Rusland lanceert röntgen-telescoop voor onderzoek naar zwarte gaten

Roskosmos heeft een raket gelanceerd met daarin een telescoop waarmee röntgenbeelden gemaakt kunnen worden. Volgens de Russische ruimtevaartorganisatie moeten hiermee onontdekte zwarte gaten gevonden worden.

Het gaat om de zogenaamde Spektr-RG-röntgentelescoop, die met een Proton-M-raket vanaf de Bajkonoer-ruimtehaven is gelanceerd. Volgens Roskosmos is de satelliet met daarop de telescoop succesvol in een baan om de aarde gebracht en werken alle systemen naar behoren. Voor de bouw van de telescoop heeft Duitsland een grote bijdrage geleverd: onderzoekers van het Max Planck-instituut hebben in samenwerking met Russische onderzoekers een röntgenmodule gebouwd voor de satelliet, met de naam eRosita.

De bedoeling is dat Spektr-RG de komende jaren het heelal gaat onderzoeken naar zwarte gaten. Het project gaat ongeveer 6,5 jaar duren en in die tijd moeten er volgens de ruimtevaartorganisatie ongeveer 100.000 clusters van sterrenstelsels worden onderzocht. Dat zou volgens berekeningen de vondst van ongeveer 3 miljoen superzware zwarte gaten op kunnen leveren.

Het onderzoek moet meer licht schijnen op hoe materie is verdeeld in het heelal, en welke rol het fenomeen donkere energie speelt. Wanneer de eerste resultaten worden gepubliceerd is nog niet bekend; de onderzoekers zijn eerst nog bezig met het afronden van de testen.

Reacties (77)

[Cio]

Deze telescoop zal uiteindelijk zijn missie gaan uitvoeren vanaf het L2 punt van de Zon en de Aarde. Op L2 is constant schaduw van de Aarde, wat wel handig is als je probeert straling van buiten ons zonnestelsel op te vangen

L2 is een punt/baan om de Zon die groter is dan de baan van de Aarde om de zon, maar wel dichtbij genoeg om 'vast' te zitten aan de Aarde. Door de zwaartekracht van de Aarde en de Zon die in één lijn op de telescoop werken, kan deze stabiel blijven zonder al te veel brandstof te gebruiken voor correcties.

[Reactie gewijzigd door Cio op 23 juli 2024 03:30]

[slowdive]

L2 is een van de Lagrangepunten. In die punten heb je inderdaad minder brandstof nodig om je positie te behouden.

Dat de satelliet in L2 in de schaduw zit is juist nadelig. Er valt dan geen licht op de zonnepanelen. Daarom maakt de satelliet een slingerbeweging in de vorm van een 8 rond het Lagrange-punt (een zogenaamde Lissajousbaan) om uit de schaduw van de aarde te blijven.

[Cio]

Je hebt gelijk! L2 niet voor de schaduw bij observaties, maar door een (uiteindelijk afgeblazen instrument) wat niet langer dan 2 uur zonder stroom kan.
De voorganger is er waarschijnlijk aan ten onder gegaan dat de baan om de aarde niet stabiel genoeg was om dat te voorkomen.

[dunklefaser]

Interessant vind ik dat de titel van dit nieuwsbericht op tweakers.net en de verwoording in de tekst sterk kontrasteerd met de berichtgeving op heise.de:
"Rusland lanceert röntgen-telescoop voor onderzoek naar zwarte gaten"
en in de tekst:
"..Voor de bouw van de telescoop heeft Duitsland een grote bijdrage geleverd: onderzoekers van het Max Planck-instituut hebben in samenwerking met Russische onderzoekers een röntgenmodule gebouwd voor de satelliet, met de naam eRosita."

Op heise.de leest dit heel anders: " Start erfolgreich – eRosita auf dem Weg ins All
Der zweimal verschobene Start verlief mit dreiwöchiger Verspätung erfolgreich. Das deutsche Röntgenteleskop eRosita ist auf dem Weg ins All."

Hier lijkt het zo alsof Rusland alleen de dragerraket ter beschikking heeft gesteld.
In de tekst staat dan wel iets van "maßgebliche Mitarbeit" van een Duits instituut aan het eRosita project. (zie ook het wikipedia artikel).

De "werkelijkheid/waarheid" ligt, zoals meestal, ergens tussenin:
samenwerking - maar het initiatief lag bij de Russen.

P.S.: Ik heb nog niets op tweakers over de volledige uitval van het Galileo systeem gelezen.
Op heise.de wordt al sinds eergisteren hierover geschreven.

[Reactie gewijzigd door dunklefaser op 23 juli 2024 03:30]

[Flori]

Deze Russische raket heeft twee instrumenten aan boord: een Duitse Röntgentelescoop (eROSITA), én een Russische (ART-XC).
Het Duitse instrument is krachtiger: het heeft een hoger oplossend vermogen en groter beeldveld. Het Russische instrument is daarop een goede aanvulling want het meet Röntgenstraling met een hogere energie dan de Duitse telescoop.
Zie ook dit Wikipedia artikel.

[SF750]

Grappig. Eind jaren 70, begin 80 werkte ik bij Fokker afdeling ruimtevaart. Daar werd toen een telescoop gemaakt voor in het röntgen spectrum. Een "gewone" telescoop werkt niet voor röntgen straling. Een gewone lens bundelt röntgen licht niet.
Er werd toen een langwerpige, vierkante, koker, een collimator, gemaakt met op regelmatige afstanden platen met zeer kleine gaatjes die het licht a.h.w. parallel aan elkaar naar de sensoren geleidt. Zoals een insectenoog werkt.
Een zeer precies werkje. Erg leuk project was dat.

[3raser]

Heeft de Spektr-RG niet precies zo'n langwerpige koker? plaatje

De NOS weet ook te vertellen dat dit project al eerder is gestart, namelijk in de jaren 80.

In de jaren 80 werd al begonnen met het project, maar de ineenstorting van de Sovjet-Unie in 1991 legde de voorbereidingen stil.

[Reactie gewijzigd door 3raser op 23 juli 2024 03:30]

[SF750]

Deze telescoop is veel groter. Waar bij Fokker aan gewerkt werd paste op een eetkamertafel. Ik denk zo 1,5 meter lang en rond de 50x50 breed en hoog. Het is al weer lang geleden en weet de maten ook niet meer precies. Bedankt voor je link trouwens. Memory lane ;-)

[Flori]

Röntgenstraling is niet te bundelen met lenzen of gewone telescoopspiegels, enkel met speciale spiegels waar de hoek van inval van de straling op de spiegel zeer klein is: 2 graden of minder. {z.g. "grazing incidence optics"). Dit noemt men een Wolter-telescoop, naar de Duitse natuurkundige Hans Wolter die dit systeem ontwierp.

Meer informatie vind je hier.

[DrPoncho]

Potdomme mooie baan zeg

[SF750]

Was ook erg leuk en interessant. Het had echter ook een vervelende kant. Alles wat naar de cleanroom moest, moest eerst schoongemaakt worden. Dat was geen kwestie van even 'een natte lap er overheen'. Met een stofzuiger met heeeel klein openingetje en een penseeltje onder een blacklight alle stofdeeltjes wegzuigen. Wel eens in een discotheek geweest waar ze blacklight verlichting hebben? Gezien hoeveel stof etc. mensen op hun schouders hebben?
Bij niet alle ruimtevaart activiteiten is dat belangrijk. Maar hier wel omdat voorkomen moest worden dat stofdeeltjes op de telescoopsensor zouden kunnen komen.

[OxWax]

U vergeet nog het 'kostuum' dat je daar moet voor aantrekken, masker, mondkapje, overtrekschoenen, overall, handschoenen. En na het plassen : alles vers (Ik was ooit quality supervisor in cleanroom IC fabriek)

[SF750]

Ja, dat was een heel ritueel. Nu had (en heb) ik een baard en snor. Dus moest ik mij nog verder inpakken. Er zijn indertijd regelmatig foto's gemaakt voor kranten en tijdschriften. Maar ik stond er nooit herkenbaar op

[OxWax]

"men in white"

[SF750]

Nou, ik denk wel dat er voorspeld kan worden wat er gebeurt; n.l. *niets*. De aantrekkingskracht is dan zo groot dat de resultaten niet teruggestuurd kunnen worden omdat ze niet aan de aantrekkingskracht van een zwart gat kunnen ontkomen. Daarom is het ook een zwart gat ;-)

[Reactie gewijzigd door SF750 op 23 juli 2024 03:30]

[MoietyMe]

Definieer “gebeurt er amper wat”. Een greep uit de missies sinds dat we voor het eerst op de maan zijn geland:

1971: Mariner 9, eerste probe die om een andere planeet orbit.
1975: Apollo-Soyuz missie is de eerste bemande internationale ruimte missie.
1975: Venera 9 is de eerste lander die foto’s terug stuurt vanaf een andere planeet (Venus).
1977: Voyager probes worden gelanceerd voor hun Grand Tour.
1981: Eerste vlucht van de Space Shuttle.
1984: Svetlana Savitskaya voert de eerste space walk van een vrouw uit.
1997: Cassini–Huygens wordt gelanceerd.
2000: Eerste mensen (voor lange termijn) komen aan op het International Space Station (welke sinds dien altijd bemand is geweest).
2003: Twee Mars Exploration Rovers worden gelanceerd. Een van welke voor meer dan 15(!) jaar haar werk zou doen.
2005: De Huygens module van de Cassini–Huygens probe land op Titan, een maan van Saturnus. Het is de eerste keer dat er wordt geland op de maan van een andere planeet.
2015: New Horizons is de eerste ruimte sonde die Pluto bezoekt.

Zo zijn er nog veel meer voorbeelden van geweldige prestaties in de ruimtevaart. Misschien is het verstandig om jezelf eerst wat beter in te lezen voordat je dit soort uitspraken doet.

[Boermansjo]

2004: Lancering van Rosetta.. Dat is toch ook best een kust om na 10 jaar een komeet van maar 4km diameter te bereiken.

[SEtechnology]

Eerdte ster is ongeveer 4 lichtjaar; in optimistische scenario's kost het tien(tallen) jaren om er te komen (zie starshot), dit hebben we dan ook nog nooit gedaan (voor xover bekend) dichtstbijzijnde zwarte gat is 3000 lichtjaar.

[Durandal]

Wordt tijd dat ze een probe in het dichtsbijstaande zwarte gat sturen, kijken wat er gebeurd. Sinds kennedy gebeurdt er anper wat, alleen maar bezig met oorlogstuig maken en de planeet slopen..

Wat er gebeurt is dat je probe kwijt raakt.
Verder zijn die gaten vooralsnog in de praktijk onbereikbaar.

Lees je eens een beetje in.

[dakka]

Goed, vind jij even een FTL drive uit, dan mag jij de eerste zijn die een gat van dichtbij mag bekijken, ik hoop dat je van spaghetti houdt

[slowdive]

Om het even concreet te maken: het dichtstbijzijnde zwart gat is 3000 lichtjaar van ons vandaan.
Het is niet echt realistisch om daarnaar toe te reizen (3000 jaar met de snelheid van het licht).

Communicatie over die afstand is ook lastig. Je kunt over 6000 jaar een antwoord verwachten op een bericht dat je nu verzendt.

Zwarte gaten zijn zeker interessante onderzoeksobjecten. We hebben er nu 1 foto van weten te maken. De technologie zal zich waarschijnlijk nog verder ontwikkelen, waardoor er de komende jaren meer foto's mogelijk zijn.
Natuurlijk zou je van dichterbij met minder moeite foto's kunnen maken, maar één van de kunststukjes van de astronomie is juist dat het lukt om op enorme afstanden waarnemingen te doen.

[OxWax]

Bedankt voor de uitleg maar waarom vertel je mij dat eigenlijk?
Het is CA die er een probe wil insturen

[slowdive]

Ik vul je aan.

[OxWax]

Ik stelde de vraag aan Mr probe )

[satoer]

Oh alleen zwarte gaten. Op de radio hoorde ik in het nieuws dat deze telescoop was gelanceerd om het volledige universum in kaart te brengen haha.
Vraag mij af wat er in het echte persbericht stond wat naar de zenders ging. Had wel mooi geweest.

[CivLord]

Ze brengen de zwarte gaten in het heelal in kaart. Dat had misschien ter volledigheid ook in het nieuwsbericht gekund, maar het weglaten maak het niet meteen onjuist. Of verwachtte jij door het bericht dat het universum volledig, dat wil zeggen elke atoom afzonderlijk, in kaart zou worden gebracht.

[satoer]

Als ik had verwacht dat ze het volledige universum in kaart hadden kunnen brengen, dan had ik deze:
er niet bij gezet.

[hooibergje]

Internationale samenwerking en wetenschap is altijd goed. Zeker nu de wereld meer verdeeld aan het raken is, kunnen we dit soort positiviteit prima gebruiken! Hopelijk gaat er nieuwe coole kennis uit komen.

edit 'een verdwaalde 'de' verwijderd.

[Reactie gewijzigd door hooibergje op 23 juli 2024 03:30]

[3raser]

Het is inderdaad te hopen dat er goed wordt samengewerkt. In India wordt er vandaag een maanlander gelanceerd. Daar timmeren ze ook hard aan de weg om een grootmacht te worden in de ruimtevaart. Een beetje samenwerking zou dan veel goed kunnen doen.

[jj71]

De Chandrayaan 2 missie van India. Helaas is het niet gelukt, iets minder dan een uur voor de lancering werd er een probleem ontdekt en nu is de lancering voor onbepaalde tijd uitgesteld.

[Verwijderd]

Ach, veel van dat ge-bitch tussen de grootmachten is gewoon voor de bühne

[The Reeferman]

Alleen jammer (of eigenlijk compleet onacceptabel) dat het van ons geld betaald word. Ik heb liever dat het aan wat nuttigs word besteed ipv dat ze er de boel mee opfokken,

[Dark Angel 58]

Ach, veel van dat ge-bitch tussen de grootmachten is gewoon voor de bühne

Tja het is gewoon hun schuld omdat hele wereld niet naar samenwerking (lees daadwerkelijk verenigen) streven... daardoor zal derde wereld oorlog komen.

[Verwijderd]

Die 3de wereldoorlog gaat er echt niet komen. Men weet ook wel dat dat dan de totale vernietiging van de mensheid zoals wij die nu kennen betekent. Ja wat proxy oorlogjes die al sinds het einde van de 2de wereldoorlog gaande zijn. Die zal je houden. Maar Totaler Krieg gaat niet gebeuren

[The Chosen One]

Zeker te zeggen? Absoluut niet. Kans is er altijd. Al dan niet met Noord-Korea dan wel om water of olie in de toekomst.q

[Verwijderd]

Laat je niet gek maken. Dat wil men namelijk graag

[mikesmit]

Noord Korea is niet achterlijk heh. Die zitten enkel te provoceren als ze iets nodig hebben en uiteindelijk zwicht iedereen en worden weer wat sancties verzacht. Die kernwapens van hun zijn enkel zodat ze zekerheid hebben dat niemand hun land aanvalt

[Iblies]

Zeker te zeggen? Absoluut niet. Kans is er altijd. Al dan niet met Noord-Korea dan wel om water of olie in de toekomst.q

Definieer wereldoorlog....


Engelsen hebben een betere term namelijk Great War.

Dat was een interne oorlog, terwijl de eeuw daarvoor er een gemeenschappelijke vijand bestond,
https://en.wikipedia.org/...ion_of_the_Ottoman_Empire

Tijdens de kolonisatie zelf zijn er ook 10tallen miljoenen mensen uitgeroeid die geen naam hebben.
Na de 2de wereldoorlog kwam een beetje het besef dat dat ook niet helemaal normaal was nadat soortgelijke filosofie in de EU werd toegepast op Joden.

In Congo ging men helemaal los,
https://en.wikipedia.org/...s_in_the_Congo_Free_State
Frankrijk ging ook los ruim na de tweede wereldoorlog
https://amp.france24.com/...ence-france-evian-accords

The brutal 1954-1962 Algerian War of Independence saw atrocities committed on both sides with Algerian historians putting the death toll at 1.5 million Algerian victims while French historians say around 400,000 people from both sides were killed.

Dus wederom, definieer wereldoorlog. Zowel de 1ste als de 2de wereldoorlog zijn ijkpunten voor het westen waarbij interne strubbelingen geleid heeft tot enkele grote oorlogen. Wat onderbelicht blijft is hoe en wat daar om heen en wat daar allemaal werd uitgevreten en door wie.

Vreemd genoeg hebben we vandaag de dag nog steeds last van hetzelfde probleem waarbij er een scheefgroei ontstaan tussen de gewone bevolking en een bepaalde elite die er een eigen agenda op nahouden.

[Reactie gewijzigd door Iblies op 23 juli 2024 03:30]

[downtime]

Die WO3 is onvermijdelijk en een zekerheid. Kwestie van tijd totdat iemand een stomme fout maakt, of er een blunder in het ontwerp van een geautomatiseerd systeem wordt gemaakt, en WO3 volledig onbedoeld uitbreekt. De enige vraag is hoeveel tijd we nog hebben.

[bgttje]

Helemaal mee eens. De aarde laat zich niet kapot maken. De mens heeft niet het laatste woord hierin.
Als je de laatste tijd ziet wat er allemaal op de wereld gebeurd denk je wel eens...……...als dat maar goed gaat. En dat doet t uiteindelijk altijd dus laat je niet gek maken met een zgn. 3e wereldoorlog.
Gaat gewoon niet gebeuren.

[Reactie gewijzigd door bgttje op 23 juli 2024 03:30]

[dredger]

KIjk eens naar de docufilm "the man who saved the world" https://www.imdb.com/title/tt2277106/ .

[Verwijderd]

Onderschrijft alleen maar wat ik beweer. Nl dat de grootmachten het niet zover zullen laten komen door op het juiste moment de juiste beslissing te nemen. Petrov is daar het voorbeeld van

[dredger]

Laatste stukje gemist zeker

[dredger]

Daar hoor je duidelijk de mening van dhr. Petrov. Hij geeft zelf aan dat ie denkt dat het vroeg of later een keer fout gaat.

[Reactie gewijzigd door dredger op 23 juli 2024 03:30]

[BlaDeKke]

"Zeker nu de wereld meer verdeeld aan het raken is." Waarom denk je dat?

Er is geen exit wind over Europa gewaait na Brexit aankondiging.

We zijn meer verbonden internationaal dan ooit tevoren.

Zoveel vrede als nu is er nog niet geweest sinds de eerste mensen rond wandelden.

Maar men verdient geen geld of krijgt geen clicks bij zo'n nieuws. Daarom zien we het allemaal veel zwarter dan dat het echt is.

[rene_fb]

Dan zou je toch eens nieuws moeten gaan kijken.
Globaal:
- De handelsdiscussie VS/China
- De atoomdiscussie VS/Westen/Iran
- Noord Korea dat vrolijk bezig is.
- Russland/Krim
- Discussie om de 2% NATO budget
- China dat haar macht over de wereld aan het uitbreiden is (waar niet iedereen even blij mee is)
En dan binnen Europa:
- De discussie om de vluchtelingen/immigranten toestroom en de verdeling van deze
- Noord-EU/Zuid-EU in zake landsbegroting (Griekenland/Italië)
- Brexit
- Issue in (Noord-)Ierland welke weer in het nieuws komt
- Opkomst van (extreem) Links en Rechts door heel Europa
- Discussies rondom vermeende discriminatie (huidskleur/godsdienst/geaardheid/enz.)
- Interne machtsstrijd in de EU

Allemaal recente voorbeelden van verdeeldheid zowel binnen als buiten de EU. Vele zelfs amper een jaar oud.

[BlaDeKke]

Maar dat wil niet zeggen dat men nu slechter af is dan 10, 20, 50 of 100 jaar geleden. Enkel dat de media veel geld verdient heeft aan slecht nieuws brengen.

[dwwolf]

China dat deels illegaal haar macht aan het uitbreiden is. ( Zuid chinese zee ).

[Verwijderd]

China is bezig de maritieme zijde-route te creëren middels investeringen die gebruikt worden voor Infra, ziekenhuizen, etc. Dat noemt men dan neo-kolonialisme

VS bombardeert huizen, mensen, plat onder het mom van het brengen van Vrijheid, democratie en welvaart

Nah, doe mij dan maar de Chinese manier

[DutchKevv]

Lekker kromme vergelijking, een route waar je helemaal geen recht op hebt en momenteel 'vreedzaam' is volbouwen met militaire eilanden en iedereen aggresief bedreigen die in de buurt komt en zeggen dat China helemaal niks doet aan on-humane toestanden, met Amerika die 'alleen maar bommen gooit op vreedzame landen'

Was intelligenter overgekomen als je zegt dat allebij niet deugen, nu ben je gewoon de typische propaganda hem zelf, zoals elk Chinees staatskanaal het ook weet te roepen.

Ontopic: gelukkig dat Rusland nog wat mee kan doen in de 'space race', hoe meer kijkhoeken, de beter (voor wetenschap dan in ieder geval )

[Reactie gewijzigd door DutchKevv op 23 juli 2024 03:30]

[Siebelouis]

Kijk eens welke ‘partijen’ aan de macht komen in zowat heel Europa. Allemaal partijen die voor eigen economie willen gaan, en dus anti Europa.

Je hoeft ook niet hee ver weg te kijken, hier in ons eigen kikkerlandje is Thierry vanuit het niks ontzettend groot geworden.

Wat betreft vrede, kindersterfte, vrouwenrechten etc. gaat het allemaal beter inderdaad. Te danken aan de technologische ontwikkeling, met name internet.

Echter blijft het verschil arm - rijk steeds groter worden. Waardoor het voor een groot aandeel landen niet eens meer mogelijk is om in opstand/ oorlog te komen/ voeren.

Daarnaast neemt de onvrede onder de middenmoot alleen maar toe, zie mijn eerste punt.

Oorlog = geld, dus de mensen die aan de touwtjes trekken kunnen heel makkelijk het volk laten geloven dat een oorlog te rechtvaardigen is. Kijk wat er voor ‘nieuws’ op televisie komt over Iran, etc.

Tot slot is er een nieuwe grootmacht op komst, wat het westen steeds beter voelt. Zoals hier boven gezegd, het is een kwestie van tijd, die 3de wereld oorlog. Het zal er wel anders uit zien dan de 2de, maar als tijd oneindig is, dan zal er een groot conflict komen.

[JurGor]

Het onderzoek moet meer licht schijnen op hoe materie is verdeeld in het heelal, en welke rol het fenomeen donkere energie speelt.

Deze metafoor .

Als je meer licht schijnt op een zwart gat, wordt dat toch gewoon opgenomen en zie je er (nagenoeg … Hawking radiation daargelaten) niets meer van terug?

[Dutchzilla]

Maar Zijn die Zwarte gaten nou portals naar een andere dimensie? Dat vraag ik me af 🤭 serieuze vraag

[Flori]

Degene die daar een verifieerbaar antwoord op geeft wint de volgende Nobelprijs.

[CivLord]

Als je een grootmacht wilt zijn, moet je af en toe laten zien dat je ook op dit terrein mee kunt doen. Rusland loopt wat dat betreft al een tijdje 'achter'. Wanneer je dit soort zaken alleen maar kunt doen wanneer al je problemen zijn opgelost, komt niemand er aan toe, want iedereen heeft altijd wel een probleem.

Maar het nut heeft voor een deel te maken met het oplossen van problemen. Voor de bouw en ontwikkeling van de instrumenten worden vaak de grenzen van de huidige technologie opgezocht en er vaak over heen gegaan. De daarbij opgedane inzichten kunnen vaak breder ingezet worden, o.a. bij het oplossen van andere problemen. De wetenschappelijke instituten die hierbij betrokken zijn krijgen daarvoor betaald en met een deel van dat geld kunnen ze ook ander onderzoek (helpen) bekostigen. Dit soort onderzoek levert ook meer onderzoeksplaatsen op voor studenten, die later op andere plekken komen te werken, waar ze aan andere problemen kunnen werken.

[Apppie3]

Als er ook maar ooit 1 Russisch atoom in een zwart gat belandt dan hoef jij, en iedereen nooit meer te werken. We zitten dan allemaal op een "kluitje".