Delfts e-beam-lithografiebedrijf Mapper vraagt surseance van betaling aan

Mapper Lithography uit Delft verkeert in financiële problemen. Het bedrijf heeft deze week surseance van betaling aangevraagd. Concurrent ASML vindt het belangrijk dat de technologie van Mapper behouden blijft.

Afgelopen maandag heeft Mapper Lithography surseance van betaling aangevraagd, meldde toen een bron aan Tweakers. Het management wilde echter niet reageren op vragen hierover. Donderdag is in het insolventieregister de bevestiging verschenen dat de rechtbank van Den Haag woensdag uitstel van betaling heeft verleend.

Mapper is in 2000 opgericht en ontwikkelt een alternatief voor immersielithografie voor de productie van chips. Dat alternatief, electron-beam lithography, gebruikt een grote hoeveelheid parallelle elektronenbundels om patronen op een fotogevoelige laag aan te brengen. Het grote voordeel van die methode is dat geen duur masker nodig is, zoals bij immersielithografie. De machines zijn dan ook een stuk goedkoper te maken dan die van ASML. Het nadeel is dat het lastig is gebleken de techniek voor massaproductie in te zetten. De machines kunnen enkele wafers per uur verwerken, terwijl ASML een minimumgrens van 125 wafers per uur aanhoudt voor massaproductie.

Om die reden zocht Mapper in de afgelopen jaren nichemarkten om zijn machines aan te leveren. Zo adverteerde het met de mogelijkheden om de e-beamtechniek in te zetten voor r&d-doeleinden. Met de machines zouden onderzoekers relatief snel en goedkoop verschillende chipiteraties kunnen testen. Ook richtte het bedrijf zich op het uniek maken van elke geproduceerde chip, voor bijvoorbeeld beveiligingsdoeleinden.

De ceo van ASML zegt tegen BNR Nieuwsradio dat het belangrijk is dat de techniek van Mapper behouden blijft voor Nederland: "Wij hebben heel veel respect voor dat bedrijf, want er zitten hele goede technici. Er zit veel geld van de Nederlandse overheid in en zeker op het gebied van research kan hun technologie goed gebruikt worden, maar niet in massaproductie."

Reacties (60)

[Flori]

Ligt het - gezien de reactie van de CEO van ASML - niet voor de hand dat zij Mapper overnemen?

[Rob Coops]

Ik vraag het me af...
Mijn vermoeden is dat ASML heus wel voor een aantal van de knappe koppen bij Mapper een positie kan vinden binnen hun organisatie. Het lijkt me sterk dat ze de hele schuldenberg en alle ellende die er bij komt kijken willen overnemen. Mijn gok is dat ASML achter de schermen patenten en belangrijke mensen zal proberen over te nemen maar dat de lege huls simpel weg zal worden afgeschreven door zij die hier in hebben geinvesteerd.

Mijn vermoeden is dat de uitspraken van ASML gericht zijn op de overheid die flink heeft geinvesteerd en dus mede zal kunnen bepalen hoe het bedrijf ontbonden zal worden en wie wat tegen welke prijs zal kunnen kopen. Als een grote investeerder graag zaken doet met ASML (om de techniek in eigen land te houden) dan is de kans groot dat ASML de kans krijgt patenten etc aan te schaffen voor een zeer schappelijke prijs waar andere bedrijven bijvoorbeeld ui China de kans niet eens krijgen.
Het is niets anders dan het ijzer smeden als het heet is wat ASML hier doet, simpel weg de overheid proberen te overtuigen dat het in hun belang is dat ASML de onderzoeksresultaten mag overnemen, de schulden worden door de overheid/belastingbetaler op zich genomen en de techniek blijft in Nederland.

[vanaalten]

Hmmm, destijds had ASML er juist geen interesse in. Beetje sneu om nu te roepen "het is heel belangrijk om te behouden", maar er zelf niet je vingers aan te willen branden.

Maar goed, 8 jaar verder - ASML kan er zomaar anders over denken dan toen.

[kidde]

Hmmm, destijds had ASML er juist geen interesse in. Beetje sneu om nu te roepen "het is heel belangrijk om te behouden", maar er zelf niet je vingers aan te willen branden.

De situatie is veel complexer dan door de meeste reageerders geschetst: ASML heeft indirect e-beam nodig, maar volgens mij liever niet van Mapper.

Hoe zit dat dan:
-ASML verkoopt graag veel nieuwe, geavanceerde lithografie-machines, bijvoorbeeld die met 'hogere N/A' waarde (die moeten geloof ik nog gemaakt?) voor 5nm; maskers daarvoor maken is moeilijk
-Voor de 'niet-EUV' zijn zeer veel maskers nodig, voor de 'wel-EUV' zijn zeer complexe maskers nodig,
-Klanten van ASML komen in de problemen als de maskers niet snel genoeg gemaakt kunnen worden, of als deze teveel fouten hebben. Dus je hebt op tijd je EUV-machine van honderden miljoenen Euro's klaarstaan, maar die staat te niksen want er zijn geen maskers.
-E-beam is een enorm mooie manier om sneller maskers te kunnen maken, of te repareren.
-Carl Zeis heeft een reapratie-systeem met e-beam voor maskers,
-ASML heeft voor 1 miljard aandelen in Carl Zeiss.

Maw, indirect concurreert Mapper met ASML! Maar klanten van ASML hebben de technologie van e-beam nodig, omdat ze anders de nieuwste machines van ASML niet kunnen gebruiken. Spagaat.....

[Pulp]

Een masker is wel even wat anders dan een chip. Maskers worden doorgaans op glas geschreven. Chips worden uit silicium gemaakt. De toepassing van E-beam van Zeiss die je beschrijft is dus wel even anders dan wat Mapper ontwikkeld heeft.

[robvanwijk]

Ook als de exacte toepassing verschilt (schrijven op glas vs. schrijven op silicium), dan nog zou een heel groot deel van het verdere proces hetzelfde kunnen zijn toch?

We gaan het zien, misschien heeft Carl Zeis genoeg interesse om Mapper over te willen nemen..?

[robvanwijk]

indirect concurreert Mapper met ASML!

Hoe bedoel je dat? Je hele betoog komt (kort samengevat) neer op "om ASML machines te gebruiken heb je maskers nodig en die kun je prima maken met de technologie van Mapper", of heb ik iets verkeerd begrepen?

En zoals het artikel zelf ook al vermeldt, de technologie van Mapper is nog lang niet rijp voor massaproductie (de vraag of het dat ooit zal worden veeg ik voor het gemak onder het tapijt). De machines van ASML zijn juist alleen maar geschikt voor zeer grote productieaantallen. Ik zie niet in welke situatie een fabrikant voor de keuze staat "koop ik een Mapper of koop ik een ASML?"; in alle omstandigheden is slechts één van de twee een realistische optie.

[Flake]

Het is ook niet interessant van ASML. De added value van Mapper zat 'm in het feit dat je geen dure reticle nodig had, maar mét reticle is ASML's oplossing juist een stuk productiever, dus je dure reticle verdien je op die manier wel terug en dat schopt de business case van Mapper aan gort. Als je klanten hiermee geen winst kunnen maken, dan kan je machine niet concurreren, zeker niet met ASML dus niet interessant.

Dat neemt niet weg dat ze mooie technologie hebben die voor een andere applicatie goed tot z'n recht kan komen, en dat is wat ze waarschijnlijk bedoelen. Maar elektronenmicroscopen doen we in Nederland ook al bij FEI, dus ja.

[vanaalten]

Ik vraag mij altijd af of ASML niet een flinke groep potentieële klanten uitsluit met hun litho-strategie: klanten die wel nieuwe processen nodig hebben voor logicadichtheid of low-power, maar met hun producten geen megagrote aantallen draaien. Zou daar geen zinnige markt voor zijn? Veel klanten met kleine aantallen ipv een paar megabedrijven voor grote aantallen?

[robvanwijk]

Ik vraag mij altijd af of ASML niet een flinke groep potentieële klanten uitsluit met hun litho-strategie

Misschien wel... maar wat is daaraan te doen? Ze zijn bij ASML heel goed in deze vorm van wafers belichten (letterlijk de beste ter wereld), maar dat betekent niet dat ze daarom opeens verstand hebben van andere methoden, die geschikt(er) zijn voor andere klanten. Voor een deel hebben ze natuurlijk een mooie stapel kennis in huis (of je nou met een reticle werkt of met stralen electronen, de wafer stage moet op de nanometer nauwkeurig op de juiste plek liggen), maar voor zover ik van buitenaf in kan schatten zou ik niet verwachten dat ze experts hebben op het gebied van het focussen van electronenstralen (om maar een voorbeeld te noemen).

[Flake]

Als je persé die logicadichtheid nodig hebt, dan heb je EUV nodig, in ieder geval voor je kritieke (onderste) lagen. Maar zo'n machine moet je constant laten draaien, met natuurlijk zo min mogelijk downtime, anders verdien je dat nooit terug. Voor die klanten is het dus ook totaal niet interessant om een eigen fabriek met zo'n machine te hebben, dus koop je machinetijd bij een fabriek die speciaal voor dat soort bedrijven productiemogelijkheden bieden, zoals TSMC en GlobalFoundries.

Er zijn maar weinig semiconductorbedrijven met hun eigen fabriek. Die machine is maar 1 ding, de fabriek met cleanroom en personeel alleen al maakt het behoorlijk ingewikkeld om een fabriek draaiend te houden. Intel, Samsung en NXP kunnen dat wel (hoewel de laatstgenoemde een Nederlandse fab heeft die behoorlijk oud is), maar andere grote partijen als Texas Instruments, AMD en Apple zijn fabless.

[Reactie gewijzigd door Flake op 23 juli 2024 03:30]

[vanaalten]

Dat je als bedrijf niet zelf een cleanroom en fab gaat opzetten snap ik, maar zou het voor een TSMC of andere foundry niet interessant zijn om d.m.v. E-beam geavanceerde processen aan te bieden aan klanten die relatief kleine oplages willen produceren? De focus van foundries en ASML lijkt heel erg te liggen op high-volume klanten - en naarmate dat sterker wordt krijg je toch een steeds grotere groep klanten die geld hebben voor mid- en low-volume produkten, maar nergens terecht kunnen.

(en aangezien er niemand tot nu toe in die mid/low-volume markt stapt, zal de conclusie wel zijn dat het niet financieel interessant is en dus voor E-beam geen markt - maar ik vraag mij toch af wat daar de reden voor is)

[Flake]

Denk het niet. Reticles worden in een fab en ASML machine volledig automatisch verplaatst en geplaatst, dus dat ding kan zonder problemen een reticle plaatsen, 1 wafer belichten en daarna uitwisselen voor de volgende. Stel dat TSMC een Mapper erbij zou plaatsen daarvoor, dan ben je een aanzienlijk deel cleanroom kwijt, een extra leverancier met alle externe technici erbij, plus je interne technici die getrained moeten worden met dat ding, en dat kost klauwen vol met geld, zeker als die machine langzaam is. De chipklant mag dan wel kosten besparen voor een reticle, maar de fab zal zijn kosten voor die Mapper gewoon doorberekenen. Kan me niet voorstellen dat dit een kostenvoordeel biedt.

[Sissors]

De vraag is hoeveel klanten er wel de nieuwste processen willen gebruiken (en de hoge ontwerpkosten die hierbij horen, tenzij ze bij Mapper ook het aantal design regels kunnen verminderen), maar niet een grote oplage hebben. Als nieuwste proces niet zo belangrijk is kan je immers ook al veel goedkoper produceren bij een ouder proces.

Een andere use case die ze noemen is om snel iteraties van chips te kunnen doen. Maar dan is de vraag hoe goed de Mapper resultaten mappen (haha ) op die van een regulier proces met litho. Immers uiteindelijk moet het daar toch naartoe gaan voor massaproductie, en het is leuk als je Mapper prototype het geweldig doet, maar daar heb je weinig aan als dat niet betekend dat hij het ook in het echt geweldig doet.

[Tom 1234]

Thermofisher heet dat tegenwoordig.

[Tozz]

Nou dat valt wel mee. ASML zegt in het door jou aangehaalde artikel al precies wat de reden van de mislukking van Mapper is: Gebrek aan productiecapaciteit.

Het kan dan desalniettemin belangrijk zijn om de techniek te behouden om de subsidiepot niet helemaal een mislukking te laten zijn. Ook al is er economisch gezien weinig mee te verdienen.

Wellicht dat ASML het voor een prikkie kan kopen, en er dan toch nog wat leuks mee kan doen.

[Jorgen]

En dan nu voor een bodemprijs omdat Mapper toch al failliet is.

[bbob]

Tenzij er geen andere kapers op de kust zijn die meer willen bieden. Als het zo mooi is en er veel overheidsgeld in zit zou interesse uit het buitenland zeker een optie zijn.

[Blokker_1999]

Nog niet failliet, wel op het randje.

[thunder7]

Eerst nog even hengelen naar extra subsidie natuurlijk...

[Rukapul]

Precies. Er zit al heel veel gemeenschapsgeld in die toko. Op vele tientallen miljoenen op zijn minst.

[PostHEX]

Wat wil je daarmee zeggen? Dat subsidie slecht is?

[Rukapul]

Nee, subsidie kan om heel veel redenen verantwoordbaar zijn. Je verwacht echter een positief effect aan bedrijvigheid etc.

In het geval van dit bedrijf is een flink deel van de honderden miljoenen aan investeringen gedaan nadat de verwachtingswaarde eigenlijk al negatief was. Sterker nog, de stappen werden steeds duurder qua kapitaalsinvesteringen (in de eerste fasen zijn arbeidskosten vaak dominanter) terwijl fundamentele twijfels aan het business model niet beantwoord werden.

[Reactie gewijzigd door Rukapul op 23 juli 2024 03:30]

[Kapitein Edward]

Ik denk eerder dat ASML Mapper pas daadwerkelijk wilt overnemen wanneer e-beam lithografie massa productie klaar is.

[MSalters]

Dat is dus het punt - e-beam lithografie is niet voor massa-productie geschikt. Nu niet, en dat wordt het ook niet.

Fundamenteel is het een natuurkundig probleem. Elektronen stoten elkaar af, fotonen niet. ALs je niet zoveel elektronen hebt, maakt dat ewinig uit. Maar in massa-productie heb je er veel nodig.

De permanente schaalverkleining helpt ook niet. Stel dat je door die afstoting bij een bepaald productie-volume (zeg 5 wafers/uur) een spreiding van 2 nm hebt. Op 20 nm is dat niet zo heel erg, op 5 nm is dat onaanvaardbaar.

[rhdv]

Het gaat niet om het afstoten van electronen onderling, dat is niet het probleem. Het gaat er om dat je met elk electronenbundeltje individueel schrijft. En als je met een bundeltje met een paar nm doorsnee een hele wafer met 300 mm doorsnee wil volschrijven, kost dat nogal wat tijd. En daarom wordt er ook parallel geschreven met heel veel bundels tegelijk. En dan gaat het nog steeds niet heel snel, maar kun je als het meezit 1 - 10 wafers per uur schrijven.
Maar massaproductie van chips is nu niet de doelgroep van Mapper. Dat zijn meer de laboratoria waar kleine series gemaakt moeten worden, of bedrijven die unieke chips maken.
Als je een kleine serie wil maken die ook nog eens een kleine node heeft, dan is dat vrij duur op de ASML machines die een masker (per laag) nodig hebben. En met de Mapper machine kost dat niks (een beetje tijd hoogstens om een nieuw masker te laden).

[MSalters]

Inderdaad, je hebt meerdere bundels nodig. En die bundels stoten elkaar onderling ook af. Daar kun je proberen voor te compenseren, maar dat gaat niet perfect. Je hebt een zekere trade-off in je design daar, meer bundels betekent een lagere precisie.

[KoffieAnanas]

Dat is een ontwerpkwestie en technologisch prima op te lossen.

[ajolla]

Multiplexen. Heel veel bundels afwisselend laten schrijven.

[Sissors]

Als je ze afwisselend laat schrijven ben je het hele voordeel van heel veel bundels kwijt.

[Verwijderd]

Misschien niet als je ze voldoende spreidt en niet laat kruisen?

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 23 juli 2024 03:30]

[Nacht]

MAPPER's machine is nog steeds een alpha, alpha machines zijn per definitie gericht op onderzoek door instituten of R&D afdelingen van semicon bedrijven.

De tools van MAPPER zijn wel degelijk geschikt te maken voor high volume productie in het huidige ontwerp als je dat normaliseert naar wat de NXE's kunnen op het zelfde cleanroom oppervlak.

Aangezien MAPPER's tool de bundeltjes elektronen altijd moeten aansturen laad je niet echt een masker maar stream je een continue stroom van nullen en enen, waarbij een een de bundel op de wafer laat belanden en de nul deze op een beamstop laat landen.

[DigitalExorcist]

Kip en ei verhaal he... als het failiet gaat zal dat 'm voorlopig niet worden (niet vanuit Nederlandse bedrijven tenminste)

[DigitalExorcist]

Dus ASML gaat de patenten, apparatuur of mensen overnemen? Of is daar überhaupt geen sprake van (geweest, of nog niet)?

Als ASML het zo belangrijk vindt kunnen ze op z'n minst iets met die kennis gaan doen toch?

[ro8in]

Moet je er wel geld voor over hebben. De curator doet het echt niet voor een appel en een ei van de hand.

[Tozz]

De markt voor overname van een bedrijf als dit lijkt mij heel erg klein. Bovendien heeft Mapper (volgens mij) slechts 1 product en is de reden van falen van dat product vrij helder.

[Butsnik]

Ik denk dat er voor de patenten een voldoende vraag is hoor. In de litographie markt zijn er ondanks dat ASML veruit de grootste is nog steeds veel patent trolls, maar ook grote bedrijven aanwezig die nog veel patenten in handen hebben.

[Tozz]

Dan moeten die patenten wel economisch te exploiteren zijn door een patenthouder. Anders heeft het geen zin om die dingen te kopen.

Als dit zo'n specifieke techniek is, die ecnomisch niet rendabel is, dat ook de patenten erg specifiek zijn dan is het nog maar zeer de vraag of die patenten wat waard zijn aangezien de techniek die beschreven is in de patenten niet rendabel is.

Ondertussen verouderen die patenten en worden ze dus minder waard.

[sympa]

Een bedrijf heeft vaak ook patenten op dingen die breder inzetbaar zijn. Mapper zal ook wel ultraschoon moeten werken en wafers alignen. En ze kunnen best iets gepatenteerd hebben wat ASML al gebruikte zonder patent, al dan niet op een andere manier.

[kwaakvaak_v2]

Een curator heeft geen winst oogmerk, maar is er om er voor te zorgen dat de schuldeisers met zo min mogelijk rest schuld blijven zitten. De prijs zal dus voor het overgrote deel in handen zijn van de openstaande schulden die de opgeëist worden.

[Robbaman]

Alleen is het een beetje jammer dat de curator zelf ook een schuldeiser wordt, die hoog op het prioriteitenlijstje staat...

[ajolla]

Ga jij 't ff doen... voor niets.

[kwaakvaak_v2]

Dat lijkt mij sterk, want een curator is een onpartijdige derde.

[Robbaman]

Die gewoon z'n uren factureert. En die houdt zich echt niet in. Die kosten hebben (anders wil natuurlijk niemand curator zijn) een hogere prioriteit dan de meeste andere crediteuren.

[djexplo]

Als je bij de LinkedIn van ASML en wat andere grote technische bedrijven kijkt, kan je zien dat een grote groep werknemers bij Mapper al overgestapt zijn:
https://www.linkedin.com/...l/people/?keywords=mapper

[Ottie]

Je moet niet vergeten dat veel van die werknemers van externe partijen waren, die opdrachten deden bij zowel Mapper als ASML.

Het was juist dat veel mensen van ASML naar MAPPER gingen en misschien gaan die nu wel weer terug.

[HallonRubus]

Bij mij werkt de link van jou niet als filter.
Deze wel hopelijk. Ik krijg maar 90 resultaten, inderdaad redelijk veel.

https://www.linkedin.com/...%5D&origin=FACETED_SEARCH

[Reactie gewijzigd door HallonRubus op 23 juli 2024 03:30]

[Molybdenum]

Kennis opkopen, zodat potentiele concurrenten het niet kunnen gebruiken? Je hoeft niet iets te doen met kennis, behalve frustreren van verdere ontwikkeling op dat gebied om je eigen dingetje te beschermen.

[Eloy]

Ik heb zo'n vermoeden dat ASML Mapper gaat overnemen als niemand anders daar trek in heeft

[HallonRubus]

Die nemen liever de patenten, prototypes en een tiental man van ontwikkeling over. Bij ASML hebben ze zat labs die de rest van wat Mapper doet kunnen overnemen.

[Verwijderd]

Zeer jammer want hun selling point is uniek. Alleen heeft de concurentie(eigenlijk alleen ASML dus) gewoon werkende apparatuur wat beter werkt. Mapper werkte voor een kleine markt, en dat breekt blijkbaar op als je ook nog hele hoge R&D kosten hebt.

[Chip.]

Zijn wel meer en grotere concurrenten dan Mapper voor ASML hoor. Wel zonde voor de Mapper medewerkers, hoorde dat er medewerkers van Mapper al 3 maanden geen loon hebben gehad.

[Pinkys Brain]

EUV werkt op het moment ook niet, ze hebben nog geen manier om de hoeveelheid troep die de lichtbron sproeit af te vangen (naar mijn mening hadden ze van al die geinvesteerde miljarden wat aan FEL onderzoek moeten besteden, keer op keer blijft Cymer een beperkende factor). Maar iedereen is pot committed wat betreft EUV, ze hebben al miljarden naar ASML afgedragen ervoor.

[macnerd]

Geen idee of het kan, maar wellicht kunnen immersielithografie en electron-beam lithography met elkaar gecombineerd gebruikt worden bij de productie van chips. Dus eerst immersielithografie gebruiken om de basis te maken (zeg 99% van de wafer is overal hetzelfde), en dan vervolgens voor enkele kleine specifieke delen de electron-beam lithography gebruiken om chips op maat te maken. Best of both worlds.

Maar goed, totaal niet gehinderd door enige kennis op dit gebied

[1nsane]

Ik ook niet en daarom klinkt het wel als een slimme oplossing eerlijk gezegd :-)

Je throughput zou zo ook niet zoveel gehinderd zijn als die e-beam machine maar een marginaal deel hoeft te doen, dan zou het de productie dus niet vertragen maar kostentechnisch gezien wel verbeteren m.b.t. Masks.

[Verwijderd]

Is Mapper wel op zoek naar de juiste markt? Bijvoorbeeld de CERN heeft het probleem van hele grote dataverwerking:

- kunnen ze optische verbindingen tussen chips integreren op een manier dat er veel meer communicatie mogelijk is?
- hoe groot kunnen ze de chips maken zonder dat er fouten inzitten en misschien on-chip optisch communiceren?
- zou AI iteratief de ideale chip kunnen maken die bijvoorbeeld op de beste manier de te vinden deeltjes detecteert en dan voordeel halen uit die technologie?

[robvanwijk]

kunnen ze optische verbindingen tussen chips integreren op een manier dat er veel meer communicatie mogelijk is?

Bij mijn beste weten doen machines van Mapper alleen de productie van chips; verbindingen tussen chips (hetzij electrisch, hetzij optisch) hebben ze niets mee te maken.

hoe groot kunnen ze de chips maken zonder dat er fouten inzitten en misschien on-chip optisch communiceren?

Als ik me goed herinner (maar, het is een tijdje geleden) komt het grootste deel van de defecten toch door imperfecties op de wafer? Dan maakt het waarschijnlijk niet zo gek veel uit hoe je de belichting doet; het aantal defecten (en, indirect, het maximale oppervlak van een chip) blijft hetzelfde.

zou AI iteratief de ideale chip kunnen maken die bijvoorbeeld op de beste manier de te vinden deeltjes detecteert en dan voordeel halen uit die technologie?

Het hele "AI" negeer ik even. Ook de specifieke toepassing die je noemt (deeltjes detecteren) is niet erg relevant.

Iteratief werken is de standaard (enige?) manier om chips te ontwerpen. Maar bijna alle iteraties worden nooit daadwerkelijk geproduceerd, alleen gesimuleerd. Wat wel een interessante mogelijkheid zou kunnen zijn is om de laatste paar iteraties met electron beam litho in kleine oplages te maken om de correcte werking te testen (dat zou op dit moment onbetaalbaar zijn). Maar je zult iemand met veel praktijkervaring moeten vragen of ze daar ook echt iets mee opschieten; een simulatie debuggen is waarschijnlijk een heel stuk makkelijker dan in een fysiek exemplaar opsporen wat er fout gaat.

[Sissors]

Iteratief werken is de standaard (enige?) manier om chips te ontwerpen. Maar bijna alle iteraties worden nooit daadwerkelijk geproduceerd, alleen gesimuleerd. Wat wel een interessante mogelijkheid zou kunnen zijn is om de laatste paar iteraties met electron beam litho in kleine oplages te maken om de correcte werking te testen (dat zou op dit moment onbetaalbaar zijn). Maar je zult iemand met veel praktijkervaring moeten vragen of ze daar ook echt iets mee opschieten; een simulatie debuggen is waarschijnlijk een heel stuk makkelijker dan in een fysiek exemplaar opsporen wat er fout gaat.

Een simulatie debuggen is inderdaad veel makkelijker dan een echte chip, immers heb je alleen een paar externe signalen die je kan meten, en er zijn een hoop beperkingen wel signaal je realistisch extern kan brengen. (Een gevoelig intern signaal wil je niet met een externe pin van je chip verbinden).

Maar een simulatie heeft natuurlijk beperkte nauwkeurigheid, en ik ben ook wel zaken tegen gekomen waarbij het letterlijk sneller was om een paar maanden te wachten op prototype productie dan te wachten tot de simulatie klaar zou zijn. Dus snelle en goedkope prototyping heeft wel nut. De eerste vraag is dan of het economisch haalbaar is: Hoeveel sneller en goedkoper is het dan de reguliere methode? (Zoveel mogelijk verschillende prototype chips op een wafer gooien om kosten te spreiden).

De volgende vraag is: Hoe vergelijkbaar is een Mapper product dan met exact hetzelfde product via de normale lithografie methode? Want als dat niet heel erg dicht bij elkaar zit, heb je nog steeds weinig aan je prototype.

[robvanwijk]

De eerste vraag is dan of het economisch haalbaar is: Hoeveel sneller en goedkoper is het dan de reguliere methode?

Nou ja, ik weet natuurlijk niet hoe duur en snel de methode van Mapper werkt, maar het alternatief is om een volledige set maskers te produceren, die (na het debuggen van de laatste paar problemen, die in de simulatie niet optraden) allemaal weggegooid kunnen worden. Of, om er anders tegenaan te kijken, er zijn toch nog geen maskers gemaakt, dus er is geen reden om problemen te corrigeren op een manier die zo min mogelijk nieuwe maskers vereist. Het lijkt me niet bijster lastig om dat goedkoper te doen dan via ASML-machines. Die zijn immers niet alleen duur in de aanschaf, maar kunnen erg veel geld opleveren door producten te maken (als je ze niet nodig hebt voor het maken van prototypes); tijd op Mapper-apparatuur moet wel haast veel goedkoper zijn.

De volgende vraag is: Hoe vergelijkbaar is een Mapper product dan met exact hetzelfde product via de normale lithografie methode?

Daar had ik nog niet bij stilgestaan, maar dat is inderdaad een heel goed punt.