Experts adviseren Nederlandse overheid om beter AI-klimaat te faciliteren

Zestig experts hebben in opdracht van het Nederlandse ministerie van Economische Zaken en Klimaat het Nationaal AI Deltaplan gepresenteerd. Dit plan moet de overheid adviseren over haar AI‑strategie. In het plan staan onder meer suggesties voor extra investeringen, privacymaatregelen en licentiemodellen.

Het Nationaal AI Deltaplan is een document met 52 aanbevelingen die Nederland een voorsprong moeten geven in de ontwikkeling van kunstmatige intelligenties en toepassingen daarvan. Er ligt daarbij veel nadruk op autonomie, zodat Nederland minder afhankelijk wordt van AI-aanbieders van buiten Europa. Daarnaast benadrukken de experts het belang van privacy en de risico's die het gebruik van AI met zich meebrengt.

In het document wordt de overheid onder meer geadviseerd om een klimaat te creëren waarin investeringen in en de bouw van AI-infrastructuur bevorderd worden. Daarbij zou het voor ondernemers en bedrijven aantrekkelijker gemaakt moeten worden om zich in Nederland te vestigen.

In het verlengde daarvan pleiten de experts voor verschillende instellingen die de randvoorwaarden voor een sterker AI-klimaat moeten verbeteren. Zo wordt de oprichting van het Nationaal Agentschap voor Disruptieve Innovatie voorgesteld om technologische doorbraken te financieren. Een Nederlandse vestiging van het Ellis-instituut moet verder onderzoekers aantrekken.

Daarnaast zou er volgens het Nationaal AI Deltaplan een grotere nadruk op 'AI-geletterdheid' moeten komen. De experts stellen dat een gebrek aan kennis over AI onder docenten, politici en ambtenaren innovatie belemmert.

Tot slot pleiten de experts voor de oprichting van een Nationaal AI Impact Instituut. Deze organisatie moet onafhankelijk toezicht houden op de invloed van kunstmatige intelligentie op de samenleving. Meerdere politieke partijen willen ook dat er een dergelijke toezichthouder komt, zo schreef Tweakers voor de recentste verkiezingen.

Nieuwe basis voor overheid

Het Nationaal AI Deltaplan is in opdracht van het Nederlandse Ministerie van Economische Zaken gemaakt door experts uit de wetenschap, het bedrijfsleven, de overheid en 'het maatschappelijk middenveld'. Het gaat om een omvangrijke set aanbevelingen aan de Nederlandse overheid. Het is overigens niet waarschijnlijk dat alle punten werkelijkheid worden, aangezien het niet om bindend advies gaat.

Het huidige overheidsbeleid is gebaseerd op het Strategisch Actieplan voor AI uit 2019. Volgens de makers van het Nationaal AI Deltaplan is dit echter geen goede basis meer voor toekomstig beleid: "Gezien de bijzonder snelle technologische en maatschappelijke ontwikkelingen rondom generatieve AI, zoals ChatGPT, is het tijd voor een nieuw AI‑actieplan."

Reacties (22)

[Roko]

“Wij van WC-Eend vinden dat…”

[Joerdgs]

Denk dat de overheid zich beter schrap kan zetten voor de wereldwijde economische klap die we krijgen wanneer de AI bubbel knapt.

[magwelwatminder]

Ik vlog het niet echt maar ik heb ook het idee dat er niet echt een plan klaarligt als dit toch een wondermiddel lijkt. Wat gaan we doen met al die overbodige managers, coaches en ITers als AI dat allemaal kan? De minder populaire beroepen met veel handwerk kan je er mooi mee vullen maar daar kun je ook niet half het land in kwijt.

[sdziscool]

Dat zeg je, maar echt waar er is een bizar tekort aan vakmanschap. Wil je een keuken, thuisbatterij, badkamer, of gewoon een simpel toilet laten installeren, dan is de wachttijd al snel een halfjaar tot een jaar in veel delen van het land, en goedkoper maakt het het ook niet.

Ben echt geen conservatieve boeman, maar toch denk ik dat me omscholen van ITer naar loodgieter niet eens een achteruitgang zou zijn van mijn inkomen, laat staan toegevoegde maatschappelijke waarde.

[ruisman]

misschien daar zestig experts op zetten

[JWL92]

Nee joh, dat lossen ze op door het gebruik van AI

[bilgy_no1]

Zou wel mooi zijn als het persbericht vermeldt wie die experts dan zijn...

Op de pagina waar het wordt gepresenteerd haal ik dit:
Het is geschreven in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken, en tot stand gekomen in overleg met meer dan zestig experts uit wetenschap, bedrijfsleven, overheid en het maatschappelijk middenveld.

Oftewel: een consultant heeft in opdracht van MinEZ gesproken met zestig mensen (gekozen op basis van wat) en heeft dit advies in elkaar geklust.

Kan prima aanpak zijn, maar zeg dan niet dat die 'experts' het allemaal adviseren...

En pas in het Dankwoord komt die aap uit de mouw:

Meer dan zestig experts uit wetenschap, bedrijfsleven, overheid en het maatschappelijk middenveld dachten mee, leverden input of kritische feedback. Dankzij hen zijn zowel het bredere AI‑ecosysteem als de uiteenlopende stromingen in het denken over AI gehoord en waar mogelijk vertegenwoordigd. Veel dank voor het meedenken, schrijven of bekritiseren:

Het kan dus ook zijn dat 60 'experts' keiharde kritiek hebben geleverd en dat de auteurs (die voor het schrijven ook gebruik maakten van AI...) hun eigen mening hebben hebben opgetekend.

[Reactie gewijzigd door bilgy_no1 op 24 november 2025 21:19]

[Heloise]

Het merendeel van deze experts wordt toch wel degelijk genoemd in het dankwoord:

Speciale dank gaat uit naar Adine Tjeenk Willink, Bart Pegge, Bouke de Jong, Cees Snoek, Constantijn van Oranje, Daan Juijn, Durk Kingma, Max Welling, Rick Pastoor, Rogier Klimbie, Salar al Khafaji, Sam Bogerd, Sander Volten, Sebastiaan Vaessen en Willem Jonker voor hun intensieve betrokkenheid. […]

Meer dan zestig experts uit wetenschap, bedrijfsleven, overheid en het maatschappelijk middenveld dachten mee, leverden input of kritische feedback. Dankzij hen zijn zowel het bredere AI‑ecosysteem als de uiteenlopende stromingen in het denken over AI gehoord en waar mogelijk vertegenwoordigd. Veel dank voor het meedenken, schrijven of bekritiseren: Adnan Oner, Alexander Klöpping, Amal Tourabi, Anke Huiskes, Arco Krijgsman, Arre Zuurmond, Bob Rietveld, Bouke de Jong, Daan Henselmans, Dion Wierts, Door van Leeuwen Boomkamp, Edwin Kuipers, Edwin Rijgersberg, Eli de Smet, Ferdinand Grapperhaus jr., Harold Goddijn, Haroon Sheikh, Jip Leendertse, Jochem de Groot, Lennard Zwart, Marijn Pijnenborg, Marleen Stikker, Maurice Hoogeveen, Melvin Könings, Michael Pollitt, Michael van Lier, Nick Lenten, Niels Peek, Nienke Vennema, Onno Zoeter, Paul Veugen, Peter van der Sabben, Pascal de Wiggers, Pim de Witte, Pim Leendertsen, Robert Gaal, Shannon Spruijt, Stefan Heijendael, Tessa Cramwinckel, Timothy Alders, Victor Knaap, Yvonne Zonderop en Zlatan Menkovic.

[dev-random]

Na een paar seconden enkele omschrijvingen van bovenstaande personen gelezen te hebben, ben ik onder de indruk!

...van het eigenbelang achter de boodschap.

[Sandor_Clegane]

En wat moeten we ermee doen dan? Wat is "AI geletterdheid"? Wat betekend dit voor mensen? Wat willen we ermee bereiken? Wat lopen we nu mis aan innovatie?

Het klinkt mooi en het zal vast een smak centen kosten, maar het klinkt net zo wishy washy als: AGI in 3 years oid.

Ah, het "vestigingsklimaat" daar komt de aap uit de mouw: minder belasting meer subsidie en dan de winsten privatiseren.

[fruitbakje]

Ik weet niet, ik denk dat de inleiding alleen al best wel ingaat op je vragen. Ik ga er vanuit dat je die op z'n minst hebt gelezen voordat je hier (binnen 8 minuten na het nieuwsbericht) je reactie plaatst, want anders is roeptoereren een beetje kansloos natuurlijk.

Ja als je in ieder geval een deel van het rapport hebt gelezen, mag je ook wel iets meer inhoudelijkere vragen stellen . Laat ze weten, dan kunnen we een discussie voeren die ergens om gaat.

[imqqmi]

En als het om datacenters gaat ook elektriciteitsvoorzieningen op het al zwaar belaste energienet. Tenminste, als je onafhankelijk wilt blijven van cloud AI buiten NL, dus het trainen en serveren van LLMs. En het oprekken van de CO2 en strikstof normen, of willen we nucleair gaan? Of is kernfusie al klaar? Dacht van niet.

[Rhinosaur]

Dit soort gasten denken dat ze net als Sywert even de overheid komen vertellen wat ze op gebied van AI en digitalisering moeten doen. Laatst probeerde die andere Sywert met z’n mislukte Blendle platform het ook weer. Allemaal om gierige geldrovende consultants in te vliegen die de overheid met ons belastinggeld nog meer verzieken.

[Pasteis]

Ik ga het plan eens lezen, maar vaak voelen zulke plannen toch vaak als "open deuren" intrappen. Of het is zo'n prachtig plan wat vervolgens in de praktijk in het laatje van het bureau beland.

Ik denk dat vooral primair het heel erg belangrijk is dat we de iets aan de ontwikkeling van AI kunnen bijdragen. En daarin ook onderscheiden. Met de hoop dat we een baanbrekende innovatie kunnen forceren waar we als Nederland trots op mogen zijn. Volgens mij doe je dat vooral te richten tot het verder op doen van kennis, innovatie en door het startup- en ondernemersklimaat te verbeteren. En vooral niet mee hollen met de hype, zoals de VS doet. Maar vooral goed doelgericht nadenken wanneer het wel of niet nuttig zal zijn.

[fruitbakje]

Ik ga het plan eens lezen, maar vaak voelen zulke plannen toch vaak als "open deuren" intrappen.

Over het algemeen zijn veel rapporten van experts (en dat is nogal een woord waar je het over kan hebben als je kijkt naar de auteurs van dit soort rapporten) voor een groot deel voor de vorm. Als in, de overheid draait op gemeenschapsgeld. Belasting van jou en van mij en van iedereen. In ruil voor het geven van geld aan de overheid, verwachten wij belastingbetalers ook wel dat die overheid dat een beetje verantwoord uitgeeft.

Als de overheid zomaar, zonder experts oid te raadplegen, op de AI train zou springen, veel geld rond zou smijten, en 20 jaar en 20 miljard van mijn geld verder, moet bekennen dat ze zonder enige basis geld hebben verbrand, dat zou pijnlijk zijn. En je kan je natuurlijk voorstellen dat de geschiedenis BOMVOL staat van dit soort acties van overheden (Nederlands of anderzijds).

Nou kan je de discussie voeren dat we in Nederland wel zijn doorgeschoten in de procedures die gevolgd moeten worden. De meest simpele beslissingen kunnen maanden, zo niet jaren duren. Was dit rapport dan ook zo'n stapje dat de overheid had kunnen overslaan. Wie weet.

Ik denk dat vooral primair het heel erg belangrijk is dat we de iets aan de ontwikkeling van AI kunnen bijdragen. Volgens mij doe je dat vooral te richten tot het verder op doen van kennis, innovatie en door het startup- en ondernemersklimaat te verbeteren. [...] Maar vooral goed doelgericht nadenken wanneer het wel of niet nuttig zal zijn.

Precies. Daar is dit deltaplan een onderdeel van. Althans, zo ziet de overheid het.

[kdekker]

Wel grappig dat hier het woord AI-klimaat gebruikt wordt, terwijl, als we volop in willen gaan zetten op AI, de green-deal voor het klimaat onhaalbaar lijkt te zijn. Als iedereen AI gaat gebruiken, zullen we waarschijnlijk niet slimmer worden.

Ik ben net begonnen aan https://www.bol.com/nl/nl/p/generatie-angststoornis/9300000175103645/ begonnen. De relatie tussen een sterke toename van angsstoornissen bij generatie-Z (die dus rond hun 10e jaar de introductie van de smartphone meemaakten) zou toch wellicht ook een trigger moeten zijn om AI zomaar massaal uit te willen rollen. Hopelijk is de prefrontale kwam dusdanig ontwikkeld dat AI nuttig inzetbaar is voor school. Al vermoed ik dat de liever-moe-dan-lui houding (n.a.v. Erik Scherder) geen goede perspectieven zal bieden. Ervaringen uit het verleden met de smartphone zouden als dubbele waarschuwing moeten gelden (iig voor de jeugd). Praktische toepasbaarheid voor volwassenen dan met een eerlijke 'de-vervuiler-betaald' prijs.

Ondersteuning voor ondernemers is daarentegen denk ik wel een loffelijk streven. Hopelijk gaat het werken zonder negatieve milieu impact. Als we realistisch zijn zal AI bij BigTech vandaan komen en stroom slurpen.

[Skit3000]

De meeste aanbevelingen uit dit plan hoeven natuurlijk helemaal niet via de overheid. Iedereen mag een nieuwe lesmethode ontwikkelen waar AI een grote(re) rol in speelt, iedereen mag een cursus of applicatie schrijven die er voor zorgt dat mensen en bedrijven effectiever AI gaan gebruiken.

Verder staan er (in mijn ogen) vooral veel punten in die je ziet in elk plan dat zich richt op werkgevers; meer investeren (vanuit overheid), flexibelere contracten voor personeel, mooie (lees: gratis) faciliteiten opzetten voor bedrijven die zeggen met AI aan de slag te willen gaan, etc.

Hier kortom een oproep: Wie heeft er een geweldig idee om Nederland op de kaart te zetten in AI-land, op een manier die gewoon thuis vanaf je zolderkamertje uit te werken is?

[TigerXtrm]

AI is in een paar jaar tijd gegaan van revolutionaire technologie naar een bedreiging voor alles wat het aanraakt. Gelukkig hebben we het dit keer sneller door dan met social media.

[FrostyPeet]

We hebben een tekort aan stroom, ruimte, vakmensen.

Voor die 20 ms meer latency zou ik voorstellen om die AI gerelateerde infra zaken in Zuid Spanje of midden Frankrijk o.i.d. neer te zetten. Ruimte en stroom genoeg daar. Het personeel is daar ook goedkoper.