Adobe Photoshop Generative Fill AI - Is het nog een foto? En van wie zijn de rechten?

Het toevoegen van Generative Fill in Photoshop is revolutionair. Enerzijds scheelt het veel tijd bij bewerkingen en anderzijds kan beeldmateriaal worden toegevoegd op basis van een externe dataset. Dat is een grote stap in de historie van de beeldbewerkingssoftware. Wel zijn er nog technische beperkingen en roept het twee vragen op: wie is de eigenaar van de beelden als AI hier een grote stempel op drukt en wanneer is een foto nog een foto?

Samenvatting van de opties

Objectcreatie: kies een gebied in de afbeelding en geef aan wat je wilt creëren of vervangen. Het resultaat verschijnt in een nieuwe laag.

Achtergrondcreatie: selecteer de achtergrond, voeg een tekstprompt toe en voeg nieuw materiaal toe of breid de scène uit.

Itemverwijdering: verwijder objecten uit de afbeelding met een selectie.

Pas de lucht aan: selecteer de lucht en laat de prompt leeg of vul in de prompt bijvoorbeeld 'zonsondergang' in.

Wijzig de beeldverhouding: Generative Fill kan inhoud toevoegen als de beeldverhouding wordt veranderd, zoals het wijzigen van verticale in horizontale foto's of andersom.

Genereer een nieuw beeld op een leeg canvas, puur op basis van steekwoorden.

In zijn voorwaarden voor de bèta stelt Adobe dat de beelden niet voor commerciële doeleinden gebruikt mogen worden: "Terwijl de generatieve-AI-functies zich in de bètafase bevinden, is alle gegenereerde uitvoer uitsluitend bedoeld voor persoonlijk gebruik en niet voor commerciële doeleinden."

Vooralsnog is het gebruik dus beperkt tot privébeelden, maar het lijkt aannemelijk dat dit verandert als de functie uit bèta is. Photoshop wordt immers vooral gebruikt door professionals, zoals fotografen en ontwerpers. Daarnaast moeten de generatieve-AI-functies worden gebruikt in overeenstemming met Adobe's gebruikersrichtlijnen, zoals het respecteren van rechten van derden en een verbod op het gebruik van gescripte processen. Verder zijn bepaalde zaken uitgesloten, zoals expliciete naaktheid, haatdragende inhoud, geweld en 'bedrieglijke content'.

Rechten

Een vraag die je kunt stellen bij iedere AI-foto, is van wie de rechten zijn. En maakt het nog uit of er een beetje gebruikgemaakt wordt van Generative Fill of dat het merendeel van het beeld eruit bestaat? We vroegen het ict-jurist Arnoud Engelfriet. "De Auteurswet zegt dat je rechthebbende bent op een werk als het jouw 'eigen intellectuele schepping' is, dus als jij de creatieve inbreng hebt verricht", zegt Engelfriet. "Anderen die hebben meegewerkt, mogen dan alleen ondergeschikte tot geen creatieve inbreng hebben gehad. Denk aan een eindredacteur of de drukker die de kleuren wat bijstelt zodat ze mooi uitkomen op glossy papier. Bij generatieve AI komt het werk tot stand vanuit de prompt, zodat je volgens mij goed kunt zeggen dat de prompter de rechthebbende moet zijn. Vaak zie je echter dat er verschillende varianten van hetzelfde werk gemaakt worden en dan kun je je afvragen of het allemáál uit de creativiteit van de prompter komt."

"Ik heb nu niet het gevoel dat hier grote problemen door ontstaan. De vraag van wie zo'n generative-AI-werk is, is meer voor de interesse dan voor zakelijk keiharde gelddiscussies. Tegelijk is het ook weer raar dat iemand die simpelweg 'kat in een astronautenpak' intypt, ineens wél de rechten heeft. Onder de Auteurswet is er creativiteit of niet, het is geen glijdende schaal waarbij je een beetje creatief bent en dan een mager auteursrecht hebt of dat je de nieuwe W.F. Hermans bent en dus een enorm sterk auteursrecht hebt. Dus de vraag is: 'Brengt deze prompt creativiteit teweeg en komt die creativiteit door de prompt?' Zo ja, dan heb je auteursrecht. Zo nee, dan niet. Je moet denk ik dan een fundamentele discussie voeren: we hebben auteursrecht ingevoerd zodat mensen moeite gaan doen om mooie, leuke, uitdagende enzovoort werken te maken. Dat auteursrecht geeft ze immers een businessmodel om kopieën daarvan te verkopen. Als je nu zonder moeite enorm veel werken kunt maken, is het dan nog wel nódig dat er auteursrecht komt te rusten op je werk?"

Na een paar klikken is de complete achtergrond vervangen. Het resultaat is niet perfect, maar zelfs aan de schaduw op de grond is gedacht.

De linkerfoto toont een kapotte Russische T-72-tank op het Leidseplein in Amsterdam. Na een paar klikken is de complete achtergrond vervangen en staat de tank in een bos. Het resultaat is niet perfect, maar zelfs aan de schaduw op de grond is gedacht.

Is het nog een foto?

De traditionele definitie van een foto is een beeld dat wordt geproduceerd door licht op een lichtgevoelig oppervlak te laten vallen, zoals een fotografische film of een elektronische beeldsensor in een digitale camera, vandaar de uitdrukking 'schrijven met licht'. Een foto die niet op die manier tot stand komt, maar wordt gegenereerd door een AI op basis van een bepaalde dataset, is in feite een synthetische foto. Hoewel deze beelden op foto's kunnen lijken, zijn ze niet het resultaat van het gebruikelijke fotografische proces. Kun je die beelden dan wel of niet een foto noemen? Dat is eigenlijk een taalkundige en filosofische discussie.

Al sinds de eerste versies van Photoshop en andere beeldbewerkingssoftware is er discussie over de gevolgen van beeldbewerking. Een purist vindt het al te ver gaan als rommelige elementen digitaal worden weggepoetst, maar tegelijk is het voor creatieve bewerkingen al vele jaren gebruikelijk om via lagen delen toe te voegen die er in werkelijkheid niet waren. Het is dan vooral een kunstvorm, geen registratiejournalistiek. Bovendien kwam manipulatie ook al in de tijd van de doka voor en is het dus niets nieuws. Met de intrede van gegenereerde AI-beelden, die soms bijna niet van echt te onderscheiden zijn, is een nieuw hoofdstuk toegevoegd. Je kunt zeggen dat het concept van wat een foto is, daarmee opnieuw geëvolueerd is. Als we een foto zien als een visuele weergave van iets, kan dat zowel door een camera vastgelegd zijn als (deels) samengesteld met behulp van digitale bewerkingstechnieken. Wat wel of niet als een foto kan worden beschouwd, is dus grotendeels subjectief; een purist en een kunstenaar zullen hier verschillend naar kijken.

Een punt van zorg is manipulatie en beïnvloeding van mensen door nepfoto's die door velen voor echt worden aangezien. Tot nu toe ging het vaak om relatief onschuldige beelden, zoals de paus in een pufferjack en Trump die gearresteerd werd. Nu dergelijke beelden echter met een paar woorden te genereren zijn, ligt de drempel lager dan ooit. Het is niet ondenkbaar dat een AI-foto leidt tot onschuldige slachtoffers en reputatieschade, net als nepnieuws en desinformatie. Makers van AI-software proberen dit risico te beperken door verboden woorden in te stellen en beelden van een watermerk te voorzien, maar helemaal sluitend is dit niet.

Adobe zelf schreef hier afgelopen mei een blog over. "De mogelijkheid om binnen enkele seconden overtuigende synthetische beelden te creëren van politieke leiders, beroemdheden en zelfs mensen die je kent, is binnen handbereik. Bovendien kunnen AI-tools het stemgeluid van mensen nabootsen en zijn daarmee realistisch klinkende videoclips te maken. Het gevaar van synthetische media is 'zien is geloven'. Hoewel we misschien zijn getraind om sceptisch te zijn over het geschreven woord als we het bronmateriaal niet kennen of vertrouwen, hebben mensen nog de neiging om te vertrouwen op wat ze zien en horen."