Inleiding
De LTS-release van Ubuntu 10.04 Lucid Lynx, in april dit jaar, gaf Linux-gebruikers weer een solide en lang ondersteunde versie van het populairste opensource-desktop-OS van dit moment. Canonical blijft echter in gestaag tempo doorontwikkelen en brengt op de 'magische' datum 10-10-10 zijn nieuwste creatie: Ubuntu 10.10 Maverick Meerkat.
In de aanloop naar de release van Maverick Meerkat bleek al snel dat 10.10 kan worden gezien als een 'tussenversie'. Zo is een aantal belangrijke componenten die deel uitmaken van Ubuntu nog niet afgerond, zoals Gnome 3.0 en Firefox 4.0. Deze worden in de huidige releaseronde dus ook niet meegenomen.
Moeten we Ubuntu 10.10 dan zien als een onnodige release? Of is Maverick Meerkat wel degelijk de moeite waard? Tweakers.net bekeek de laatste release van Canonical.
In de startblokken
Een nieuwe Ubuntu betekent een reeks nieuwe iso-bestanden. Maverick Meerkat is verkrijgbaar in de traditionele 'smaken', zoals de desktop- en serverversie, en de Kubuntu-uitvoering. Interessant deze keer is de Ubuntu Netbook Edition, omdat Canonical voor het eerst zijn Unity-interface inzet. Daarover later meer. Gebruikers die momenteel de Ubuntu 10.04 LTS-release draaien, ook bekend als Lucid Lynx, kunnen via de update-manager – 'update-manager -d' in de console – hun bestaande installatie naar versie 10.10 bijwerken.
Canonical besloot tijdens het ontwikkelproces om Maverick Meerkat niet langer naar de Sparc- en Itanium-platforms te porten. De Ubuntu-bouwer had bij de release van 8.04 LTS al besloten om deze verouderde platforms niet meer officieel te ondersteunen, maar het opensource-OS werd nog wel geport. Nu daar met Ubuntu 10.10 een definitief einde aan is gekomen, zullen gebruikers van Sun Sparc- en Intel Itanium-systemen het met versie 10.04 LTS moeten doen. Deze release wordt nog zeker drie jaar van updates voorzien.
Een chiparchitectuur die juist steeds meer aandacht krijgt van Canonical en de Ubuntu-ontwikkelgemeenschap is het ARM-platform. In versie 10.04 werd de code van Netbook Remix al experimenteel naar ARM geport, maar met de komst van een nieuwe lichting netbooks met energiezuinige ARM-chips zetten de ontwikkelaars meer vaart achter het optimaliseren van het OS voor dit platform. Een handige hobbyist wist Ubuntu 10.10 nog voor de officiële release aan de praat te krijgen op een Toshiba AC100, maar geheel stabiel was het OS nog niet.
Bij het starten van de installatieprocedure valt op dat de gebruiker als tweede stap al kan aangeven dat de laatste updates moeten worden binnengehaald. Uiteraard is een internetverbinding een vereiste. Ook raadt Canonical aan om een laptop met het lichtnet te verbinden.
Aanvullend stelt de installer de vraag of de mp3-plug-in van Fluendo moet worden geïnstalleerd. Bij vorige Ubuntu-versies kon deze third party-plug-in pas na de installatie worden binnengehaald, dus deze optie neemt de gebruiker weer wat werk uit handen. Helaas wordt niet voorgesteld om de Flash-plug-in van Adobe mee te nemen. Deze moet dus achteraf worden binnengehaald.
Bij de vervolgstap kan worden gekozen voor de optie 'leegmaken en de hele schijf gebruiken'. Hierbij wordt Ubuntu geheel op één partitie geïnstalleerd, terwijl het uit veiligheidsoverwegingen en gebruiksgemak sterk is aan te raden is om de /home-folder op een aparte partitie of schijf te installeren. Het is wel mogelijk de partitie-indeling handmatig te kiezen, maar ons inziens zou Canonical bij een volgende Ubuntu-versie de /home-folder standaard op een gescheiden partitie moeten plaatsen.
Nieuw is dat bij de handmatige partitie-indeling kan worden gekozen voor het btrfs-bestandssysteem. Hoewel dit nieuwe filesystem inmiddels als redelijk stabiel wordt omschreven, is btrfs nog steeds experimenteel van karakter en ontbreekt een fsck-recoverytool. Het gebruik van dit bestandssysteem is dus niet zonder risico.
Terwijl de installer aan het werk gaat om de doelschijf te formatteren en de systeembestanden te kopiëren, krijgt de gebruiker nog een aantal dialoogvensters voorgeschoteld, waarin onder andere tijdzone, gebruikersnaam en wachtwoord moeten worden ingesteld. Ons inziens is deze volgorde een slimme manier van werken, omdat het installatieproces al loopt en er dus een kleine tijdwinst wordt geboekt.
/i/1286187048.png?f=thumb)
/i/1286187049.png?f=thumb)
/i/1286187050.png?f=thumb)
/i/1286187051.png?f=thumb)
/i/1286187052.png?f=thumb)
/i/1286187053.png?f=thumb)
/i/1286187054.png?f=thumb)
/i/1286187055.png?f=thumb)
/i/1286187057.png?f=thumb)
Nieuw in Gnome
In Maverick Meerkat heeft Canonical weer het nodige gesleuteld aan de grafische weergave van de Gnome-desktop, al zijn de veranderingen subtieler dan de cosmetische operaties in Lucid Lynx. Ambiance, het standaardthema van Ubuntu, en het lichtere Radiant zijn beide bijgewerkt. Zo zijn de window controls iets groter gemaakt, maar nog steeds aan de linkerzijde geplaatst. Verder zijn de gradients in de vensterbalken verfijnder.
Het paarse behangetje dat in Ubuntu 10.04 werd geïntroduceerd, is opgefrist en er zijn zeventien nieuwe wallpapers aan de collectie toegevoegd. Verder heeft het nieuwe Ubuntu Font, dat in opdracht van Canonical werd ontwikkeld en in OpenType-formaat beschikbaar is, de 10.10-release toch nog gehaald. In de volgende release van Ubuntu, in april 2011, moeten meer fontvarianten verschijnen, waaronder een monospace-versie voor het gebruik in terminalvensters.
Canonical heeft flink gesleuteld aan het Ubuntu Software Center en dit gaat steeds meer de thuisbasis vormen voor alle aan software gerelateerde zaken. Nieuw is onder andere dat er software te koop wordt aangeboden. Ten tijde van de release candidate was hier uitsluitend een testpakket voor één dollar te koop, maar Canonical hoopt hier op termijn commerciële software te kunnen gaan aanbieden. Dit is een opmerkelijke stap voor een geheel gratis besturingssysteem en een collectie van duizenden kosteloze applicaties, maar potentieel belangrijk om commerciële softwareontwikkelaars over te halen hun producten ook voor Linux te gaan uitbrengen.
/i/1286395395.png?f=thumb)
/i/1286395396.png?f=thumb)
Het Ubuntu Software Center kent nu ook een 'featured'-sectie waarin applicaties worden getoond die interessant kunnen zijn voor de gebruiker. De 'what's new'-afdeling toont logischerwijs een lijst met software die zojuist aan de repositories zijn toegevoegd. Interessant is verder dat het Software Center een history-functie heeft gekregen. Hier kan niet alleen worden bekeken welke software is toegevoegd of verwijderd, ook alle updates worden keurig bijgehouden.
Canonical heeft vorige maand een application review board in het leven geroepen. Softwareontwikkelaars kunnen hier hun applicaties ter goedkeuring aanbieden. Als de applicatie door de keuringscommissie wordt goedgekeurd, wordt deze in de officiële repositories opgenomen en daarmee zichtbaar in het Ubuntu Software Center.
Door het invoeren van een 'softwarekeuring' hoopt Canonical de kwaliteit en veiligheid van zijn softwareaanbod beter in de hand te hebben. Een van de voorwaarden voor goedkeuring is dat de aangedragen applicaties van een opensourcelicentie zijn voorzien. Ubuntu-ontwikkelaars mogen eenmaal toegelaten software verder aanpassen en de ontwikkelaar blijft verantwoordelijk voor het dichten van eventuele beveiligingsgaten.
Oud en (ver)nieuw(d)
Als we verder rondkijken in Gnome, dat overigens naar versie 2.32 is opgewaardeerd, valt op dat het sound menu meer functionaliteit heeft gekregen. Zo kunnen de playback controls van bijvoorbeeld RhythmBox, de standaardmediaspeler binnen Ubuntu, via het uitklapmenu worden aangestuurd, maar de api is ook bruikbaar voor andere muziekspelers. Het nieuwe geluidsmenu is vooral handig voor gebruikers van kleine displays.
Canonical heeft besloten om de fotobeheertool F-Spot in de nieuwe Ubuntu-release in te ruilen voor Shotwell. Hoewel Shotwell met versienummer 0.7.2 nog duidelijk in aanbouw is, heeft het een meer doordachte en eenvoudige interface dan F-Spot. Er is echter wel minder functionaliteit aanwezig, maar noodzakelijke tools als het corrigeren van rode ogen, het doorvoeren van kleurcorrecties en het uitsnijden van beeld zijn beschikbaar. Ook kunnen tags en beoordelingen aan afbeeldingen worden gehangen.
/i/1286395171.png?f=thumb)
/i/1286395172.png?f=thumb)
Gebruikers van F-Spot kunnen hun fotocollecties in Shotwell importeren, maar uiteraard is het ook mogelijk om bij de oude fotobeheertool te blijven. Voor meer geavanceerde fotobewerking is The Gimp nog altijd het aangewezen adres. Ook dit is te vinden in het Ubuntu Software Center.
Maverick Meerkat heeft nog de kantoorsuite OpenOffice.org met versienummer 3.2.1 aan boord, maar Canonical heeft aangegeven dat de volgende Ubuntu-release op het van Oracle afgesplitste LibreOffice zal overstappen. Ten opzichte van OpenOffice.org 3.2.0 in Ubuntu 10.04 LTS is er geen nieuwe functionaliteit te bespeuren; het gaat hier uitsluitend om een bugfix-release.
Een andere oudgediende is Firefox, opgewaardeerd naar versie 3.6.10. Er is binnen de groep Ubuntu-ontwikkelaars veel discussie geweest of Firefox moest worden vervangen door Chromium, de opensourcevariant van Google Chrome. Volgens de voorstanders presteert Chromium merkbaar beter. Desondanks is besloten om het beproefde Firefox voorlopig als standaardbrowser aan te bieden. Liefhebbers van Chromium kunnen de rappe browser echter probleemloos uit het Ubuntu Software Center plukken.
Ubuntu One, de clouddienst van Canonical, kent enkele kleine verbeteringen. Zo zou de synchronisatiesnelheid omhoog zijn gegaan en kunnen links worden gedeeld via de in 10.10 geïntroduceerde muziekwinkel. Een nadeel is dat de beloofde Windows-client voor Ubuntu One nog steeds niet beschikbaar is. Hierdoor zal het nut van de clouddienst voorlopig beperkt blijven tot gebruikers die voornamelijk binnen Ubuntu werken.
Wie een Android-telefoon heeft, kan meedoen aan een bètaprogramma voor een clientapplicatie. Ubuntu One Music moet het mogelijk maken om mp3's die op de servers van Ubuntu One zijn opgeslagen via 3g of wifi streaming af te spelen. Ook muziek die is aangekocht kan via de applicatie worden beluisterd. In de toekomst moet er ook een iPhone-app uitkomen, maar de dienst komt alleen voor betalende gebruikers beschikbaar.
Wat we missen in Ubuntu 10.10 is meer gebruiksgemak bij bestandsbeheerder Nautilus, zeker nadat we in aanraking kwamen met het Nautilus-Elementary-project. Deze rework van de Gnome-bestandsbeheerder deelt de knoppenbalk opnieuw in, waardoor minder muisklikken nodig zijn. Ook is een ingebouwde terminal beschikbaar en in combinatie met Gloobus kunnen fraaie previews worden getoond. Canonical-oprichter Marc Shuttleworth heeft al aangegeven serieus naar het project te willen kijken, waardoor het misschien een kans maakt om in toekomstige Ubuntu-versies te worden opgenomen.
Ubuntu Netbook Edition
Canonical levert met de Netbook Edition al langer een speciale Ubuntu-versie voor compacte notebooks, maar in de 10.10-uitvoering wordt een nieuwe interface geïntroduceerd, Unity geheten. De Netbook-versie van Ubuntu heeft tot doel om netbookgebruikers een snel startend OS te bieden dat tevens efficiënter gebruikmaakt van de beperkte displayruimte op netbooks met veelal een 10"- of 11"-display. Ook is het besturingssysteem geoptimaliseerd voor Intel Atom-processors. Een vereiste voor Unity is wel dat de gpu direct kan worden aangesproken, maar dit is vrijwel altijd het geval.
Unity is opgebouwd op basis van window manager Mutter. Canonical gebruikt Mutter om de iconen van veelgebruikte applicaties verticaal aan de linkerkant te plaatsen in plaats van de gebruikelijke menu's aan de bovenzijde van het scherm. Bovendien zijn de applicatiemenu's samengevoegd met de titelbalk tot een zogenaamd global menu. Met het ontwerp van de Unity-gui van de Netbook Edition wordt ook duidelijk waarom Canonical in Ubuntu 10.04 besloot om de window controls naar de linkerzijde te verplaatsen.
De designers hopen met Unity meer werkruimte te bieden voor de notebookgebruiker. Dit blijkt in de praktijk vooral nuttig bij het gebruik van internetapplicaties; Firefox is echter door de Ubuntu-ontwikkelaars in deze versie nog niet geheel aangepast voor het global menu, maar de standaardmailclient Evolution is dit bijvoorbeeld wel. Ontwikkelaars die van de Unity-omgeving willen profiteren, zullen hun applicaties zelf moeten aanpassen, maar de standaardsoftwarebundel van Canonical werkt out of the box.
Het navigatiemenu aan de linkerzijde werkt in deze eerste versie nog wat stroperig en vergt enige gewenning, maar de Unity-omgeving biedt vooral bij het gebruik van een browser inderdaad de beloofde extra werkruimte. Ook het handmatig toevoegen en ordenen van applicaties op de verticale menubalk werkt prima, maar een aantal applicaties werkt nog niet goed samen met de samengevoegde titelbalken. De intuïtieve mogelijkheid om snel tussen de vier standaard beschikbare workspaces te switchen, werkt zeer prettig.
De Ubuntu-ontwikkelaars hebben lang overwogen om Firefox in de Netbook Edition in te ruilen voor Chromium. Helaas is dit voornemen niet doorgezet, want het prestatieverschil tussen de twee browsers is vooral op netbooks duidelijk te merken; Chromium draait aanmerkelijk soepeler.
In de Netbook Edition is ook Zeitgeist opgenomen, een zoekapplicatie die in het komende Gnome 3.0 een belangrijke rol moet gaan spelen. Zeitgeist moet het voor gebruikers eenvoudiger maken om bestanden terug te vinden. Daar slaagt de tool goed in; het indexeren van files gaat soepel en de zoekresultaten worden op een overzichtelijke en chronologische wijze getoond. De mogelijkheid om op bestandstype te sorteren, bijvoorbeeld plaatjes of audiobestanden, en dus de zoekresultaten te verfijnen, maakt Zeitgeist nog krachtiger. Het is dan ook een goed vooruitzicht dat de zoektool deel gaat uitmaken van Gnome 3.0.
/i/1286375554.png?f=thumb)
/i/1286375555.png?f=thumb)
Unity in combinatie met Zeitgeist betekent een belangrijke stap voorwaarts voor de Netbook Edition van Ubuntu. Het OS houdt goed rekening met de beperkingen van een netbook en Canonical is erin geslaagd om een goed doordachte en strak vormgegeven gui aan te bieden. Zeitgeist is bovendien een welkome zoektool die de gebruiker al snel niet meer aan een klassieke folderstructuur laat denken.
Kubuntu
Naast de 'normale' Gnome-versie is de nieuwe Ubuntu traditioneel ook weer beschikbaar met de KDE-omgeving in de Kubuntu-editie. In Maverick Meerkat zijn de eerdere desktop- en netbookversies samengevoegd. Voor normale desktops wordt de Plasma Desktop-omgeving aangeboden, terwijl op netbooks de vereenvoudigde Plasma Netbook-interface wordt getoond. Via de systeeminstellingen kan tussen de twee versies worden gekozen, maar er is ook een autodetectiemechanisme ingebouwd om tijdens het booten de 'juiste' versie in te schakelen. In de Plasma Netbook-modus wordt gebruikgemaakt van het ruimtebesparende Global Menu.
In Kubuntu introduceert Canonical ook een nieuwe standaardbrowser, Rekonq geheten. Deze browser gebruikt de WebKit-renderengine. Onder andere Chromium gebruikt ook WebKit. Rekonq blijkt in de praktijk een redelijk rappe browser, al is de functionaliteit beperkt tot het hoogstnodige. Ook crashte de browser enkele keren tijdens onze testrondjes. Het is voor gebruikers echter mogelijk om Konqueror, de voormalige standaardbrowser, of Firefox te installeren. Beide browsers worden nog meegeleverd in de installatie-image.
/i/1286392057.png?f=thumb)
/i/1286392058.png?f=thumb)
Het installeren van software gaat overigens rapper in Kubuntu 10.10. Dit is te danken aan QApt Batch, een tool om deb-packages te installeren. QApt Batch is tevens veiliger dankzij ondersteuning voor PolKit-1 authenticatie. Ook het installeren van applicaties en updates is eenvoudiger geworden met de opgeschoonde KPackageKit. De indeling in categorieën heeft veel weg van het Ubuntu Software Center in Gnome.
In Kubuntu 10.10 zijn KDE en de bijbehorende applicaties bijgewerkt naar versienummer 4.5.1. Ook is de bluetooth-tool BlueDevil aan de distro toegevoegd. Met BlueDevil kan eenvoudig contact worden gelegd met bijvoorbeeld een mobiele telefoon.
De KDE- en Kubuntu-ontwikkelaars hebben onder de naam Kubuntu Mobile Tech Preview een experimentele KDE-omgeving voor mobiele telefoons gebouwd. De iso-image is beschikbaar voor i386- en ARM-chipsets. Het OS kan bijvoorbeeld draaien op een Nokia N900, maar bij een korte test in een virtual machine waren we nog niet erg onder de indruk van de Tech Preview; de prestaties waren slecht en we hebben onze bedenkingen bij KDE als omgeving voor mobiele telefoons.
Onder de motorkap en Ubuntu Server
Als standaardkernel voor Maverick Meerkat is gekozen voor versie 2.6.35-22.33, een Canonical-variant op de in augustus vrijgegeven kernel 2.6.35. Deze kernel is voorzien van enkele energiebesparende functies, waarvan vooral bezitters van een AMD-videokaart kunnen profiteren. Ook de SandyBridge-hardware van Intel wordt ondersteund, net als enkele 802.11n-wifi-chipsets van Broadcom.
/i/1286394342.png?f=thumb)
Een belangrijke vernieuwing is de eerste aanzet die Canonical doet om Ubuntu geschikt te maken voor gebruikersinput via multitouchschermen en -interfaces. Hiervoor is de uTouch-architectuur in het leven geroepen. Met behulp van twee bibliotheken, libutouch-geis en libutouch-frail, kunnen ontwikkelaars hun applicaties met touch-interfaces uitrusten. Via Ginn wordt gepoogd om ook bestaande applicaties geschikt te maken voor bediening via touchscreens. Canonical wil uTouch ook nauw integreren met de Unity-omgeving waarmee Ubuntu Netbook Edition is uitgerust.
UTouch is nog lang niet volwassen en er wordt nog een beperkte hoeveelheid hardware ondersteund. Onder andere het touchscherm van de Dell Studio 17-laptop en de Dell Latitude XT2-tablet werken met uTouch, terwijl ook de Magic Mouse en Magic TrackPad van Apple kunnen worden gebruikt.
Behalve het updaten van alle software bevat Ubuntu Server 10.10 weinig nieuwe features. Wel kunnen de kernels die in de cloud images worden gebruikt, zichzelf voortaan updaten via apt. Ook kunnen gebruikers van de clouddiensten van Amazon de tool EBSmount gebruiken om zo ebs-volumes eenvoudiger te mounten. Verder ondersteunt Ubuntu Server 10.10 nu ook het ext4-bestandssysteem.
Conclusie
De aanname die we hadden dat Ubuntu 10.10 een release met weinig vernieuwingen is, blijkt te kloppen. Voor echt grote veranderingen moeten we wachten tot 28 april 2011, de dag waarop Ubuntu 11.04 Natty Narwhal verschijnt. Dat wil echter niet zeggen dat Maverick Meerkat een oninteressante Ubuntu-versie is, integendeel.
In de 'normale' Gnome-release is het verbeterde Software Center de meest welkome vernieuwing. Steeds minder vaak zullen gebruikers naar het krachtigere, maar minder gebruiksvriendelijke Synaptic moeten teruggrijpen. Dat Canonical het Software Center ook voor het aanbieden van commerciële software wil gaan gebruiken valt te prijzen. Dit kan bijdragen tot de verdere groei van Linux op de desktop. Andere pluspunten zijn de opnieuw verbeterde installer en het nieuwe Ubuntu-font. Ook Kubuntu kent met versie 10.10 een solide release.
Interessant is het werk dat Canonical heeft gestoken in de Unity-interface van de Netbook Edition. Het zo compact mogelijk maken van de gui heeft tot gevolg dat de beperke werkruimte op een netbook-display efficiënt wordt benut. Doordat Canonical met uTouch aan ondersteuning voor multitouch-interfaces werkt, zullen toekomstige Ubuntu-versies vermoedelijk ook op bijvoorbeeld tablets kunnen draaien.
Rest de vraag: is Ubuntu 10.10, een upgrade van 10.04 LTS, een must? Wij denken van wel, omdat het gebruiksgemak in Maverick Meerkat verder toeneemt. En de interface-updates die de Netbook Edition heeft gekregen vormen winst voor gebruikers van compacte notebooks. Wie echter geen enkel risico wil lopen kan Ubuntu 10.04 LTS blijven draaien zonder achterop te raken.
:strip_icc():strip_exif()/i/1334667984.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/1317647902.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/1303891714.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/1268734198.png?f=fpa)
/i/1317647984.png?f=fpa)
/i/1288008912.png?f=fpa)
:fill(white):strip_exif()/i/2003557274.jpeg?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/324584/crop6028f69783ce8_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/373849/cowava2.png?f=community){kind=small}
/u/241825/Avatar_for_terrorist.png?f=community){kind=avatar}
/u/105978/IMG_0188.png?f=community){kind=small}
/u/89674/nventiv5.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/202793/genome_iStock-small.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/88819/larry_new.jpg?f=community){kind=small}
/u/290755/crop5df8dd10bad1e_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/196387/crop6112b19f7a669_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/174665/crop5f3505845c31b_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/298895/crop5620d9e595c62.png?f=community){kind=small}
/u/99291/logo-square.png?f=community){kind=logo}
/u/2425/LOGO2S.JPG?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/140051/BSOD.jpg?f=community){kind=small}
/u/34216/avatar-60x60.png?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/3572/mashell%2520avatar_klein.jpg?f=community){kind=avatar}
/u/179202/crop56484cad6dfaa_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/180948/eye.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/48952/Ultraman-60x60-Ray-Animated.jpg?f=community){kind=small}