Nieuwe Technologie Kieswijzer staat online voor Nederlandse Kamerverkiezingen

De derde editie van de Technologie Kieswijzer staat nu online en is bedoeld als tegenwicht voor het gebrek aan digitale zaken in reguliere stemwijzers. Technologie en digitalisering staan ondanks invloed en impact laag op de politieke agenda, stelt de stichting achter deze stemhulp.

"Na een opeenstapeling van grootschalige datalekken, desinformatiecampagnes en algoritmische discriminatie bevat de StemWijzer dit jaar alsnog maar één stelling over digitale zaken", verklaart de Stichting Toekomstbeeld der Techniek (STT). De initiator van de Technologie Kieswijzer constateert dat het thema digitale zaken 'net als bij de vorige verkiezingen' laag op de politieke agenda in Nederland staat. Kamerleden met verstand van digitale zaken staan laag op de kieslijsten, aldus STT.

Toch ziet de stichting een duidelijke verschuiving: "Ook digitalisering is als politiek thema aan het polariseren". Veel politieke partijen hebben hun standpunten over belangrijke digitale thema's herzien, aldus STT-directeur Rudy van Belkom. "In 2021 en 2023 waren de antwoorden van veel partijen nog vrij willekeurig, zonder een consistente visie. Dit jaar hebben relatief veel partijen hun standpunten duidelijk aangescherpt."

Opvallend is de steeds grotere zichtbaarheid van de frictie tussen overheidssturing en marktwerking. Daarnaast komen de verschillen tussen een nationale of Europese aanpak scherper naar voren. Wat ook in het oog springt, is dat de klassieke verdeling tussen conservatieve en progressieve partijen op het gebied van digitale zaken niet helemaal opgaat. Sommige partijen die als traditioneel conservatief zijn te beschouwen, hebben wat technologie betreft een vrij progressieve houding. "Volgens hen moeten we zoveel mogelijk experimenteren met nieuwe technologieën zoals AI, terwijl de gevestigde progressieve partijen juist op de rem trappen en waarschuwen voor de kwetsbaarheden."

De op technologie gerichte kieswijzer moet Nederlandse kiezers helpen hun eigen standpunten te bepalen en die te vergelijken met die van politieke partijen. De Technologie Kieswijzer legt daarvoor geen binaire stellingen voor, maar vijf oplossingen per onderwerp. "De vraag is namelijk niet óf we onze online privacy moeten beschermen, maar hoé we dat moeten doen. Deze nuance ontbreekt vaak bij het debat over technologie", stelt STT.

De belangrijke digitale thema’s zijn in deze kieswijzer vrijwel onveranderd ten opzichte van de twee vorige edities. De Technologie Kieswijzer van de STT ging in 2021 van start en werd toen door bijna 30.000 Nederlanders gebruikt. De aankomende Nederlandse verkiezingen voor de Tweede Kamer vinden op 29 oktober plaats. In totaal doen 27 politieke partijen mee, waaronder 15 die nu in de Kamer zijn vertegenwoordigd.

Reacties (63)

[Gizz]

Ik vind deze kieswijzer best lastig in te vullen, omdat de stellingen niet in 1 dimensie te beantwoorden zijn (van oneens tot mee eens bijvoorbeeld). Bij sommige stellingen staan een aantal voorstellen die elkaar niet bijten en prima parallel ingevoerd kunnen worden en waarbij je zou willen aangeven het met meerdere voorstellen eens te zijn, maar waar je dus maar één oplossing mag kiezen.

Bijvoorbeeld bij de stelling over Digitale inclusie. Waarom kun je daar niet kiezen voor hulp in bibliotheken én internettoegang vastleggen als recht? Dat zijn geen zaken die elkaar bijten en die prima naast elkaar kunnen bestaan. Irritant dat je dan maar één voorstel kunt kiezen en daardoor 'tegen' de andere voorstellen bent.

[lenwar]

Maar dit is het probleem met iedere stemwijzer. Er worden individuele zaken aangehaald, die zeer brede, vaak complexe brede effecten en neveneffecten hebben, op zowel lange als korte termijn.

Je kiest vaak de minst slechte optie voor je gevoel, maar sommige onderwerpen zijn zo breed, dat het eigenlijk bijna onmogelijk is, om goed te kunnen bevatten, laat staan een harde keus geven.

[Gizz]

Maar dit is het probleem met iedere stemwijzer.

Wat mij betreft is het probleem bij deze website van een grotere orde.

Bij de meeste sites krijg je een stelling als:

Actie A kan helpen bij het oplossen van probleem B

En daar kun je het dan in verschillende mate mee eens of oneens zijn. Je beoordeelt in hoeverre je dit een effectieve aanpak acht om probleem B te verminderen.

Dat is wat anders dan bij deze site, waarbij je bij een probleem 5 oplossingen krijgt waarvan ik er bijvoorbeeld 3 effectief acht. Maar dus het algoritme van de site maar één oplossing mag voeren (en daarmee dus ook zeg dat ik de andere 4 oplossingen als niet effectief zie, terwijl dat niet het geval is).

Het zou een flinke verbetering zijn als je gewoon per voorgestelde oplossing aan kunt geven of je het ermee eens bent of niet (en in welke mate). Nu zijn het eigenlijk 5 stellingen in één, terwijl je er maar op één kunt reageren met een 'Mee eens!'.

Het botst ook met wat de stichting zelf aangeeft:

De Technologie Kieswijzer legt daarvoor geen binaire stellingen voor, maar vijf oplossingen per onderwerp. "De vraag is namelijk niet óf we onze online privacy moeten beschermen, maar hoé we dat moeten doen. Deze nuance ontbreekt vaak bij het debat over technologie", stelt STT.

Doordat ik bij de hoé maar één oplossing mag kiezen, terwijl ik er drie effectief acht en graag in de praktijk gebracht wil zien, ontbreekt de nuance compleet in deze kieswijzer. Terwijl nuance juist belangrijk wordt geacht door de stichting

[Reactie gewijzigd door Gizz op 7 oktober 2025 13:27]

[lenwar]

Hier kies je dus de minst slechte optie vanuit jouw perspectief.

Het probleem is alleen partijen het vanuit hun speerpunten kunnen benaderen. ‘Minder AI, omdat het veel energie kost’ is een andere dan ‘Minder AI omdat het maatschappelijk gevaarlijk is’, en zo zijn er nog tien redenen om die mening te hebben.

AI is als term echter zo breed, dat het helemaal nergens op slaat om over alle vormen van AI dezelfde mening te hebben.

(Bovenstaande is even puur hypothetisch en los van wat hij of ik ervan vindt)

[Gizz]

Hier kies je dus de minst slechte optie vanuit jouw perspectief.

Ja, zo is de site nu ontworpen. Maar het is toch volstrekt logisch dat ik de partijen naar boven wil laten komen die passen bij alle oplossingen waar ik het mee eens ben en waarvan ik wil dat het in wordt gevoerd?

[lenwar]

Zeker. Maar dan kom je niet goed weg met een 'eens/oneens'-lijstje. En een 'Zoveel-procent-dit en zoveel-procent-dat' is ook lastig. Ik ben het 35% eens dat er een ministerie voor digitale zaken moetn komen, en 65% eens dat alle ministeries er aandacht voor moeten hebben. Dat kun je dus vertalen naar "Ja, alle ministeries moeten er oog voor hebben, en een apart ministerie zou een goede extra zijn." Maar daar laat je in het midden wat het takenpakket van dat ministerie wel of niet moet zijn. En dat is (in mijn ogen) het belangrijkste stuk daarvan. Wie wordt dan verantwoordelijk voor wat.

Kijk voor de gein naar een willekeurige stemwijzer waar je de uitslagen van de partijen kunt zien. De benaderingen zijn compleet anders. Ik had een aantal jaar geleden twee partijen gezien, die dezelfde mening hadden, maar waar de een "Eens" gaf en de ander "Oneens", alleen was de onderbouwing van het verhaal vanuit een andere kant benaderd. (ik weet 123 niet meer welk onderwerp dat was en welke partijen, maar het was voor mij toen een teken aan de wand dat je echt heel weinig aan die kieswijzers hebt.)

[jaenster]

Welkom bij de politiek, dit is helaas hoe het werkt

[911GT2]

Volgens mij is dit juist precies hoe politiek werkt. Tenzij je een dictatuur hebt waarin een partij alles beslist, is juist het vinden van een compromis de kracht van politiek. Zo veel mogelijk mensen blij maken met een voorstel.

[jaenster]

Veranderd niks aan dat je of kiest voor de hele motie of niet :)

[Gizz]

Ik begrijp nog steeds je vergelijking tussen deze kieswijzer en de politiek niet. Het is echt inhoudelijk anders?

Voorbeeldje:
Politiek:

• Ik stem voor de motie hulp in bibliotheken
• Ik stem voor de motie internet vastleggen als recht
• Ik stem voor de motie overheidsdiensten ook altijd per post en telefoon bereikbaar laten blijven

Deze kieswijzer:

• Ik stem voor hulp in bibliotheken

Kieswijzer: okay, door die keuze ben je nu automatisch tegen internet vastleggen als recht en overheidsdiensten per post en telefoon bereikbaar. Die kunnen nu per definitie niet meer.

[mjtdevries]

Nu snappen mensen wellicht ook waarmo de stemwijzer en kieskompas al lang van tevoren bezig zijn met het opstellen van de vragen en dat in samenwerking met de politiek partijen doen.

Juist om dit soort problemen te voorkomen. Deze technologie kieswijzer lijkt op dit punt nogal amateuristisch.

[Gizz]

Dat begrijp ik niet. Dit is vooral hoe deze kieswijzer werkt, lijkt mij?

Als ik het bij een stelling met twee antwoorden eens ben, dan wil ik dat de partijen die bij die beide antwoorden horen omhoog gaan in mijn ranking en uiteindelijke advies. En niet dat ik maar één antwoord mag kiezen en daardoor de partijen die horen bij het andere antwoord (waar ik het óók mee eens ben), , maar die ik door dit systeem niet aan mocht klikken, omlaag gaan in mijn ranking/advies.

Dat is puur het design van deze site. Laten we de politiek niet de schuld geven van een mijns inziens suboptimale user experience bij deze site

[Floort]

Dat is niet hoe het werkt. Politieke partijen kunnen zelf vrij voorstellen doen voor beleid en wetgeving. Er kan in 1 voorstel meerdere maatregelen genomen worden en er kunnen meerdere voorstellen gedaan worden. En ook daarbuiten kunnen kamerleden bijvoorbeeld behoorlijk sturen door op een goede manier de regering te controleren. Politiek is in de verste verte niet zo zwart/wit.

[StackMySwitchUp]

Dit vind ik kort door de bocht. Als je een kieswijzer invult dan is het de bedoeling om een common-ground te vinden met een aantal partijen, dan kan het best zijn dat je het met meerdere punten eens bent, en daardoor per vraag meerdere partijen meetellen. Ik vond het raar dat in deze kieswijzer voornamelijk de rechtse partijen bij mij naar voren komen terwijl als ik de standpunten van links lees, ik het er ook (misschien zelfs meer) mee eens ben. Dan vind ik deze kiezwijzer vooral stemmingmakend, eigenlijk.

[Marinosbitter]

Eens, ik heb hem meerdere malen ingevuld, de rest hetzelfde gehouden en dan de andere opties gekozen om te kijken of dat grote verschuivingen in de uitslag gaf (en zo ja welke).

Tis een beetje behelpen maar geeft wel wat inzicht

[Soldaatje]

Misschien is de NerdWijzer meer iets voor u.

https://nerdwijzer.nl/

[JBVisual]

Ik heb deze net eens ingevuld, maar het blijft soms krom.

Zo is er ook de stelling:
"De overheid maakt steeds meer gebruik van algoritmes. Dit heeft zowel voordelen als nadelen. De overheid kan de inzet van algoritmes het best"

Er moet weer een keuze gemaakt worden, maar het een hoeft in mijn ogen het ander niet uit te sluiten.

Zo vind ik persoonlijk dat het best uitgebreid mag worden omdat het veel voordelen biedt.
Maar kan in mijn ogen best tegelijkertijd strenger gemonitord worden, zodat elk alcoholritme aan grondgerechten getoetst wordt.

Nu zijn er meer stellingen waarbij er best een combinatie aan factoren mogelijk moet zijn, zeker omdat veel zaken een algeheel probleem kunnen vormen en dit niet altijd maar de verantwoordelijkheid kan zijn van .....

Verder wel fijn dat er zo'n stemwijzer is, omdat het ook wel degelijk belangrijke punten benoemd die ik in regulaire stemwijzers echt wel mis.

[MischaBoender]

Liep tegen dezelfde problemen aan. Bijvoorbeeld de stelling mbt "Digitale inclusie":

We communiceren steeds meer digitaal. Toch heeft niet iedereen de juiste vaardigheden of toegang. Zorgen dat iedereen mee kan doen in de digitale samenleving kan het best door:

1. het recht op digitale inburgering in te voeren: bijscholing die alle burgers helpt bij hun deelname aan de digitale wereld.
2. gratis servicepunten in te richten voor mensen die minder digitaal vaardig zijn (bijvoorbeeld in bibliotheken en buurthuizen).
3. digitaal burgerschap een belangrijke plek te geven in het onderwijs. Kinderen en jongeren moeten verantwoord leren omgaan met digitale middelen.
4. het recht op internettoegang vast te leggen: het internet is een basisvoorziening en moet voor ieder huishouden gratis beschikbaar zijn.
5. overheidsdiensten ook altijd per post en telefoon bereikbaar te laten blijven.

Punt 3 gaat over kinderen an jongeren, dit moet we (mijns inziens) zeker doen. Maar dat wil niet zeggen dat we punt 2, wat dan weer vooral over ouderen gaat, niet moeten doen.

[GrooV]

Tja ouderen die niet mee kunnen hebben de afgelopen 25 jaar gewoon zitten slapen en de kop in het zand gestoken.

Iemand van 70 moet nu gewoon volledig digitaal bekwaam zijn zonder excuus. Dat ze dat toen ze 40-50 waren niet gedaan hebben is gewoon een bewuste keuze geweest.

Daar hoeft wat mij betreft geen extra geld in geïnvesteerd te worden. Natuurlijk moet je iemand van 90 helpen, helemaal als er lichamelijke obstakels zijn , maar die zullen ook niet snel naar een buurt huis meer gaan.

Het is ook een stuk interesse en moeite die ze er nooit ingestoken hebben toen het gemeen goed ging worden.

Het lijkt mij beter om digitale toegankelijkheid te verplichten daar help je veel meer mensen mee. Bijvoorbeeld digitaalvaardige mensen die slechtziend worden

[Reactie gewijzigd door GrooV op 7 oktober 2025 14:04]

[MischaBoender]

Iemand van 70 moet nu gewoon volledig digitaal bekwaam zijn zonder excuus. Dat ze dat toen ze 40-50 waren niet gedaan hebben is gewoon een bewuste keuze geweest.

Mis ik hier een /s? Ik hoop het wel. Je kunt van iemand in de 70 echt niet verwachten dat deze volledig digitaal bekwaam is. Mijn ouders liepen altijd voorop met technologie. Computer voordat een harddisk gemeengoed was, Girotel voordat er internet was, daarna dial-up internet, ISDN toen het beschikbaar kwam, overstap op Kabelfoon (met seriele modem), etc. Maar in de huidige tijd waarin de digitale innovatie sneller en sneller gaat kunnen ze echt niet meer alles bijbenen en hebben ze met enige regelmaat toch wat advies nodig. Gelukkig hebben ze iemand om op terug te vallen, maar ik zie ook mensen die dat vangnet niet hebben.

[GrooV]

Nee hoor, als je nu 70 bent dan moet je gewoon kunnen internet bankieren, digid gebruiken, een zorg verzekering aanvragen, paspoort bij de gemeente aanvragen noem maar op.

Als er problemen met uitleg zijn dan moet dat gewoon in klare taal worden opgeschreven en websites moeten digitaal goed toegankelijk zijn. Duidelijkheid voor iedereen, niet focussen op 1 doelgroep.

[Gizz]

Inhoudelijk is punt drie wel een beetje vreemd, omdat het impliceert dat hier nu niets voor geregeld is of wordt. Terwijl er al een gehele tijd een traject loopt om (verplichte!) kerndoelen digitale geletterheid te implementeren in het funderend onderwijs (primair en voortgezet onderwijs).

We zitten nu in de fase van de definitieve concept kerndoelen digitale geletterdheid.

De politiek moet vooral niks nieuws introduceren op dit gebied, zodat de kerndoelen digitale geletterheid uitgerold kunnen worden en verplichtgesteld worden. Juist politici / bewindspersonen die hier een nieuw plasje over willen doen kunnen dit proces vertragen, stilzetten of compleet resetten

[Jochem]

ik ben het helemaal met je eens. De 'as' van opties is helemaal geen 'as' in vele antwoorden. Er zitten ook contextloze vragen is als 'Er is veel discussie over ...', of '... steeds meer ...'. Dan denk je: Uhm Ja en?

Voelt ook alsof het met een LLM is gemaakt waarbij de prompt niet helemaal duidelijk gedefineerd was. Ik denk dat ik ook wel een prompt kan verzinnen die deze vragen kan opstellen. Ook de match met partijen is echt heel erg raar.

[Xanthorax]

Ik ben na 3 vragen gestop, ivm does not compute. Mijn probleem imho, en dit heb ik met alle stemwijzers.

Algoritmes zijn niet goed of slecht. Het gaat erom hoe ze gebruikt worden, zijn ze in dienst van de burger (positief gezien) en zijn safties (bijv; kan de burger nog een mens aan de lijn krijgen om handmatig in te grijpen vs computer says no).

Dit zelfde gaat op voor een hoop andere disruptie zaken oa. AI, het is niet inherent goed of slecht. Alles valt of staat bij het gebruik en de inzet, en dat is imho vaak negatief gezien dat simpeler, goedkoper is dan het daadwerkelijke probleem op te lossen.

Maar dit is allemaal lastig want vaak is de menselijkheid ver te zoeken, ook onder mensen zelf.

Zo ver mijn rant.

[Reactie gewijzigd door Xanthorax op 7 oktober 2025 13:59]

[The Zep Man]

"Na een opeenstapeling van grootschalige datalekken, desinformatiecampagnes en algoritmische discriminatie bevat de StemWijzer dit jaar alsnog maar één stelling over digitale zaken", verklaart de Stichting Toekomstbeeld der Techniek (STT).

De StemWijzer heeft slechts 30 stellingen. Met in het achterhoofd de andere onderwerpen, hoeveel stellingen over digitale zaken zouden wel voldoende zijn in de StemWijzer?

[Blokker_1999]

Klopt, je kiest thema's uit die maatschapelijk spelen en gaat aan de hand daarvan een stemwijzer bouwen die zeer breed inzetbaar is. Dan komt er bij deze stemwijzer nog eens bij dat de grootste overeenkomst voor mij "amper" 53% bedraagt en dat er maar 1 partij boven de 50% scoort. En dan heb je in de basis maar op 1 thema gefocussed.

Wil je een zeer brede stemwijzer die ook diepgaat ga je al snel richting de 200 stellingen en een overeenkomst die vermoedelijk een stuk lager zal liggen. Is dat het dan waard?

[Heroic_Nonsense]

Ik ben wel nieuwsgierig of er bij jou een partij aan de andere kant van het spectrum uitkomt ten opzichte van de "normale" kieswijzer.

Bij mij is dat wel zo namelijk.

Met andere woorden: ik ben het voor grote maatschappelijke vraagstukken eens met partijen aan de ene kant van de middellijn, en op het vlak van techniek met partijen aan de andere kant van diezelfde lijn. :S

edit:
stomme typfouten

[Reactie gewijzigd door Heroic_Nonsense op 7 oktober 2025 14:33]

[kdekker]

Stemwijzers zijn per definitie een versimpeling van de werkelijkheid. Aan de hand van diverse vragen wordt een profiel van je gemaakt. In heel wat gevallen merk je dat je 'het beste bij je passend' antwoord kiest, terwijl in werkelijkheid je antwoord veel genuanceerder zal zijn (voorbeeld: de combinatie natuur en landbouw wordt eerder tegen elkaar uitgespeeld, dan dat er een synthese van oplossingen gekozen wordt).

Wellicht leuk om te lezen: Is het slim om je stem te laten sturen door Kieskompas of StemWijzer? Zit achter een betaalmuur, maar de samenvatting heb ik eigenlijk al genoemd.

Ergens anders las ik dat geen enkele stemwijzer iets doet met vragen over vergrijzing en weer anders dat geen enkel verkiezingsprogramma voorstellen heeft om de EU defensie te versterken icm de relatie die defensie nu heeft met Amerika. En knipoog: voor drone technologie moet je bij Israel zijn. Maar probeer daar eens een mooie stemwijzer vraag over te stellen waar landsbelang (lange termijn) gewogen wordt tegen korte termijn sentimenten. Al met al: een kieswijzer is en blijft een hulpmiddel. Misschien toch beter om de partijprogramma's lezen een een 'stampartij' te kiezen voor de komende 10 jaar? Is lange termijn beleid mogelijk ook weer uit te voeren door de politiek. Maar dat zijn twee knipogen in 1 alinea. Wellicht te veel van het goede?

[Reactie gewijzigd door kdekker op 7 oktober 2025 14:37]

[PdeBie]

Al met al: een kieswijzer is en blijft een hulpmiddel. Misschien toch beter om de partijprogramma's lezen een een 'stampartij' te kiezen voor de komende 10 jaar?

Maar daar heeft Jan Modaal geen kaas van gegeten en kost teveel tijd om het echt te snappen. Dat doet het gros van Nederland niet. Ik zelf overigens ook niet. Alleen van de partijen waar ik over nadenk of ik er eventueel op zou stemmen.

Maar ik ken ook mensen die het hele stemgedrag van de partijen in de kamer analyseren en bijhouden. Sorry hoor, dan wordt het gewoon werk :P

[WhatsappHack]

Vond het een wat vage enquête. Behoorlijk zwart/witte stellingen, tevens heel weinig opties en weinig stellingen, zaken die elkaar niet uitsluiten als tegenpolen neerzetten en aardig wat focus op “Europese wetgeving” of “in Europees verband” in plaats van ook opties voor nationaal kijken wat we kunnen doen zonder eindeloos te wachten. Nu zijn al die kieswijzers vaak wat zweverig, maar toch.

[Sissors]

Naast de opmerkingen van andere, maar achteraf kijken wat partijen hebben ingevuld is ook echt belabberd geimplementeerd. Sowieso vind ik het nogal chaotisch, maar wat echt niet helpt is dat de oorspronkelijke stelling er niet bij staat. Dus je moet in een ander tabblad hem opnieuw openen en starten om te kijken wat de exacte stelling was.

[yevgeny]

In plaats van wat de mooie woorden in de partij programma's zeggen kun je m.i. beter kijken hoe partijen in het verleden hebben gestemd in de tweede kamer.

[PdeBie]

Ja, alsof iedereen daar zin en tijd voor heeft om dat allemaal bij te houden.

[WhatsappHack]

Dat wordt al bijgehouden, maar je moet het wel zelf opzoeken. Al zijn er vaak bij controversiële standpunten al artikelen waarin het stemgedrag per partij in een screenshotje staat of een belangenvereniging het publiceert.

[PdeBie]

Ja, maar ook dat is een flinke klus om dat allemaal uit te zoeken. Kijk maar o.a. naar Lubach met z’n bolletjes alarm. Zoveel moties en dingen waarover gestemd moet worden. Als je dat voor alles moet uit gaan lopen zoeken heb je daar een paar weken voor nodig. Of je moet dermate in politiek geïnteresseerd zijn dat je dat altijd bijhoudt.

[jdh009]

Klopt deels, maar niet volledig bruikbaar als meetinstrument om je op te baseren. Vroeger, in 2010, had je bijvoorbeeld de website Schaduwkamer van Maurice de Hond. De site is inmiddels opgeheven omdat ze niet echt bruikbaar bleek. Je kon er destijds wel zelf stemgedrag bijhouden, maar veel meer dan een gimmick was het niet. Grappig en leuk om mee te klooien, maar echt een goed beeld kreeg je er uiteindelijk niet van en vaak miste je de context ook nog.

Dit komt doordat het stemgedrag in de Kamer vaak te complex is om lineair te interpreteren. Een tegenstem kan net zo goed voortkomen uit een onuitvoerbare motie, een technisch bezwaar of een overlap met bestaande wetgeving of een vergelijkbare motie. Wanneer er drie moties over vrijwel hetzelfde onderwerp worden ingediend, kan een partij tegen twee ervan stemmen omdat ze de derde beter vindt of omdat die meer kans maakt om aangenomen te worden.

Een voorbeeld daarvan zie je bij wetsvoorstellen waar de Raad van State zelf al stevige kritiek op heeft geleverd, maar die toch worden ingediend. Denk aan de Wet Verduidelijking beoordeling arbeidsrelaties, die door de Raad van State als onduidelijk en moeilijk uitvoerbaar is beoordeeld. Toch kunnen sommige partijen er dan voor kiezen om voor te stemmen, niet omdat ze het voorstel ideaal vinden, maar omdat ze het zien als een tussenstap richting een beter alternatief. Andere partijen kunnen juist tegenstemmen, niet uit inhoudelijke afwijzing van het doel, maar vanwege de gebrekkige uitvoerbaarheid. In een stemoverzicht zie je dan alleen “voor” of “tegen”, zonder de onderliggende motieven. (Edit: De genoemde wet is alleen een voorbeeld en niet bedoeld om over die wet zelf te discussiëren. Voor zover ik weet is de behandeling van de wet nog niet definitief afgerond en is er ook nog niet definitief over gestemd.)

Politiek ziet ‘diarree aan moties’, tot grote ergernis van CDA

Bron: https://www.bnr.nl/nieuws...ot-grote-ergernis-van-cda

Of:

Politieke partijen vrezen 'bolletjesterreur' op laatste Kamerdag

Bron:https://nos.nl/collectie/14002/artikel/2584855-politieke-partijen-vrezen-bolletjesterreur-op-laatste-kamerdag

Of, als je Lubach leuk vindt: YouTube: Waarom worden er onzinnige moties ingediend in de Tweede Kamer? | LU...

Bovendien gaat het bij veel van die stemmingen om moties, amendementen of spreek uit moties, niet om zelfstandige wetten. Die hebben geen directe juridische werking en worden soms vooral ingezet als campagnemateriaal, zie ook de quotes en voorbeelden hierboven. In het NOS-stuk over de zogenoemde “bolletjesterreur” waarschuwen partijen zelf dat dit soort stemlijstjes een vertekend beeld geven, juist omdat context en motivering ontbreken. Tevens is het voor partijen gemakkelijker om voor te stemmen wanneer voorstellen geen financiële dekking vereisen, de zogenoemde “gratis-biermoties”.

Zomaar één-op-één de stemhistorie gebruiken komt dus met de nodige mitsen en maren. Je moet selecteren op inhoudelijke wetsvoorstellen en kijken naar consistentie, hoe het nu precies is geregeld, wat de partij vindt en gestemd heeft over deze en eerdere dossiers.

Als je al het bovenstaande meeneemt, kan het stemmen op basis van stemgedrag wel enig nut hebben, maar voor de meeste mensen blijft een goede stemwijzer een stuk betrouwbaarder. Lees daarnaast of daarna echter altijd nog even het partijprogramma, het liefst van meerdere partijen, of in ieder geval de hoofdlijnen en kijk naar de partij die qua beleid en consistentie het beste aansluit bij wat je werkelijk belangrijk vindt. Nederland is bovendien een coalitieland. Zelfs als jouw perfecte match partij plaats neemt in de kamer of deelneemt aan een kabinet moet het beleid nog steeds aansluiten bij jouw kernpunten. Als de partij waarop je stemt direct de overlap met jouw standpunten inruilt voor voor hen belangrijkere onderwerpen schiet je er weinig mee op. Al met al lees je in en ga sowieso stemmen.

Edit: Extra voorbeeld toegevoegd

Edit 2: slotstukje toevoegt

Edit 3: Mocht je een uurtje hebben, NOS op 3 heeft een korte uitleg van vijftien partijen en een heel korte uitleg van twaalf overige kleinere of nieuwe partijen gemaakt.
YouTube: De politieke partijen uitgelegd

[Reactie gewijzigd door jdh009 op 7 oktober 2025 15:25]

[Floort]

Ik kan mij heel erg slecht vinden in de vraagstelling. Alsof de verschillende opties een logisch spectrum aan keuzes zijn. Sommige antwoorden komen neer op een oppervlakkige naleving van huidige wetgeving waarbij ik me dan afvraag of het antwoord is bedoeld als een afzwakking van bestaande wetgeving of een gebrek aan erkenning van bestaande wetgeving. Voor veel vragen is het overduidelijk juiste antwoord een aantal maatregelen naast elkaar waardoor ik niet weet welke ik dan moet selecteren. Het stemadvies komt bij mij uit op een partij die actief wetten overtreed die ik geselecteerd heb als belangrijk. Goed dat er aandacht is voor dit onderwerp, maar voor mij werkt het voor geen meter.

[DjoeC]

Ik sluit me helemaal aan bij de kritiek van andere reageerders. Deze stemwijzer heeft soms suggestieve vraagstelling, daarbij belabberde stellingen die soms complementair zijn en soms de lading niet denken.

Hij was interessant om in te vullen en de resultaten te bekijken. Maar, gelukkig ben ik redelijk nuchter en heb - hopelijk - voldoende gezond verstand om me niet alleen op basis van deze uitkomsten een keuze te maken.

Nee, ik zal het geen desinformatie noemen, maar wel sturend en weinig echt inhoudelijk.

[Omega]

Ik heb hem even doorgenomen, echter vind ik de vraagstelling zeer krom. Bij de meeste stellingen ben ik het met meer dan een van de mogelijke antwoorden eens. Bijvoorbeeld onder het vraagkopje "Verkiezingen" acht ik 4 van de 5 "oplossingen" als een goed idee, het zijn allemaal individuele oplossingen die elke een ander probleem aankaarten, echter moet ik toch een keuze maken.

De stelling: Technologie wordt steeds vaker bewust ingezet om onrust te veroorzaken en verkiezingen te beïnvloeden. Digitale inmenging in verkiezingen kan het best tegengaan worden door

Antwoord 1: de risico's van digitale systemen in het verkiezingsproces te beperken (zoals bij de software voor het optellen van de uitslagen). - Dit begaat stemveiligheid en stemgeheim.

Antwoord 2: de kwetsbaarheid van politieke partijen voor digitale incidenten te verkleinen (zoals cyberspionage en cybersabotage). - Dit begaat digitaal weerbaarheid.

Antwoord 3: de grootschalige verspreiding van desinformatie tegen te gaan (denk aan misleidende informatie over de verkiezingsuitslag) - Dit begaat externe inmenging en desinformatie.

Antwoord 4: de inzet van gepersonaliseerde politieke advertenties verder te beperken. - Dit begaat informatiefuiken.

De antwoorden kaarten allemaal hele andere onderwerpen aan. Hier is gewoon niet goed over nagedacht.