A: het is mijn moeder, niet oma, wat al beetje aangeeft je het niet geheel goed heb gelezen of geheel het heb begrepen wat ik probeer te vertellen.
B : Ik heb het niet over hoeveelheden, maar alleen over Duitse soldaten die daar een gevecht hebben geleverd, al waren het 2 soldaten, of 200 of 2000 in deze context waarin het werd verteld niet belangrijk detail, het ging meer over de naïviteit van de soldaten in kwestie en hun persoonlijke drama als soldaat, ongeacht het Duisters waren, en ze vertelde ook niet over de slag zelf die heeft ze ook niet meegemaakt van dichtbij om daar iets over te kunnen vertellen, denk je soms een kind daar bij heeft kunnen staan te kijken, nee het gaat meer over de persoonlijke verhalen van de mensen en hoe eigenlijk het gewoon jongens waren die zelf gewoon ook niet wisten waarom ze daar waren, en hoe ze verslagen waren daar, het leed die ze meemaakte. Het maakte voor mij van de Duisters ook gewoon mensen, zoals jij en ik.
C: Het is een verslag van iemand die het als jong iemand heeft meegemaakt, haar beleving als kind, niet te vergelijken met een daadwerkelijk militair verslag wat in geschrift is geschreven, maar een herinnering van iemand die daar was ongeveer 75 jaar geleden, die eigenlijk niet precies wist wat gaande was.
Een van de verhalen die mij het meest is bijgebleven was een officier die ze Kartoffel noemde, die dus op de boerderij van mijn Opa elke dag langs kwam aardappelen kwam halen op zijn paard.
Vooral opmerkelijk want in den beginne na de WWII (iets wat nu meer bekend is als vlak na de oorlog) van hoe het Duitse militaire apparaat eigenlijk veel minder gemechaniseerd was als we dachten.
Terwijl er dus piloten op de boerderij waren verstopt, en deze Duitse soldaat wist dat ze daar waren, maar niets verder mee deed, niet elke Duister was een rotmof. Er waren ook goede Duisters, iets waar we nu ook meer van bewust zijn, ze hadden alleen de pech om Duister te zijn, en vochten voor de vijand.
Idem er ook foute Nederlanders waren die voor de Duisters vochten (Mijn oom, de broer van mijn Vader, was b.v zo'n foute Nederlander, terwijl mijn Vader was ondergedoken vanwege de Arbeitseinsatz, en toevallig was ondergedoken op de boerderij van mijn Opa)
Veel mensen dachten zeker in mijn jonge jaren dat alle Duitsers Nazi's waren (waar echt verschil in zat wat imho te veel onderbelicht is geweest) terwijl als ik haar verhalen hoor dit absoluut niet het geval was, veel jongens van de Werhmacht waren net als jij en ik, gewoon verplicht te vechten in zo'n situatie zonder echt te weten waarom (zeker in die tijd), en hoe bang ze waren en hoe ook het voor hun een verschrikking was.
En hoe naïef Duisters waren b.v. met kinderen, zeker jonge meisjes, waarom mijn moeder als 15 jarig meisje verzetsbladen rondbracht, geen een Duister bleek op het idee te komen ze tussen de boodschappen verboden materiaal bezat, gewoon het waren normale mensen, geen fanatieke geïndoctrineerde nazi's.
Absoluut mee eens hoe haar beleving wellicht niet geschiedkundig geheel correct is, daar gaat het ook helemaal niet om, denk als jij en ik op haar plaats waren geweest wij ook niet geheel snapte wat gaande was, en een kleine groep soldaten in gevecht voor ons heel veel indruk had gemaakt alsof dat de hele oorlog was, hun wereld was veel kleiner als die van ons nu.
Ik denk ook wij alles veel beter kunnen overzien, daar gaan wij nu ook vaak mee in de fout, je moet denken als iemand uit die tijd, met alle aspecten daarvan. Het is voor ons heel moeilijk ons te plaatsen in hun situatie.
Vergelijk het met de verhalen van Anne Frank in dat opzicht, hun persoonlijke drama hoe hun als kind de oorlog ervaarde, niet als tactisch militair verslag gegeven door een rationele volwassene.