In de film 'Her' wordt de hoofdrolspeler verliefd op zijn besturingssysteem. De software kent en begrijpt hem volledig, en communiceert met hem op een wijze die hij als ideaal ervaart. Wie Microsoft tijdens zijn Build-conferentie hoort praten over de persoonlijke assistent Cortana, kan voorzichtige parallellen trekken met de Hollywood-film.
De ceo van Microsoft, Satya Nadella, benadrukte tijdens zijn openingskeynote dat Cortana 'een persoonlijke digitale assistent is die jou kent, je wereld kent en altijd bij je is, op al je apparaten'. Paul Bloom, product lead bij het Cortana-team zei het tijdens een sessie later nog wat explicieter: "Cortana begrijpt de gebruiker op een diep niveau. De ervaring met Cortana is voor iedere gebruiker anders. Cortana begrijpt zijn agenda, voorkeuren, interesses en context, en gebruikt die informatie om gepersonaliseerde ervaringen te bieden."
Dat Microsoft nog wel wat te leren heeft over de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie bleek voorafgaand aan Build. Het leek zo'n goed idee om een chatbot op Kik, Twitter en GroupMe los te laten, maar binnen de kortste keren begon de 'virtuele vriendin' racistische en beledigende uitspraken te doen, users te spammen en te verklaren dat ze wiet had gerookt waar de politie bij was. Ook bij een nieuwe poging bleek Tay, een acroniem voor 'thinking about you' volledig te ontsporen. Nadella erkende dat Microsoft terug naar de tekentafel moet. "We willen technologie die het beste van de mensheid biedt, niet het slechtste."
Ondanks dat incident maakte Microsoft duidelijk dat kunstmatige intelligentie, bots en in natuurlijke taal met computers communiceren de toekomst zijn. Sterker nog, het bedrijf presenteerde een aantal stelregels: natuurlijke taal is de nieuwe userinterface, bots zijn de nieuwe apps, digitale assistenten zijn meta-apps annex nieuwe browsers en aan alle interactie moet intelligentie te pas komen. Microsoft noemt de intelligente mogelijkheden om digitaal met elkaar en met computers te communiceren met een marketingterm 'conversations as a platform'. Dit platform zou zich tot voorbij Windows moeten uitstrekken; Microsoft wil op dit gebied ook een rol spelen bij iOS en Android.
Een van de eerste uitwerkingen van die visie betreft een verbetering van Cortana in Windows, die we op Engelstalige versies van het besturingssysteem in de zomer ook in Nederland en België kunnen gebruiken, als de Anniversary Update van Windows 10 uitkomt. Cortana zit dan op je lockscreen te wachten op een conversatie met je, en suggereert bijvoorbeeld vragen die je zou kunnen stellen. Stel je een dergelijke vraag, dan kan de assistent deze beantwoorden, ongeacht of je bent ingelogd. Naast vragen stellen kun je ook muziek laten afspelen. Dezelfde functie moet naar Cortana op Android komen. Wat precies allemaal vanaf het lockscreen kan, maakte Microsoft niet duidelijk. Het lijkt niet wenselijk dat onbevoegden bij informatie op je systeem zoals je agenda kunnen, maar over de beveiligingsrestricties liet Microsoft maar weinig los.
Cortana krijgt namelijk wel verregaande integratie met de agenda van de gebruiker. De assistent kan automatisch afspraken inplannen op basis van e-mails en herinneringen sturen over afspraken. Ook demonstreerde Microsoft hoe je als gebruiker een bericht, binnengekregen via Android, via de pc kunt beantwoorden, waarna Cortana een afspraak in dat bericht automatisch als dubbele meeting herkent. De assistent stelde daarna een wijziging voor en paste de gevolgen van de wijzigingen voor de agenda direct aan.
Voor de nieuwe afspraak kreeg de gebruiker suggesties voorgesteld wat locatie, eetgelegenheid en mogelijke activiteiten betreft. Voor die suggesties raadpleegt Cortana experts: apps die persoonlijke aanbevelingen doen over bijvoorbeeld eten en eventueel ook een bestelmogelijkheid bieden. Ontwikkelaars van die apps krijgen de mogelijkheid om hun app actief te laten inspelen op conversaties met Cortana. Een vraag over een locatie die de gebruiker tijdens een eerdere reis heeft bezocht, zoals een restaurant waar hij ooit goed heeft gegeten, kan zo bijvoorbeeld een routebeschrijving, taxibestelling of belmogelijkheid opleveren.
Om de nieuwe 'intelligente' eigenschappen van Cortana te benadrukken heeft Microsoft de naam van zijn achterliggende ontwikkelplatform voor de assistent aangepast van Cortana Analytics Suite naar Cortana Intelligence Suite. De suite vormt de schakel tussen data en de uiteindelijke apps en diensten, en zou 'intelligentie' toevoegen, waarmee Microsoft natuurlijk inkomsten probeert binnen te halen. Tijdens Build zijn twee nieuwe onderdelen aan deze suite toegevoegd: Microsoft Cognitive Services en Microsoft Bot Framework.
Microsoft Cognitive Services bestaat uit 22 api's die ontwikkelaars kunnen gebruiken om hun apps eigenschappen te geven op het gebied van spraakherkenning, beeldherkenning, vertalingen en zoeken. Ontwikkelaars kunnen bijvoorbeeld een emotie-api gebruiken voor hun app om te herkennen of de gebruiker blij, verdrietig, verbaasd of geïrriteerd is. Dit kan handig zijn om inzicht te krijgen in de reactie van gebruikers op diensten, maar is bijvoorbeeld ook in te zetten om avatars te laten reageren op de gebruiker.
Het Bot Framework geeft ontwikkelaars de tools om chatbots te ontwikkelen voor onder andere Slack, Skype, Office 365, WeChat, Line, e-mail en sms. Een BotBuilder-sdk is hiervoor beschikbaar gemaakt op GitHub.
Dergelijke chatbots bestaan al langer voor onder andere Slack en Telegram, en ook bij nieuws-apps heeft de conversatievorm zijn intrede gedaan, met de komst van de app van Quartz. In zijn eenvoudigste vorm ontvangt een dergelijke bot een tekstbericht, voert een handeling uit en stuurt een bericht terug. Microsoft maakt het mogelijk om bots via een Bot Connector verbinding te laten maken met verschillende diensten. Een koppeling met Cortana zorgt ervoor dat deze persoonlijke assistent er een bot bij kan halen als uit de conversatie blijkt dat een dergelijke dienst wellicht gewenst is. Bovendien kunnen die bots, dankzij de beschikbaarheid van geavanceerde cognitieve api's, eigenschappen krijgen die voorheen alleen toegankelijk waren voor grote softwarebedrijven als Microsoft zelf.
Microsoft demonstreerde een vergaande uitwerking van het botplatform met Skype. Cortana is bij Skype linksboven aan het scherm beschikbaar, wachtend op conversaties en chats om die te analyseren, en na te gaan of er wellicht suggesties gedaan moeten worden. Bij de demonstratie liet Cortana de gebruiker weten dat een Cups and Cake-bot de assistent had laten weten dat er een bestelling klaarstond om opgehaald te worden. Vervolgens stelt Cortana de vraag of de bestelling gevolgd moet worden en geeft ze een geschatte levertijd. Cortana vervangt dus de interactie met de bot door met een dialoog de stappen te doorlopen.
Omgekeerd kunnen ontwikkelaars van bots voor Skype Cortana actief suggesties laten doen, bijvoorbeeld door hotels voor te stellen bij een conversatie over een komende reis en boekingen via de hotelbot te laten verlopen. Cortana heeft dan de details al doorgegeven aan die bot, zodat de boeking sneller doorlopen kan worden. Binnen Skype kunnen gebruikers zien welke bots aanwezig zijn door op een robotlogo te klikken en ook kunnen ze hier naar nieuwe bots zoeken.
Microsoft demonstreerde tijdens Build Skype-bots die beelden op foto's kunnen herkennen, beelden kunnen manipuleren, zoals gezichten op andere personen zetten, nieuwsberichten kunnen plaatsen op basis van conversaties, muziek kunnen afspelen, enzovoort. Allerlei functionaliteit waarvoor gebruikers nu nog afzonderlijke apps nodig hebben, verloopt straks via communicatietools, is de gedachte. Dat begint met tekst, maar houdt daarmee niet op, claimt het bedrijf. Op termijn moet de gebruiker via audio en beeld dezelfde conversatiemogelijkheden krijgen. Skype toonde een voorproefje met geanimeerde bots.
Microsoft stelt dat de combinatie van bots en Cortana chats productiever en efficiënter maakt, maar dat lijkt voor een groot deel af te hangen van de manier waarop de bots zijn geprogrammeerd. Een al te opdringerige commerciële bot kan conversaties juist ernstig frustreren, helemaal als het er meer worden. Wie bij een gesprek over het weer wordt lastig gevallen met bots die hem reizen naar de zon proberen aan te smeren, zal ze al snel willen uitschakelen. Er staan nog veel beveiligings- en privacyvraagstukken open die Microsoft onbeantwoord liet tijdens Build. Is wel zichtbaar genoeg welke bots in groepschats meeluisteren? Hoe transparant zijn de werking en de toegang tot persoonlijke gegevens? Gaat Microsoft alle bots controleren?
Microsoft benadrukte dat ontwikkelaars, en daarmee gebruikers, zich moeten voorbereiden op een toekomst waarin kunstmatige intelligentie een grote rol speelt in vrijwel elke digitale ervaring die mensen hebben. Het begin daarvan werd zichtbaar gemaakt tijdens Build. Het bedrijf verwacht dat we op het punt staan om op een andere manier met onze systemen te communiceren. "Tot nu toe verliep de interactie met machines op hun voorwaarden", zegt Greg Sullivan van de Windows & Devices Group. "Typ een letter verkeerd in een url en je komt niet op de pagina die je wil", geeft hij als voorbeeld. "Wat nu gaat komen is dat de interactie met computers meer gaat verlopen zoals die met mensen."
Microsoft staat niet alleen met deze visie, maar door zich zo nadrukkelijk op zijn persoonlijke assistent in combinatie met bots te richten, maakt het bedrijf duidelijk dat het de boot niet wil missen. Op het gebied van mobiele apps speelt Microsoft nog altijd een marginale rol, dus is het logisch dat Microsoft de bots als nieuwe apps naar voren schuift. Het is wel de vraag of het bedrijf niet overhaast handelt, want er staan nog veel beveiligings- en privacyvraagstukken open, en het mislukte experiment met chatbot Tay toont aan dat kunstmatige intelligentie amper in de kinderschoenen staat.