Hoewel we in bepaalde opzichten aan de vooravond staan van de komst van DDR5-geheugen voor de desktop, is deze nieuwe generatie werkgeheugen tegelijk nog ver van ons verwijderd. Zeker voor de consument die doorgaans meer let op een goede prijs-prestatieverhouding dan die allerlaatste megabyte per seconde aan bandbreedte of tienden van een nanoseconde aan latency, is het nog even wachten tot de nieuwe generatie werkgeheugen een acceptabel prijsniveau heeft bereikt. Daar komt bovenop dat er, met de huidige staat van de chipmarkt, door wereldwijd grote tekorten aan productiecapaciteit en beschikbare grondstoffen, onzekerheid heerst over de beschikbaarheid van DDR5 als het eenmaal zover is.
Het prestatieplafond van DDR4
We hebben de potentie van DDR5 enige tijd geleden al besproken. Met potentiële uitdagingen van beschikbaarheid en betaalbaarheid voor DDR5 gooien we het in dit artikel daarom over een andere boeg: waartoe zijn de snelste DDR4-kits eigenlijk in staat? Wat levert een superhoge geheugensnelheid in gaming op?
In de loop der jaren is de maximale snelheid van de huidige generatie werkgeheugen voor de desktop steeds verder opgeschroefd. Dat zien we terug in de hoge snelheid die geheugencontrollers van nieuwere generaties processors officiëel ondersteunen, mede door toegenomen concurrentie. Zo draaien recente cpu’s van Intel en AMD volgens de specificaties op DDR4-3200.
Uiteraard behoren nog veel hogere snelheden inmiddels ook tot de mogelijkheden. DDR4 is behoorlijk doorontwikkeld en zodoende zijn er tegenwoordig geheugenkits te koop met maximale snelheden ver boven de specificatie toen de standaard in 2014 werd uitgebracht. Zoals bij vrijwel alle hardware staat tegenover topprestaties een buitensporig hoge prijs. Wie het neusje van de zalm wil, mag daarvoor flink geld neerleggen. Maar wat krijg je daar in de praktijk voor terug?
Hardware en testmethode
De vereisten om werkgeheugen op extreme snelheden te kunnen draaien, gaan verder dan alleen de meerprijs die je ervoor betaalt. Zo moet het moederbord over signaalpaden van hoge kwaliteit beschikken en moet de processor van een goede yield zijn om de geheugencontroller foutloos te laten werken op de hoge snelheid die bij snel DDR-geheugen wordt gevraagd.
Dat het draaien van bovengemiddeld snel werkgeheugen niet met alle hardware mogelijk is, hebben we zelf ondervonden tijdens het voorbereiden en uitwerken van deze test. In de eerste plaats moest al gekozen worden voor Intels Rocket Lake-platform om de hogere snelheden boven de 4000MT/s met XMP stabiel te kunnen draaien, wat op ons testplatform met de Ryzen 9 5950X niet mogelijk bleek. Daarnaast bleken verschillende moederborden van verschillende fabrikanten niet in staat om de snelste geheugenkit die deel uitmaakt van onze test, de XPG Spectrix D50, op zijn gevalideerde snelheid van 5000MT/s te draaien.
Uiteindelijk kwamen we voor het moederbord op de Z590 Aorus Tachyon van Gigabyte uit. Met dit bord konden alle geteste geheugenkits op hun gevalideerde xmp-snelheid stabiel draaien. Bovendien was een kleine overklok zelfs nog mogelijk op het snelste geheugen van XPG. Een belangrijke noot bij de testmethode is dat al het geteste werkgeheugen vanaf 4000MT/s met de zogenaamde gear 2-modus op onze Intel Core i9 11900K moest worden gebruikt om te kunnen starten. Dit betekent dat de geheugencontroller op de helft van de daadwerkelijke geheugensnelheid werkt, vergelijkbaar met hoe AMD Ryzen-processors de geheugencontroller in de 1:2-modus op halve snelheid laten werken. De geteste geheugenkits bestaan uit twee modules van 8GB per stuk, wat per set dus in totaal op 16GB uitkomt.
De XPG Spectrix D50-geheugenkit kregen we draaiend op 5333 MT/s, maar voor stabiliteit bleek die snelheid iets te hoog gegrepen.
Voor dit artikel hebben we de prestaties van het werkgeheugen gemeten in een beperkt aantal benchmarks. We draaien de geheugenbenchmark van AIDA64 en Staxrip r264 als synthetische tests, en kiezen voor Dirt Rally 2.0, GTA V, Far Cry New Dawn en Red Dead Redemption vanwege hun relatief sterke afhankelijkheid van snel werkgeheugen.
Synthetische benchmarks
In de geheugentest van AIDA64 gaat de DDR4-5000-geheugenkit er in alle drie de gevallen met de winst vandoor. In de lees-, schrijf- en kopieertest eindigt de snelle set van XPG zoals verwacht bovenaan. Opvallend is wel dat de overklok van 200MHz op deze kit tot een kleine terugval leidt in plaats van tot een verbetering in AIDA64. Bij de leestest komt DDR4-4600 hier nog aardig in de buurt; bij schrijven en kopiëren is dat een stuk minder het geval. Bij de lagere snelheden meten we vervolgens een klein voordeel voor de strakkere timings in het geval van DDR4-4000 en voor 'gear 1 mode' bij 3600 en 3200MT/s. Wat betreft de latency wordt duidelijk dat de geheugencontroller bij voorkeur op volle snelheid (gear 1) draait voor zo min mogelijk vertraging. In gear 2 zijn strakke geheugentimings of erg hoge geheugensnelheden nodig om te compenseren voor de geheugencontroller die op halve snelheid werkt.
Snelheid
AIDA64 Memory Read
AIDA64 Memory Write
AIDA64 Memory Copy
AIDA64 Memory latency
5200 (OC, Gear 2)
66.866MB/s
70.521MB/s
58.292MB/s
52,5ns
5000 (Gear 2)
68.474MB/s
72.054MB/s
60.058MB/s
53,7ns
4600 (Gear 2)
66.347MB/s
66.537MB/s
55.993MB/s
54,7ns
4000C13 (Gear 2)
60.768MB/s
58.936MB/s
52.029MB/s
52,4ns
4000 (Gear 2)
59.810MB/s
58.520MB/s
50.673MB/s
58,9ns
3600 (Gear 2)
54.553MB/s
52.322MB/s
48.670MB/s
58,8ns
3600 (Gear 1)
54.784MB/s
52.984MB/s
50.107MB/s
51,1ns
3200 (Gear 2)
48.397MB/s
47.435MB/s
44.437MB/s
61,7ns
3200 (Gear 1)
48.960MB/s
47.552MB/s
45.507MB/s
51,3ns
In Staxrip doet de overklok op onze 5000-kit naar 5200MT/s betere zaken, maar dit stuk software heeft de prioriteiten toch iets anders liggen. Geheugenbandbreedte is welkom, maar latency en snelheid van de controller spelen een minstens zo grote rol. Het gevolg is dat DDR4-4000 met lagere geheugentimings bovenaan eindigt en dat ook de kit op 3600MT/s in gear 1 relatief erg goed presteert in Staxrip.
Snelheid
Staxrip x264 (r2969)
5200 (OC, Gear 2)
268,06fps
5000 (Gear 2)
261,37fps
4600 (Gear 2)
281,49fps
4000C13 (Gear 2)
292,37fps
4000 (Gear 2)
290,09fps
3600 (Gear 2)
273,66fps
3600 (Gear 1)
279,56fps
3200 (Gear 2)
266,88fps
3200 (Gear 1)
267,12fps
Gamebenchmarks
Van de vier geteste games hebben we allereerst in Dirt Rally 2.0 slechts kleine verschillen gemeten. Op zowel Medium als Ultra-instellingen ontlopen de gemiddelde framerates elkaar amper, in ieder geval lang niet genoeg om de meerprijs van duurder geheugen te rechtvaardigen. Hetzelfde geldt voor GTA 5 en Red Dead Redemption, waar we enkel meetbare verschillen noteren die voor spelers in de praktijk niet merkbaar zullen zijn.
De enige game die nog enigszins noemenswaardige verschillen toont, is Far Cry New Dawn. Dit spel toont zich daarin latencygevoelig, waarbij DDR4-4000 met strakkere timings en DDR4-3600 in gear 1 het best presteren. Deze laatste configuratie staat nog het meest in contrast met 3200MT/s in gear 2 mode; iets langzamer geheugen met een controller op halve snelheid neemt Far Cry ons niet in dank af.
Dirt Rally 2.0
Far Cry: New Dawn
GTA:V
Red Dead Redemption 2
Snelheid
1080p Medium
1080p Ultra
5200 (OC, Gear 2)
203,1fps
117,9fps
5000 (Gear 2)
202,2fps
117,5fps
4600 (Gear 2)
206,4fps
119fps
4000C13 (Gear 2)
206,6fps
118,6fps
4000 (Gear 2)
206fps
118,6fps
3600 (Gear 2)
205,5fps
118,2fps
3600 (Gear 1)
205,6fps
118,5fps
3200 (Gear 2)
204,9fps
118,1fps
3200 (Gear 1)
205,2fps
118,5fps
Snelheid
Medium (fps)
Medium (99p)
Medium (99,9p)
Ultra (fps)
Ultra (99p)
Ultra (99,9p)
5000 (Gear 2)
158,3fps
8,28ms
11,18ms
134,8fps
10,07ms
11,27ms
4600 (Gear 2)
163,2fps
8,05ms
11ms
138,2fps
9,73ms
10,55ms
4000C13 (Gear 2)
165,1fps
7,82ms
10,24ms
139,7fps
9,59ms
10,81ms
4000 (Gear 2)
159,8fps
8,26ms
10,74ms
135,7fps
10ms
11,21ms
3600 (Gear 2)
157,9fps
8,24ms
10,92ms
134,3fps
10,11ms
10,92ms
3600 (Gear 1)
165,3fps
7,94ms
10,8ms
139,9fps
9,46ms
10,71ms
3200 (Gear 2)
151,6fps
9,1ms
12,07ms
129,8fps
10,62ms
11,92ms
3200 (Gear 1)
162,8fps
8,11ms
11,18ms
139fps
9,66ms
11,01ms
Snelheid
Medium (fps)
Medium (99p)
Ultra (fps)
Ultra (99p)
5200 (OC, Gear 2)
165,4fps
9ms
124,5fps
12ms
5000 (Gear 2)
166,6fps
9ms
124,3fps
12ms
4600 (Gear 2)
167,8fps
9ms
128,4fps
12ms
4000C13 (Gear 2)
169,7fps
9ms
128,5fps
12ms
4000 (Gear 2)
167,3fps
9ms
127,7fps
12ms
3600 (Gear 2)
165,7fps
9ms
125,6fps
12ms
3600 (Gear 1)
168,8fps
8ms
131,1fps
11ms
3200 (Gear 2)
165fps
9ms
124,3fps
12ms
3200 (Gear 1)
167,6fps
9ms
128,4fps
12ms
Snelheid
Medium (fps)
Medium (99p)
Medium (99,9p)
Ultra (fps)
Ultra (99p)
Ultra (99,9p)
5000 (Gear 2)
103,5fps
13,24ms
14,44ms
101,3fps
13,37ms
14,62ms
4600 (Gear 2)
107,4fps
12,82ms
14,35ms
103,1fps
13,16ms
15,37ms
4000C13 (Gear 2)
105,6fps
12,83ms
14,04ms
103,5fps
13,19ms
15,15ms
4000 (Gear 2)
105,9fps
12,99ms
14,22ms
102,4fps
13,41ms
15,45ms
3600 (Gear 2)
104,8fps
13,16ms
14,46ms
101,2fps
13,64ms
15,56ms
3600 (Gear 1)
107,1fps
12,82ms
14,11ms
102fps
13,25ms
15,48ms
3200 (Gear 2)
105,8fps
12,74ms
14,07ms
100,8fps
13,69ms
15ms
3200 (Gear 1)
106,4fps
12,75ms
14,16ms
102,6fps
13,08ms
15,25ms
Conclusie
Werkgeheugen op je desktop op een hoge snelheid draaien is geen sinecure; dat bleek wel uit onze testvoorbereiding voor dit artikel. Weinig moederborden kunnen in de praktijk echt goed overweg met extreem hoge geheugensnelheden. Een high-end exemplaar met slechts twee geheugenslots is vanwege de hogere kwaliteit van het pcb en de lagere storing dan bij vier geheugenslots een goed startpunt. Ook dan is er echter geen garantie dat je exotische geheugenkit stabiel op de geadverteerde snelheid zal werken.
Hoeveel je hebt aan deze hoge snelheden, was de vraag die we ons voor dit artikel stelden, en voor gaming is het antwoord dat het bijzonder weinig oplevert. In tegenstelling tot de hogere doorvoersnelheden die de synthetische tests van AIDA64 lieten zien, kun je voor het optimaal spelen van spellen op de pc gerust je vakantiegeld aan andere dingen uitgeven. Werkgeheugen hoeft niet op een buitengewoon hoge snelheid te draaien om dit onderdeel geen beperkende factor in games te laten zijn.
Liever een lagere latency dan een hoge bandbreedte
Lagere geheugentimings zijn in dat kader nuttiger. Hoewel het afhangt van het spel, levert een lagere latency meer op dan een hoge doorvoersnelheid. Voor de fanatieke (geheugen)overklokker geen nieuws, die kent alle geheugentimings immers uit zijn hoofd. De snelheid van de geheugencontroller is eveneens van belang. Zonder twijfel gaat de voorkeur ernaar uit om dit onderdeel op volledige snelheid te draaien. Als die uit noodzaak wordt gehalveerd, moet daar ter compensatie een dermate hoge geheugensnelheid tegenover staan, dat het de vraag is of het al deze moeite en kosten waard is.
De pc-gamer die minder bekend is met bovenstaande materie, hoeft echter niet te treuren. De True Latency, uitgedrukt in nanoseconden, is als onderdeel van de geheugenspecificaties een eenvoudige manier om de vertragingen in geheugenmodules met elkaar te kunnen vergelijken en zo een goed vertrekpunt om je volgende geheugenkit te kiezen.
In de eerste alinea amd uitsluiten omdat die geen 4000+ geheugen zou ondersteunen?(Komt een beetje Userbenchmarkerig over) Ryzen heeft juist baat bij hogere geheugen snelheden en kan 5000 aan(uiteraard niet met fclk 1:1). Had erg interessant geweest om te zien wat de performance voorbij 3800MT/s in game is wanneer de Infinity fabric niet meer 1:1 loopt met de geheugen snelheden. Gemiste kans.
Bovendien zijn hun APUs nog sterker gebaat bij hoge geheugenklok snelheden, en de geheugencontroller in die chips is een stuk beter in staat hoge clocksnelheden te halen.
Waar de graphics-loze CPUs van AMDs kant veel L3 Cache hebben, hebben hun APUs minder L3 waardoor ze meer gebaat zijn bij sneller en lagere latency geheugen. Daarbovenop komt natuurlijk nog dat graphics sterk schalen met geheugensnelheid.
[Reactie gewijzigd door Mathragh op 22 juli 2024 17:42]
Wellicht staat het er wat knullig, maar uiteraard kan AMD, zeker met Ryzen 5000, sneller dan 4000 MT/s, maar we hebben er na een hoop uitproberen, ervoor gekozen om verder te gaan op Intel, vanwege de betere werking van de 5000 kit, of beter gezegd, XMP werkend krijgen was het doel en dat werkte niet op het AMD platform.
We hebben behalve Z590 in eerste instantie (voordat het uitkwam nog) ook geprobeerd met een Z390 Apex, Z490 Apex en Z490I Unify (op officiële support list) en dat liep allemaal op niets uit. De hoogst behaalde snelheid daarmee was 4800 na veel proberen.
Zoals beschreven in de testmethode kregen we +4000 MT/s niet werkend op ons AMD platform, dus ik snap je reactie niet helemaal en naar welke alinea je verwijst. De officiële geheugenondersteuning vanuit Intels en AMDs nieuwe generaties processors is DDR4-3200, dat is ook de hoogste spec gevalideerd door JEDEC. Alles daarboven valt strikt genomen onder overklokken, wat met XMP-profielen erg eenvoudig kan gaan.
Sorry maar dit is echt van niveau amateur. XMP is sowieso iets van Intel, op een beetje Ryzen draai je je geheugen met handmatige settings. Dat werkt beter dan AMD’s implementatie van XMP. Zo heb ik met handmatige waardes een stuk lagere latency kunnen instellen op mijn setje. Ik dacht dat dit wel bekend was bij tweakers... echt zonde. Dit maakt dit hele artikel eigenlijk een stuk minder nuttig.
Uiteraard hebben we niet enkel XMP geprobeerd, maar zoals elders al gezegd, kost het veel meer moeite om boven de 4GHz dingen stabiel te krijgen. Uit mn hoofd werkte het tot 4400 prima, maar daarna komt er bijna geen beweging meer in, zonder dat je echt goed weet wat je doet. Het doel was om hoge snelheden te testen en niet lagere snelheden met strakke timings, dus vandaar dat het ook minder interessant was om daarop door te gaan.
Aangezien we ook niet dagelijks bezig zijn met het overklokken van geheugen op AMD platformen, kostte dat dusdanig veel meer tijd, dat we besloten hebben om het uitgebreider voort te zetten op Intel. Bovendien heb ik (als uitvoerende van de test) daar veel meer ervaring mee vanwege eerdere professionele overklok avonturen.
Overigens, puur omdat we AMD niet hebben meegenomen in de test, wilt niet zeggen dat het artikel niet nuttig is. Je kunt nog prima eruit afleiden of geheugensnelheid nog wat uitmaakt, of dat je beter voor lagere timings kunt gaan. Om te zien of snel geheugen nuttig is op AMD zou je sowieso met een APU aan de gang willen en die hebben we niet.
Als laatste nog: Als je denkt dat we er niks van bakken, denk ik niet dat we dan 4000C13 getest hadden.
[Reactie gewijzigd door rsnubje op 22 juli 2024 17:42]
Wat moet ik met deze "informatie"? Bovendien gaat t meer om het feit dat we 5000MHz getest hebben en niet zozeer of dat op verschillende platformen veel uitmaakt.
Aangezien Intel en AMD de memory anders handelen is het testen op Intel gewoon compleet niet representatief van hoe het op AMD zou werken. Snap je punt, maar dit Artikel is alleen relevant voor Intel.
Het is gewoon fout om te zeggen dat je uit dit artikel kan halen of de hogere snelheid effect heeft op performance op AMD platformen, aangezien je in dat geval meer dan 1 variabel aan het veranderen bent is het niet wetenschappelijk meer en daarmee dus nutteloos voor AMD gebruikers.
Ik beweer ook niet dat het effect hetzelfde is op beide platformen. Ik zeg enkel dat het irrelevant is voor het doel om 5GHz te kunnen draaien en de verschillen aan te tonen met lagere snelheden. Dat het AMD anders reageert dan op Intel weet ik ook, maar net als bij Intel, is het bij AMD ook gedaan na 3600-3800MHz met het profijt.
We kregen een 5GHz kit van Adata, die hebben we getest op het platform waarop we het werkend kregen en als extra hebben we de vergelijking gedaan met andere snelheden. Het doel van de review was niet om beide platformen te vergelijken en te zien of meer snelheid/strakkere timings beter is.
[Reactie gewijzigd door rsnubje op 22 juli 2024 17:42]
Maar dat is eerder een eigenschap van jouw setje, dat is niet voor ieder setje zo. Genoeg setjes die niet stabiel zijn met andere timings dan met de XMP timings, zeker setjes die al zo strak getuned zijn als deze setjes.
Maar ook bij goedkopere setjes is dat zeker het niet altijd het geval, het ene setje is het andere niet. En handmatige tuning, of dit nu op een Intel of AMD moederbord is, geeft lang niet altijd een merkbaar beter resultaat. Echter, heb je het geluk een goed setje te pakken te krijgen kan het zeker geen kwaad.
Wat @Dennism hieronder zegt inderdaad. Ik draai het Ryzen platform maar mijn geheugen van G.Skill is instabiel zodra ik buiten de XMP settings ga spelen.
Om dan gelijk te gaan gooien met 'niveau amateur' en 'Dit maakt dit hele artikel eigenlijk een stuk minder nuttig' is onnodig. Iets met een pot en een ketel.
Ik krijg steeds vaker de indruk dat het een soort sport wordt hier om posts van Tweakers te gaan bashen. Er is niets mis met kritiek en het is af en toe zeker op zijn plaats maar dit soort berichten vind ik echt sneu.
Voor dit item hadden jullie toch echt wel een amd test platform werkend moeten kunnen krijgen. Vooral omdat het algemeen bekend is dat sneller geheugen met Intel geen tot weinig invloed heeft op gaming performance(dit blijkt ook uit je bevindingen) en juiste bij AMD voor meer performance zorgt(in combinatie met strakke timings).
Kan natuurlijk zijn dat het XPG geheugen kieskeurig is, maar daar gaat dit item volgens mijn niet over.
Ik heb op de adata site gezocht, maar kan daar geen mobo compatibility list vinden. Dat is ook wel bijzonder voor flag ship geheugen.
Alleen de algemene datasheet met "Supports the latest Intel and AMD platforms".
Er was eerst wel een pagina met ondersteunde moederborden, maar die kon je op 1 hand tellen. Lijkt inderdaad verdwenen te zijn. Omdat AMD niet bepaald makkelijk hoger dan 4.5GHz doet, laat staan 5GHz op het geheugen (bepaalde overklokkers daar gelaten), hebben we er voor gekozen om het niet mee te nemen.
Hangt ook een beetje af van jouw definitie van 'werkend'. Krijgen we hem boven 4GHz? Jazeker, maar alles daarboven wordt exponentieel lastiger.
Overigens wat voor snelheid een moederbord ondersteunt zegt helemaal niks. Vaak betekent dit enkel dat je het in kunt stellen, niet dat het werkt... Dat hangt echt af van veel te veel factoren.
QVL is volgens mij toch echt een lijst met geheugen dat de fabrikant van het moederbord getest heeft op de snelheden die in de QVL genoemd worden.
Maar het artikel is dan dus eigenlijk kort samen te vatten:
- Geheugen snelheid maakt op Intel niet echt uit(voor gamen).
- Op AMD tot ~3800MT/s met strakke timings, daarboven niet meer.
Qua QVL heb je gelijk, maar zelfs dan is het niet vanzelfsprekend dat zulke snelheden zomaar werken. Ik denk niet dat dat een geval was van XMP instellen en gaan. CPU is daar sowieso een groot onderdeel van (IMC) en welke andere instellingen ze gebruikt hebben die niet in de XMP staan.
Maar sowieso gek dat de hele pagina weg is van de geheugenkit zelf, mbt ondersteunde moederborden.
Lijkt me niet dat 'niet ondersteunen' in die zin het argument is, Intel ondersteund immers, net als AMD trouwens, ook geen snelheden hoger dan 3200MT/s.
Ik maak uit die alinea eerder op dat ze geen Ryzen bord hebben kunnen vinden c.q. liggen dat wil booten bij deze snelheden van 5000MT/s en hoger. Er staat immers dit:
Dat het draaien van bovengemiddeld snel werkgeheugen niet met alle hardware mogelijk is, hebben we zelf ondervonden tijdens het voorbereiden en uitwerken van deze test. In de eerste plaats moest al gekozen worden voor Intels Rocket Lake-platform om de hogere snelheden boven de 4000MT/s stabiel te kunnen draaien, wat op AMD's Ryzen niet mogelijk bleek.
Daar wordt niets gezegd over het al dan niet (officieel) ondersteunen, enkel dat het snellere ram op het Ryzen platform niet stabiel gekregen kon worden, wat in de regel inderdaad lastiger is op het Ryzen plaform dan op het Intel platform. Der 8auer, een wereldrecord overklokker, heeft er trouwens wel een filmpje over: https://www.youtube.com/watch?v=MLja1q-M4SU
[Reactie gewijzigd door Dennism op 22 juli 2024 17:42]
Ryzen heeft juist baat bij hogere geheugen snelheden en kan 5000 aan(uiteraard niet met fclk 1:1).
Op welke Ryzen serie baseer je dit?
Namelijk ben is mij bekend dat Ryzen 3000 helemaal geen baat heeft aan deze snelheid: bron je ziet zelfst dat het na de sweetspot van 3600/3733 MHz gebruik gemaakt moet worden van de fclk 1:2 en de snelheid dus inkakt.
Zolang je 1:1 fclk kan gebruiken heeft Ryzen in haar algemeenheid zeker baat bij sneller geheugen, zeker wanneer je ook nog eens, voor die snelheid, strakke timings kan toepassen.
Ga je naar 1:2 fclk dan wordt het inderdaad een ander verhaal.
Ik had dit niet in 1 regel moeten plaatsen
- Ryzen heeft meer baat bij hogere geheugen snelheden(tot 3800 en fclk1:1)
- Ryzen kan 5000MT/s aan maar dan draait je fclk niet meer 1:1 en dat zou juist een interessant punt zijn voor dit artikel. (Is 3800 met fclk 1:1 sneller dan 5000 met fclk 1:2 in games).
Het is toch al vele malen gezegd door HWI, die dit soort tests ook in het verleden uitvoerde: meer geheugen is beter dan sneller geheugen. Als je de testresultaten bekijkt valt alles (ver) binnen de marge van 10% verschil. Dit ga je niet merken, tenzij je het tof vindt de uitdraai van een kunstmatige benchmark aan je muur te hangen. Net zo iets als de rollenbank test bij autoweek?
Het enige wat ik me nog voor kan stellen is dat dual of quad channel iets uit kan maken, maar ook dat zal geen tientallen procenten winst opleveren.
Vroeger, toen ik me meer met (server) benchmarking bezig hield, werd altijd gezegd: alles onder de 10% verschil, merkt een eindgebruiker niet
Bij HWI hebben we dit soort tests inderdaad ook gedaan. En net zoals daar geldt ook hier dat we uiteraard op zoek zijn naar verschillen, maar we ook testresultaten zonder significante verschillen publiceren, dat is immers ook een uitkomst
enkel als die allemaal zouden cumuleren. Uiteindelijk zal er altijd 1 component de bottleneck zijn en al de rest wordt dan gewoon niet ten volle benut.
Dat zal voor DDR3 inderdaad wel flink uit maken. Zoals je al zegt is daar RAM de bottleneck, maar de vraag is of hoge snelheden (niet 2133) impact hebben, en dat lijkt niet zo te zijn.-
We hebben het hiet over DDR4 op 4000MT of meer. Dat is meer dan het dubbele van de bandbreedte van jouw voorbeeld. Mogelijk zijn er in jouw systeem inderdad veel winsten te behalen met meer en sneller geheugen maar de vraag is of dit bij 3200 -> 4800 MT nog steeds het geval is. Bovendien zijn de caches op deze CPUs significant groter dan die van jouw voorbeeld wat veel meer meespeelt dan de geheugensnelheid (waardoor jouw voorbeeld veel voordeel heeft bij meer geheugenbandbreedte).
Dus ja, het kan uitmaken op oudere systemen met kleinere caches, in de praktijk voor het systeem in dit artikel: maginaal tot niet.
Het is fijn om te weten dat je het maximale haalt uit je CPU en GPU waar je serieus geld voor hebt neergelegd, zeker in deze gekke tijden.
Enkele procentjes is inderdaad niet veel, maar de prijsverschillen tussen verschillende geheugenkits is dat meestal ook niet. Bij een videokaart heb je het over honderden euro's voor tientallen procenten, en bij de juiste geheugenkit heb je het over tientjes werk voor een paar procent, dus dat is prima in verhouding. Daarbij komt nog dat als je een te snelle kit haalt zelfs meer betaald en daar minder prestaties voor terug krijgt.
Bij geheugen is het erg lastig oneliners te gebruiken.
De term sneller geheugen heeft een nuance nodig. Setjes met een hogere frequentie hebben vaak ook een hogere latency. Daarmee zijn ze niet persé sneller is elke workload. Bij gaming workloads zie je eigenlijk dat lage latency een vereiste is. De setjes met de snelste 'true latency' geven in het algemeen bij gaming de beste resultaten. Die true latency wordt berekend door de frequentie te delen door de latency. Deze wordt overigens netjes in de pricewatch vermeld. NB: Ga je aan de slag met WinRar oid dan telt eigenlijk alleen de frequentie.
Meer geheugen heeft ook nuance nodig. Bedoel je dan fysiek meer modules? Of dual sided geheugen? Of meer GB's?
Meer GB's is eigenlijk heel simpel. Zo lang je genoeg geheugen hebt doet extra geheugen is GB's helemaal niets voor je framerate. Windows 10 gebruikt tegenwoordig ongebruikt geheugen, net als Linux al veel langer doet, als file cache. Echter met de komst van M.2 SSD's is die functie eigenlijk alweer achterhaald.
Het Single/Double/Dual verhaal is wat complexer. Je hebt single sided modules die letterlijk fysiek aan één kant chips hebben. Daarnaast heb je ook dual sided modules met aan twee kanten chips. Tot zo ver een duidelijk verhaal. Echter gebruik je normaal gesproken twee modules zodat je gebruik maakt van 'dual channel'.
A single-rank DIMM has one set of memory chips that is accessed while writing to or reading from the memory. A dual-rank DIMM is similar to having two single-rank DIMMs on the same module, with only one rank accessible at a time. A quad-rank DIMM is, effectively, two dual-rank DIMMs on the same module. Only one rank is accessible at a time. The server memory control subsystem selects the proper rank within the DIMM when writing to or reading from the DIMM.
Dual- and quad-rank DIMMs provide the greatest capacity with the existing memory technology. For example, if current DRAM technology supports 8-GB single-rank DIMMs, a dual-rank DIMM would be 16 GB, and a quad-rank DIMM would be 32 GB.
Het liefst combineer je twee modules om zo gebruik te kunnen maken van dual channel. Pak je twee single-rank modules dan wordt dit single-rank. Gebruik je vier single rank modules dan wordt het dual-rank. Dit kan dan weer een voordeel opleveren. De verschillende ranks kunnen niet tegelijk worden uitgelezen, maar wel onafhankelijk. Met andere woorden de controller kan alvast een verzoek sturen en hier op wachten. Techspot heeft het verschil getest, zie bijvoorbeeld Shadow of the Tomb Raider. Ga je vier dual sided modules gebruiken dan wordt het quad-rank. Edit: Zie https://www.igorslab.de/e...ce-with-cyberpunk-2077/2/ van @Degrader.
Dan kun je denken dus 4 is altijd beter. Echter kan 4 modules sneller stabiliteitsproblemen geven. Bij de VQL (vendor qualified list) van het moederbord zie je vaak onderscheid tussen succesvolle tests voor 2 en 4 dimm.
[Reactie gewijzigd door sdk1985 op 22 juli 2024 17:42]
Gemiste kans om een echt trage snelheid (DDR4-2400 bijvoorbeeld) mee te nemen in de overzichten. Dat was toch niet zoveel werk geweest?
Ikzelf heb bijvoorbeeld nog 64GB van dat geheugen in quad channel in combinatie met een i7-5820K. Bij een eventuele upgrade naar Zen3 of Zen3+ zou ik dit geheugen graag nog meenemen (evt. met overclock naar 2933 Mhz). Dat het een bottleneck wordt snap ik wel, de vraag is alleen hoe groot deze dan is.
Dat het een bottleneck wordt snap ik wel, de vraag is alleen hoe groot deze dan is.
Mijn ervaring (AMD) is dat ik heel duidelijk merk als ik XMP niet actief heb, dat is maar 2400MT/s tegenover 3600MT/s dat ie met XMP draait. 10+ minder FPS in games (waar ik normaal 100+ haal), de latency zal ook wel een stuk minder scherp ingesteld staan zonder XMP dus welke van de 2 er verantwoordelijk is voor de lagere FPS dat weet ik niet.
Vind het artikel leuk om te lezen maar persoonlijk heb ik er dus niks aan, er is geen enkele reden om te verwachten dat de (Intel) testresultaten voor AMD 1 op 1 vergelijkbaar zijn. Staat mij sowieso bij dat geheugen (doorvoer/latency) bij AMD veel meer uit maakt dan bij Intel.
[Reactie gewijzigd door watercoolertje op 22 juli 2024 17:42]
Dan heb je alleen naar de tests gekeken en niet naar de uitleg van test methoden ervoor geluisterd. ALLE tests zijn gedaan op CL17. Niets speciaals dus voor welke van de dataset dan ook (mijn 4000 draait op cl16-16-16-32-400) De echte winsten zijn dus nog groter voor een iedere test waar al een verschil te zien is.
En ja dan kan je met het argument komen van 4000 cl17 naar cl16 is een minder groot verschil dan 3200 cl17 naar cl15 maar zo werkt het rekensommetje voor de true latency gelukkig niet. die neemt namelijk ook de MT in acht en dus des te hoger de MT des te hoger het verschil in true latency.
Al et al komt dit dus dichter bij de waarheid dan deze test van tweakers. Helaas hebben ze nog geen nieuwe variatie gemaakt met het nu sneller beschikbare geheugen.
Dan heb je alleen naar de tests gekeken en niet naar de uitleg van test methoden ervoor geluisterd. ALLE tests zijn gedaan op CL17
Dat is toch precies wat ik zeg?
Het geeft dus geen compleet beeld want de kloksnelheid is maar 1 driver op de performance.
Leuk 4000Mhz geheugen maar zoals je in de bron die ik noemde kan zien; is zelfs langzaam geklokt geheugen 2666 MHz in praktijk bij gamen even snel als.sneller geklokt geheugen wanneer je die 4000Mhz alleen kan draaiden met hogere latencies. (Wat altijd wel zo is)
Kijken naar snelheid en latency geeft dus een compleet beeld over de uiteindelijke performance.
Niet een vergelijk waarbij gekeken wordt naar de kloksnelheid waarbij de latency kunstmatig gelijk gehouden is, dat is geen real world scenario.
Als je niet gamed is het vrij irrelevant tenzij je veel aan compressie doet. En dan is het een kwestie van extra minuten en hoeveel die minuten je waard zijn. Als je dan even koffie gaat halen zijn ze alweer om.
Game je veel en heb je een vrij snelle gpu ( sneller als een 2070 super) is het een beste bottleneck.
[Reactie gewijzigd door computerjunky op 22 juli 2024 17:42]
Is een betere review met meer verstrekking van informatie:
Geheugen IC fabrikant = SK Hynix
Geheugen IC type = DJR (D-die)
Error checking = Non-ECC
Met de gekozen 10900k / Z490 en 3600x / X570 setup's is XMP 5000CL19 niet mogelijk.
10900k / Z490 setup: XMP 4800CL19
3600X / X570 setup; XMP 4800CL20
Overklok ruimte was gelimiteerd bij zowel de Intel als AMD setup. Bij de AMD setup was de kit minder stabiel.
resultaat is dat de snelheid van het 5000MHz setjes niet is behaald met AMD. Zeker niet met Ryzen 5000
waar de 'discussie' over ging. Testen hier gaan ook om modernere CPU's
Er is getest met twee 8 GB modules welke tegenwoordig altijd single sided en in de praktijk ook altijd single rank zijn.
Om het artikel wat meer in perspectief te plaatsen: het gebruik van twee dual rank-modules of vier single rank-modules of zelfs vier dual rank-modules (= een quad rank-configuratie) levert in de praktijk dezelfde of zelfs meer prestatiewinst op op standaardsnelheden van bijv. 3600 MHz, dan twee single rank-modules die hogere kloknelheden aan kunnen. Zie bijvoorbeeld voor het prestatieverschil tussen single rank en dual rank: https://www.igorslab.de/e...ce-with-cyberpunk-2077/2/
[Reactie gewijzigd door Degrader op 22 juli 2024 17:42]
En nou nog een keer testen maar dan met apu's; alles van de 2200G t/m de 4700G/4750G. Want juist daar lijkt mij een hogere bandbreedte merkbaar effect te hebben in grafische prestaties.
AIDA memory latency score is trager,
dus het is niet sneller maar juist langzamer.
De klokfrequentie is bij deze een marketing gimmick.
Als alle timings in het bios hetzelfde zouden zijn en de klokfrequentie hoger, dan zou het wel sneller zijn (doordat de effectieve latency dan lager is).
Wat de snelheid van RAM echt bepaald is hoeveel cpu clock ticks het duurt voordat de cpu de data binnen heeft.
De klokfrequentie van de communicatie op zich zegt eigenlijk helemaal niets zonder de timings erbij te halen.
[Reactie gewijzigd door jwywy17276 op 22 juli 2024 17:42]
Het is gelukkig minder kort door de bocht. Moderne systmenen hebben dermate grote caches dat dit veel minder een issue is dan voorheen. Bovendien is de miss penalty voor een L3 miss een orde van groote hoger ongeacht welke latencies je hebt dan een cache hit. Je wilt dit dus ten alle tijden vermijden. Daarvoor wil je de caches gevult houden en daar kom o.a. bandbreedte weer naar voren. In de tijden dat de caches klein waren en de snelheid van die caches ook matig was dit een groot issue, gelukkig hebben moderne systemen megabytes aan caches welke capabele prefetch algoritmes hebben om deze vol te houden.
Bovendien hangt het extreem veel van de workload af. Random access zal sneller zijn met lagere latencies, maar streaming tasks weer niet.
Zo goed als alle nog gaming taken hebben totaal geen baat bij sneller geheugen. Die test resultaten zijn gewoon te vinden. van alle niet gaming taken is compressie zo ongeveer het enige dat echt baat heeft bij sneller geheugen. Cachen is belangrijker dan snelheid omdat zelfs traag geheugen al 30+ GB per seconde kan aanleveren.
Daarom zit er ook gewoon traag geheugen in servers maar wel heel veel geheugen.
Je database op een sumpernselle PCI-E ssd hebben staan of een raid en veel geheugen gaat je de beste prestaties geven. Het geheugen is al meer als snel genoeg.
Uit de synthetische test blijkt dat er wel een significant verschil in doorvoersnelheid is. Het is alleen jammer dat alleen Aida64 en StaxRip x264 zijn gebruikt. Een sweetspot lijkt te liggen bij 4000MHz. Toevallig is dit ook mijn ervaring. Ik gebruik 4400MHz, 19-19-19-39 modules (Patriot Memory Viper Steel PVS416G440C9K) op een frequentie van 4000MHz, met timings 17-17-17-38. Dat merk ik sowieso wel in sommige games. (Zoals COD MW 2019) In de meeste games maakt het verschil in frames natuurlijk amper uit voor de beleving als je combo al standaard ver boven de 60 FPS draait, zonder spikes naar beneden. Ik gebruik mijn systeem zelden voor andere zaken dan gamen dus heb er weinig gevoel bij of het snellere geheugen bijdraagt aan betere performance voor bijvoorbeeld photobewerking etc.
Off topic:. Wat zijn je voltages? Volgens mij moet dat geheugen nog wel naar cl16 kunnen namelijk. Ik draai 4266 op cl16 met 1.42v.
En sneller geheugen heeft voor bijna alle desktop talen geen nut. Compressie is zo ongeveer de enige use case voor snel geheugen en dat is meer snelheid dan latency voor de doorvoer.
[Reactie gewijzigd door computerjunky op 22 juli 2024 17:42]
Moet if straks ff bekijken. Ik heb mijn huidige instellingen ingesteld en gehouden nadat ik best wat issues had in COD MW 2019 als ik hogere snelheden instelde. Dat was trouwens ook de enige game die crashtte met een vage DEV-foutmelding op onverwachte momenten. Met mijn huidige setup is alles retestabiel. Ik weet wel dat ik XMP 4266 heb uitgeprobeerd in het begin. Was niet echt een succes. Ik heb toen nog niet met de spanning zitten spelen.
Ja ik had ook veel issues op 4000 maar voltage 0.02 hoger instellen loste alle problemen op. Veel borden hebben toch net iets meer nodig dan aangegeven staat.
Zekers. Ik heb deze modules met drie Z490 moederborden uitgeprobeerd. Een bord van Asrock heb ik na een frustrerende lange avond terug gestuurd. Daarvoor had ik een bord van asus, dat prima werkte. Mijn huidige systeem met een Gigabyte bord doet het uitstekend en merkbaar binnen windows en games. Ik heb daarbij zowel een I5-10600k en een I7-10700kf gebruikt. Mijn ervaring was dat booten met 1 van de 2 XMP-profielen instellingen wel een uitdaging was met deze modules. Maar inderdaad... het aanpassen van de spanning en wat andere timings maakte een groot verschil.
Dit vond ik ook een interessant artikel toendertijd.
Ik ben nu echter al blij dat ik 32GB (4 modules van 8GB) stabiel heb draaien op 4000MHz met de huidige timings. Wanneer ik weer wat speeltijd heb ;-), ga ik weer wat tunen. Mijn M2's moet ik ook nog wat aan gaan doen. Ik heb ook een "slecht" presterende SSD van Adata waar muziek op staat en die ik eigenlijk wil lozen.
[Reactie gewijzigd door Anoniem: 25604 op 22 juli 2024 17:42]
Ja daarom vraagt hij of het voor andere zaken wél zin heeft.
Een getal met alleen FPS zegt niet alles,
want stutters die je met bijv 1% lows en 0.1% lows kan zien, zie je hiermee niet.
Daarnaast zijn deze dimms langzamer dan de lagere clockspeed dimms, doordat de effectieve latency hoger is, dus ze zullen in het algemeen slechter presteren.
[Reactie gewijzigd door jwywy17276 op 22 juli 2024 17:42]
Dat is zeker wel het geval, er zijn applicaties die echt puur beperkt zijn tot geheugenbandbreedte, in zo'n geval maak je flinke sprongen. Het is bij geheugen vaak wel/niet: Is een applicatie niet beperkt tot geheugenbandbreedte dan heeft meer bandbreedte ook direct geen zin, maar is dat wel zo, dan scheelt het direct veel.
Grappig, "vroeger" gold eigenlijk dezelfde regel (zo'n 15 jaar geleden, schat ik, ook zo'n artikel gelezen). Betere een geheugenreepje met lagere latency dan een met hogere snelheid. Interessant dat dit niet veranderd lijkt te zijn.
Voor het Intel Platform! Deze gast (Der8auer) is het wél gelukt om 5GHz geheugen op AMD stabiel te krijgen en een hele sloot tests te draaien: https://www.youtube.com/watch?v=MLja1q-M4SU
In sommige tests zie je wel degelijk winst, hoewel in andere tests een 1:1 infinity fabric (net zoals bij Intel die het Gear 1 noemt) juist meer voordelen bied. Dat bied je dus keuze. Hoewel dit soort geheugen kits niet bedoeld is voor mensen die het elke dag draaien. Zelfs al is de 5GHz ogenschijnlijk stabiel, het ís en blijft een overklok, en je draait in principe zonder ECC... Laat een setup als dit eens een maand zware zaken doen en je gaat geheid een bit flip of wat zien.
Ik heb zelf 3600MHz als sweet spot gekozen voor mijn threadripper (vanwege 1:1 infinity fabric) en merk het al (hoewel dit binnen marge is, 3800 krijg ik ook BSOD-vrij en 1:1 met een beetje overvolt maar naast voor benchmarks krijg ik dan werkelijk een niet betrouwbaar systeem, hoewel ik gelukkig de keuze voor ECC heb). ECC geheugen "off the shelf" stopt doorgaans op 3200MHz (pricewatch filter: https://tweakers.net/gehe...VMwiz3zPUIoJyYpX8ozh7pJR-), maar dan kom je er achter dat sommige sets Samsung B-die zijn: de gouden standaard voor geheugen. En veel mensen lukt het dan alsnog om er 3600MHz uit te knijpen .
En daar is eigenlijk gelijk een stuk conclusie te trekken... de DIMM en voorconfiguratie ervan maakt steeds minder uit. De werkelijke aansluiting met de hardware (infinity fabric match, Intel gear-match), en werkelijke long-term betrouwbaarheid maakt steeds meer uit, en daarbij komt een andere factor steeds vaker naar voren: geheugen is niet altijd betrouwbaar ondanks dat dat zo lijkt. Gelukkig krijgt DDR5 standaard ECC (en moet Intel hopelijk óók wel ondersteuning toevoegen... AMD heeft het vanaf de laagste CPU al!), maar tot die tijd moeten we zelfs weten wát voor geheugenchips op onze DIMMs zitten om enige zinnige balans te vinden tussen snelheid, stabiliteit, en betrouwbaarheid.
Dit soort tests laat ik dan ook graag over aan Der8auer om uit te voeren In eerste instantie wilden we AMD er ook bij betrekken, maar doordat het wat complexer van aard is en de ervaring mbt geheugen overklokken op AMD hier wat minder is, hebben we besloten om het wat uitgebreider te doen op het Intel platform, wat ansich ook al genoeg tijd heeft gekost.
IF kan zeker hoger dan 3600, daarboven heb je inderdaad meer kans dat het niet stabiel, maar het is geen harde limiet ofzo, 3800 met 1:1 FCLK zie je steeds makkelijker stabiel te krijgen worden. En ook 4000 1:1 is volgens mij geen 'unicorn' meer, al blijft dat wel een stuk lastiger.
5th gen kun je vaak tot 3800 nog wel de 1:1 ratio houden, maar het is inderdaad wat meer gimicky. Daarboven moet je een offset gebruiken zoals een 2:1 ratio, en dat bied gewoon overhead net zoals een FSB offset dat vroeger deed. Hetzelfde probleem als wat Intel heeft (11th gen lijkt heel erg op AMD nu...). Gear2 laat de geheugencontroller uit-sync lopen met de geheugenbus zelf... Gear2 is doorgaans een 2:1 ratio maar het is wat meer "dumbed down" in terminologie.
Gelukkig krijgt DDR5 standaard ECC (en moet Intel hopelijk óók wel ondersteuning toevoegen... AMD heeft het vanaf de laagste CPU al!
Die zou ik toch iets meer nuanceren, immers support AMD officieel ECC alleen op Threadripper en hoger. Op lagere Sku's schakelen ze het niet uit, maar supporten ze het ook niet. Daarnaast het is wel erg moederbord afhankelijk of het werkt, iets wat leuk voor de hobbyist is, maar zonder officiële support verder eigenlijk niet (zakelijk) te gebruiken. Je wil dan immers ook garanties dat het werkt, niet een 'we zetten het niet uit, misschien dat het werkt' verhaal.
Verder hadden juist relatief veel lager gepositioneerde Intel i3 Sku's wel officiële support, alleen het midden en hogere consumenten segment niet. Echter zijn ze hier helaas bij 10th Gen mee gestopt en hebben nu enkel nog wat i3 voor het Embedded segment officieel ECC support, of de oudere 9th gen lager i3's.
Al met al vind ik beide routes niet ideaal, bij AMD geen officiële ECC support op het AM4 platform, maar soms zal het werken. Echter is het niet gevalideerd, dus of het daadwerkelijk werkt wanneer je het nodig hebt blijft onduidelijk en dus moeilijk te verkopen.
Terwijl bij Intel het heel duidelijk in de meeste consumenten Sku's niet werkt, aan de ene kant handig, je weet immers precies wat je moet kopen voor een gevalideerde oplossing met ECC support, aan de andere kant zal je duurder uit zijn vanwege product segmentatie.
[Reactie gewijzigd door Dennism op 22 juli 2024 17:42]
Ryzen ondersteund zeker wel ECC geheugen, alleen ligt de validatie (zoals altijd eigenlijk) bij de moederbord fabrikanten.
Dat klopt dus niet, AMD biedt geen officiële ECC support op Ryzen (AM4). Dat iets mogelijk werkt in combinatie met bepaalde moederborden betekent niet dat er officieel support is vanuit AMD. Dit is door AMD bevestigd, helaas wel alleen in een Reddit AMA:
Ter referentie, AMD Robert is Robert Hallock, AMD's directeur technische marketing.
De nuance zal dus zitten in wat je bedoeld met ondersteund, bedoel je met ondersteund dat het aanwezig is in de chip, dan ja. Bedoel je met ondersteund dat je bij problemen terecht kan bij AMD, omdat zij ECC support beloofd hebben, dan nee. En dat laatste is binnen de IT toch eigenlijk wel de leidende definitie. Iets is pas ondersteund wanneer de fabrikant er ook de hand voor in het vuur durft te steken en support durft te beloven in officiële spec sheets e.d.
[Reactie gewijzigd door Dennism op 22 juli 2024 17:42]
Uit jouw link: Reditter:
So the Ryzen has full ECC support, if I install a ECC memory, it would work in ECC mode, not non-ECC mode?
AMD_james Product Manager:
yes, if you enable ECC support in the BIOS so check with the MB feature list before you buy.
Redditer:
Thank you for the answer! So, the AM4 platform / socket theoretically has everything to fully support ECC and it's only up to mainboard manufacturers. Is that correct?
AMD_Robert Op Technical Marketing:
Bingo.
Thank you for the answer! So, the AM4 platform / socket theoretically has everything to fully support ECC
En nogmaals, dat de cpu's het kunnen in combinatie met een moederbord dat support bied voor ECC is geen onderdeel van de discussie, dat is immers duidelijk.
Het gaat mij om officiële, gevalideerde support vanuit de fabrikant van het platform. Heb je dat niet, is het enkel voor de hobby. En dat doet AMD niet, je zal nergens ECC Support: Yes vinden bij consumenten Sku's voor het AM4 platform en dus is het niet officieel supported. Epyc bijvoorbeeld valideren ze wel, AM4 Sku's niet.
[Reactie gewijzigd door Dennism op 22 juli 2024 17:42]
Zoals ik al aangaf, die ondersteuning is aan de moederbordfabrikanten om te geven, en dat is eigenlijk altijd het geval. Die hebben een qvl en niet AMD. Dus volgens jouw redenatie ondersteund AMD geen enkele geheugenmodule. Gelukkig doen de moederbordfabrikanten dat wel.
Verder zitten we hier een beetje tussen support en validatie. Vaak is het zo dat als iets technisch mogelijk is je spreek van "technically supported" of "compatible". Dit is inderdaad niet hetzelfde als "vendor supported" wat betekend dat de fabrikant je ermee helpt als het eventueel niet zou werken.
Van dit laatste is echter bij geheugen vanuit het oogpunt van de processor fabrikant eigenlijk nooit sprake. Die verantwoordelijkheid ligt namelijk bij de moederbord fabrikant. En zij hanteren zelf weer een qvl met modules die gevalideerd werken. Alles wat daarbuiten valt, behoord eigenlijk al in de categorie "als het niet werkt heb je pech" De praktijk is echter vaak heel anders natuurlijk en ik verwacht dat "right to repair" hier ook nog wel wat roet in het eten zou kunnen gooien, al is dat natuurlijk weer een juridisch verhaal.
Zoals ik al aangaf, die ondersteuning is aan de moederbordfabrikanten om te geven, en dat is eigenlijk altijd het geval. Die hebben een qvl en niet AMD. Dus volgens jouw redenatie ondersteund AMD geen enkele geheugenmodule. Gelukkig doen de moederbordfabrikanten dat wel.
Dat is niet wat ik bedoel, bij Epyc (en voor zover ik weet, ook Threadripper) doet AMD wel een volledige validatie, in samenwerking met de partners (OEM's, mogelijk ook specifieke moederbord partners als bijv. Supermicro om er maar 1 te noemen). Waardoor je weet dat wanneer je die combinatie van hardware koopt, het werkt en dat de betrokken partijen op dat platform daar ook support op bieden bij problemen. Dat is wat je officiële support (of bijvoorbeeld ook vendor supported) noemt.
Op het AM4 platform doet AMD dit niet, daar laten ze de keuze aan de moederbord fabrikanten, maar valideren zij niet, samen met deze fabrikanten de werking. Wat ook duidelijk te zien is, aangezien, in ieder geval de laatste keer dat ik het checkte, deze support vanuit de mobo fabrikanten een rommeltje is. Maar je ziet ook bijvoorbeeld AMD nooit expliciet ECC support benoemen / beloven voor consumenten Sku's in bijvoorbeeld marketing uitingen of technische spec sheets en dat doen ze natuurlijk niet zonder reden, aangezien het gewoon een 'checkbox' zou kunnen zijn die ze qua marketing zouden kunnen gebruiken.
En dat is iets dat je inderdaad eerder compatible noemt, AMD zet het niet uit zoals Intel, maar ze bieden ook geen support wanneer het niet zou werken. Iets wat met Epyc bijvoorbeeld wel het geval is.
[Reactie gewijzigd door Dennism op 22 juli 2024 17:42]
Het is jaren geleden dat ik nog een zelf een systeem heb gebouwd, maar zijn hedendaagse nieuwe system dermate instabiel wanneer je alles het laatste van het laatste kiest? Ik heb vroeger gruwelijk veel uren gespendeerd aan systemen werkbaar te maken, IRQ's die dwars lagen, geheugen setjes die niet goed functioneerde, zelfs CPU pins die afgebroken waren, het gebeurde allemaal. Echter ik verbaas me dat dit heden ten dagen nog steeds speelt?
Nu een andere vraag, en ik zie dat nog steeds niet echt beantwoord dus voor games heeft het geen nut, echter voor mezelf iemand die grotere hoeveelheden data verwerkt (ik zit vaak te stoeien met 80/100MB aan data in excel) heeft het daar wel nut bij?
CPU pins is amper een factor, tenzij je echt bruut bent. Op AM4 (PGA) zijn de pins niet eens zo kwetsbaar, vooral omdat ze kort zijn, en op de AMD/Intel LGA sockets zit het op de moederborden (als je daar constant een kap op houd totdat je echt gaat bouwen kan er tenzij je de CPU uit je vingers laat glippen weinig fout aan doen... wel veel lastiger te repareren dan PGA).
IRQ's is al jaren geen factor meer dankzij o.a. 64bit. Het kan nog wel een factor zijn, maar doorgaans is PCIe bandbreedte + aantal lanes eerder een factor dan dat een IRQ dat is.
Doorgaans is er dankzij XMP (geheugen-out-of-the-box overklokken) doorgaans niet zo veel complex aan, zeker niet bij standaard geheugen (tot en met 3200MHz). Zeker niet als je de QVL van moederbord fabrikanten volgt: zowel Intel als AMD hebben zo hun grillen gehad (AMD wat een zekere Corsair serie niet zo lekker vond, en Intel wat tot en met 9th gen met hynix geheugen echt niet hoger kwam dan 3200... naast dat het er natuurlijk altijd minder belang bij had). Dingen als 5GHz geheugen zijn voor zo'n kleine groep echt nuttig, laat staan ook als hobby boeiend: en dat is uiteindelijk waarom je dit geheugen koopt. Niet voor een paar FPS meer, maar meer voor de hobby (en een record halen in een of andere benchmark hall of fame, net zoals dat sommige mensen auto's sneller/strakker laten gaan voor hobby...).
Snel geheugen voor data bewerking kán nuttig zijn, maar dan zal ik eerder naar iets als quad channel gaan. 80/100MB in Excel noem ik echter niet grote hoeveelheden data... Excel is meer een van die pakketten wat moeite heeft met schalen voorbij single core (ondanks dat in theorie goed kan...), en nogal wat impact op de storage kan hebben. Maar zelfs dat laatste niet zo extreem. Een goede baseline met "volgens CPU manufactorer max ondersteund geheugen" en een snelle single core CPU (zoals een Ryzen 5 5600x (https://www.amd.com/en/products/cpu/amd-ryzen-5-5600x) of een Intel i5 11600k (https://ark.intel.com/con...cache-up-to-4-90-ghz.html -- ik kies K ipv non-K ivm baseclock, non-K is ~800MHz trager in base, boost hetzelfde) is ruim voeldoende. En ironisch genoeg zitten beiden op dual channel 3200MHz "out of the box".
Op Intel ja, AMD Ryzen profiteert wel meer van sneller geheugen in games, al is daar ook een bepaalde limiet aan, je hebt sowieso geen 4000+ MHz voor nodig.
En dan ook nog vooral op 1080p valt mij op, vanaf 1440p wordt het verschil tussen 2666mhz en sneller kleiner met Ryzen (soms zelfs zo goed als nul, al varieert dat per game), al zul je in andere non gaming taken wel meer winst kunnen behalen met snellere RAM.
Maar ook dan geldt dat er ergens een limiet is aan wat zinvol is.
[Reactie gewijzigd door Mizgala28 op 22 juli 2024 17:42]
Bij zowel Intel als AMD maakt vooral het test scenario uit, dat Intel niet zou profiteren van sneller ram klopt niet. Zie bijv. deze review https://www.youtube.com/watch?v=vbHyF50m-rs waar ze met memory aanpassingen ook op Intel mooie resultaten halen.
Het is echter, zoals je al aangeeft, heel erg workload afhankelijk. Game je nog op (zeer) lage resoluties kan het zeker uitmaken, game je echter op 1440P / 4K dan maakt het vaak weer heel weinig uit, en kun je beter goedkoper geheugen kopen (denk aan super standaard 3200MT/s / 3600Mt/s Crucial / corsair ofzo met normale timings) en die paar honderd euro die bespaard t.o.v. binned ram beter in een betere GPU of CPU steken.
Het probleem is dat je de meeste games speelt met een GPU bottleneck. Dan merk je natuurlijk niks van je CPU/RAM. Wanneer je echter CPU bottlenecked wordt, kan sneller geheugen je zeker helpen: https://kingfaris.co.uk/blog/intel-ram-oc-impact/6
Verder zijn deze 5000MT/S XMP kitjes redelijk nutteloos. Een goed overclockbare b-die kit als 3200 14-14-14 o.i.d. kom je over het algemeen veel verder mee in tegenstelling tot slechtere bins (3200 16-18-18).
:fill(white):strip_exif()/i/2002984726.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2001439753.png?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2002965002.png?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/2002714028.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_exif()/i/2005646594.jpeg?f=fpa)
:fill(white):strip_exif()/i/2004328242.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/u/263315/crop592fef8caf3e6_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/555554/crop55cb71c1ce1a7_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/324515/crop627103b05ba2e_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/189473/Untitleddd.jpg?f=community){kind=small}
/u/1097677/crop5f803f77b3f08_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/190220/Naamloos.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/609320/crop5b6ae539e2dcd_cropped.gif?f=community){kind=small}
/u/62384/crop61891f444d6e9.png?f=community){kind=small}
/u/407459/tw.PNG?f=community){kind=small}
/u/131439/417785s.png?f=community){kind=small}
/u/89414/crop601ef6957a87f_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/270805/crop65324d247d6be_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/249917/jaapschaap.jpg?f=community){kind=small}
/u/3041/crop651a776a4ad9f_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/109168/crop5c6ad3dc9bc0f_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/330720/crop57ef85670bb82_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/45765/3dfx2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/451842/crop5f468121dc130_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/175440/crop5b5f0d899a5e8_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/73625/Tetris_failure_ava_forum.jpg?f=community){kind=small}
/u/40481/crop63f777c898038_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/623716/crop5da03c1ca8f72_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/1820/GoTicon.gif?f=community){kind=small}
