Het zijn maar twee karakters boven in beeld, een '5' en een 'g'. En die geven aan met welk netwerk je verbonden bent, zou je denken. Maar wát een verborgen wereld gaat er schuil achter die karakters. Want wie bepaalt welk cijfer daar mag staan, is het resultaat van een politiek proces waar vermoedelijk allerlei belangen achter zitten.
Laten we het gewoon zeggen zoals het is: als er 5g staat, is de kans groot dat je niet verbonden bent met 5g. Daar kwamen we ook achter tijdens het testen. Vaak stond er 5g in beeld, maar bleek de telefoon niet verbonden met 5g.
De makkelijkste manier om erachter te komen of dat het geval is, is door even in Ookla Speedtest te kijken. Als er echt 5g is, dan geeft deze test '5g' weer bij het verbindingstype. Bij 4g staat er 'lte'. Voor een goed beeld kun je de app CellMapper gebruiken. Hij geeft weer hoeveel bereik er is, op welke zendmast en met welke techniek. Daarbij heet 5g NR - New Radio. Bij Vodafone staat er LTE+NR bij de 1800MHz-band, bij KPN en T-Mobile staat er dan NR.
:strip_exif()/i/2003849546.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003849532.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2003849536.jpeg?f=imagegallery)
Links: telefoon zegt 5g, maar het is er niet. Midden: 5g bij Vodafone. Rechts: 5g bij T-Mobile
En mag dat zomaar? Ja, zegt de koepelorganisatie van providers GSM Assocation. Providers mochten in eerste instantie kiezen uit vier 'configuraties' voor het 5g-icoon: A, B, C of D. Dit is de tabel die erbij hoort.
| Wanneer staat wat in beeld? | A | B | C | D |
| 1. Actief of verbonden op 4g via zendmast die geen 5g ondersteunt | 4g | 4g | 4g | 4g |
| 2. Actief of verbonden op 4g via zendmast die 5g ondersteunt, maar geen bereik op 5g | 4g | 4g | 4g | 5g |
| 3. Actief op 4g, maar heeft bereik op 5g | 4g | 4g | 5g | 5g |
| 4. Verbonden via 4g, maar heeft bereik op 5g | 4g | 5g | 5g | 5g |
| 5. Verbonden en/of actief via 4g en 5g | 5g | 5g | 5g | 5g |
| 6. Verbonden en/of actief via 5g | 5g | 5g | 5g | 5g |
Deze tabel vereist wat uitleg. Als een telefoon actief is, betekent het dat hij netwerkverkeer genereert. Je bent dan bijvoorbeeld iets aan het downloaden. Als hij verbonden is, is er geen dataverkeer van apps.
De GSMA adviseerde deze tabel in 2017, maar in 2019 kwam men met een aangescherpt advies. Dat luidde om de configuraties los te laten en alleen configuratie D te gebruiken, om dus zo vaak mogelijk een 5g-icoon te kunnen laten zien. Dit is natuurlijk maar een advies, maar het is wel belangrijk omdat dit advies wordt gevolgd bij veel telefoons die niet in het eigen portfolio van een provider zitten.
Bij configuratie D staat ook 5g in beeld als de telefoon en zendmast beide 5g ondersteunen, ook als het 5g-netwerk geen bereik heeft op de plek waar je je bevindt.
Misleiding? Jazeker, de afgelopen 25 jaar hebben we geleerd dat providers boven in beeld zetten waarmee je verbonden bent. Dat is nu niet meer zo, en dat staat nergens. Je leest het hier, maar providers hebben het vooralsnog nergens anders zo duidelijk gemeld.
Toen we T-Mobile hier vragen over stelden, gaf Sherida van IJsselmuide, woordvoerder namens T-Mobile, als antwoord: "Voor de officieel door T-Mobile verkochte toestellen geldt over het algemeen dat het 5g-symbool getoond wordt wanneer 5g geactiveerd is in het gebied waar je je op dat moment bevindt. Dit is dus een reden dat je in sommige gevallen een 5g-symbool ziet maar dat een test uitwijst dat je op 4g zit."
Vodafone zei in een eerdere reactie al dat de provider heeft gekozen voor de aanbevolen configuratie D uit de tabel. "Dat betekent dat een telefoon die geschikt is voor 5g en is voorzien van een sim die ingeregeld is voor 5g, in situatie 2 t/m 6 het 5g-icoon zal tonen", aldus woordvoerder René Loman.
KPN zegt ook configuratie D te volgen, maar dan een 'opensource-variant'. "Sommige handsets ondersteunen die nu nog niet, maar zullen dat naar verwachting op korte termijn wel gaan doen", aldus woordvoerder Marianne Zwart.
Bij elke provider hebben we gezien dat de telefoon aangaf dat hij 5g had, terwijl dat in feite niet zo was. De mate waarin dat gebeurt verschilt echter per telefoon en per provider.
Op onze testlocaties zagen we bij Vodafone bij 30 procent van alle testen onterecht 5g in beeld, bij T-Mobile was dat zelfs 55 procent. Dit is geen accurate wetenschap uiteraard, maar vooral bij T-Mobile is het toch raadselachtig, omdat 5g op een lagere frequentie zit en dus in theorie beter bereik heeft dan 4g. Bij KPN zagen we 5g maar heel weinig onterecht in beeld staan.
Maar er is nog een factor die meespeelt. Volgende week publiceren we een verhaal met uitgebreidere testen van vier van de populairste 5g-telefoons, en de vraag wanneer ze 5g weergeven is in dit kader uiteraard relevant.
De OnePlus Nord gaf in meer dan de helft van de testen 5g aan. Bij de Xiaomi Mi 10 Lite gebeurde dat in 53 procent van de gevallen en bij de Moto G 5G Plus in 13 procent van de testen.
Het is lastig om aan niet-wetenschappelijke testen harde conclusies te verbinden, maar op basis van deze testen kun je stellen dat als je bij Vodafone of T-Mobile zit en je hebt een 5g-icoon in beeld, de kans groot is dat je niet écht 5g hebt.
We hebben uiteraard aan de Autoriteit Consument en Markt gevraagd of dit zomaar mag, maar die had geen antwoord. "In ieder geval niet in die zin dat ik nu kan zeggen of dit wel of niet mag. We gaan de informatie die je verzameld hebt behandelen als signaal en dat betekent dat we gaan bekijken wat we hiermee zouden kunnen/moeten doen", aldus woordvoerder Jasmijn Dielesen.
:strip_exif()/i/2003593832.jpeg?f=fpa)