Gps vliegtuig Europese Commissievoorzitter werd mogelijk door Rusland verstoord

Het gps-systeem van het vliegtuig van de Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen had langdurig last van een storing toen het boven Bulgarije vloog. Volgens de Bulgaarse autoriteiten zou Rusland mogelijk aan 'gps-jamming' hebben gedaan.

Volgens de Financial Times had het vliegtuig in de buurt van een luchthaven bij het Bulgaarse Plovdiv een probleem met het gps-systeem. De piloot is uiteindelijk met behulp van een fysieke kaart geland. Von der Leyen gaat volgens de NOS door met haar huidige rondreis langs EU-landen die grenzen aan Rusland en Belarus.

Volgens de piloot ging het 'onmiskenbaar om interferentie' van het gps-signaal. Rusland wordt vaker verdacht van gps-jamming, het verstoren van gps-signalen. De Russische overheid ontkent volgens de FT dat het iets met het incident te maken heeft. Overigens lijkt het volgens vluchtgegevens van andere vluchten uit de buurt erop dat andere vliegtuigen geen last van interferentie hadden, aldus de FT. Dit zou wijzen op een gerichte aanval op het vliegtuig van Von der Leyen.

Reacties (135)

[Klaus_1250]

IS er iemand die hier meer van weet, technisch? Ik verbaas me eigenlijk dat ze een GPS signaal van de luchtvaart zo makkelijk kunnen verstoren. Ik neem dat dat de technologie hier wel enige beveiliging tegen heeft, want als het zo makkelijk kan, dat is GPS op het battlefield nutteloos.

Los van GPS, kan men niet terugvallen op andere lokatie signalen, zoals die van Galileo of BeiDou? Of GLONASS :-p
Waar komen de stoor signalen eigenlijk vandaan, grondstation of ook van een sateliet? Lijkt me dat je stoorsignalen, zeker als ze van de grond komen en sterk zijn, toch moet kunnen pijlen? En dat je de GPS antenna ook kan afschermen voor signalen die van onderaf of zijwaarst komen?

[Jorah_Newstone]

GPS blijft een radiosignaal, als je een krachtigere signaal daar tussenzet, en je weet precies op welke frequentie dan heb je geen GPS meer. Dat kan via de lucht (ander vliegtuig, AWACS kan dat), of vanuit een grondstation. Pijlen kan, maar je hebt niet zoveel nodig. Wikipedia: GNSS jamming

Zijn mobiele trucks, die kan je overal neerparkeren.

GPS op het battlefield wordt niet gebruikt, is makkelijk te pijlen. De eerste drones gebruikten GPS maar inmiddels gebruiken ze kilometerlange fiber kabels. De signalen waren makkelijk te jammen. Met fiber wordt het een stuk lastiger.

[Sissors]

Je kan GPS niet pijlen. Want het is puur ontvangen. Bij drones is het probleem dat je wel moet zenden. En ja dat kan je pijlen, maar met een 100m kabeltje naar een externe antenne is dat ook opgelost. Het probleem is meer dat net als GPS je het kan jammen, en ja daar werken de fiber kabels tegen. Al weet ik niet hoe grootschalig die uiteindelijk worden toegepast.

Relevanter is het bijvoorbeeld voor geleide raketten en bommen die GPS gebruiken. Afhankelijk van het type kunnen die alternatieve geleiding gebruiken. Zoals bijvoorbeeld inertial guidance: Gewoon met je laatst bekende positie en je huidige snelheid / richting bepalen waar je nu bent. Werkt prima als alleen het laatste stukje gejammed wordt. Of op basis van camera bijvoorbeeld bepalen waar je precies moet zijn. Maar onder de streep is GPS verrekte handig, en gebruiken veel wapens het, en die worden gewoon minder nauwkeurig als de GPS gejammed is.

[styno]

GPS stoor- en spoofing signalen zijn natuurlijk wel te peilen want er is een zendantenne voor nodig en die kun je lokaliseren met bijv. driehoeksmeting. Maar als het een bewuste verstoring is, gelimiteerd in tijd en bereik, moet je maar net de juiste apparatuur in de nabijheid hebben om de bron te kunnen opsporen. Dus net als cyberaanvallen is een gerichte GPS verstoring waarschijnlijk makkelijk te ontkennen.

[elteck]

Precies, het wordt tijd deze stoorzenders gelocalizeerd en uitgeschakeld worden. Was het een breedband "witte ruis" radio signaal, dan had het lastig geworden, maar voor GPS of Galileo, overstemmen ze slechts enkele frequenties.

Overgens vraag ik me af, of je met richt antennes (schotel of phases-array), je niet die GPS ontvangers robuuster kan maken. Uiteindelijk komen die stoorzenders van de grond, terwijl het GPS signaal van boven komt. Technisch natuurlijk wel iets lastiger, omdat je zo'n selectieve antenne dynamisch moet blijven richten op een aantal satellieten, maar het moet mogelijk zijn volgens mij.

[styno]

"Overgens vraag ik me af, of je met richt antennes (schotel of phases-array), je niet die GPS ontvangers robuuster kan maken. Uiteindelijk komen die stoorzenders van de grond, terwijl het GPS signaal van boven komt. Technisch natuurlijk wel iets lastiger, omdat je zo'n selectieve antenne dynamisch moet blijven richten op een aantal satellieten, maar het moet mogelijk zijn volgens mij."

Jazeker, zie hier: styno in 'Gps vliegtuig Europese Commissievoorzitter werd mogelijk door Rusland verstoord'

[V_J]

Er is een website waar je kunt zien waar GPS interferentie voorkwam: https://gpsjam.org . De kaart is automatisch gegenereerd op basis van de discrepantie tussen transponder data (radar) en gps positie, en toont data van minstens twee dagen geleden.

In Polen heb ik al 1x meegemaakt dat de toren van de luchthaven in Modlin me waarschuwde voor gps interferentie.

[Reactie gewijzigd door V_J op 2 september 2025 10:03]

[Coolstart]

GPS luchtvaart zit op 1176.45 MHz en dat kan je storen. Op de frontlijn is GPS sowieso al verstoord. Je bentt daar absoluut niets mee. Bijna alle geleide bommen of raketten hebben geen GPS nodig om hun doel te vinden. Ze hebben andere methoden om te navigeren zoals herkenning van het terrein.

Galilieo ook op een gelijkaardige frequentie en die kan je ook storen door ruis om die frequentie te zetten op vol vermogen of om valse signalen er tussen te zetten waar je wel een GPS signaal ziet maar dat 10km verkeert zit.

Je kan perfect met richtantennes en/of beamforming dat vliegtuig heel gericht spoofen of jammen over zeer grote afstanden. Je hebt mogelijk wel hoogte nodig.

[Reactie gewijzigd door Coolstart op 2 september 2025 10:30]

[William_H]

Bijna alle geleide bommen of raketten hebben geen GPS nodig om hun doel te vinden. Ze hebben andere methoden om te navigeren zoals herkenning van het terrein.

Dat is niet helemaal waar. De VS leverde geüpgrade 155mm artilleriegranaten aan Oekraïne waar GPS in zat die in theorie preciezer hun doek konden raken (centimeters nauwkeurig). Toen de Russen dat door hadden gingen ze massaal GPS jammen, en werden die dure granaten weer onnauwkeuriger. Nu worden er nog amper tot geen GPS granaten meer gebruikt, juist door dit succesvolle jammen. Dus het heeft wel degelijk nut.

[Coolstart]

Idd, daarom dat ik zei “bijna alle bommen” je bent daar dus niets aan ze jammen. Maar ze jammen niet altijd, ze spoofen ook. Dus met een offset van x meter of km. Soms jammen ze niet en dan heb je uw kans. Je kan ook nog laser guided systemen inzetten. Ook super precies maar je hebt een extra drone nodig om de laser te richten.

Maar dat type artillerie wordt eigenlijk amper ingezet. Het gaat over enkele duizenden geleverde gps-granaten.

Als je weet dat ze er ongeveer 5000 per dag afschieten (non-gps) afschieten stelt dat weinig voor.

Maar het klopt, GPS jamming maakt ze bijna onmogelijk.

[Reactie gewijzigd door Coolstart op 2 september 2025 10:32]

[Robbierut4]

Idd, daarom dat ik zei “bijna alle bommen” je bent daar dus niets aan ze jammen. Maar ze jammen niet altijd, ze spoofen ook. Dus met een offset van x meter of km. Sols jammen ze niet en dan heb je uw kans.

Maar dat type artillerie wordt eigenlijk amper ingezet. Het gaat over enkele duizenden geleverde gps-granaten.

Als je weet dat ze er ongeveer 5000 per dag afschieten (non-gps) afschieten stelt dat weinig voor.

Maar het klopt, GPS jamming maakt ze bijna onmogelijk.

Beetje kip-ei verhaal natuurlijk. Ze worden weinig ingezet omdat ze niet goed werken door de jammers. Dan kun je beter de goedkope simpele afschieten. Als Rusland zou stoppen met jammen dan is het wel weer waard om de geavanceerde te gebruiken.

[Coolstart]

Beetje kip-ei verhaal natuurlijk. Ze worden weinig ingezet omdat ze niet goed werken door de jammers. Dan kun je beter de goedkope simpele afschieten.

Ik vermoed dat je niet bewust bent dat ze dan sensor based systemen gebruiken die geen GPS nodig hebben. Guidance kan bijv ook via een laser gaan.

Bijvoorbeeld de goede oude Copperhead werkt nog perfect omdat een drone met een laser aanduid waar de granaat naartoe moet vliegen. Ukraine heeft ook eigen systemen die gelijkaardig zijn. Duitsland heeft ook enkele granaten die vertragen met een parachutte, hun doelwit kiezen en dan zelf vuren. Maar ook daar gaat het maar om enkele honderden granaten.

Een gewone domme 155mm granaat kost ongeveer 1K. Een Copperhead 40k en M982 Excalibur 100k. Dus je kan er onmogelijk 5000 per dan van afschieten.

Daarnaast heeft de M982 Excalibur inertiaal navigatiesysteem om GPS jamming of spoofing te compenseren.

[cmpxchg]

GPS luchtvaart zit op 1176.45 MHz

Dat is de GPS L5 band, vaak gebruikt voor dual-frequency en RTK

https://gssc.esa.int/navipedia/index.php?title=GPS_Signal_Plan

Om dat signaal te kunnen tracken, moet je toch eerst op 1575.42 MHz het L1 signaal hebben. En als dat verloren is gegaan door jamming (relatief smalbandig aldaar, dus minder jammer-power nodig door de vijand), moet je je eigen klok vasthouden met het tracken van andere frequenties. Of een veel betere klok al aan boord van je receiver hebben.

[styno]

Tegen GPS verstoring vanaf de grond zou je je kunnen verdedigen door het simpele feit dat normaal gesproken de GPS singalen vanuit de ruimte (van boven) komen. Door meerdere ontvangst antennes te gebruiken (soort van phased array) en deze letterlijk af te schermen in de richting van de grond kun je de signaal-/ruis verhouding verbeteren en daaarmee toch succesvol een GPS-lock krijgen mits de stoorsignalen niet te sterk zijn.

Home-made voorbeeldje van het Oekraiense slagveld

Klassiek militair voorbeeld.

[Coolstart]

Ok wow! Mooie link! Idd zo had ik er nog niet over nagedacht dat je horizontale signalen dempt en enkel signalen van boven toelaat onder een bepaalde hoek.

Want je wil toch wel verbinding met zoveel mogelijk satellieten voor verhoogde precisie. dus je wil ook wel iets breder gaan. Moet extreem complex zijn!

[Finnrt]

GPS-signalen zijn van nature heel zwak en daardoor relatief eenvoudig te verstoren met een krachtig storingssignaal vanaf de grond.

Er bestaan militaire technieken en versleutelde signalen die beter bestand zijn tegen jamming, maar civiele luchtvaart maakt daar geen gebruik van. Moderne ontvangers kunnen wel meerdere systemen tegelijk gebruiken, maar brede jamming blokkeert vaak alles in die band. De luchtvaart vertrouwt daarom altijd ook op backups zoals VOR/DME, inertial navigation en kaarten. Storingsbronnen komen vrijwel altijd van de grond en zijn in theorie te peilen, maar in de praktijk vaak mobiel of net over een grens, waardoor ingrijpen lastig is...

[Znorkus]

"Er bestaan militaire technieken en versleutelde signalen die beter bestand zijn tegen jamming, maar civiele luchtvaart maakt daar geen gebruik van."

Laten we hopen dat onze politici gewoon als civilians rond kunnen blijven vliegen en niet militair vervoerd hoeven te worden.

[Brazos]

Wat voor bereik kun je effectief saboteren/overstemmen vanaf de grond met een mobiel station?

Lijkt me best interessant om te weten of de Russen met vrachtwagens in Bulgarije rondrijden die signalen verstoren.

[Finnrt]

Het bereik hangt af van het vermogen en de antenne. Een kleine jammer kan lokaal een paar kilometer de GPS-signalen platleggen, maar militaire installaties kunnen met richtantennes tientallen tot honderden kilometers verstoren. Je kunt het volgens mij wel 'on the road' doen, maar vaak gaat het om vaste of semi-vaste installaties.

Je kunt hier meer info bekijken over welke plekken last hebben van GPS Jamming: https://gpsjam.org/

[Skit3000]

Vrachtwagens in Bulgarije zou kunnen, maar als ze dan gepakt worden zijn de rapen gaar. Het lijkt mij aannemelijker dat ze zoiets met (richt)antennes vanaf schepen op (of vliegtuigen boven) de Zwarte Zee uit hebben gevoerd.

[Titusvh]

Als ik de complottheorieën even wegstreep, blijft er wel een interessante constatering over. Namelijk die van Flightradar dat het vliegtuig blijkbaar nauwelijks vertraging had en een goed GPS0signaal rapporteert.

Ben wel benieuwd hoe het nu echt zit!

[Finnrt]

Flightradar24 kan ook MLAT (multilateration) gebruiken: hierbij wordt de positie berekend uit de tijdsverschillen van signalen die vanaf meerdere ontvangers worden opgevangen. Dit werkt zelfs als het vliegtuig zelf geen GPS-positie doorstuurt.

Het vliegtuig stuurt continu een signaal uit met een tijdstempel. Meerdere grondstations van Flightradar24 ontvangen dit signaal op exact verschillende momenten. Door die tijdsverschillen te vergelijken, kan de positie worden berekend. Een soort GPS, maar dan omgekeerd. :)

https://www.flightradar24.com/blog/inside-flightradar24/how-we-track-flights-with-mlat/

[Mathijs Kok]

VOR/DME, inertial navigation en kaarten.

Het VOR netwerk wordt in snel tempo afgebroken. Inertial navigatie is tegenwoordig zeer betrouwbaar.

Overigens is GPS jamming geen groot probleem. In een modern toestel moet je echt opletten om het te zien. Het is niet zo dat systemen uitvallen en dat de piloten bepaalde dingen moeten doen. Hoe het probleem zo groot kon worden is mij een raadsel. De ILS was gewoon actief.

[Finnrt]

Yup, klopt inderdaad. Ben ook benieuwd.

[Reactie gewijzigd door Finnrt op 3 september 2025 16:36]

[jeroen3]

GPS werkt met satellieten erg hoog in een baan om de aarde. Het signaal wat deze uitsturen is, als het eenmaal aan komt, erg zwak. Daarom werkt het binnen bijvoorbeeld niet. Dus je hebt geen grote zenders nodig om dit te verstoren.

Gps is ook alleen een ontvanger.

Aangezien gps “publiek” is weet iedereen waar welke satellieten zijn en is het dus makkelijk om precies die signalen te storen, of te spoofen, die gps ontvangers op dat moment verwachten. Via assisted gps is het berekenen van een fix een stuk sneller als je al weet dat rond deze tijd ongeveer waar je was een bepaald groepje satellieten met specifieke frequenties te ontvangen zijn.

En dan weet je niet meer waar je bent, of je bent op de verkeerde plek.

Maar er is nog iets. Via andere systemen kun je ook gericht valse data sturen voor de collision avoidance systemen. Bijvoorbeeld dat we een hoop spookvliegtuigen in de buurt zijn. Dan blijft het vliegtuig zeuren dat er verkeer in de buurt is en dat leidt de piloten erg af.

Verder zou je nog radioverkeer of de ground detection radar kunnen verstoren, maar daar heb je zelf ook last van of dat vereist dat je erg dichtbij bent.

De grond bakens zijn een veel lagere frequentie en lastiger te spoofen. Je weet ook waar je ze moet verwachten, dus als dat niet klopt valt dat hopelijk wel op.

[Reactie gewijzigd door jeroen3 op 1 september 2025 19:16]

[Sebastian1313]

Het is vrij simpele natuurkunde, je hebt een relatief zwak signaal van hoog-frequent signalen van satalieten die 20.200 kilometer boven de aarde staan. Deze zenden signalen uit. Door middel van phase-verschuivingen (tijd meting) wordt de locatie bepaald.

Als je een sataliet richt met dezelfde hoog-frequent signalen op een afstand van 10-50 km ga je de wedstrijd altijd winnen. Het maakt daarbij helemaal niet uit welk GPD systeem je gebruikt.

Overigens is jamming wel tegen te gaan door een parabolische gps antenne te gebruiken die alleen maar naar boven kijkt met een opening hoek van 1 tot 3 graden. Dan is verstoring van de aarde heel moeilijk te realiseren.

[Reactie gewijzigd door Sebastian1313 op 1 september 2025 20:42]

[cmpxchg]

ESA heeft een zeer uitgebreide wiki met publieke informatie van GNSS signalen (alles broadcast). Het kan ook nog aan de receiver liggen die in een specifieke omstandigheid niet goed functioneert.

https://gssc.esa.int/navipedia/index.php/Main_Page

Er zijn overigens ook niet-militair georienteerde anti-jamming competities in noorwegen (gesponsord door de overheid aldaar), met publieke data, bijvoorbeeld:

https://www.septentrio.com/en/learn-more/insights/most-resilient-receiver-withstanding-gnss-jamming-and-spoofing

Deze ontvangers zijn wel een stuk geavanceerder (en duurder) dan standaard single- of dual-freq GNSS ontvangers, ze worden gebruikt samen met een of meer GNSS antennes voor meerdere (alle mogelijke) frequenties, hebben klein fasecentrum, en een lange historie van hardware- en software ontwikkeling voor de signaalverwerking in meest moeilijke omstandigheden.

[elteck]

Zoals velen hier beschreven, het is "Jammen" dat wil zeggen "overschreeuwen" van de GPS signalen van de satellieten met een stoorsignaal. Denk aan dat jij een gesprek voert met iemand, en er is zoveel achtergrondherrie dat je die persoon niet meer kunt verstaan.

[kabelmannetje]

GPS is een radiosignaal die niet heel sterk is. Als je een zender op dezelfde frequentie laat uitsturen, verdrink je dus het oorspronkelijke signaal.

Tegengaan kan, maar dat vereist nogal wat ingrepen. Zoals frequency hopping (steeds andere frequentie gebruiken, afgestemd door hardware), inertie-systeem, of een systeem dat nav kaart/hoogte de locatie bepaalt.

Piloten zijn getraind om kaarten te gebruiken, het vliegtuig is nooit in gevaar geweest.

[Ryen]

En daarom hebben piloten nog steeds beschikking over 'ouderwetse' navigatiemethoden met radiobakens.

[Brazos]

Werkten die wel in dit geval?

In internationale media wordt gemeld dat het vliegtuig een uur lang rondjes heeft gevlogen omdat het niet kon landen.


Aangezien GPS ook maar radiosignalen zijn kan ik me voorstellen dat de radiobakens ook niet functioneerden, als ze die frequenties ook saboteerden.

[IStealYourGun]

Als ik mij niet vergis gaat de voorkeur uit naar GPS, dan Ils en dan ALS (approach lightning system). Wat puur visueel is en volgens mij nu gebeurt is. Was die ALS niet beschikbaar, dan had de piloot moeten uitwijken. Maar er zijn dus wel de nodige backups.

[Rav]

Je haalt 3 heel verschillende dingen door elkaar. Het helpt ook niet dat de luchtvaart dol is op afkortingen!

Je hebt systemen voor positiebepaling, daar noemde je GPS. Dat is het meest nauwkeurig. Daarna volgen DME, VOR of NDB. In combinatie met deze systemen en je INS (inertia locatiebepaling, echt een fantastische techniek) kan je vluchtcomputer (FMS of FMGC afhankelijk van je merk) de huidige positie van het vliegtuig bepalen.
Als je die systemen niet hebt kun je in principe ook puur visueel vliegen van A naar B (dat heet dan VFR, en daar heb je VMC voor nodig ;)), maar dat wordt praktisch niet gedaan in de commerciële luchtvaart.

Dan heb je de systemen waarmee je de landingsbaan benadert. Het beste is daarvan is ILS. ILS valt uit te splitsen in CAT1, CAT2 en CAT3, (dit is oplopend nog beter). Na ILS volgen (dit is van nauwkeurig naar minder nauwkeurig) RNP, VOR, NDB of een visuele nadering. Sommige RNP mogen uitsluitend onder begeleiding van GPS worden gevlogen, maar bij de meeste is je INS ook prima mits de nauwkeurigheid binnen bepaalde waarden valt. Met uitzondering van een bepaalde ILS CAT3 heb je altijd een stukje visueel om het laatste stukje naar de baan te doen. Hoe nauwkeuriger het naderingssysteem hoe korter dat stukje.

Dan komt je laatste afkorting, ALS. Dit is puur een omschrijving wat voor verlichting er bij de landingsbaan zit. Hier zijn verschillende systemen voor, bijvoorbeeld Precision of Basic Approach lights. Of helemaal geen verlichting. Of iets daartussenin. De enige invloed van deze verlichting is dat het beïnvloedt wat je minimaal verplichte zicht moet zijn voor het landen. Dus bij slecht zicht zou het kunnen zijn dat je een baan met Precision Approach Lights wel zou kunnen benaderen, maar een baan zonder verlichting niet want die kun je niet van zover af zien. Dit heeft dus invloed op dat laatste visuele stukje van je benaderingssysteem naar de baan toe.

Zoals alles zitten hier nog wat haken en ogen aan, maar dit is een redelijk overzicht.

Overigens is GPS jamming (zeker in Bulgarije) aan de orde van de dag. Dat komt daar echt heel veel voor en de meeste vliegvelden hebben daar ook prima alternatieve procedures voor. Het zal vast ook echt gebeurd zijn, maar volgens mij zijn er ook wat dingen krom vertaald. Je hoeft niet per se een papieren kaart te gebruiken om te landen. Dat kan prima met een digitaal systeem want die is helemaal niet afhankelijk van GPS, die kaarten voor de nadering zijn niet veel meer dan een overzichtskaartje met wat frequenties en richtingen.

Als het GPS spoofing was dan was het allemaal een stuk lastiger geweest, dat is echt lastiger om op te merken dan GPS jamming.

[Arjan P]

Een interessante en dagelijkse overview van GPS interference kun je hier checken: https://gpsjam.org/

[SpaceKees_]

@ Rav, Dank voor deze heldere uitleg !

[TimoDimo]

Bij mijn weten is ILS is nog altijd de meest gebruikte vorm van landingsnavigatie.

Een approach lighting system (ALS) is gewoon de verzameling lampen voor de landingsbaan. Dat is vooral in het donker van belang en volgens mij was dit overdag. Trouwens, een piloot kan gewoon landen zonder enige hulp van GPS of radiobakens e.d., als hij maar genoeg zicht heeft door de cockpitraampjes.

Het vliegveld vinden, dat is denk ik wat hier het probleem was. Als naast GPS de bakens ook verstoord worden moet je op kaarten en IMU's vertrouwen om te weten waar je bent. Hoe moeilijk dat is weet ik niet, maar mooi weer en daglicht helpen waarschijnlijk enorm.

[Olaf van der Spek]

met radiobakens.

Zijn die ongevoelig voor interferentie?

[Ryen]

In theorie kun je zo'n radiobaken uitschakelen en een paar kilometer verderop een andere (valse) neerzetten met dezelfde frequentie. Maar dat valt wel wat meer op dan GPS jammen, denk ik.
Het radiobaken overstemmen/jammen is denk ik niet zo eenvoudig, volgens mij hebben die dingen een behoorlijk zendvermogen. Er zijn ook verschillende systemen die elkaar complementeren. Bovendien valt dat meteen op.

[Olaf van der Spek]

In theorie kun je zo'n radiobaken uitschakelen en een paar kilometer verderop een andere (valse) neerzetten met dezelfde frequentie

Die Hard?

[grlk]

2

[kodak]

Er is maar weinig radiocommunicatie die ongevoelig is voor verstoren Daarom passen we internationaal ook afspraken toe wie gebruik maakt, dat apparatuur aan eisen moet voldoen en je anderen zoals (burger)luchtvaart niet zomaar tot last bent. Maar ook eisen dat het veilig vliegen zonder dit soort hulp moet kunnen. Dus dat je desnoods maar uitwijkt of extra moeite doet en meer tijd neemt. De vraag is eerder of het valt te verwachten er last van te hebben.

[Pliskin]

INS is ook al nauwkeurig genoeg in de meeste gevallen en voor de landing heb je nog ILS en VOR.

[Odie]

Er zijn meerdere opties, waaronder VORDME, radar van ATC, direction finders op radio communicatie. Ik vind dit eerlijk gezegd een beetje non nieuws. Interferentie in die regio (samen met de regio Kalingrad en de Baltische staten) is inmiddels dagelijkse kost.

https://infinidome.com/gps-jamming-map/

Als elk incident breed uitgemeten moet worden in de pers dan praten we inmiddels over niets anders meer. Dat het nu de kist van Ursula von der Leyden treft is natuurlijk opvallend maar is het een spektakel en uniek? Not really.

[wjjkoevoets]

Veel interessanter is het inertial reference system (IRS) die (in de basis*) onafhankelijk opereert van radio en/of GPS signalen. Deze wordt voorafgaand aan de vlucht gecalibreerd met een GPS signaal. Daarna is het een opzichzelfstaand navigatie systeem. Dus zelfs zonder GPS of radio is navigatie nog altijd mogelijk.

* Een IRS werkt met (laser) gyroscopen en accelerometers en ervaart gyrodrift. Dit wordt gecompenseerd met een GPS signaal.

[cmpxchg]

Met gyroscoop en accelerometers - in de vorm van dure fijnmechanica of goedkopere MEMS-based sensors - houd je nog altijd last vna drift - er word tweemaal ruis geintegreerd om velocity en uiteindelijk positie te bepalen. De positie van een lichte drone heeft echt externe radiosignalen nodig om binnen een paar meter (of liefst centimeters in geval van RTK of PPP/HAS) accuraat te zijn.

Er is nog wel een alternatief voor radionavigatie bedacht - quantum navigation - voorlopig nog een droom:

https://www.theregister.com/2024/05/14/uk_government_quantum_navigation/

[cracking cloud]

En INS/IRS. Ik zag laatst dit filmpje (https://youtu.be/Bb42uJlJxXw?si=tLAhTaAJ_9p7VAU_&t=1770) van een Condor piloot die uitlegt hoe dat werkt.
Iets verderop in het filmpje vind het GPS jammen ook daadwerkelijk plaats, maar ze kunnen gewoon doorvliegen omdat ze kunnen terugvallen op hun alternatieve systeem.

[HB1962]

Leuk bericht hoor, maar ondertussen is door Flightradar al tegengesproken dat er gps-signaal verlies zou zijn geweest met het vliegtuig van von der Leyen (bericht is dus waarschijnlijk niets meer dan propaganda geweest)

[vhartong]

Heb je een bron? Probeerde er net op te zoeken, maar kon geen artikel vinden.

[Reactie gewijzigd door vhartong op 1 september 2025 23:15]

[QuitsAlbatross]

Ze hebben het gepost op twitter

[vhartong]

Thanks voor de link. Wat me wel opvalt is dat het niet tegenspreekt wat in dit artikel beweerd wordt.

Daarnaast verwacht ik ook bij GPS-spoofing dat de GPS-ontvanger nog steeds zegt dat hij goed signaal heeft (waarschijnlijk zelfs beter dan normaal )

Al met al kan ik niet de conclusie maken dat dit een propaganda artikel is.

[oltk]

Niets hierover te vinden. Desinformatie dus. -1

[QuitsAlbatross]

Ik kon toch vrij eenvoudig deze tweet van hen vinden...

[tobitronics]

In die hoek van Europa is Gps jamming aan de orde van de dag sinds de inval in Oekraïne. Elk (passagiers)vliegtuig dat daar rondvliegt kan er mee te maken krijgen.

Moet nog maar blijken of dit een gerichte actie was en de soep daadwerkelijk zo heet gegeten wordt.

[lkruijsw]

De constante jamming is in de Baltische staten, bij Kalinigrad. Dit is Bulgarije, ligt een stuk zuiderlijker.

[tobitronics]

https://gpsjam.org/

Ook bij Kaliningrad, maar ook bij de zwarte Zee (en dus Bulgarije)

[cracking cloud]

Geldt dat alleen voor luchvaart gps? Want ik was een paar weken terug bij klaipeda en neringa maar op mobiel werkte GPS gewoon

[Bloemkolen]

Noord en oost kant van Turkije ook elke vlucht. Vaak ook nog een stuk Bulgarije in.

[William_H]

Als andere toestellen geen GPS jamming waarnemen begint het natuurlijk verdacht te worden.

GPS jamming komt wel op meer plekken op de wereld voorbij. Denk rond Israël, maar ook rond Iran. Het gebeurt dus aan beide "zijde".

[demianmonteverd]

Dat staat in het artikel benoemd, andere vliegtuigen hadden er geen last van.

[ruud82]

Zag laatst een filmpje van een Airbus van London naar volgens mij Singapore, daarin gaven ze ook aan dat dit aan de orde van de dag sinds de inval. Niet dat het daarom minder erg is. Maar het gebeurt blijkbaar dagelijks

Even toevoegen, had de vlucht niet helemaal goed, maar deze video. Bij 09:00 minuten

YouTube: A350 longhaul behind the scenes (in the cockpit with SAS!)

[Reactie gewijzigd door ruud82 op 1 september 2025 17:58]

[D_Jeff]

Wie het nieuws een beetje gevolgd heeft, weet dat dit geen bijzonderheid is, overzicht van de afgelopen 3 jaar:

- Geen vluchten tussen Tartu (Estland) en Helsinki (Finland vanwege gps-jamming
- In Polen en Litouwen slechte werking van navigatiesystemen voor auto, vracht, scheep en luchtvaartverkeer. Zelf ook last van gehad rondom de Poolse stad Elk (tollende kaart,snelle positiewisselingen, enz)

[Piet91]

Even wat meer info/diepgang van iemand die hier verstand van heeft:

✈️ GPS Jamming & Spoofing – What’s Really Happening in the Skies ✈️

You may have seen the headlines about the EU President’s aircraft being affected by GPS jamming. Let’s clear the air: this is not a targeted attack, and it’s far from unusual.

🔹 What is GPS jamming?
It’s when a strong radio signal overwhelms the GPS receivers onboard an aircraft, making it hard (or impossible) to get a GPS position fix.

🔹 What is GPS spoofing?
Instead of blocking GPS, spoofing tries to trick the receiver with false signals, creating a misleading position. Modern GPS quickly recognise this and reject the spurious inputs.

🔹 Why does this happen near conflict zones?
Regions around Ukraine, Gaza, and other high-tension areas have been experiencing GPS interference for years. It’s often a side effect of military electronic warfare, not a deliberate attempt to interfere with, or target, commercial flights.

🔹 How do airlines keep flying safely?
Airliners are built with layers of navigation systems:
•Inertial Navigation Systems (INS): Using gyros and accelerometers, these track the aircraft’s position without GPS. Modern INS can stay accurate within a couple of miles over long flights, and they’re regularly updated using ground-based navigation aids to make it much less than that.

•Ground stations (VOR/DME, ILS, etc.): These provide position fixes to keep aircraft on track. This is old school but still works fine.

•Air Traffic Control monitoring: Ensures spacing and routing remain safe.

So while GPS jamming does happen “all the time” in certain regions, it’s mitigated every day by hundreds of flights, who safely transit these known areas. We have procedures to follow and these make it a non-event. Crews are trained, systems are robust, and aviation continues safely.

📌 The real story? This isn’t new, it isn’t targeted, and it’s not a crisis. Aviation has decades of experience handling it.

If you want to find out more, or why aviation started using GPS, you can preorder my book ‘Jumbo’ on Amazon, where I explain in much more detail.

https://x.com/scottiebateman/status/1962512416475910440

[Bobermo]

Het is een redelijke non issue, maar vliegvelden die alleen approaches hebben op basis van GPS (RNP) kunnen wel onbereikbaar worden als GPS gejammed/gespoofed wordt in die regio.

[koelpasta]

This isn’t new, it isn’t targeted

Het is inderdaad niet nieuw, maar het kan wel enigzins 'getarget' worden ingezet door simpelweg het vermogen op te schroeven. De GPS stoorzenders zijn namelijk al actief in de conflictzones en als ze sommige antennes met meer vermogen aansturen dan breidt dat stoorveld zich als een soort amoebe buiten de grenzen van rusland uit. Ze hebben er dus enigzins controle op, maar het is ook weer niet zo dat het supergericht is. Het zou bijvoorbeeld prima kunnen dat ze even voor een bepaalde tijd dat stoorveld hebben uitgebreid als een soort waarschuwing of persterij. Maar ook dit gedrag is in het verleden voorgekomen.

[Subject117]

Ze zijn even hun nieuwe outpost aan het testen
YouTube: Russia is Building Something NASTY in Kaliningrad

en hoe een gps signaal verstoren, bombardeer de receiver met false-packets zodat de receiver zich verslikt in de signalen ( beetje het equivalent van een DDOS attack, maar dan op één specifieke receiver van één bepaald vliegtuig ).

[armageddon_2k1]

Ik weet nog goed met mijn colleges Avionica op de TUDelft dat de professor toen al aangaf dat de grootste tekortkoming van GPS is dat de integriteit van de signalen niet gecontroleerd kan worden.

[immetjes]

Volgens Flightradar24 blijkt dit dus niet waar te zijn.

"We are seeing media reports of GPS interference affecting the plane carrying Ursula von der Leyen to Plovdiv, Bulgaria. Some reports claim that the aircraft was in a holding pattern for 1 hour. This is what we can deduce from our data. The flight was scheduled to take 1 hour and 48 minutes. It took 1 hour and 57 minutes. The aircraft's transponder reported good GPS signal quality from take-off to landing." https://x.com/flightradar24/status/1962565122326700178

"The transponder signal transmitted by the aircraft contains a NIC value. The NIC value encodes the quality and consistency of navigational data received by the aircraft. Flightradar24 is using these NIC values to create the GPS jamming map at https://flightradar24.com/data/gps-jamming The flight with Ursula von der Leyen on board transmitted a good NIC value from take-off to landing." https://x.com/flightradar24/status/1962573785036464583)