Build is Microsofts jaarlijkse conferentie voor ontwikkelaars en het bedrijf greep het evenement in het verleden regelmatig aan voor grote aankondigingen. Zo onthulde het Windows 8 tijdens Build 2011, het eerste jaar waarin de conferentie in zijn huidige vorm werd gehouden. In de jaren erna speelden onder andere Windows Phone, Cortana, Windows 8.1, Windows Holographic/Mixed Reality en diverse Windows 10-updates een voorname rol op Build. Daarmee bood het evenement altijd een blik op wat er voor consumenten ging komen, naast de grote hoeveelheid informatie die specifiek op ontwikkelaars was gericht.
Dankzij de halfjaarlijkse update van Windows 10 zijn er voor dit besturingssysteem, voorafgaand aan evenementen als Build weinig geheimen meer. Iedereen die deelneemt aan het Insiders-programma voor testbuilds, kan zien wat er gaat komen. Voor andere consumentenproducten, zoals de Xbox One of Surface-producten, heeft Microsoft andere evenementen. Meer dan ooit is Build een echt ontwikkelaarsevenement, zo bleek dit jaar in Seattle.
In de afgelopen jaren is Microsoft zich ook meer op softwareontwikkeling in de breedte gaan richten, getuige onder andere de overnames van Xamarin, voor crossplatformontwikkeling, en developmentplatform GitHub. Ook het feit dat het bedrijf steeds meer eigen producten open source maakt en een Linux-subsysteem in Windows heeft geïntegreerd, valt in dit licht te zien.
Meer in het algemeen is de consumentenmarkt niet meer zo overheersend als hij ooit was voor Microsoft. Bij de recente kwartaalcijfers was te zien dat de drie onderdelen Productivity & Business Processes, Intelligent Cloud en Personal Computing elk zo'n 10 miljard dollar omzet opleverden. Personal Computing, waaronder Windows, Xbox en Surface vallen, is nog nipt de grootste, maar de groei is al jaren minder dan bij de overige onderdelen, dus dat kan volgend kwartaal voorbij zijn.
Waar voorheen alles om Windows draaide, is die aandacht onder topman Satya Nadella verschoven naar cloudcomputing. Nadella nam vijf jaar geleden het roer over van Steve Ballmer. Sindsdien krijgt het Windows-team niet alleen minder resources toebedeeld, maar plakt Microsoft ook niet overal meer de naam Windows op. Zo is cloudplatform Windows Azure omgedoopt tot Microsoft Azure. Het verleggen van de focus is succesvol gebleken; twee weken geleden was de marktwaarde kort hoger dan een biljoen dollar. En dat hoewel Microsoft faalde op de markt voor advertenties rond zoeken en vervolgens de mobiele revolutie miste met een eigen besturingssysteem.

Het kan toeval zijn, maar Windows is slechts bescheiden aanwezig op Build 2019. Tijdens het evenement waren er geen aankondigingen rond Windows Core OS of Lite OS, de lichtgewichtversies van Windows waaraan het bedrijf volgens geruchten al geruime tijd werkt. Ook over nieuwe ontwikkelingen rond Windows op ARM hield het bedrijf zich stil. Dit besturingssysteem is bedoeld voor systemen met ARM-processors, een potentiële groeimarkt naarmate die processors krachtiger worden. Over de reguliere versie van Windows had Microsoft ook niets spectaculairs te melden.
Als er centrale thema's aangewezen moeten worden, dan zouden dat kunstmatige intelligentie op Azure en Microsoft 365 zijn.
Kunstmatige intelligentie bij Microsoft
Wie aan kunstmatige intelligentie denkt, denkt misschien niet meteen aan Microsoft. Google heeft DeepMind, IBM heeft Watson en talloze techbedrijven komen regelmatig in het nieuws met opvallende ai-projecten. Bij Microsoft lijkt dat minder vaak het geval te zijn. Het bedrijf heeft wel Cortana, maar dat moet het wat gebruik betreft afleggen tegen Apples Siri, Googles Assistant en Amazons Alexa. Toch heeft Microsoft al tientallen jaren ervaring met ai-onderzoek en dringt het resultaat hiervan in steeds meer van zijn producten door.
Het is Microsofts strategie om het aan de ene kant zo makkelijk mogelijk te maken voor derde partijen om zijn technologie voor kunstmatige intelligentie in te zetten en aan de andere kant ai in zijn eigen diensten te integreren. In beide gevallen werkt het via Azure AI, het ai-platform van het cloudplatform van het bedrijf. Microsoft zelf noemt Azure met een marketingterm 'de computer van de wereld'. Het bedrijf concurreert met zijn Azure-dienst met Amazon en Google op de markt voor cloudcomputing. Microsoft claimt dat 96 procent van de Fortune 500-bedrijven gebruikmaakt van Azure. Het bedrijf heeft inmiddels 54 datacenters wereldwijd voor het cloudplatform, waaronder in het Noord-Hollandse Middenmeer.
Een van de manieren waarop Microsoft het makkelijker wil maken voor bedrijven om kunstmatige intelligentie in te zetten, is door de mogelijkheid te bieden modellen voor machinelearning te trainen en te gebruiken, zonder dat kennis van softwareontwikkeling vereist is. Dat gebeurt met een visuele interface met drag 'n drop-functie.
Google lijkt het voordeel ten opzichte van Microsoft te hebben dat het over enorme hoeveelheden data van gebruikers kan beschikken om kunstmatige intelligentie te trainen. Bharat Sandhu, hoofd productmarketing voor Microsoft Azure, ziet dat anders. "Wij kunnen data van klanten niet inzien. We leveren een dienst tegen betaling en hoeven de data niet verder te exploiteren. Bedrijven kunnen daarop vertrouwen." Microsoft koopt de datasets voor machinelearning in, wat volgens Sandhu als bijkomend voordeel heeft dat het bedrijf bias, of vooringenomenheid kan voorkomen.
Microsoft kreeg hier zelf in 2016 mee te maken toen het een bot op Twitter liet leren van berichten van anderen, waarop de bot al snel ontspoorde. Toen introduceerde Microsoft ook de Azure Cognitive Services. Hiermee kunnen ontwikkelaars apps bouwen met object-, spraak- en/of stemherkenning. Microsoft breidt die services dit jaar uit met Decisions. Dit zijn services die mensen helpen bij het maken van beslissingen op basis van data. Er is ondere andere een Decisions-categorie die helpt bij het modereren van webinhoud, zoals grof taalgebruik en ongewenste afbeeldingen.
Volgens Sandhu maakt het thuisscherm van de Xbox One inmiddels gebruik van een Decisions-categorie en wel van Personalizer. "Het homescreen geeft gamers aanbevelingen op basis van reinforcement learning. De techniek verbetert zichzelf door een systeem van beloningen voor aanbevelingen die goed uitpakken."
Nieuw is verder Ink Recognizer, voor het herkennen van geschreven tekst met een stylus of vinger, of het omzetten van tekeningen in bepaalde vormen. De techniek is ook in staat handschriften te onderscheiden. Wacom gaat deze ai-dienst ondersteunen.
Microsoft demonstreerde tijdens Build verder een livetranscriptie van conversaties, mogelijk gemaakt door Azure Speech Services. Nu is de spraak-naar-teksttechniek in de afgelopen jaren al flink verbeterd, maar Microsofts demonstratie ging nog een stuk verder door te herkennen wie wat zei en de transcriptie als een instantmessagingconversatie weer te geven. Dit moet het bij bijvoorbeeld vergaderingen eenvoudig maken om terug te lezen wie sprak, wat werd gezegd en wanneer dat was. De combinatie van spraakherkenning en taalmodellen maakt dat bepaald jargon binnen organisaties wordt herkend en de clouddienst werkt met standaardmicrofoons van laptops en smartphones.
Microsoft 365: een netwerk van applicaties
De meeste gebruikers kennen ondertussen Office 365, Microsofts online kantoorsuite. Sinds 2017 is er ook Microsoft 365, een zakelijk abonnement dat bestaat uit Office 365, Windows 10 en Enterprise Mobility + Security. Varianten bevatten bijvoorbeeld ook Teams voor zakelijke messaging. Richting ontwikkelaars positioneerde Microsoft tijdens Build 2019 Microsoft 365 nadrukkelijk als een geheel. Richt je niet op ofwel Office dan wel Windows, maar op Microsoft 365, was de boodschap.
Een van de redenen hiervoor is opnieuw kunstmatige intelligentie. Microsoft Graph is het api-platform dat de verschillende onderdelen van Microsoft 365 met elkaar verbindt en dat biedt tal van mogelijkheden voor ontwikkelaars om met kunstmatige intelligentie toepassingen te maken die werken in combinatie met verschillende 365-diensten. Microsoft 365 is volgens het bedrijf een reeks applicaties voor samenwerking, coördinatie en leren; Graph levert de context van wie met wie samenwerkt en waaraan wordt samengewerkt.
Microsoft Graph gebruikt daarvoor data van internet en van medewerkers van bedrijven, zodat teams op tal van manieren beschikken over documenten, projectgegevens en agenda's. Dit gebeurt onder andere via Microsoft Search, dat op 28 mei uitkomt. Medewerkers van organisaties krijgen hiermee een enkele zoektool voor publieke informatie en gegevens van specifieke teams. Overigens benadrukt Microsoft dat bedrijven de data in eigen hand houden.
In het verlengde van Search ligt de nieuwe functie Fluid Framework. Hiermee kunnen medewerkers samenwerken aan documenten, daarbij geholpen door 'slimme agents', waaronder Cortana. De bedoeling is dat de dienst teksten waaraan personen werken die verschillende talen spreken, automatisch vertaald kan weergeven. Ook kunnen de agents suggesties doen wat tekst en beeld betreft. De aankondiging maakte duidelijk dat Cortana nog springlevend is bij Microsoft.
Sterker nog, volgens ceo Nadella is Cortana de conversatie-interface voor Microsoft 365. Wat hij daarmee bedoelde, werd duidelijk bij een demonstratie. Daarbij verschoof een vrouw diverse afspraken in haar Outlook-agenda bij een gesprek met Cortana dat levensecht leek. Microsoft kreeg de technologie hiervoor deels in handen bij de overname van het bedrijf Semantic Machines vorig jaar.
Opvallend was dat Microsoft Edge op Chromium ziet als belangrijke component voor de uitbreiding van Microsoft 365 naar het web. Microsoft maakt de Chromium-versie van Edge voor Windows 10, Windows 7, macOS, Android en iOS, waarmee Microsoft 365 dus een verbinding krijgt met de browser op verschillende platforms.
Edge op Chromium krijgt een thuisscherm dat toegang biedt tot gedeelde documenten en zakelijke netwerklocaties. Een nieuwe functie is Collections; een gebruiker kan tekst en afbeeldingen op internet apart zetten en de resulterende collectie exporteren als Word- of Excel-document. De overdracht naar Word levert een netjes opgemaakt document op, inclusief voetnoten over naam en online vindplaats van de geplakte webinhoud.
Word krijgt op zijn beurt ondersteuning voor Ideas, dat al onderdeel was van PowerPoint en Excel, en net als Collections op Graphs is gebaseerd. Het gaat bij Ideas om suggesties die Word geeft op basis van zijn 'begrip' van de inhoud van het document. De suggesties kunnen taalkundig zijn, maar de applicatie kan ook herkennen of bepaalde zinnen bedoeld zijn als persoonlijke notities en vervolgens de aanbeveling doen hier een taak van te maken. De gebruiker kan die taak vanuit Word toewijzen aan een collega, die daar vervolgens een e-mail over krijgt. Binnen Outlook voor desktop of mobiel kan de gebruiker reageren op de taak, waarna het Word-document automatisch wordt bijgewerkt. Dit is meteen een van de andere redenen waarom Microsoft naar eigen zeggen de applicaties met elkaar verbindt; gebruikers hoeven minder te wisselen tussen programma's en kunnen geconcentreerder binnen applicaties blijven werken.
Voorlopige conclusie
Tijdens Build 2019 maakte Microsoft duidelijk dat het steeds meer intelligente diensten mogelijk maakt met Azure AI, voor zijn eigen diensten en die van Azure-klanten. Microsoft richt zich naar eigen zeggen op het gebruik van kunstmatige intelligentie om de productiviteit van gebruikers te verhogen. Levensechte conversaties met Cortana moeten daarbij helpen, al hebben we hier wel een déjà-vugevoel bij, want drie jaar geleden beloofde Microsoft iets vergelijkbaars en we hebben niet het idee dat Cortana sindsdien populairder is geworden. Belangrijker is wellicht dat Microsoft barrières tussen Windows, Office, Teams en Edge probeert weg te nemen en toepassingen onder de paraplu van Microsoft 365 op een slimme manier aan elkaar probeert te knopen. Microsoft 365 is nu nog een zakelijk abonnement, maar als de geruchten kloppen, is er ook een Consumentenversie op komst. Hoe dat aanbod er uit komt te zien is niet bekend, maar het zou zomaar kunnen dat Microsoft ook bij consumenten langzaamaan de geesten rijp probeert te maken voor een abonnement op Windows 10 in combinatie met tal van extra's.