Minister van Defensie: toegang tot broncode Amerikaanse wapensystemen niet nodig

Het is niet noodzakelijk dat Defensie toegang krijgt tot de broncodes van Amerikaanse wapensystemen. Dat zegt minister van Defensie Ruben Brekelmans naar aanleiding van Kamervragen over een mogelijke killswitch in F-35-straaljagers en wapensystemen uit de VS.

Brekelmans schrijft in zijn antwoorden aan GroenLinks-PvdA-Kamerlid Jimme Nordkamp dat Defensie 'niet op de hoogte is van het bestaan van een ‘killswitch’ in de F-35' en dat het ministerie de zorgen van het Kamerlid niet deelt. "Door het F-35 Joint Program Office (JPO) is uitdrukkelijk bevestigd dat er geen sprake is van een ‘killswitch’ in de F-35", zegt de minister.

Daarnaast antwoordt Brekelmans dat Defensie geen toegang heeft tot de broncodes van de Amerikaanse wapensystemen waar het mee werkt. Om toegang tot de broncodes te krijgen zou Defensie hiervoor een licentie moeten verkrijgen en daar zijn volgens de minister hoge kosten aan verbonden. Brekelmans wijst erop dat de Amerikaanse wet- en regelgeving beperkingen oplegt aan de verspreiding van en toegang tot Amerikaanse technologie. Ook heeft Defensie 'in veel gevallen niet de technische kennis om dergelijke software zelf te onderhouden'.

"Nederland heeft operationele soevereiniteit over van oorsprong Amerikaanse wapensystemen.
Van controle van de VS over de inzet van deze wapensystemen is geen sprake. Alleen wanneer de
VS besluit de aanvoer van reserveonderdelen te blokkeren, heeft dat implicaties voor de inzet en het
voortzettingsvermogen van door Nederland gebruikte wapensystemen die van oorsprong
Amerikaans zijn", aldus Brekelmans.

Kamerlid Nordkamp stelde de vragen naar aanleiding van artikelen van Financial Times en Bild over een mogelijke killswitch in de F-35-straaljagers. Doordat de VS zich op militair gebied steeds verder afzijdig gaan houden van Europa, zijn er zorgen over de ondersteuning van wapensystemen die in de VS zijn ontwikkeld. F-35-fabrikant Lockheed Martin zegt tegen Financial Times dat het 'alle benodigde systeeminfrastructuur en gegevens beschikbaar stelt voor F-35-klanten om het vliegtuig te ondersteunen'.

Reacties (172)

[Creadion]

Maar, zitten er componenten in die op wat voor manier dan ook op afstand aangestuurd kunnen worden? Dat lijkt me interessanter..

[Reactie gewijzigd door Creadion op 25 maart 2025 23:54]

[blaatenator]

Ik kan me eigenlijk niet voorstellen dat dit er NIET in zit. Waarschijnlijk niet echt 'remote' maar wel iets dat reageert op een specifiek signaal.
Eigenlijk is de hele keus voor de JSF absurd, we hadden toen al volledig Eurpees moeten gaan.

In het verleden was het zo dat Defensie gevoelige electronica modules (crypto etc) zelf ontwikkelde (althans, door Philips Crypto / Holland Signaal), b.v. de UHF radio's van de F16's) juist om deze dreiging. En niet hypotetisch want wij hebben dit soort trucjes ook toegepast.

[dmantione]

Het doet niet ter zake: Je bent afhankelijk van de V.S. voor munitie en reserve-onderdelen, waarvan de nodige onderdelen regelmatig vervangen moeten worden om het toestel in goede staat te houden. Ook zonder killswitch is een F-35 gewoon binnen de kortste keren onbruikbaar als de V.S. boos wordt.

[FreezeXJ]

Maar ze kunnen niet boos worden op ons want dat hebben ze beloofd. Dus we zijn volkomen veilig en hoeven alleen maar hun spullen te kopen, zoals iedereen weet die wel eens Risk gespeeld heeft (zonder 'binding agreements' of verplichte liefdadigheid)

[Randfiguur]

is een F-35 gewoon binnen de kortste keren onbruikbaar

Inderdaad, in een achtergrondartikel dat ik niet meer kan vinden, las ik dat onderdelen van moderne straaljagers extreem snel slijten, mede vanwege hun complexiteit. Het zijn echte glass cannons, soort Arjen Robben van het slagveld

[pegagus]

Omgekeerd komen heel veel onderdelen weer uit Europa. Dit was ooit onderdeel van de deal om F35's te kopen. De situatie die nu ontstaat is redelijk absurd, omdat Trump doet alsof er geen wederzijdse belangen zijn. Die zijn er wel degelijk.

[Remzi1993]

Ook zonder killswitch is een F-35 gewoon binnen de kortste keren onbruikbaar als de V.S. boos wordt.

Dit lijkt mij inderdaad niet handig. Ik snap die slappe EU houding niet, maarja het is ook lekker makkelijk voor Europose overheden om alles bij Amerika in te kopen en zelf niks te ontwikkelen. Triest is het eigenlijk dat we de Amerikaanse hegemonie in stand houden hiermee

[jpsch]

Je kunt het wel inbouwen, maar dat geeft landen als Rusland en China ook de mogelijkheid om het te gaan gebruiken als ze de software in handen hebben. Net zoals de bewust ingebouwde backdoors in andere encrypties, het is een zwakke plek en een doelwit van de 'tegenpartij'.

[latka]

Dat is de theorie. Diezelfde theorie wordt gebruikt om achterdeuren in end-to-end encryptie buiten de deur te houden. Dan de praktijk: de mensen in in het bestuur zeggen: die achterdeur is een verwaaloosbaar risico t.o.v. de misdaden die gepland worden via app-groepen dus een achterdeur moet er echt wel in. Dus ratio wint het in dit soort discussies niet. En wellicht dat killswitch niet in de US toestellen zit, dus de US zit wel ok als de chinezen onze JSFs uitzetten.

[xorpd]

Een backdoor met authenticatie lost dat probleem makkelijk op. Je kunt de backdoor dan alleen activeren als je de private key hebt, en die zit niet in de apparatuur (wel de public key natuurlijk).

[Stoney3K]

Totdat er iemand met de verkeerde bedoelingen die private key buit maakt. Je legt de kwetsbaarheid van een héél systeem (en dus niet een individuele gebruiker) op zo'n moment weer bij het beveiligen van één private key.

[xorpd]

Een industrial private key is een hardware module die tamper proof is, veel succes ermee.

[Stoney3K]

Waardoor je dus je hele complete backdoor systeembreed onbruikbaar maakt als iemand probeert om die sleutel te bemachtigen.

Bovendien verwacht ik niet dat een sleutel van een backdoor voor véél systemen (in het geval van een JSF zijn dat er duizenden, in het geval van een Whatsapp-E2E miljoenen) ergens op een hardware key staat want dan moet je altijd fysiek op één plek zijn om die backdoor te kunnen gebruiken.

Zo'n backdoor heeft juist een use case dat ie tegelijkertijd voor meer dan één client tegelijk gebruikt kan worden op meerdere plaatsen (met als extreem maximum een sleepnet of een globale kill-switch).

[drfisheye]

We kochten die Amerikaanse spullen juist om Amerika te vriend te houden, in ruil voor lagere militaire uitgaven.

[Grrrrrene]

Maar de F35 was juist met afstand de duurste keuze die we konden maken. Europese wapens zijn echt vele malen goedkoper en vaak van vergelijkbare of zelfs betere kwaliteit. In het geval van de F35 was het al zo dat de Europese alternatieven minder capabel waren, maar wat heb je aan een vliegtuig zonder support?

Andersom: gelooft er hier iemand dat de VS ooit wapens uit Europa zou kopen? Dat zou hun trots krenken.

[Makkerman]

1. We kregen een behoorlijk deel van de productie,
2. Er lag simpelweg geen concreet plan om een gen5 stealth fighter te ontwikkelen in Europa in die tijd.

Mensen die over franse optie als de raffale of Zweedse Gripen beginnen snappen er werkelijk helemaal niks van. Oude ontwerpen die evenveel niet-stealth zijn als de f-16 uit 1978. Kansloos gewoon.

[Martijn033]

Er is in de aanloopfase (voor de eerste ondertekening) heel uitgebreid gesproken over de aanschaf van Europese toestellen (Gripen, Eurofighter, Rafale). Precies over het huidige probleem ("Wat als de VS opeens geen bondgenoot meer blijken te zijn?) is heel uitgebreid gesproken, maar dat is volledig terzijde geschoven destijds. De JSF bestond alleen nog maar op de tekentafel op dat moment. Voor Defensie (en de luchtmacht in het bijzonder) was iets anders dan een Amerikaans toestel eigenlijk onbespreekbaar. Het moest en zou een Amerikaans toestel worden, ter vervanging van de F16. Het argument dat de aanschaf van Europees defensiematerieel goed was voor de versterking van Europese banden, werd terzijde geschoven, mede onder verwijzing naar de technische capaciteiten. Maar juist dat laatste was een raar argument omdat de JSF nog niet bestond, behalve op papier.
De Stealth-capaciteiten van de JSF zijn helemaal niet zo geweldig als de ronkende aanbevelingen die destijds op papier werden vermeld. Plus, ook bij de aanschaf van de Gripen, Rafale of de Eurofighter hoorde een enorm pakket tegenmaatregelen als compensatie voor de industrie. Dat is heel normaal bij aanschafdeals van dat formaat.
En dan tot slot: op de JSF hebben we jarenlang moeten wachten, over het toestel zijn meerdere vernietigende rapporten verschenen (onder ander door de Rekenkamer in de VS), en een Europees alternatief had veel eerder en met veel minder gedoe rondgevlogen.
Het is maar zeer de vraag of de JSF wel zo'n goede keus is geweest.

[jaquesparblue]

Duur is ie zeker maar er is simpelweg geen Europees F-35 alternatief met vergelijkbare capaciteiten. Europa heeft Gen5 overgeslagen en wellicht komt de Rafale het dichtstbij, maar zou een stap terug zijn.

Gelukkig is Europa wel met een Gen6 bezig, en hopelijk sluit Nederland zich daar bij aan. Maar als een stel infantiele debielen zijn er wel weer 2 verschillende projecten bezig met GCAP en FCAS, hopelijk wordt dat nog samengevoegd.

[Martin_1966]

"Maar als een stel infantiele debielen zijn er wel weer 2 verschillende projecten bezig met GCAP en FCAS, hopelijk wordt dat nog samengevoegd."

Ik zie twee verschillende ontwikkellijnen niet als een probleem. Het geeft elk land de mogelijkheid om de voor haar best passende oplossing te kiezen. In de VS is het overigens niet anders: Boeing en Lockheed Martin ontwikkelen allebei een prototype en de USAF kiest de optie die haar het beste past.

[3raser]

Ja, ze waren duurder. Maar wij kregen dan wel een deel van de productie, en daar werd dan ook weer geld verdiend. Als we voor de Gripen kozen stonden de Nederlandse bedrijven met lege handen. Of dat de juiste argumentatie is kun je betwisten. Ik was zelf al nooit voorstander van de F35.

De F47 wordt gelukkig door Boeing gemaakt, dus daar hoeven we niet over te twijfelen. Dat ding komt waarschijnlijk amper van de grond.

[Reactie gewijzigd door 3raser op 26 maart 2025 08:25]

[FreezeXJ]

Dan moeten we em juist kopen, dat zijn de veiligste toestellen!

Aangezien die F35 nu echt gebouwd is en vliegt: hoeveel hebben we daar dan eigenlijk op verdiend? Zijn die productie-winsten stiekem via aandeelhouders alsnog naar Amerika gegaan, of is daar netjes belasting over betaald?

@Grrrrrene ik geloof dat Glocks toch vrij populair zijn aan de overkant van de haringvijver, en destijds waren de Bofors-guns niet aan te slepen (Chrysler bouwde ze in licentie). Ze doen het niet graag, maar als het spul echt goed is kopen ze het echt wel

[123pakkie321]

F-47's kopen?
kostprijs 300 miljoen dollar / stuk...

dus je hebt 3 F35's voor 1 F-47...

[Ryen]

USMC heeft heel lang geleden Harrier VTOL vliegtuigen gekocht uit de UK. Het kan (kon?) dus blijkbaar wel.

[reddragon66]

Hoop knowhow is Europees.
Zonder Werner von Braun geen nasa.

Zat andere voorbeelden.

[betwetor]

Advocaat van de duivel, want ik ben het zeker met je eens. Op dat moment had je nog kunnen vragen, "Vertrouwen we de Fransen bijvoorbeeld meer dan de Amerikanen?".

[BRAINLESS01]

Verschil is dat je met de Fransen had kunnen afspreken dat iedereen toegang krijgt tot alle documentatie en broncode. Als ik het nu goed begrijp hebben de Amerikanen het vliegtuig ontworpen en kopen wij slechts complete vliegtuigen. Dat is wel even een ander verhaal, wij hadden bij Amerika moeten afdwingen dat we alles in handen hebben om zelf hetzelfde vliegtuig te produceren.

[FreezeXJ]

Wij hebben ook weinig grip op de Eurofighter-source of Gripen-source wat dat betreft, maar we hebben wel een veel betere onderhandelingspositie ten opzichte van Zweden of Frankrijk/Duitsland. Die zitten dichterbij, zijn iets afhankelijker van ons, en gezien we allemaal in heel veel verbondjes zitten hebben we een grotere kans dat 1 daarvan een goede mediator vormt. Onze onderhandelingspositie ten opzichte van de VS is gewoon slecht. Zelfs als alle F35-gebruikers samen protesteren betwijfel ik of de VS (zeker met een stel malloten in de regering) zich er iets van aantrekt.

[BRAINLESS01]

Ik las dat Canada overweegt (of zelfs al besloten heeft) om de bestelling van de F35 te annuleren. Ze hadden er 88 besteld, maar voor de eerste 16 al geld overgemaakt. Als alle landen op dezelfde manier ineens ~70 toestellen minder kopen krijgt Amerika wel een serieuze klap. Dat maakt dat de productie per F35 voor Amerika veel duurder wordt. Amerika is zeker niet afhankelijk van Nederland, maar de Navo neemt voor een groot deel de rekening van de Amerikaanse wapenindustrie op zich. Die kraan wordt nu langzaam dichtgedraaid en daar gaat de Amerikaanse wapenindustrie de komende tientallen jaren flink last van hebben.

https://www.cbc.ca/news/politics/f35-blair-trump-1.7484477

Volgens hetzelfde artikel denkt Portugal er ook over om geen of minder toestellen te kopen.

[mbbs1024]

Ondertussen heeft Trump er al mee gedreigd om Saab Grippen af te sluiten van de Amerikaanse componenten die ze in hun vliegtuigen gebruiken, als landen daar zouden gaan bestellen.
Ook ASML is daarvan het slachtoffer, daar zitten ook een paar Amerikaanse onderdelen in hun machines, waardoor Trump ook de controle over dat bedrijf heeft.
Echte mafia afpersingspraktijken van de VS dus.
Hoog tijd dat we ons een pak minder afhankelijk maken van zulke wanpraktijken.

[BRAINLESS01]

Eens, daar worden we met z'n allen alleen maar beter van (behalve de Amerikanen, maar dat hebben ze aan zichzelf te danken...)

[FreezeXJ]

Ik mag hopen dat alle afnemers die het nog kunnen hun bestelling annuleren, maar zelfs dan:
F35-II : Number built 1,110+ as of January 2025 (wiki).
Dus 100 toestellen meer of minder gaat ze geen absurde rekeningen presenteren. Met 100 miljoen per stuk kost dat ze maximaal 10 miljard, daar heb je nog geen halve Twitter voor.

[BRAINLESS01]

Die zijn voornamelijk in Amerika geleverd, maar het wordt natuurlijk wel heel duur als Amerika in z'n eentje de kosten voor onderhoud moet ophoesten. Het plan was dat de hele Navo mee zou betalen om het onderhoud te doen, maar dat lijkt nu weg te vallen. De aanschafprijs is maar een klein deel van de kosten over de hele levensloop. Er wordt zelfs al over nagedacht om het complete F35 project in Amerika te schrappen: https://reason.com/2025/0...hat-will-cost-2-trillion/ (deels omdat Musk liever drones ziet, die hij ongetwijfeld door een van zijn bedrijven wil laten bouwen)

[Skit3000]

Nog een ander crypto-schandaal waarbij de VS apparatuur verkocht waarvan ze wisten dat ze dit al konden kraken:
https://www.washingtonpos...ption-machines-espionage/

[Reactie gewijzigd door Skit3000 op 25 maart 2025 19:48]

[MrMonkE]

Het heeft wel een hele hoge risico factor zoals @jpsch aangeeft.

[TIGER79]

Antwoord zal waarschijnlijk luiden dat dat niet op de aangeleverde documentatie staat. Maar het is idd prima mogelijk dat er ergens op een printplaatje een extra chipje zit die iets ongedocumenteerd (richting klant dan) kan. Ik betwijfel sterk dat er ook maar een enkele klant alle hardware en software langsgaat. Aan de andere kant geloof ik meteen dat er wel degelijk een soortgelijke stukje hardware of software mogelijk bestaat. Als is het maar vanuit "national security" en het scenario dat die wapens tegen de VS gebruikt kunnen worden.

[Vorlon]

Er is waarschijnlijk ook wel een reden waarom Israël alle computersystemen uit hun F35 vervangen hebben door een eigen ontwikkeling.

[Ruuddie]

Dat wil niet zo veel zeggen, Israël is de meest close ally van de US. Dus als ze software hebben herschreven, dan zal dat vast om features zijn en niet wegens wantrouwen. De US hebben keer op keer gezegd en laten zien vierkant achter Israël te staan.

[crepsly]

Dat was jarenlang ook het geval voor Europa. Er hoeft maar één presidents wissel te zijn en ze draaien 180graden. Snap dat Israël daarin strategischer naar de toekomst kijkt. Ook gezien het veranderende sentiment in de Amerikaanse samenleving ten opzichte van Israël.

[3raser]

Dat wil zoveel zeggen als dat Israel wel voortschrijdend inzicht toont. Resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. Beter een goede buur dan een verre vriend.

[Jazco2nd]

Ik meen mij te herinneren dat Israël wel degelijk een reden had hiervoor: het wil de mogelijkheid hebben bondgenoten van de VS zoals Saoudi Arabië en VAE aan te kunnen vallen.
Uiteindelijk kan je niet zonder de supply chain van reserve onderdelen en software updates. En reken maar dat duidelijk is wie daar de volledige controle over heeft bij de F-35s van Canada en Europa.

[magician2000]

Gezond verstand in combinatie met een gezond wantrouwen? Hopelijk dat "wij" dat nu ook hebben.

[Odder thing]

Natuurlijk hebben ze een backdoor ingebouwd. Een ieder die denkt dat de Amerikanen zo naive zijn om dat niet te doen komt een paar hersencellen tekort. Je kan alleen maar top dog zijn en blijven als je alles doet wat ten voordelen is van je zelf, kill switches included.

[catfish]

Maar dan is het niet slim om daar over te communiceren.
Als zo'n backdoor wereldkundig wordt, koopt geen enkel land nog wapens van de VS en stort hun wapenindustrie in elkaar...

[latka]

Denk je? Waar ga je dan JSFs kopen? Amerika luistert Merkel af. Reactie: we kopen nog steeds spullen daar en hebben foei gezegd. In een ideale wereld zou het lik op stuk zijn in de echte wereld is het helaas pindakaas en door.

[m_snel]

Eigenlijk bewijst dat alleen maar dat ze slecht zijn in afluisteren, of in ieder geval in het verbergen.
De Duitsers zullen net als andere landen ook wel hún spionnen hebben.
Zelfs de Nederlandse AIVD is altijd erg goed op de hoogte.

[3raser]

Waar ga je dan JSFs kopen?

Dan koop je geen JSF natuurlijk. Er zijn prima alternatieven. De F35 is vooral gemaakt om op lange afstand ongezien zijn werk te doen. In een dogfight zou het waarschijnlijk verliezen van een Gripen. En als de radar beter wordt dan is het nog maar de vraag of de F35 zoveel voordeel biedt. Zie bijvoorbeeld ook het nieuws vanuit Iran die anti-stealth radars willen plaatsen op betwiste eilanden.

[mbbs1024]

Idem in België, NSA en GCHQ hacken de nationale telco/ISP, die zelfs voor een groot stuk in handen van de overheid is, er wordt even foei gezegd en daarmee is de kous af

[Alfa1970]

Zoals door de Minister aangegeven, het antwoord op die vraag is: Nee.
Niets van wat defensie NL gebruikt bevat een "killswitch".

Dat zou nogal dom zijn om zoiets in te bouwen in je apparatuur omdat het zéér waarschijnlijk is dat een vijand een dergelijke switch ook weet te vinden...

[Blokker_1999]

Het feit dat die F-35 elke paar weken software updates moet krijgen alleen al betekend dat je een groot risico. Sluit de VS je af van die updates dan heb je letterlijk een vliegende baksteen. Alle je offensieve en defensieve systemen worden dan zeer snel waardeloos.

De F-35 is bedoeld om networked te zijn, om te communiceren met andere toestellen en de grond. En dat is door de VS enorm eenvoudig af te sluiten.

En omdat je continue software updates krijgt is het ook kinderlijk eenvoudig om de software zo aan te passen dat die killswitch er wel in komt. Je weet wel, datgene waarvan de VS al jarenlang Huawei beschuldigt ondanks dat de broncode van Huawei systemen wel geaudit wordt door externe partijen en men nooit backdoors gevonden heeft. Als je daar het argument opbrengt dat die er snel in te patchen zijn, dan moet je dat argument hier ook niet wegwuiven.

En vergeet daarnaast niet de recente opmerking van Trump over de nieuwe F-47 waarbij hij expliciet aangeeft dat export versies een handicap zullen hebben als het van hem afhangt, dus wie zegt dat hij niet in het geheim de opdracht gaat geven om dat ook met de F-35 te doen?

[blissard]

Het te sterk beperken van deze wapensystemen zou wel een snelle manier zijn om alle export van wapens uit de USA stil te leggen. Denk dat ze daar toch ook wel voor uitkijken.

[_Pussycat_]

De huidige perikelen hebben al gezorgd dat ze een contract met Portugal zijn misgelopen. Traditioneel gezien heeft de defensie-industrie in de VS een dikke vinger in de pap bij de politiek, en zouden dingen als nu nooit kunnen gebeuren. Maar de tijden zijn veranderd en de VS dreigen hun ex-bondgenoten te annexeren.

Misschien is het verstandiger dat onder ogen te zien en te accepteren dat de VS nu met rusland samenwerken.

[E5X]

Die F47, vernoemd naar Trump (president ne 47) is een onzin verhaal. Er is nog helemaal niks behalve wat fake plaatjes.
Is paniek reactie of propaganda nadat de chinezen aangaven dat zij al met een prototype van een 6e generatie waren gaan vliegen. Amerika kon toen niet achterblijven

[catfish]

Net zoals dat de VS geen F22's wou verkopen aan andere landen, zullen ze dat ook niet doen met de F47.
Tenzij er dus een variant wordt gemaakt voor export...
In Europa zijn er 2 in ontwerp, ik kan alleen maar hopen dat we daar in meestappen en niet in de F47.

[Scriptkid]

Hoop bombarie maar de f16 voor export zij ook niet gelijk aan de usa F16. Deze hebben ook altijd een handicap gehad.

[Jazco2nd]

De F-16s zijn niet networked by design zoals 5th gen. Ze zijn oorspronkelijk. gemaakt om zelfstandig te kunnen opereren..

[Scriptkid]

Dat boeit niet ging eer hier over uit dat je een slechter toestel krijgt dan de amirikanen vliegen endat was met de f16 ook zo. Het top model was nooit beschikbaar gemaakt voor export precies om de zelfde reden.

[Jazco2nd]

Oh zo, ok duidelijk.

[crepsly]

Toen had Amerika een andere houding richting hun bondgenoten en wouden ze die niet annexeren!

[ErikT738]

Het feit dat die F-35 elke paar weken software updates moet krijgen alleen al betekend dat je een groot risico. Sluit de VS je af van die updates dan heb je letterlijk een vliegende baksteen. Alle je offensieve en defensieve systemen worden dan zeer snel waardeloos.

En precies hierom is die focus op een killswitch zo dom. Het zou een enorm risico voor de VS zijn om een dergelijke knop in te bouwen, en ze winnen er vrij weinig mee want als ze het echt willen staan alle JSF's toch in een paar weken aan de grond.

[mbbs1024]

Inderdaad, er werd nooit aangetoond dat er in Huawei apparatuur, malware of spyware zat, toch heeft de VS het klaar gekregen dat die overal uit netwerken gehaald werd, ... en tegelijk installeerde NSA en GCHQ, hun malware op Cisco core routers om hier in Belgie, en ook in omringende landen en ook Afrikaanse landen de boel te kunnen afluisteren, omdat de Belgische operator een groot deel van het internationaal verkeer van andere landen afhandelt.

En wat was de reaktie van de overheid, even foei zeggen en daarmee was het gedaan en business as usual.
En op dit moment zetten EU overheden en bedrijven, het gros van hun data op systemen van VS bedrijven, terwijl er in de VS wetgeving is, die bedrijven kan verplichten om die data stiekem aan de overheid te bezorgen. Big brother is watching

[Pietervs]

Ho. De minister geeft aan dat er in de F35s geen kilswitch zou zijn.
Dat is wat anders dan “niets van wat defensie gebruikt”.

Daarnaast is de vraag van @Creadion terecht: misschien dat er geen killswitch is, maar kunnen onderdelen of systemen wel op andere manieren worden bestuurd? Je hebt wel gelijk dat als er dergelijke backdoors zijn deze misschien ook door vijanden gevonden kunnen worden, maar die hebben al per definitie minder toegang tot (bijvoorbeeld) vliegtuigen of tanks van het Nederlandse leger, waardoor dat risico een stuk kleiner is.

[jfdaniels]

Er zit geen killswitch in. Net zoals dat de VS heeft beloofd om het grondgebied van Oekraïne te beschermen in ruil voor het afgeven van de kernwapens in de jaren 90.
Wat zijn de beloftes nog waard?

[L0g0ff]

En naast Amerika gaf Rusland ook die belofte.

Maar je statement blijft staan

[hoosterb]

Wat zijn de beloftes nog waard? Als je kijkt naar welke engerds er daar nu aan de touwtjes trekken: niets. Amerika was bij héél veel landen al niet populair, ze jagen nu Europa ook tegen zich in het harnas. Schoof blijft wel vriendelijk maar ik schat in dat de gemiddelde Nederlander geen vertrouwen meer heeft in deze (voormalige) bondgenoot.

[wooha]

De VS wilden geen bescherming bieden maar alleen garanderen dat ze zich zelf zouden onthouden van bepaalde acties tegen Ukraine. Rusland heeft eenzelfde toezegging gedaan maar die geschonden in 2014. Zie Wikipedia: Budapest Memorandum voor details.

[Scriptkid]

Roep dat niet te hard, onze voertuigen werden onderhouden door een Chinees bedrijf. Pas nog heel artikel overgeweest.

[Pietervs]

Inderdaad ook iets om eens goed te laten bekijken...

[CodeCaster]

Er kan nog steeds een niet van buitenaf te beïnvloeden timer zijn die telkens met software-updates wat verder wordt gezet.

Als de leverancier of diens overheid dan updates blokkeert, heeft je systeem een harde einddatum. Niet per se een "killswitch", maar in de praktijk hetzelfde.

[TIGER79]

Just stating the obvious : je weet dat ministers ook gewoon liegen toch ?
Of dat gaat over een kinderopvangtoeslag-affaire of vele andere gevallen.
Soms is het bedoeld, soms wat minder. Kan me echt niet voorstellen dat iemand bij ons (defensie bijv) met 100% vertrouwen kan garanderen dat er geen hard- of software killswitch is ingebouwd. We kunnen wel aangeven dat de fabrikant dat garandeert. Maar ook die kan gewoon liegen.
Waar ik op wil doelen is : het is naïef om zomaar aan te nemen dat wat een minister roept altijd de waarheid is.

[Alfa1970]

Hmm, ja, politici vertellen de waarheid niet.
Dus die fake bruine idioot aan de overkant bralt iets en jij geloofd hem.
Ik vertrouw meer op degene die geen direct belang heeft om te roepen wat hij roept.
En dat is de Nederlandse minister.
Die idioot aan de overkant heeft financieel gewin als we netjes blijven doen wat hij zegt want anders..
Met pokeren bluf je wel eens. Soms trappen mensen erin.
Het levert Nederland geen geld op om te zeggen dat het er niet in zit.
Bij de kindertoeslag affaire was er wel een financieel gewin voor de Nederlandse overheid in de vorm van uitkeringen die niet gedaan zijn, en zelfs absurde vorderingen en boetes die zijn opgelegd.
En door het allemaal zo langzaam mogelijk te doen, en zo lang mogelijk door te laten sudderen hopen ze dat veel mensen het uiteindelijk opgeven. Dan lachen ze zich daar in den Haag helemaal een bult.

[123pakkie321]

Stoppen met leveren van reserve onderdelen is ook een vorm van killswitch, maw, die bestaat wel degelijk...

[Alfa1970]

Nee, het is geen killswitch.
Bij een killswitch stopt het product met functioneren.
Wanneer gestopt word met het leveren van reserve onderdelen blijft het product nog steeds functioneren naar behoren. Mogelijk dat na verloop van tijd zaken niet meer gerepareerd kunnen worden.
En dan wordt hetzelfde gedaan als wat Nederland tientallen jaren heeft gedaan met de F16, er worden een aantal toestellen uit elkaar gesloopt om de rest aan de praat te houden.

Daar komt bij dat Nederland hetzelfde kan uithalen met de VS.
Wij kunnen ook stoppen met het leveren van sommige belangrijke onderdelen aan de VS.
Dus als de VS zou besluiten om geen onderdelen meer te leveren, gewoon uit rancune, dan zouden zij zichzelf in de voet schieten. En hoe dom je die clown aan de andere kant van de oceaan ook mag vinden, zelfs hij is niet zo dom.

[equit1986]

naar mijn weten zijn alle systemen van de F-35 volledig ontkoppeld van elkaar. dus als er 1 systeem gecompromitteerd is zou dat 0 effect moeten hebben de rest van de systemen.

[Martijn033]

Alle F35's praten digitaal uitgebreid met elkaar. Dat is juist hun kracht (zolang het goed gaat).

[equit1986]

zeker, de hivemind is waarop ze sterk zijn. maar de interne systemen zijn allemaal ontkoppeld.

[Cloggs]

Nee. De F-35 word niet op afstand bestuurd en dat kill switch verhaal is ook complete onzin. Het probleem van Nederland is de zuinigheid, altijd minimaal uitgeven op defensie en dat betekent ook dus minimale voorraad munitie en reserveonderdelen. Als een leverancier dan niet meer wil of kan leveren kun je lang wachten. Europese productie capaciteit is nihil dus het probleem speelt met alle wapen systemen. Helemaal nu iedereen in Europa wakker is geworden.

[blorf]

Iets via GPS gaat wel lukken. Een paar bytes achter de gebruikelijke reeks aan die iets triggeren...

[cmpxchg]

Als het vliegtuig afhankelijk is (gemaakt) van de militaire precisie M-code ipv (vul in: vele andere manieren om precisie te halen, al of niet met andere GNSS constallations, zonder die code)

[BlacKstaR-]

YouTube: Kill switch fears over US F-35 fighter jets in Europe | DW News

Perspectief van een deskundige op het gebied van software/firmware in straaljagers.

[Ethnic]

Nederland heeft een Tier 2 sleutel en de enige landen die een Tier 1 sleutel hebben voor operationeel gebruik is VS en VK. (Volgens mij israel ook)

ODIN en ALIS zijn het probleem (deze systemen helpen bij operationele paraatheid, logistiek en onderhoud), omdat ze maandelijkse updates vereisen. Het is geen (directe) killswitch, maar het zou operaties zeker kunnen belemmeren, vooral als de updates plotseling worden stopgezet, zoals de VS besloot de ondersteuning van de F16 voor Oekraïne te stoppen. Verder blijft de F-35 afhankelijk van de Amerikaanse toeleveringsketen. Misschien mis ik iets, aangezien Italië net meer F-35 toestellen heeft besteld, maar wie weet. Oh en Italië en het VK produceren momenteel onderdelen van F-35-straaljagers, maar wss niet allemaal.

[Reactie gewijzigd door Ethnic op 25 maart 2025 23:42]

[Skit3000]

Andersom bekeken; zijn er onderdelen in de F-35 die buiten de VS geproduceerd zijn zonder dat de VS daar de blauwdruk van heeft en deze niet zonder meer na kan maken mochten zij deze onderdelen niet meer geleverd krijgen?

Als voorbeeld haal ik hier even de partner Denemarken bij; als de VS besluit Groenland met geweld in te nemen (wat al enorm dramatisch zou zijn), zal Denemarken dan de mogelijkheid hebben om F-35s in de VS aan de grond te houden?

[FrostyPeet]

Er is een groot verschil tussen het extern laten maken van bijvoorbeeld een landingsgestel of een turbineblad. Die kun je (mechanisch) testen. Met software kun je stiekeme code inbakken die zeer lastig te ontdekken is.

Natuurlijk zijn er blauwdrukken en specificaties van een extern onderdeel dat door een derde wordt gemaakt. Het moet immers één vliegtuig worden.

[Skit3000]

Ik weet dus niet of er onderdelen buiten de VS gemaakt worden die ook buiten de VS van software worden voorzien, waarbij de VS de broncode niet bezit. Opzich hoe je bij samenwerken trouwens ook helemaal niet elkaars blauwdrukken te hebben; als je alleen specifieert waar een onderdeel aan moet voldoen en hoe dit geïntegreerd moet worden zou dat genoeg moeten zijn. Als je een huis bouwt en een voordeur nodig hebt, heeft de voordeurenfabrikant ook niet de bouwtekening van je complete huis nodig maar enkel de maten waarbinnen de deur moet vallen.

Overigens denk ik dat de F-35 vleugellam maken bij een invasie op Groenland (waarvan ik niet denk dat het gaat gebeuren) heel veel effect zou hebben, aangezien de VS nog wel over (veel) meer type toestellen beschikt.

[William_H]

Denk dat de VS wel alle specs heeft.
Oa in NL worden onderdelen gemaakt, waaronder uit mijn hoofd, kabelbomen, landingsgestel en de kleppen/deuren daarvoor. Oa bij oud Fokker fabrieken, die nog gewerkt hebben aan de F16's voor NL en BE.

[Reactie gewijzigd door William_H op 25 maart 2025 21:27]

[Xfade]

Lijkt me dat die deense fabrikant het onderdeel naar specificaties van de de F35 bouwer heeft gemaakt. Ze zouden gewoon een andere fabrikant kunnen kiezen. Tenzij de deense fabrikant dingen toegevoegd heeft buiten spec / wetens

[BRAINLESS01]

Waar denk jij onderdelen voor een 80 jaar oude Spitfire te kunnen kopen? En hoeveel kans maken die tegen praktisch ieder gevechtsvliegtuig dat sindsdien ontworpen is?

[reddragon66]

Spit slecht voorbeeld, maar nog best andere types uit die tijd met plenty onderdelen in service of uit de Korea war.

Denen maken met wat dan ook geen schijn van kans. USA geen stel Argentijnen om met taskforce van de Falklands te trappen. Tenzij ze de Canadezen mee krijgen

[eonflux]

Als Trump aangeeft dat hij wil dat de F-35's, die buiten Amerika door partners worden gebruikt, met 10% in capaciteit wordt gereduceerd (wat dat ook moge betekenen), dan is de uitspraak van Brekelmans echt een vreemde. Het lijkt erop dat dit kabinet dergelijke zaken niet serieus neemt of niet begrijpt waar het werkelijk om draait.
Bron: ukdefencejournal.org.uk

[Reactie gewijzigd door eonflux op 25 maart 2025 23:35]

[hoosterb]

Onze regering praat Trump naar de mond, zelfs Rutte doet dat. Gewoon eens zeggen : Hé idioot, handjes af van Groenland en Canada, stop met Poetin te onderschatten en ga gewoon door met het bestrijden van jullie eeuwige vijand. Doe effe normaal.
En Vance hadden ze halverwege zijn kletspraat in München gewoon van het katheter moeten verwijderen en op het vliegtuig moeten zetten. De l*l.
Europa heeft een Calimero complex en wordt gelukkig nu een beetje wakker. Amerika is in veel dingen de grootste, heeft meer wapens, vooral onder hun burgerbevolking waarmee ze schoolmoorden plegen. Amerika heeft een immens grotere staatsschuld, zelfs onze minst presterende landen zijn economisch hardstikke gezond als je dat vergelijkt met de VS.
En het land is totaal blind voor de realiteit, grootste plank voor de kop. Het grootste deel van de wereld heeft een hekel aan dat land gekregen en ze vervreemden nu hun laatste vrienden van zich. Ze kiezen een idioot als president terwijl ze weten welke rampen hij in zijn vorige periode al veroorzaakte. Zich afzetten tegen, godsdienstig fanatisme, haatgevoelens... dat soort argumenten bepalen daar de keuze voor een president. En eerlijk gezegd was de keuze ook wat magertjes, de Democraten mogen onderhand wel eens een betere kandidaat leveren. Harris was aardig en vrolijk, maar Bernie Sanders was in ieder geval wel steviger en duidelijker geweest. (Niet dat ik vind dat hij het had moeten doen, maar nu denk ik wel... die man was wèl een betere president geworden ).
En ons kabinet ? Dat is gewoon te rechts, te bang, blijft het oude liedje zingen. Het enige dat ik waardeer aan dit kabinet is dat enkelen beleid uitstippelen en daar aan vasthouden, Coenradie bijvoorbeeld. En Brekelmans vertelt soms zinnige dingen. Maar anderen zijn zó dom en onnozel, het wordt echt een debacle. Immigratie en landbouw, daar heeft mijn kat meer inzicht in dan de huidige bewindslieden. Triest.

[Ignite60]

Dat gaat over de nieuwe F-47 en zeker niet de F-35.

[vinkjb]

Koop maar mooie goeie zweedse jagers of Franse jager, goed voor europa en het geld blijft ook binnen europa.

[joshhh]

Ik ben het daar helemaal mee eens; ze zijn ook nog eens een stuk goedkoper in aanschaf en onderhoud.

[Xander2]

Nee, Gripen, Rafale en EuroFighter zijn inmiddels allemaal duurder in aanschaf en onderhoud vanwege de productieaantallen van de F-35 (zie b.v. cijfers India en diverse importeurs).

Oostenrijk gaat z'n EuroFighters vervangen vanwege exorbitante kosten (en een omkoopschandaal) waarschijnlijk voor F16's.

F-35 is de beste keus (volle generatie verder), misschien wel het laatste bemande vliegtuig in die context.

Er is flink wat reuring op politiek gebied maar om daarom notabene Frankrijk als betrouwbaar militair alternatief te noemen gaat wat ver naar mijn idee. Goed idee om daar duikboten te bestellen.

F16's vliegen nog in Oekraïne en F35's vliegen nog in Polen sinds voor 2022. Als Trump het aandurft ook maar iets te suggereren van een killswitch helpt hij z'n hele militaire industrieel om zeep.

Gripen is een erg mooi vliegtuig trouwens en technisch/elektronisch een heel stuk geavanceerder dan F16 block 7x en onderhoudsvriendelijker, EuroFighter verliest consistent van F-35 en Rafale is een bejaarde uitoptimalisatie uit de MIG-29 tijd.

[dmantione]

Oké, er zijn 1100 F-35's geproduceerd en maar 300 Rafales en eveneens 300 Gripens. Dat is evenwel geen verschil in ordes. Met de huidige ontwikkelingen kan het heel snel gaan (Canada die zijn F-35's annuleert). Ga er derhalve vanuit dat Gripen en Rafale de komende periode goed gaan verkopen en de schaalvoordelen gelijkwaardig worden. Je denkt toch niet dat Europa die 800 miljard naar de V.S. gaat brengen?

[Reactie gewijzigd door dmantione op 26 maart 2025 01:21]

[Ignite60]

Canada annuleert zijn F-35's niet. De eerste 16 zijn al betaald en zullen volgend jaar worden geleverd.
Men overweegt wel om de rest van de 88 bestelde F-35's te annuleren en te vervangen door een ander toestel.
Bron: https://breakingdefense.c...mp-ratchets-up-trade-war/

[dmantione]

Inderdaad, die eerste 16 worden afgenomen, de rest staat ter discussie. Dat is een serieuze annulering.

[Ignite60]

Nee, want bij een annulering wordt de rest niet meer afgenomen. Die beslissing is nog helemaal niet genomen, maar staat ter discussie zoals je zelf al zegt. Dus voor nu is er nog geen annulering.

[dmantione]

Dat klopt, maar ik schreef in tegenwoordige tijd, niet in voltooid verleden tijd.

[Xander2]

De F-35 is simpelweg op dit moment en in de toekomst beter + goedkoper en heeft verschillende (deel)assemblage en (deel)productie fabrikanten in Europa/Israël. Dat is een solide productielijn wat geld oplevert plus een kapitaalvernietiging die je wilt vermijden (piloottraining, complete aanvoer/reparatie lijn + trainingen).

Plus het feit dat de F-35 het enige Westerse vliegtuig is dat je niet ziet opstijgen van (grote) afstand (stealth). Zover is nog (geen enkele?) fabrikant en gaat ook niet lukken in een paar jaar. Bekijk het eerste ontwerp jaartal van elk van de vliegtuigen en je weet dat Europa ver achterloopt met hoogstens een verbetering op de F-16, mechanisch/ontwerptechnisch loopt het ver achter wat niet met iteratie te fixen valt.

Gaat Saab niet lukken en van Frankrijk hoef je bepaald niet veel te verwachten als het gaat om succesvol samenwerken in Europa (zie EuroFighter en divers materieel). De Rafale gaat nooit de succesrate van een F-16 halen en is in de basis eenzelfde generatie vliegtuig.

Die 800 miljard gaat (hopelijk, want dat weet ik ook niet) naar munitie, radar (Thales), tanks (Rheinmetall), pantserswagens (Rheinmetall/Bofor), MPATS, spul van BAE systems etc. etc. dingen waar Europa wel heel erg goed in is. En hopelijk wat satellieten.

Maar de VS proberen te evenaren in militaire vliegtuigen incl training is een traject van decennia en totaal niet te verantwoorden qua kosten.

De vijand is Putin (en potentieel China), niet de VS, over een paar jaar is Trump weer af en liggen de kaarten weer totaal anders als de democraten weer aan de touwtjes trekken. Je moet als Europa dan ook even nadenken en niet te impulsief reageren (straffen) om de band verder te beschadigen.

Investeren in de Gripen laat staan Rafale is geen goede zet ook al ben ik zelf stiekem fan van de Gripen ;-)

[Reactie gewijzigd door Xander2 op 27 maart 2025 22:15]

[dmantione]

F-16: Introductiejaar 1974
Rafale: Introductiejaar 2001

Hoe kunnen beide vliegtuigen van dezelfde generatie zijn?

Ik ben geen expert, maar ik lees hele andere dingen dan jij hier stelt. Wat ik lees is, is dat de Gripen vooral ontworpen is om Mig's uit het Zweedse luchtruim te houden en voor dat soort doelen beter is dan zowel de F-35 als de Rafale. De F-35 en Rafale zijn evenwel voor veel meer taken ontworpen, minder goed in luchtgevechten met Mig's maar als het om andere klusjes gaat de betere vliegtuigen.

Groot wapenfeit van de Rafale is dat er zowel Franse als Amerikaanse wapensystemen onder gehangen kunnen worden en de Rafale daarom wat betreft strategische aanvoer van munitie het beste toestel is. Rafales die nu vliegen zullen waarschijnlijk nog upgrades kunnen krijgen (net zoals de F-16 die gekregen heeft), terwijl de Gripen zal blijven zoals hij is.

Een nadeel van de Rafale is dat hij inderdaad geen Stealth heeft zoals de F-35 dat wel heeft.

De Eurofighter lijkt een doodlopend spoor.

[Xander2]

Als je b.v. de wikipedia pagina leest zie je dat de origine veel vroeger dan 2001 ligt (eerste introductie).

Qua ontwerp lag Dassault al fors achter op de VS. De Rafale is technisch (niet elektronisch) uitontwikkeld en lag nog voor de EuroFighter.

Ik weet niet hoeveel moeite het is om de hardpoints/elektronica geschikt te maken voor VS spul maar dat lijkt me geen wapenfeit als Oekraïners dat lukt met wat hulp en een tablet onder oud Russisch materieel.

MiG is geen speler meer. Betekent niet dat EuroFighter, Rafale, Gripen niet werken, F-16 wordt ook nog steeds succesvol ingezet, maar simpelweg downgraden van F-35 vanwege uitspraken Trump met alle kosten lijkt me een impulsieve en slecht doordachte zet.

[dmantione]

Ja, maar dat men in 1985 aan het project begonnen is, betekent natuurlijk niet dat de stand der techniek van 1985 in het toestel zit, dat ding heeft natuurlijk geen motoren en computers uit 1985.

Wapencompatibiliteit gaat verder dan hardpoints. Navo-wapeens zijn zoveel mogelijk RAM-gebaseerd: De intelligentie van een slimme bom wordt kort voor het afvuren in de FPGA geladen en is zodra na het inslaan de elektriciteit onderbroken wordt uit het geheugen van de bom verdwenen. Op die manier heeft de vijand geen idee hoe de slimme bom werkt en kan een oude bom eenvoudige aangepast worden aan nieuwe inzichten die tijdens het voeren van de oorlog ontstaan.

Een reden waarom een oude F-16 nog steeds goed mee kan, is niet zozeer de snelheid/wendbaarheid van het toestel. Het is dat de computers bijgehouden zijn en in staat zijn om de modernste NAVO-wapens te programmeren. Omdat met een slimme bom omgaan een training op zich is, zijn de F-16's die nu in Oekraïne veel minder effectief dan als ze door piloten bestuurd zouden die 10 jaar ervaring hebben. Als een F-16 met een AWACS communiceert, heeft een piloot een uitgebreid overzicht van het hele luchtruim en is keurig aangegeven welk toestel vriendschapplijk is, vijandig of van een derde natie.

Wat Oekraïne met oud Russisch materieel doet, is hun toestellen geschikt maken voor NAVO-bommen waar software vast in is gezet. Dat maakt die toestellen inzetbaar, maar geeft bij lange na niet de mogelijkheden van de F-16 en Mirage.

De Rafale schijnt al die mogelijkheden wel te hebben.

Wat betreft downgraden, ik denk niet dat de Konnklijke Luchtmacht zijn F-35's in de mottenballen gaat gooien, daarvoor zit men er te diep in. Tegelijkertijd, vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Dat Trump er tijdelijk zit, betekent niet dat het vertrouwen terug is als hij weg is. Strategische onafhankelijkheid zal de komende 10 jaar de agenda in Europa bepalen. Het kan haast niet anders dan dat dat goed voor de omzet van Dassault en Saab gaat zijn.

[Xander2]

Het jaartal bepaalt de basis waarop composieten en airframe zijn gebouwd. Elk airframe wordt voor een groot deel ontworpen rondom de motor en Rafale, EuroFighter, Gripen zijn daarin het eindontwerp van de klassieke deltavleugels.

Dat betekent simpelweg dat je geen "dikke moderne V12" erin kan stoppen of onbeperkt nieuwe technologie (zoals radar) kan implementeren omdat je aan mechanische/thermische/dimensionele grenzen vast zit.

De reden voor het langdurig upgraden van de F-16 is niets anders dan uitstekende combinatie van wendbaarheid/snelheid, versatiliteit, betrouwbaarheid en prijs, eerdere vliegtuigen lagen al sneller in de mottenballen zoals de F-14.

Verder gaat de hysterie me iets te ver, vooralsnog heeft Trump gedreigd m.b.t. NAVO in de context van Oekraïne. VS heeft genoeg belangen in Europa (zeker ook wapenindustrie) om een volledige muur op te trekken.

[Ignite60]

Poolse F-35's zijn er nog amper, en die paar die er zijn vliegen nog in de VS waar de piloten worden opgeleid. https://bulgarianmilitary...e-with-local-f-35-flight/

[Xander2]

Ik heb het over NL F-35's die in Polen vliegen..

[Sissors]

En een stek zwakker. Ik durf niet van de Rafael te zeggen, maar de Saab Gripen is nou eenmaal een behoorlijk beperkte upgrade tov de F16. De Eurofighter was niks goedkoper dan de F35, en met wel significante minpunten.

En ik ben het ermee eens hoor: Tijdens aanschaf traject vond ik het de beste keuze, nu met de huidige politieke situatie moet ik daarop terug komen. Maar er was wel een reden dat ook de luchtmacht de F35 wilde.

[Ignite60]

Als je de Gripen E vergelijkt met de F-16 Block 70/72, dan komt de Gripen alsnog als de betere keuze boven drijven. Beide toestellen zijn de laatste varianten.
https://defencesecurityas...-e-f-vs-f-16-block-70-72/

[Sissors]

Precies dat dus. Het is een beperkte upgrade tov een moderne F16. Beide zijn gen 4.5 fighters, terwijl een F35 een gen 5 toestel is.

[PCG2020]

De nieuwe generatie Saab Gripen is een serieuze optie geweest als vervanger voor de F-16 - inclusief de Zweedse defensienetwerkopties, die van wereldklasse zijn. Zweden wilde bewust niet afhankelijk worden van buitenlandse mogendheden, hoewel ze er natuurlijk wel mee samenwerken.

[Von Henkel]

De Fransen willen graag hun nucleaire wapens met Europa delen.
Maar hun willen wel bepalen wanneer ze gebruikt mogen worden.
Oftewel geen verschil met de Amerikanen.

Het heeft dezelfde bijsmaak als toen Israel vliegtuigbommen vroeg en de levering even werd stop gelegd
omdat de Amerikanen het niet goed vonden hoe ze gebruikt werden.
Daar zit je dan in het midden van een oorlog.

[Ignite60]

Ik ben bang dat sommige bondgenoten van de VS, die beschermd worden door de kernwapens van de VS, gaan overwegen om zelf een nucleaire afschrikking in te bouwen. De nucleaire proliferatie in de wereld zal m.i. hierdoor alleen maar toenemen.
En onder de streep betekend dat dat de kansen op de inzet van een kernwapen in een conflict ook zal toenemen, puur op basis van de toename van landen die een kernwapen hebben.
Wat denken jullie?

[xorpd]

De wereld heeft al een tijdje geleden besloten dat er geen nieuwe kernmachten bij mogen komen. Maakt niet uit of dat nou Iran, Noord-Korea of België is.

[Annihilism]

En geef een F35 aan Ukraine, dan weet je snel genoeg of er vanaf afstand van alles uit te schakelen valt....

[reddragon66]

Saab 37 heb Amerikaanse engine al, b.v.., leuk.

[Avalaxy]

Oke, en hoe zit het met ODIN? Ik vind het vervelend dat onze overheden continu die discussie ontwijken en het alleen maar hebben over killswitches. Het gaat veel breder dan dat.

[Elbino]

Wat is ODIN? Waar kan hier meer over lezen?

[Houtenklaas]

https://www.kongsberg.com...pport-system/odin-fss.pdf

Google is (sometimes) your friend

[flyonthewall]

Of bedoeld @Avalaxy ODIN de opvolger van ALIS misschien?

https://www.defensedaily....yed-until-2025/air-force/

[Reactie gewijzigd door flyonthewall op 26 maart 2025 13:52]

[Jeoh]

"Alleen wanneer de VS besluit de aanvoer van reserveonderdelen te blokkeren, heeft dat implicaties voor de inzet en het voortzettingsvermogen van door Nederland gebruikte wapensystemen die van oorsprong Amerikaans zijn", aldus Brekelmans."
Hij ontwijkt toch niet de vraag over ODIN? Dat is gewoon een geaccepteerd risico volgens de minister. Kan je het mee eens of oneens zijn.

[evers97]

Dan zou je iedere aangeleverde f-35 moeten demonteren, controleren en weer in elkaar zetten, dus dat moeten we idd slikken. Defensie is toch iets wat je niet moet uitbesteden; je vriend kan morgen je vijand worden.

[Cloggs]

Nederland kan moeilijk alles zelf produceren en denken dat het anders werkt als je Duits of Frans koopt is onzin. Duitsland heeft lang de overdracht van de PzH2000 aan Oekraïne geblokkeerd bijvoorbeeld.

[nullbyte]

Simpel, ODIN wordt niet gebruikt.

[Keypunchie]

Het F-35 programma is altijd omstreden geweest. “Een vliegtuig waar geen vijand voor te vinden valt”, was de slogan van de SP.

En nu we dan wel een vijand hebben gevonden… is het de verkoper!!

[BiLLY_daKid]

Dat vind ik nogal voorbarig.

Ik denk zelf dat de killswitch een metafoor is voor het stopzetten van updates.
Als ik de techniek een beetje begrijp, zijn er mogelijkheden om radar te verstoren. Als die algoritmes veranderen, kan een radarsysteem dus sneller een vliegtuig signaleren.

[thunder7]

Recent nog bleek dat de Oekraïne met de radar van de F16 niet alles kon zonder de USA

https://www.forbes.com/si...ant-aerial-radar-jammers/

dus ook als Amerika letterlijk gelijk zou hebben dat er geen killswitch is, is de vraag of het toestel zonder (hulp van) de USA net zo geavanceerd is als met volgens mij simpel te beantwoorden met nee.

[Retrospect]

En daarom zouden we geen extra F35’s meer moeten aanschaffen. De huidige toestellen die we al hebben zullen vast niets meer waard zijn en vervangen te duur. Maar nieuwe toestellen moeten uit Europa komen.

[cazzie]

Dan opt maar voor de Saab Viggen en laat ze daar in de US maar in hun eigen sop gaar koken.

[Ignite60]

Vergeet je de /s aan het eind niet? Viggen is al jaren door zweden uitgefaseerd.
Wellicht bedoel je de Gripen. Alleen de laatste itteratie (E en F) is competetief in de huidige tijd.

[cazzie]

Dank voor de correcties, idd de Gripen moet het zijn.

[mbbs1024]

In dat Saab toestel zitten ook een hoop Amerikaanse onderdelen, en Trump heeft er ondertussen ook al mee gedreigd om Saab droog te leggen als landen dat toestel gaan kopen in plaats van de F35

[Hansie9999]

Het zou me eigenlijk totaal niet verbazen dat de VS nu dat de meeste wapens slim worden er geen kill switches in steken heeft,

Als je ziet in het verleden hoeveel keer die "idioten" al bevochten geweest zijn met hun eigen wapens (die ze eerst aan het bevriende regime/warlorld/meewerkende druglord, ... gegeven/verkocht hebben)

Zou eigenlijk dom zijn van hun om het niet te doen