA. Waar de meeste andere fabrikanten inzetten op oled of QD-oled, hadden TCL en Hisense juist vooral lcd-televisies met minileds staan. Daarmee bouwen beide merken enorme toestellen die behoorlijk betaalbaar beloven te zijn, gelet op de hoeveelheid beeld die je ervoor terugkrijgt. In deze preview bekijken we deze en andere televisietrends op de IFA van 2023.
Hisense: 100"-tv en nieuw 8k-topmodel
Hisense bracht zijn ULED-line-up al in januari mee naar de CES: lcd-televisies met een breed kleurbereik. Hisense maakt over het algemeen gebruik van VA-panelen. Zelfs in de midrange-U6-serie zijn die voorzien van full array local dimming, waarbij sommige exemplaren een miniledbacklight hebben. Vanaf de U7-serie hebben alle televisies minileds en werkt het lcd-paneel op maximaal 144Hz, terwijl de U8 en ULED X-topmodellen zijn voorzien van een beter geluidssysteem en een paneel met betere kijkhoeken.
Op de IFA liet Hisense een nieuwe 8k-televisie zien van 85" in de luxe ULED X-serie. Eerder waren er alleen een model van 110" met deze resolutie en een 85"-televisie met 3840 bij 2160 pixels. Helaas laat een medewerker weten dat de 8k-variant niet naar Nederland komt, zodat hier de 4k-televisie van 85" het topmodel blijft. Heel rouwig hoeven we daar misschien niet om te zijn. Hisense belooft voor de nieuwe televisie een maximale helderheid van 2500cd/m² en spreekt over meer dan 5000 dimmingzones: precies evenveel als bij het bestaande 4k-model. Dat wil niet zeggen dat het beeld er niet imposant uitziet. Vooral op de enigszins verduisterde stand van Hisense was de 85"-ULED X een helderheidskanon, en dankzij de erg hoge resolutie ziet het beeld er zelfs van dichtbij bekeken scherp uit.
Een televisie die hier wel moest verschijnen, is het nieuwe 100"-model in de U7-serie. Het miniledbacklight heeft ongeveer 1000 dimbare zones, waarbij Hisense een maximale helderheid van 1000cd/m² belooft. Hoewel duidelijk feller dan de gemiddelde oledtelevisie, die een dergelijke helderheid alleen haalt op een klein wit vlakje, is de televisie zichtbaar minder helder dan het topmodel. Misschien is het dus maar goed dat het oppervlak wat minder spiegelt.
Op de beurs was ook te zien dat de kijkhoeken minder goed zijn, waarbij de kleuren vanaf de zijkant fletser ogen. Interessant aan de 100"-U7-televisie is vooral dat hij al volgende maand hier moet uitkomen en dan 4500 euro gaat kosten. Op dit moment staat er één 98"-televisie in de Pricewatch die goedkoper is: de TCL 98C735, maar die heeft mindere specificaties wat helderheid en local dimming betreft. De rest van het (kleine) aanbod van televisies om en nabij 100" is meer dan 1000 euro duurder.
De televisies draaien allemaal Hisenses eigen Vidaa OS, door de fabrikant getoond op een U8K-toestel. Het platform lijkt tijdens de demonstratie erg snel te werken en beschikt inmiddels over de meeste in Nederland relevante streamingdiensten. Hisense belooft het op nieuwe televisies minstens vier jaar te updaten. Ook zouden gebruikers de standaard getoonde reclame kunnen uitzetten.
Groot is in
Marktleider Samsung, die televisies verkoopt op basis van zowat alle nu gangbare beeldtechnieken, ziet ook dat ‘groot’ in is. Was 65" vroeger zowat de grootste maat televisie die je kon kopen, de komende jaren zal het uitgroeien tot standaardmaat, waarbij 75" het nieuwe 65" is en het aanbod van nog grotere televisies toeneemt. Zo blijkt uit marktonderzoek dat Samsung tijdens een informatiesessie op de beurs presenteert. Uit het marktonderzoek wordt ook duidelijk dat de vervangingstermijn van televisies afneemt: gemiddeld binnen vier tot vijf jaar in plaats van vijf tot zes jaar. Misschien komt het doordat de prijzen dalen, wat mogelijk wordt doordat paneelmakers momenteel een overschot hebben.
In het televisiedeel van de CityCube, die Samsung traditioneel bezet houdt op de IFA, stonden ongeveer evenveel oledtelevisies als lcd-modellen. Naast QD-oledschermen met beeldmaten tot 77" komen er binnenkort een paar grote woledtelevisies van 77" en 83", waarvan het paneel is ingekocht bij aartsrivaal LG. In de Neo QLED-serie, zoals Samsung zijn high-end lcd-televisies noemt, stonden op de stand een 85"-4k-televisie, een 85"-8k-model en even verderop een 8k-scherm van 98". Voor de Benelux kondigde Samsung in juli al een 4k-tegenhanger aan van 98"-formaat: de Q80C.
:strip_exif()/i/2006075184.jpeg?f=imagenormal)
op de IFA
Voor de toekomst zet Samsung zoals bekend in op microledschermen opgebouwd uit een serie modules met piepkleine, anorganische ledjes. Tegen het eind van het jaar moet de volledige line-up in Europa leverbaar zijn, bevestigde Samsung opnieuw op de IFA. Met prijzen van ruim boven de 100.000 euro zijn dat nog zeker geen producten voor de gewone consument. Op de informatiesessie gaf Samsung een indruk van waar die kosten vandaan komen. Niet alleen moest de fabrikant een techniek ontwikkelen om tientallen miljoenen microscopische ledjes perfect naast elkaar op een module te plaatsen, ook moesten de modules praktisch randloos worden gemaakt zodat ze tot een naadloos scherm in elkaar kunnen worden geschoven. Daarvoor is extra dunne bedrading nodig van de voorkant tot de achterkant van de module. Het glas aan de zijkant is voorzien van een speciale structuur die invallend licht zo min mogelijk reflecteert, zodat de naden tussen de schermdelen zo min mogelijk zichtbaar worden. Voordat modules in het scherm worden geplaatst, worden eerst de gammakarakteristieken nagemeten, zodat de modules wat helderheid betreft perfect op elkaar kunnen worden afgestemd.
Samsung is niet de enige die op beurzen met microledschermen pronkt, maar het heeft wel de grootste line-up en lijkt stukken verder met het commercialiseren van de techniek. Zowel Hisense als TCL toonde ook ledschermen op de IFA, maar met veel grovere pixels, wat een afmeting van meer dan 130" oplevert voor de op de beurs getoonde 4k-schermen. Ook andere beeldeigenschappen halen het niet bij die van de microledschermen van Samsung. Zo zijn bij de Chinese schermen uitgevallen pixels te zien en modules die net niet helemaal goed op elkaar aansluiten.
TCL: 20.000 dimmingzones en de goedkoopste grote tv
Twee hallen verder dan Hisense stond TCL, dat een complete line-up nieuwe, heel grote televisies naar de IFA had meegebracht. Alle beschikken over quantumdots en een miniledbacklight. Op de stand stonden twee 98"-televisies broederlijk naast elkaar: het nieuwe topmodel X955 en de eveneens nieuwe C955. Daarachter stond de goedkopere C805. Net als bij Hisense beschikken al deze televisies over een 144Hz-paneel. Bij de duurdere twee weten we zeker dat het om VA-panelen gaat. Alle tv's draaien op het Google TV-platform.
In 98"-uitvoering hebben de C955 en X955 respectievelijk ongeveer 2000 en 5000 localdimmingzones. Waar de C955 ook een piekhelderheid van 2000cd/m² zou kunnen bieden, heeft de X955 zelfs een maximum van 5000cd/m². Beide schermen hebben een vergelijkbare spiegelende coating, waardoor een zwart scherm ook in een redelijk lichte ruimte nog mooi zwart blijft, ten koste van zichtbare reflecties.
Omdat TCL de schermen direct naast elkaar had gezet en beide hetzelfde filmpje afspeelden, was inderdaad te zien dat de X955 nog feller gaat. Dat is geen verschil van dag en nacht; in het korte democlipje oogden vooral highlights nog feller, maar niet twee keer zo fel. Dat is logisch, vanwege de logaritmische manier waarop onze ogen helderheid waarnemen. Het zal ook nog moeten blijken welke helderheid de schermen halen in een nauwkeurige beeldmodus, en hoe de helderheid van het scherm zich verhoudt tot het average picture level, ook wel het percentage wit in beeld. Hoewel lcd-televisies hun helderheid over het algemeen beter kunnen vasthouden als het hele scherm wit moet zijn dan (QD)-oledschermen, was op de beurs ook al te zien dat het beeld wat dimt naarmate er meer in beeld staat.
:strip_exif()/i/2006075186.jpeg?f=imagenormal)
blooming te zien, als een blauwige gloed onder de bloem.
Zeker als je er onder een hoek naar kijkt, is blooming enigszins zichtbaar rondom heldere objecten in beeld die afsteken tegen een zwarte achtergrond. Dat kan ook niet anders bij gebruik van minileds, die de helderheid niet pixelperfect kunnen regelen. Toch viel het ons mee hoe zichtbaar blooming is op deze televisies, ook in vergelijking met de modellen van Hisense even verderop. Bij de televisies van de concurrent liepen de lampjes af en toe een beetje achter op de beeldinhoud bij snelle bewegingen in beeld, waardoor een spoor van uitdovende ledjes was te zien. Op de TCL-televisies was dat niet in die mate zichtbaar, al maakten de verschillende opstellingen en afgespeelde content het lastig om de toestellen goed met elkaar te vergelijken.
De X955 en C955 waren niet eens de grootste televisies op de stand van TCL. Dat was de X11G Max met een diagonaal van 115", wat het scherm een breedte van ongeveer 2,5m geeft. De 80kg zware 4k-tv heeft een miniledbacklight met maar liefst 20.000 dimmingzones, plus dezelfde 5000cd/m² piekhelderheid als de X955. Het paneel in deze televisie is wat matter dan dat in de 98"-modellen en onverwacht is dat de kijkhoeken wat slechter lijken dan bij de kleinere modellen, met meer zichtbare blooming vanaf de zijkant. De X11G Max is voorlopig alleen beschikbaar in China, waar hij nu kan worden gepreorderd. Volgens een medewerker op de stand zou de televisie USD 5000 gaan kosten, maar dat lijkt ons zeer de vraag. In China kost de televisie nu immers ongeveer USD 11.000.
Update 6-9, 17:00: TCL heeft vanmiddag de prijzen van de nieuwe televisies met ons gedeeld, te vinden in onderstaande tabel. Merk op dat kleinere varianten waarschijnlijk over minder localdimmingzones beschikken dan de bovengenoemde aantallen, die gelden voor de 98"-televisies. Alle C805-televisies moeten nog deze maand in de winkels liggen; de C955- en X955-series volgen in oktober. In april 2024 wordt de 115" X955-televisie verwacht in Nederland. De prijs daarvan is nog niet bekend.
C805 | C955 | X955 | |
98" | €4999 | €6999 | €7999 |
85" | €1999 | €3599 | €4599 |
75" | €1699 | €2299 | - |
65" | €1199 | €1999 | - |
55" | €899 | - | - |
50" | €799 | - | - |
Voor wie vooral graag een heel groot beeld heeft, maar minder geeft om de beeldkwaliteit, heeft TCL overigens ook een echt instapmodel-98"-televisie: de 98P745. Die werd niet getoond op de IFA, maar moet binnenkort in de winkels liggen. Met een adviesprijs van 2800 euro lost hij de bovengenoemde 98C735 af als goedkoopste tv op dit formaat. Dit scherm zou echter geen enkele vorm van local dimming hebben, waarmee vooral de hdr-beeldkwaliteit niet zo goed zal zijn.