Inleiding: ceo nummer drie
Een Microsoft zonder Steve Ballmer en Bill Gates is bijna niet voor te stellen. In zijn hele bestaan, van tweemans-start-up tot multinational die het computerlandschap mede vormgeeft, heeft Microsoft slechts twee ceo's gehad: eerst Gates en toen Ballmer. Die twee werkten bovendien al sinds het begin van de jaren tachtig nauw samen.
Op dinsdag 4 februari 2014 is Steve Ballmer echter definitief afgetreden als ceo en verlaat hij het bedrijf. Bill Gates blijft nog wel betrokken als lid van de raad van bestuur, maar zijn voorzitterschap is hij kwijt. Ballmer draagt het stokje over aan een relatief onbekende man: Satya Nadella.
Daarmee gaat Microsoft een nieuwe fase in zijn bestaan in. Met Steve Ballmer had Microsoft een energieke topman die graag zijn onvoorwaardelijke liefde voor Microsoft etaleerde. De omzet steeg flink onder Ballmer, maar de topman was ook verantwoordelijk voor een flink aantal missers.
Wie is Satya Nadella, die in ieder geval een stuk rustiger oogt dan Ballmer? Zal hij erin slagen de successen van Ballmer voort te zetten en de moeilijke uitdagingen op mobiel gebied en met Windows aan te gaan? Kunnen we van Nadella een eigen inbreng verwachten in toekomstige producten van Microsoft?
Helaas!
De video die je probeert te bekijken is niet langer beschikbaar op Tweakers.net.
Gates en Ballmer: rotsvast Microsoft-duo
Het gebeurt vaker dat oprichters en oudgedienden lang aan het roer blijven bij grote it-bedrijven, maar in de snel veranderende technologiewereld spannen Gates en Ballmer toch de kroon. Bill Gates richtte Microsoft in 1975 samen met Paul Allen op en vanaf dat jaar tot en met 2000 was hij de directeur van het bedrijf, dat uitgroeide van een kleine tweemansonderneming die een Basic-interpreter voor de Altair 8800 ontwikkelde tot een reusachtige multinational die op alle terreinen van computing een belangrijke rol speelt.
/i/1391522842.jpeg?f=imagenormal)
Gates bleef ook na zijn aftreden als ceo nauw betrokken bij het reilen en zeilen van Microsoft. Zo bleef hij voorzitter van de raad van bestuur en bepaalde hij als chief software architect de productstrategie tot 2006. Sinds die tijd heeft de rijkste man ter wereld zich langzaam teruggetrokken en werkt hij niet meer fulltime bij het bedrijf uit Redmond, zodat hij zich meer op zijn filantropische werk kan richten. De invloed van de oprichter achter de schermen zou nog altijd zeer groot zijn.
De macht van Gates zou ook de reden zijn geweest waarom de druk op hem toenam om te vertrekken als voorzitter van de raad van bestuur: de aanwezigheid van de pionier zou remmend werken op het functioneren van de nieuwe ceo. Een nieuwe ceo zou de nieuwe strategieën, ingezet door Ballmers, niet goed door kunnen voeren als Gates over zijn schouders meekijkt. Aan de andere kant: de verwachting is dat de nieuwe ceo regelmatig met Gates als technology adviser om te tafel gaat zitten om thuis te geraken in de gebieden die nu nog onbekend terrein voor hem zijn. Dat zou de invloed van Gates misschien nog wel groter maken dan voorheen. Dat Gates ook gewoon in de raad van bestuur blijft zitten, toont aan dat de critici niet zo makkelijk van hem afkomen.

Wie wel van het toneel gaat verdwijnen is Steve Ballmer: voor een vertrekkend ceo is vaak geen rol meer weggelegd binnen een bedrijf. Daarmee moet Microsoft het na een dienstverband van 34 jaar zonder zijn flamboyante topman doen: Ballmer begon in 1980 als dertigste medewerker bij het softwarebedrijf. In de jaren tachtig en negentig leidde hij meerdere divisies binnen Microsoft, om daarna op te klimmen van president tot, in 2000, ceo. Ballmer maakte zijn vertrek in augustus 2013 bekend. Hij gaat met pensioen.

Het verschil tussen Gates en Ballmer had niet groter kunnen zijn, maar de twee vormden een hecht team bij Microsoft. Waar Gates altijd zijn imago van introverte geek behield en erg op nieuwe technologieëen en producten gericht was, was Ballmer de extraverte zakenman van de twee. Regelmatig kwam Ballmer in het nieuws vanwege zijn uitbundige en bombastische optredens bij presentaties; de 'Monkeydance'- en 'Developers, developers'-filmpjes zijn legendarisch. Hij kwam vaak arrogant of zelfs kwaad over: er gaan verhalen dat hij met stoelen gooide bij slecht nieuws en een iPhone van een medewerker afpakte om te doen of hij deze kapot ging trappen. Aan de andere kant wist hij zijn personeel op te zwepen en was hij niet bang zijn emoties te laten zien, zoals hij bij zijn afscheidsoptreden liet zien.
Ballmer zorgde ervoor dat beslissingen bij Microsoft pas genomen werden nadat het zakelijke doel duidelijk gemaakt kon worden, met andere woorden: als duidelijk was dat er geld mee verdiend kon worden. Dat heeft een aantal zeer succesvolle strategische stappen opgeleverd, maar heeft ook een aantal pijnlijke missers niet kunnen voorkomen.
Ballmers missers en successen
Een van de pijnlijkste missers die aan Ballmer zal blijven kleven is die van Windows Vista. De topman beschouwt dit ook zelf als zijn grootste fout. Het werk aan de software begon in 2001 onder de codenaam Longhorn toen Ballmer nog niet zo lang ceo was. Microsoft werkte zes jaar aan het OS dat als Vista verscheen en toen het in 2007 veel te laat in de schappen kwam, was de kritiek niet van de lucht.
"Toen moesten we het repareren, wat resulteerde in Windows 7. Uiteindelijk kampten we met een periode van zeven of acht jaar waarin een deel van onze beste mensen eraan vastzat. We boekten geen vooruitgang in die periode van acht jaar en er waren andere zaken waar die mensen aan hadden kunnen werken, zoals telefoons", zei Ballmer in een recent interview.
De smartphonemarkt is een ander terrein waarop Microsoft onder leiding van Ballmer grotendeels de boot heeft gemist. In 2007 noemde hij de iPhone lachend 'de duurste telefoon in de wereld', die zakelijke gebruikers niet zou aanspreken omdat het apparaat geen keyboard had. "Ik houd heel veel van onze strategie", zei hij in antwoord op Apples release, "Wij verkopen miljoenen Windows Mobile-telefoons, Apple verkoopt er nog nul." De op touch gerichte iOS- en Android-software veroverde in de jaren erna de wereld en Microsoft moest alle zeilen bijzetten om aan te haken, waarvoor het zelfs Nokia onlangs inlijfde. Het marktaandeel van Windows Phone is wereldwijd nog altijd lager dan 5 procent, al groeit het wel.
Vóór de komst van de iPhone probeerde Microsoft al tevergeefs de iPod te beconcurreren met zijn geflopte Zune-mediaspelers. Daarnaast worstelde het bedrijf met een antwoord op de iPad. Juist het bedrijf dat al een lange geschiedenis met tablets had, moest onder Ballmers leiding toekijken hoe Apple er met de eer en de centen vandoor ging.

Bill Gates demonstreerde al in 2000 trots een tablet-pc, van Windows XP bestond al in 2003 een tablet-editie en de umpc had vanaf 2006 moeten uitgroeien tot wat nu de tablet is, maar het platform is nu slechts een voetnoot in de tablet-geschiedenis. Pas met Windows 8 in 2012 zette Microsoft met zijn software echt vol in op touchscreens. Net als Vista kent Windows 8 een moeizame start met veel kritiek.
Dat geldt des te meer voor Windows RT: de uitgeklede versie van Windows voor tablets met arm-chips is op sterven na dood en alleen Microsoft zelf lijkt er nog in te geloven. Microsofts eigen Surface RT-tablet is echter nog niet eens zo'n flop als de Courier-tablet van daarvoor. Naar verluidt wist Ballmer niet wat hij ermee moest, net zomin als met de nog vreemdere Kin-telefoons. De apparaten verdeelden twee kampen binnen het bedrijf en Bill Gates moest tussenbeide komen om de Courier te schrappen.
:fill(white)/i/1283937262.jpeg?f=thumb)
Om de concurrentie met 'die andere internetgrootmacht' aan te gaan, zette Ballmer hoog in met zijn Bing-zoekmachine en -advertentienetwerk. Bing werd in 2009 onthuld en de introductie ging gepaard met een marketingcampagne die 100 miljoen dollar kostte. Voorafgaand had Microsoft al de grootste overname in zijn geschiedenis achter de rug door advertentiebedrijf aQuantive voor ruim 6,3 miljard dollar over te nemen; een mislukking, ook volgens Microsoft zelf. Hoeveel geld Microsoft er in de jaren daarna ook tegenaan gooide, mensen bleven massaal googelen in plaats van bingen. De online-tak waar Bing deel van uitmaakt blijft zwaar verlieslijdend, maar desondanks is er wel omzetgroei en marktaandeel.
Tegenover alle mislukkingen, staan tal van successen. Je zou bijna kunnen zeggen dat het Ballmers verdienste is dat Microsoft zich bovenstaande misstappen kon veroorloven. Windows is ondanks de toegenomen concurrentie nog altijd met afstand 's werelds meestgebruikte desktopbesturingssysteem en Office blijft een enorme geldmachine die met Office365 een succesvolle overstap naar de cloud heeft gemaakt. Daarnaast is er de Xbox, die zich een stevige positie naast de consoles van Sony en Nintendo verworven heeft en voor miljoenenverkopen zorgt. Hoe de overnames van Skype en Nokia gaan uitpakken valt nog te bezien, maar beide bieden Microsoft tal van kansen. Dat Microsoft ook met Bing en de Surface Pro-tablets nog meedoet is, naast de diepe zakken van Microsoft, misschien ook te danken aan de vasthoudendheid van Ballmer.
Microsofts grootste succes is voor consumenten grotendeels onder de radar gebleven. Ballmer hamert al jaren op de komst van SaaS, PaaS en IaaS, waarbij applicaties, platformen en hele infrastructuren richting de cloud gaan. Met zijn Azure-dienst heeft Microsoft zich in korte tijd naast de andere grootmacht op dit gebied, Amazon, gemanoeuvreerd. En laat nu net de nieuwe ceo van de cloud-divisie afkomstig zijn.
De nieuwe ceo
De zoektocht naar een nieuwe topman heeft zes maanden gekost en in die periode zijn tal van kandidaten overwogen. Naar verluidt waren er vijf grote kanshebbers: Stephen Elop, die Nokia leidde voor de overname door Microsoft, Ford-topman Alan Mulally, de voormalige Skype-ceo Tony Bates, Ericsson-ceo Hans Vestberg en Satya Nadella van de cloud and enterprise-tak.
/i/1391524682.jpeg?f=imagenormal)
De keuze voor deze laatste is een veilige te noemen. Nadella, geboren in 1967 in India, werkt al sinds 1992 bij Microsoft en kent het bedrijf dan ook door en door. Een persoon voor zo'n belangrijke positie van buitenaf halen, voor een complexe onderneming met veel verschillende bedrijfstakken brengt risico's met zich mee. De commissie die verantwoordelijk was voor de zoektocht, waar onder anderen Bill Gates zitting in had, was blijkbaar niet bereid een dergelijk grote gok te nemen.
Nadella is al bekend met de verschillende onderdelen van Microsoft en heeft als vice-president boven de Bing- en Office-divisies gestaan, maar hij is toch vooral de 'cloud-man' bij Microsoft. Die achtergrond is nog een belangrijke reden voor de keuze geweest. De cloud-divisie van Microsoft doet het bijzonder goed, krijgt steeds meer grootzakelijke klanten en gaat een nog grotere rol spelen bij tal van eigen Microsoft-diensten. Office365, Bing, Skype, Xbox One-diensten en SkyDrive: allemaal draaien ze op de Azure-clouddienst.
Minstens even belangrijk is dat Nadella wordt gezien als een bruggenbouwer die verschillende partijen bij elkaar brengt. Hij is niet het type dat plotsklaps grote veranderingen teweeg zal brengen, zoals die andere kandidaat, die van Nokia afkomstig is: Stephen Elop. De nieuwe ceo zal de strategie van Steve Ballmer voortzetten, precies zoals het bestuur wil. Zowel Ballmer als Nadella zijn groot voorstander van Microsoft als devices and services-bedrijf met veel producten en diensten en de cloud als basis. Ballmer verwees naar zijn visie onder de noemer One Microsoft en Nadella lijkt de aangewezen man om de komende jaren daarvoor te zorgen.
Tot slot: een nieuwe koers?
De verwachting is niet dat Microsoft een nieuwe koers gaat varen met zijn nieuwe ceo. Het bedrijf heeft niet voor niets gekozen voor een oudgediende die het bedrijf door en door kent en die niet bekend staat als iemand die grote veranderingen nastreeft. Eerder moet hij een verbindende factor gaan vormen die de vele verschillende bedrijfstakken meer samen kan smeden.
Een grote strategiewijziging lijkt ook niet nodig. Het is waar dat Microsoft onder Ballmer te laat inhaakte op tal van marktontwikkelingen, veel kansen heeft laten liggen en foute keuzes heeft gemaakt. In het afgelopen kwartaal is de omzet echter toegenomen met maar liefst 3 miljard dollar ten opzichte van het jaar daarvoor. Zelfs de omzet van de veelgeplaagde Bing-zoekmachine en de Surface-tablets groeide aanzienlijk.
Vooral met de zakelijke software en diensten, onderdelen die 58 procent van Microsofts omzet uitmaken, heeft het bedrijf stevig voet aan de grond en zijn ervaring op dit vlak zal Satya Nadella zeker gebruiken om dit uit te breiden. De omzet uit clouddienst Azure groeide vorig jaar met 100 procent en Microsoft sluit dagelijks 1000 klanten aan, terwijl de helft van alle Fortune 500-bedrijven inmiddels gebruikmaken van Azure, zo vertelde Nadella onlangs in een interview met Quartz.
De uitdagingen voor de nieuwe topman liggen op mobiel gebied en bij Windows. De grote vraag zal zijn of hij Windows Phone tot een succes weet te maken nu andere fabrikanten dan Nokia maar moeilijk over de streep te trekken zijn om het OS te gebruiken. Ook wacht Nadella de moeilijke taak Nokia een plek te geven binnen het concern.
Even interessant wordt het om te zien welke rol oprichter Bill Gates op zich gaat nemen. De 58-jarige oud-topman verliest zijn plek als voorzitter van de raad van bestuur, maar blijft daar wel zitting in houden.Hij zal daarnaast een belangrijke rol vervullen als 'technology advisor' voor Nadella, waardoor het erop lijkt dat de rol van de oude Gates nog lang niet is uitgespeeld bij Microsoft.
