Aantal gebruikte AI's door Nederlandse overheden neemt in jaar toe van 8 tot 81

Nederlandse overheden gebruiken samen 81 AI-toepassingen. Dit is 'flink' meer dan in 2024, toen TNO nog 8 generatieve-AI-toepassingen telde. Bijna de helft van de toepassingen wordt dagelijks gebruikt.

Op dit moment gebruiken Nederlandse overheden, zoals ministeries, gemeenten en provincies, 37 AI-toepassingen dagelijks, schrijft TNO in de Overheidsbrede Monitor GenAI. Vooral gemeenten gebruiken generatieve-AI-toepassingen, met 34 stuks. Het gaat hierbij vooral om chatbots die ondersteunen bij het verwerken van informatie.

Het gros van de toepassingen, 63 van de 81, is bedoeld om medewerkers te ondersteunen. Het gaat bijvoorbeeld om ChatGPT-achtige chatbots, zoals DefGPT van het ministerie van Defensie, die ingezet kunnen worden bij meerdere taken of juist specifiekere taken, zoals het opzoeken en analyseren van informatie.

Van de toepassingen zijn er 14 waarbij burgers de eindgebruikers zijn. Het gaat hier voornamelijk om gemeentelijke chatbots. Zo is er de Chatbot Virtuele Gemeente Assistent, die door 25 gemeenten wordt gebruikt en opensource is.

De foundation models achter de generatieve-AI-toepassingen zijn vaak Amerikaans. Dat geldt voor 44 toepassingen, ofwel 54 procent. Bij een groot deel van de toepassingen – 34, ofwel 42 procent – is onbekend wat het land van oorsprong is. Slechts één toepassing gebruikt een Nederlands model en twee andere gebruiken AI-modellen uit andere EU-landen. Overheden onderzoeken volgens TNO hoe ze minder afhankelijk kunnen worden van Amerikaanse leveranciers.

Reacties (12)

[xxtremexx]

De onderzoeksmethode is vrij beperkt, iets dat TNO Vector zelf ook erkent. Er zijn bijvoorbeeld slechts 17 interviews afgenomen. Wat ik nog belangrijker vind: deze gesprekken zijn uitsluitend gevoerd met deelnemers die al betrokken zijn bij GenAI-toepassingen binnen overheidsorganisaties. Dat zorgt meteen voor een gekleurd beeld. Ik vraag me vooral af hoeveel ambtenaren GenAI gebruiken zonder dat dit officieel is vastgelegd. Welke bots worden er ingezet? Voor welke taken? En welke data wordt daarbij gedeeld? Dit zou zomaar een heel ander beeld kunnen opleveren en mogelijk een aanzienlijk veiligheidsrisico blootleggen.

[IndigoX]

AI is geen telbaar zelfstandig naamwoord!

Het is juister om te zeggen: "aantal gebruikte AI modellen" of "aantal gebruikte AI algoritmes" of "aantal gebruikte automatiseringen met AI"

AI is een wetenschappelijke discipline, net als wiskunde of biologie. Omdat AI een discipline is, zou je niet "een AI" moeten zeggen, net zoals wij niet "een biologie" zeggen.

[Reactie gewijzigd door IndigoX op 3 december 2025 09:48]

[jellybrah]

"Artificial intelligences" klinkt ook niet inderdaad ;)

[bantoo]

Is er ook iets taak specifiek aan deze botsof is het gewoon een wrapper met een logo van de overheid er op? Ieder beunbedrijf lijkt nu zo'n chatbot te hebben met nul features.

[ApexAlpha]

Dit is gewoon een wrapper rondom ChatGPT dat door Microsoft per kruiwagen elk Nederlandse overheid binnen wordt geloodst zonder enig nadenken.

Het enige Europese "foundational model" is Mistral. Dus de rest zijn wrappers rondom andere models, 99% ChatGPT via MS Copilot denk ik.

Je zou ook een Europese startup kunnen gebruiken: https://textcortex.com

Maar dat is een 'risico', want niet Microsoft. Vroeger had je een uitspraak: "No manager was ever fired for buying IBM."

In Nederland kun je 1 op 1 overzetten: "No manager was ever fired for buying Microsoft."

Microsoft heeft de NL overheid volledig overgenomen van binnenuit.

[ReyHyper]

Mistral wordt bij de rijksoverheid toegepast in de vorm van "Vlam AI" in samenwerking met een flink deel van de ministeries. "Eigen AI" Rijksoverheid

Ms oriëntatie is overigens voor belangrijk deel het gevolg van de beoogde gebruikers: bij welke organisatie wil jij werken wanneer wordt gewerkt met voor jou onbekende software? Anderzijds is het kostbaar om een hoge leercurve in te moeten gaan met elke ambtenaar die je aanneemt, zeker met oog op grote getalen benodigd flexibel inzetbaar personeel.

Kortom: het geschetste beeld is wat ongenuanceerd maar daarmee niet onwaar er kleven zeker risico's om als overheid met startups zaken te doen. Denk aan informatieveiligheid en privacy.

[ApexAlpha]

Overheden onderzoeken volgens TNO hoe ze minder afhankelijk kunnen worden van Amerikaanse leveranciers.

Tijd voor een onderzoekscommissie met 20 politici die samen nog geen gameboy kunnen opstarten om een mooi rapport te schrijven hierover.

Of gewoon dit: nieuws: Europees AI-bedrijf Mistral komt met nieuwe AI-modellen en maakt ze o...

Maar dat is te simpel.

[xoniq]

om een mooi rapport te schrijven hierover.

Hoezo? Daar hebben ze toch 81 AI's voor?

[Metalfreak]

Nu zijn het er dan dus 82

[Reactie gewijzigd door Metalfreak op 3 december 2025 09:31]

[xoniq]

Men heeft geen humor meer tegenwoordig of zien de ironie niet in tegenover dit nieuwsartikel en het schrijven van rapporten. Aangezien ze tegenwoordig ook hun verkiezings programmas niet meer zelf schrijven.