Inleiding: vijf keer eatx
De prestaties van de P600S zijn, zeker wat geluid betreft, uitstekend en de behuizing is vijftig euro goedkoper dan zijn bijna identieke broertje, de Evolv X. De afwerking is prima, net als de ruimte in de behuizing. Het kabelmanagement is dik in orde en de prijs redelijk schappelijk.
Prijs bij publicatie: € 132,-
Het is alweer lang geleden dat we behuizingen de revue hebben laten passeren. Het wordt dan ook hoog tijd dat we dat weer eens doen, waarbij we als goedmaker niet één, maar vijf behuizingen bekijken.
Voor de vijf behuizingen hebben we een selectie gemaakt uit de modellen die we sinds de tweede helft van 2018 op kantoor hebben ontvangen. Daarbij hebben we geselecteerd op high-end behuizingen, die bovendien voldoende ruimte bieden aan eatx-moederborden. De vijf behuizingen zijn dan ook ruim bemeten, zowel wat hun fysieke afmetingen als wat de bijbehorende prijs betreft, want het kwintet kost gemiddeld zo'n honderdvijftig euro.
We passen bovendien een nieuwe testmethode toe op de behuizingen, waarbij we twee systemen inbouwen. Met het eerste testsysteem produceren we warmte en geluid en meten we hoe de behuizing die warmte afvoeren en het geluid dempen. Met het tweede systeem kijken we naar het inbouwgemak van de componenten en hoeveel ruimte we daarvoor hebben.
/i/2002663782.jpeg?f=imagenormal)
Specificaties
Merk en Productserie |
Corsair Crystal |
Cooler Master MasterCase |
Type |
680X RGB Zwart |
SL600M |
|
:fill(white)/i/2002563476.jpeg?f=thumb) |
:fill(white)/i/2002282621.jpeg?f=thumb) |
Prijs en waardering |
Prijs |
Onbekend (13 winkels) |
Onbekend (13 winkels) |
Eerste prijsvermelding |
maandag 18 maart 2019 |
donderdag 1 november 2018 |
Waardering |
4.5 van 5 sterren
|
3.5 van 5 sterren
|
Technische specificaties |
Behuizingtype |
Tower |
Tower |
Form Factor |
ATX (Standard), EATX (Extended ATX), Micro-ATX (µATX), Mini-ITX |
ATX (Standard), EATX (Extended ATX), Micro-ATX (µATX), Mini-ITX |
Fysieke specificaties |
Behuizing Panel |
Window |
Window |
Materialen |
Glas, Staal |
Aluminium, Glas, Staal |
Grafische kaart maximum lengte |
330mm |
318mm |
CPU koeler maximum hoogte |
180mm |
191mm |
Bays en aansluitingen |
Behuizing bay intern |
4x 2.5", 3x 3.5" |
4x 2.5", 4x 3.5" of 5.25" |
Aansluitingen voorzijde |
3.5mm, Microfoon, 2x USB 3.0, USB 3.1 (Gen2, type-c, 10Gb/s) |
2x 3.5mm, 2x USB 2.0, 2x USB 3.0, USB 3.0 (Type-C) |
Eigenschappen behuizing |
|
Kabelmanagment |
Voeding |
Inclusief voeding |
Nee |
Nee |
Voeding plaats |
Onder |
Boven |
Voeding form factor |
|
ATX |
Fans |
Fan-poorten |
7x |
6x |
Meegeleverde fans |
3x |
2x |
LED verlichting |
Nee |
Nee |
Afmetingen |
Hoogte |
505mm |
573mm |
Breedte |
344mm |
242mm |
Diepte |
423mm |
544mm |
Volume |
73,48L |
75,43L |
Gewicht en kleur |
Gewicht |
11,58kg |
|
Kleur |
Zwart |
Zilver, Zwart |
Garantie en bijzonderheden |
Meegeleverde extra's |
Front: 3x 120mm rgb fan |
|
Fabrieksgarantie |
2 jaar carry in |
|
Bijzonderheden |
|
E-ATX* support up to 12" x 10.7", will limit cable management features |
Merk en productserie |
Lian Li |
Phanteks Enthoo |
Phanteks Eclipse |
Type |
PC-O11 Dynamic (Zwart) |
Evolv X Glass Zwart |
P600S Tempered Glass Grijs |
|
:fill(white)/i/2001987043.jpeg?f=thumbmini) |
:fill(white)/i/2002177317.jpeg?f=thumbmini) |
:fill(white)/i/2002469514.jpeg?f=thumbmini) |
Prijs en waardering |
Prijs |
€ 159,95 (4 winkels) |
Onbekend (9 winkels) |
€ 180,90 (3 winkels) |
Eerste prijsvermelding |
Donderdag 7 juni 2018 |
Donderdag 30 augustus 2018 |
Woensdag 30 januari 2019 |
Waardering |
4.5 van 5 sterren
|
4.5 van 5 sterren
|
5 van 5 sterren
|
Technische specificaties |
Behuizingtype |
Tower |
Tower |
Tower |
Formfactor |
Atx (standard), eatx (extended atx), micro-atx (µatx) |
Atx (standard), eatx (extended atx), micro-atx (µatx), mini-itx |
Atx (standard), eatx (extended atx), micro-atx (µatx), mini-itx |
Fysieke specificaties |
Behuizingpaneel |
Window |
Window |
Window |
Materialen |
Aluminium, glas, staal |
Aluminium, glas, staal |
Glas, staal |
Grafische kaart maximumlengte |
420mm |
435mm |
435mm |
Cpu-koeler maximumhoogte |
155mm |
190mm |
190mm |
Bays en aansluitingen |
Bay intern |
4x 2,5", 2x 3.5" |
6x 2,5", 4x 3,5" |
3x 2,5", 4x 3,5" |
Aansluitingen voorzijde |
2x 3,5mm, 2x usb 3.0, usb 3.0 (type-c) |
2x 3,5mm, 2x usb 3.0, usb 3.1 (gen2, type-c, 10Gbit/s) |
3,5mm, microfoon, 2x usb 3.0, usb 3.1 (gen2, type-c, 10Gbit/s) |
Eigenschappen behuizing |
Kabelmanagement |
Kabelmanagement |
|
Voeding |
Inclusief voeding |
Nee |
Nee |
Nee |
Voedingplaats |
|
Onder |
Onder |
Voeding formfactor |
Atx |
Atx |
|
Ventilators |
Fanpoorten |
9x |
7x |
7x |
Meegeleverde ventilators |
0x |
3x |
3x |
Ledverlichting |
Nee |
Nee |
Nee |
Afmetingen |
Hoogte |
446mm |
520mm |
520mm |
Breedte |
272mm |
240mm |
240mm |
Diepte |
445mm |
510mm |
510mm |
Volume |
53,98 liter |
63,65 liter |
63,65 liter |
Gewicht en kleur |
Gewicht |
12kg |
16kg |
13,5kg |
Kleur |
Zwart |
Zwart |
Grijs |
Garantie en bijzonderheden |
Meegeleverde extra's |
|
3x 140mm-fan vertical gpu mount accessory bag anti-sag bracket airflow cover toolbox |
Front: 2x 140mm-fans Rear: 1x 140mm-fan |
Fabrieksgarantie |
|
5 jaar carry in |
5 jaar carry in |
Bijzonderheden |
Dualchamber |
Fancontroller: 5x pwm 3x dc |
|
Testmethode
Testsysteem
Moederbord |
Asus P8H67-I met 2x 50W warmteweerstand |
Cpu-koeler |
100x100x15mm aluminium heatsink Scythe Slip Stream Slim, 120mm, 2000rpm |
Videokaart |
Kaal pcb, itx-formaat |
Gpu-koeler |
100x100x15mm aluminium heatsink Noctua NF-A9x14 PWM, 92mm, 2200rpm |
Voeding |
Seasonic Prime Titanium 650W |
Harde schijf |
Seagate 1TB ST1000DM010 |
Voorheen testten we behuizingen altijd door een systeem in te bouwen en dat te laten draaien met de casefans op een fancontroller aangesloten. We lieten het systeem idle draaien onder belasting van Prime95 voor de processor en Furmark voor de gpu. Dat leverde vergelijkbare warmteproductie op, maar ons testsysteem was aan vernieuwing toe om de huidige generatie behuizingen nog beter te testen. Omdat moderne systemen, vooral videokaarten, steeds complexere algoritmes hanteren om warmteproductie en prestaties op elkaar af te stemmen, levert dat fluctuerende cijfers op. We streven naar cijfers die zo reproduceerbaar mogelijk zijn, dus zijn we op een nieuwe testmethode overgestapt.
Die methode behelst het gebruik van een kunstmatige, nauwkeurig in te stellen warmtebron. Daartoe hebben we op een itx-moederbord, zodat we hetzelfde systeem in behuizingen van alle afmetingen kunnen gebruiken, twee warmteweerstanden gemonteerd op de plek van de processor. Op dezelfde manier hebben we twee warmteweerstanden op een compacte videokaart gemonteerd. Op de videokaart en het moederbord hebben we, om te helpen de warmte in de behuizing te verspreiden, compacte koelers gemonteerd. De weerstanden kunnen nauwkeurig reproduceerbaar ieder 50W aan warmte dissiperen, zodat we diverse situaties kunnen nabootsen.
7V |
12V |
50W totaal (50W cpu) |
100W totaal (100W cpu) |
100W totaal (50W cpu / 50W gpu) |
200W totaal (100W cpu / 100W gpu) |
Zo testen we we een 50W-scenario, waarin we één weerstand op het moederbord warm stoken, gevolgd door een 100W-scenario, waarin beide moederbordweerstanden warmte afgeven. Zo simuleren we een eenvoudig systeem zonder aparte videokaart ingebouwd. Vervolgens bouwen we de videokaart in en activeren we één weerstand op het moederbord en één op de videokaart. Ten slotte activeren we alle vier de warmteweerstanden. Die vier scenario's, van 50 tot 200W warmteontwikkeling, testen we met de casefans ingeschakeld met een spanning van 7 en 12V. Zo kunnen we meten hoe de ventilatoren de warmteproductie in toom houden. We hebben temperatuursensoren op het moederbord, op de videokaart, in de behuizing en buiten de behuizing, zodat we de temperaturen kunnen normaliseren naar twintig graden.
Geluidsmetingen
Geen casefans - hdd-demping |
Casefans 7V |
Casefans 12V |
Casefans en systeem 7V |
Casefans en systeem 12V |
Naast temperaturen meten we uiteraard ook geluid en dat doen we met hetzelfde itx-systeem, maar dan in een geluiddichte doos waarbinnen we geluiden vanaf 17dB(A) kunnen meten. We gebruiken voor deze test een harde schijf, die we in een eventueel aanwezige drivecage op de tweede positie van onder monteren. De eerste test behelst alleen het laten draaien van die harde schijf, om de demping van de behuizing te testen. Dat doen we zonder de casefans of andere componenten, met uitzondering van de voeding, te activeren. Vervolgens laten we de casefans eerst op 7 en daarna op 12V draaien, en noteren we de geluidsproductie. Ten slotte laten we ook het testsysteem draaien met alle ventilators, zowel de casefans als de koelers op cpu en gpu, op 7 en 12V.
We bouwen ten slotte ook een testsysteem in om te kijken hoe deze eatx-behuizingen in de praktijk functioneren. Daartoe bouwen we een MSI X370 XPower Gaming Titanium in, samen met een Radeon VII van AMD, een Super Flower Leadex Platinum 1200W-voeding en een Enermax LiqTech II 240mm-waterkoeler.
Cooler Master MasterCase SL600M
De koeling van de Cooler Master SL600M bedient zich van een zogenoemd schoorsteeneffect, waarbij de luchtstroom voor de koeling van onder naar boven geblazen wordt. Dat kennen we onder meer van behuizingen als de Raven-serie en de Fortress-behuizing van SilverStone. Cooler Master heeft voor de SL600M namelijk ook gekozen voor een ontwerp met twee grote ventilators onder in de behuizing, met erboven een compartiment voor het moederbord en de videokaart. Anders dan bij Silverstones behuizingen is het moederbord niet negentig graden gekanteld, maar bouw je dat gewoon in de bekende oriëntatie in. Aan de voorkant kun je je voeding kwijt en als je harde schijven of 2,5"-ssd's wil inbouwen, kan dat ook in dat voorcompartiment.
De behuizing is opgetrokken uit grote panelen van geanodiseerd en gezandstraald aluminium, met aan de linkerkant een volledig glazen, getint paneel. Rechts zit een ouderwets, koudgewalst stalen paneel zonder demping of andere features. De voorzijde is gesloten en dus niet voorzien van een deurtje of drivebays. Bovenop zitten de frontpaneelconnectors met vijf usb-poorten, waarvan twee 3.0-poorten en een type-c-aansluiting. Een meerstandenschakelaar regelt de snelheid van de twee ingebouwde 200mm-ventilators. Het i/o-paneel heeft nog een handig trucje achter de hand; een nabijheidssensor schakelt de verlichting van de usb-poorten in als je in de buurt komt. Zo kun je makkelijker usb-drives inprikken in het donker.
Aan de binnenkant bouw je dus je moederbord in zijn eigen compartiment in, met de videokaart in de normale oriëntatie of haaks door middel van een niet meegeleverde riserkabel. Je kunt de pci-e-uitbreidingssleuven achter op de behuizing negentig graden draaien om meer dan twee slots haaks tot je beschikking te hebben. Je voeding plaats je bovenin aan de voorkant en een ingebouwde voedingskabel brengt de aansluiting naar achter. Harde schijven en ssd's kun je ook in het voorcompartiment kwijt. Er is plaats voor vier 3,5"- of 2,5"-drives en nog eens vier 2,5"-ssd's. Realistisch gezien kun je echter maar twee 3,5"-drives achter het frontpaneel plaatsen.
Als je een waterreservoir en pomp voor waterkoeling wil inbouwen, is de ruimte tussen frontpaneel en voeding weer de aangewezen plaats daarvoor. Er is maar één logische plek voor radiators en dat is bovenop. Daar kun je met een flexibel montagesysteem radiators tot tweemaal 200mm, of driemaal 140 of 120mm kwijt. Ventilators sluit je aan op een centrale fanhub en kabelmanagement is voornamelijk geregeld met de psu-afdekking en kabelbinders of klittenband.
De SL600M geeft een beetje een dubbel gevoel. Van de buitenkant oogt de behuizing behoorlijk modern en bijna futuristisch, zeker met de nabijheidssensor voor het i/o-paneel en het aluminium, maar van binnen doet de behuizing wat gedateerd aan. Niet wat inrichting betreft, want dat is vrij innovatief, maar wat gemak en materialen betreft. Zo is het inbouwen knap bewerkelijk, van het monteren van de radiator met de ventilators erbuiten tot de montage van de voeding.
Voor dat laatste is het zaak een afdekplaat los te schroeven, dan de beugel voor de voeding en een afdekdoos voor de kabels los te maken, de voeding in zijn beugel te monteren, de voedingskabel aan te sluiten en de beugel met voeding op een zelf te kiezen hoogte te monteren. Dan kun je je kabels aansluiten en ten slotte de 'cover' om die kabels aan het zicht te onttrekken op een opnieuw zelf te kiezen hoogte monteren. Dan moet de afdekplaat weer op zijn plek en ben je klaar. Vrij bewerkelijk dus. Bovendien geeft al dat plaatstaal niet de meest solide indruk; het is wat dunnig en glanzend zwart gespoten, en dat is niet de meest krasvrije deklaag.
Corsair Crystal 680X
Corsair kiest voor een extra brede behuizing met een zijcompartiment voor de voeding in plaats van een psu-tunnel onder in de behuizing. De Crystal 680X bedient zich, zoals de naam wellicht doet vermoeden, uitgebreid van glazen elementen. Een deel van het frontje en de bovenkant, en de hele linkerzijkant zijn gemaakt van gehard glazen panelen. Dat, samen met de drie rgb-ventilators, maakt de 680X tot de duurste behuizing in deze round-up; de behuizing is vanaf maar liefst 220 euro te koop.
Die rgb-ventilators dragen dermate bij aan de prijs van de behuizing, dat we ze even apart noemen. Het gaat namelijk om drie LL120-ventilators, die als driepack voor ongeveer 90 euro over de toonbank gaan. Er is geen optie om een uitvoering met geen of gewone ventilators te kopen om de kosten te drukken of zelf je favoriete ventilators te kiezen. De combinatie van rgb-ventilators en de drie glazen panelen is dan ook een visueel spektakel waarvoor je fors betaalt. De rest van de structurele elementen van de behuizing zijn deels van plastic, zoals het smalle frontje naast het glazen paneel en de luchtinlaten linksvoor en onder, en deels van staal, zoals het rechterzijpaneel met ventilatierooster.
Het glazen linkerzijpaneel is eenvoudig weg te klappen omdat het achteraan scharnierend is bevestigd en aan de voorkant met magneten wordt vastgehouden. Het hoofdcompartiment is bedoeld voor het moederbord en je videokaart, waarvoor je ongeveer 33cm ruimte hebt. Onderin kun je twee ssd's kwijt in metalen sledes en aan de voorkant zitten de drie rgb-ventilators. In het voedings- annex harde schijfcompartiment kun je je voeding negentig graden gekanteld kwijt. Daarboven zit een drivecage voor drie harde schijven en daar weer boven zit een kooi voor nog eens vier 2,5"-drives. Als je dan nog niet genoeg opslag hebt, kun je nog een 3,5"-drive op de bodemplaat voor de voeding inbouwen.
Aan de voorkant van het kleine compartiment kun je waterkoelelementen zoals een pomp en reservoir inbouwen en optioneel kun je er nog een ventilator kwijt. Corsair levert naast een fancontroller die met iCue werkt, ook een rgb-controller mee, die beide tegen de moederbordplaat zijn gemonteerd. Aan koeling kun je de meegeleverde ventilators uitbreiden met waterkoelers tot 360mm voorin of daar een 240mm-radiator plaatsen. Bovenin past maximaal 240mm, net als op de bodemplaat. Achterop kun je de meegeleverde 120mm-ventilator vervangen door een 140mm-exemplaar. Het kabelmanagement is met een groot voedingscompartiment uiteraard vrij eenvoudig, zeker omdat er legio gaten met rubberen afdichting zijn om je kabels naar het hoofdcompartiment te voeren.
De 680X is wat inhoud betreft allerminst bescheiden, maar met inbouwen is het toch geen overmaat. Zo kun je de radiator met ventilators maar ternauwernood bovenin kwijt. De radiator drukt bijna tegen de heatsink van het moederbord aan. Ook wat videokaartafmetingen betreft, houden de drie frontventilators de maximale lengte in toom. In het voedings- annex schijvencompartiment heb je redelijk de ruimte, maar de drivecage zit de achtpins-eps-kabel eigenlijk een beetje in de weg. Ook moesten we voordat de voeding kon worden geplaatst een wat overbodig beugeltje verplaatsen dat de voorkant van de voeding opsluit. Voor je kabels is voldoende ruimte, maar een slordigheid moeten we nog melden. Het magnetische stoffilter voor boven op de voeding paste bij ons niet. Dat was flink te groot en paste niet in de nis onder de glazen plaat. Overigens kun je die glazen plaat lastig verwijderen, want hij zit met kartelschroeven dermate vast dat een platte schroevendraaier nodig is, wil je je vingers niet ontvellen.
Lian Li PC-O11 Dynamic
Lian Li gooit het over een andere boeg met de O11 Dynamic. In plaats van de traditionele behuizing met een voeding onderin en het moederbord erboven, heeft de O11 een zijcompartiment voor de voeding. De behuizing is daardoor vrij laag, maar een stuk breder dan de meeste andere behuizingen. Doordat ook de drivebays naar de zijkant zijn verplaatst, is bovendien de voorkant kaal, waardoor het mogelijk is het frontje door een glasplaat te vervangen. Samen met een glazen linkerzijpaneel levert dat een soort doorzonbehuizing op, die dus veel zicht op het interieur biedt.
Het deel van het frontje dat niet van glas is gemaakt, is een ongeveer zes centimeter brede aluminium strip met daarin de frontpaneelconnectors. Die bestaan uit twee usb 3.0-poorten, een type-c-aansluiting en twee audiopoorten. De powerbutton zit bovenaan het rijtje, en alle knoppen en aansluitingen zijn van een chromen randje voorzien. Het rechterzijpaneel is net als de bovenkant van stevig, 0,8mm dik staal gemaakt en herbergt twee sleufpatronen voor de koeling. Aan de bovenkant zijn dezelfde patronen aangebracht voor warmteaan- en afvoer. Het linkerzijpaneel is van gehard glas gemaakt en de voetjes zijn van kunststof. De achterkant is weer van metaal, met luchtsleuven en twee uitsparingen voor een voeding, zodat je kunt kiezen waar je die plaatst.
Om bij het interieur te komen moet je uiteraard het zijpaneel verwijderen, maar dat kan alleen door eerst het toppaneel los te maken. Het glazen zijpaneel wordt door het bovenpaneel op zijn plaats gehouden. Dat geeft een erg strak afgewerkte zijkant, omdat er geen schroeven nodig zijn, maar het is wel een extra stap. Als het eenmaal open is, heb je toegang tot een flinke binnenruimte om je moederbord en videokaart in te bouwen. Onderin kun je 2,5"-ssd's kwijt in twee sledes die op de bodem zijn gemonteerd.
Harde schijven en je voeding kun je kwijt in het kleinere zijcompartiment. Je voeding kun je helemaal onderin, op zijn kant, kwijt of een positie hoger, eveneens op zijn kant. Dan moet je eerst de drivecage voor 3,5"-drives weghalen; daarin kun je twee harde schijven kwijt. Naar de voorkant heb je nog alle ruimte voor radiators en reservoirs. Voor die koeling, ongeacht of dat water of lucht is, moet je wel zelf zorgen, want Lian Li levert geen ventilators mee. Wel zijn alle ventilatieroosters voorzien van stoffilters die met magneetstrips op hun plaats worden gehouden. Voor het wegwerken van je bekabeling is voldoende ruimte in het kleinere compartiment waar de voeding en hdd's worden ondergebracht.
De O11 Dynamic is aardig compact, maar daar merk je met inbouwen niets van. Het voelt aan alsof je alle ruimte van de wereld hebt, van de verticale ruimte voor de radiator tot de gigantische lege ruimte voorin. Aan de andere kant, bij de voeding en drives, is het iets minder ruim bemeten. Vooral onze voeding mag niet veel groter zijn, maar gelukkig zijn dergelijke voedingen ook met een kaarsje te zoeken. Het kabelmanagement is simpel maar effectief, met een plaatje dat alle kabels aan het oog onttrekt. Dat plaatje maak je vast met twee fijne kartelschroeven en een heel klein, gewoon metaalschroefje. Die kartelschroeven hadden dus niet echt gehoeven, aangezien je toch met een schroevendraaier in de weer moet. Dat geldt ook voor de afdekplaatjes van de uitbreidingssleuven; die zijn ouderwets met gewone schroeven vastgemaakt. Mindere puntjes zijn het rammelen van de glazen panelen doordat ze alleen opgesloten zitten en niet vast, en het afwijkende spuitwerk van de drivecage en -sledes.
Phanteks Eclips P600S
De P600S van Phanteks is opgebouwd uit zware metalen platen met daarop geluiddempend materiaal geplakt. Zo krijgt de P600S een strak en redelijk sober afgewerkt uiterlijk met matte oppervlakken. Het linkerzijpaneel is overigens minder geluiddempend, want dat is zoals gebruikelijk bij veel behuizingen, van gehard glas gemaakt. Je kunt de behuizing echter tot een high-performancebehuizing transformeren door die panelen weg te halen of open te zetten. Zo kun je dus kiezen tussen een stille en een op prestaties gerichte behuizing, wat ook in de naam terugkomt met een P en een S rond de 600.
Het frontpaneel kan opengezet of helemaal worden weggenomen, zodat de inlaatventilators meer lucht kunnen aanzuigen door het meshdoek waarmee ze zijn afgedekt. Ook de bovenplaat kun je verwijderen voor extra airflow en je kunt bovendien de scharnierende zijpanelen openzetten voor maximale luchtstroom. Om de luchtstroom niet te zeer te belemmeren met alle panelen op hun normale plek, zitten aan de zijkanten van het frontpaneel gaten voor luchtaanvoer, en ook boven en onder het frontje zitten luchtsleuven. Het frontpaneel is overigens verstopt achter een scharnierend klepje en herbergt twee usb 3.0-poorten en een usb-c-aansluiting, plus audiopoorten en een resetknop. De powerbutton zit bovenop.
Aan de binnenkant vind je twee grote compartimenten: onderin ligt de psu-tunnel met de nodige uitsparingen voor koelers en kabels, en de rest van het interieur biedt plaats aan het moederbord en de componenten die je daarin prikt. Voor 2,5"-ssd's is achter het moederbord ruimte met drie sledes, en standaard is slechts één 3,5"-slede geïnstalleerd. Die zit in de psu-tunnel voorin. Je kunt in het hoofdcompartiment echter nog zes extra sledes monteren en voor de voeding kun je in totaal vier 3,5"-drives kwijt.
De koeling wordt verzorgd door twee 140mm-ventilators aan de voorkant, maar daar is plaats voor drie van dergelijke ventilators, net als aan de bovenkant, waar je ze inbouwt op een verwijderbare beugel. Ook achterop is een 140mm-ventilator te monteren en je kunt op alle plaatsen waar je een 140mm-ventilator kwijt kunt, uiteraard ook een 120mm-exemplaar inbouwen of een equivalente radiator voor waterkoeling. Bovendien is een fanhub aanwezig, zodat je alle ventilators centraal kunt reguleren
Bij het inbouwen zijn de scharnierende deurtjes enerzijds erg gemakkelijk, maar als je de kast platlegt, heb je wel extra veel ruimte nodig en is het handig om ze te ondersteunen, zodat ze niet te ver openklappen. Voor het moederbord is volop ruimte en ook voor het aansluiten van de achtpins-eps-connector is lekker veel ruimte. Kabelmanagement is dankzij de vele klittenbandjes makkelijk en de schuifjes om de kabelgaten af te sluiten werken prima. De radiator voor de processorkoeler is gemakkelijk te installeren dankzij de ruimte, en vooral dankzij de vele gaten en sleuven in de verwijderbare radiatorbeugel.
Phanteks Enthoo Evolv X
Waar de Eclips-serie van Phanteks de mainstreamserie vormt en waar de P600S overigens met zijn prijs de bovengrens van dat segment aardig oprekt, is de Enthoo-serie het topsegment van het bedrijf. Dat uit zich in het gebruik van luxere materialen en een navenant hogere prijs. Die luxere materialen bestaan onder meer uit geanodiseerd, gezandstraald aluminium en niet een, maar twee gehard glazen zijpanelen. Bovendien is de behuizing voorzien van rgb-verlichting, die je uiteraard kunt synchroniseren met de rest van je verlichting door middel van aura sync. Je kunt de rgb-leds ook handmatig met twee knoppen op het frontpaneel bedienen.
Dat frontpaneel bestaat, net als bij de Eclips P600S, uit twee usb 3.0-poorten, een usb type-c-aansluiting en twee audiopoorten. We noemden de rgb-bediening al even: die bestaat uit een knop om de kleuren te keizen en een tweede knop om het patroon te kiezen.
De voorzijde is van gewelfd aluminium gemaakt met twee flinke uitsparingen om lucht aan te zuigen. Een vergelijkbare welving zit in het metaal voor de voetjes onder, terwijl de bovenkant weer iets strakker is vormgegeven, met slechts afgeschuinde kanten waarin ook een rooster voor luchtafvoer zit. De beide zijpanelen zijn vrijwel geheel van glas gemaakt en scharnieren naar achteren open.
Aan de binnenkant lijkt het interieur sterk op dat van de P600S. Sterker nog, je moet van goede huize komen om een verschil te ontdekken, want in essentie zijn het dezelfde behuizingen. Phanteks heeft de Evolv X echter vooral aan de rechterzijkant iets aangepast, omdat die in het zicht blijft achter het glazen paneel. Zo is de kabelgoot, die identiek is aan die van de P600S, compleet met klittenband om de kabels op hun plaats te houden, afgedekt met een scharnierend deksel. Zo hou je de kabelbrei uit het zicht.
Ook de opslagmogelijkheden zijn iets uitgebreider. Nog steeds is er ruimte voor tien 3,5"-drives, waarvan vier in de psu-tunnel en zes in sledes in het hoofdcompartiment. Daarvoor zijn ook bij de Evolv X vier sledes meegeleverd. Je kunt echter in plaats van drie 2,5"-ssd's maar liefst negen 2,5"-drives installeren. Achter elk van de kabelmanagementklepjes, het ene om de kabelgoot af te dekken en een tweede dat het voedingscompartiment afdicht, kun je namelijk drie drives kwijt. De drie drives die je achter het moederbord bij de P600S kon plaatsen, zijn optioneel geworden bij de Evolv X.
De koelmogelijkheden zijn in beginsel identiek aan die van de Eclips, maar de Evolv X is meer op customwaterkoeling voorbereid. Zo zijn de aftap- vulopeningen voor je reservoir toegankelijk door middel van uitsparingen en kun je weer radiators tot 420mm voorin en tot 360mm bovenin kwijt.
Vanzelfsprekend is het inbouwen van de Evolv X vrijwel identiek aan het proces bij de P600S. De deurtjes kunnen iets minder ver open, dus houd daar rekening mee met het bouwen. Ze gaan tot krap 180 graden, dus ondersteuning is een must. De behuizing is van binnen vrijwel identiek, maar het kabelmanagement is iets anders. Omdat het rechterzijpaneel van glas is, zijn er extra afdekklepjes om de kabels uit het oog te houden. Dat werkt prima en maakt het inbouwen en afwerken nog niet iets makkelijker dan bij de P600S.
Testresultaten
Temperatuurmetingen
We testen de behuizingen zoals ze door de fabrikant worden afgeleverd. Dat betekent niet alleen dat we de ventilators op hun voorgeïnstalleerde plek laten zitten, maar uiteraard ook dat we geen extra ventilators monteren. In het geval van de Lian Li-behuizing houdt dat in dat de behuizing zonder casefans is getest; het bedrijf levert die immers niet mee. Dat heeft vanzelfsprekend een behoorlijke invloed op de prestaties.
- Temperatuur behuizing 50 watt 7 volt
- Temperatuur processor 50 watt 7 volt
De drie rgb-ventilators en de vierde uitlaat van de 680X houden de Corsair-behuizing prima koel als we de casefans op 7V laten draaien. Het ontbreken van die ventilators in de PC-O11 werkt de Lian Li nog niet erg tegen als we naar de temperatuur in de behuizing kijken, maar hij is wel iets warmer. Voor de processortemperaturen zien we ruwweg dezelfde verschillen, waarbij de airflow langs de processor in de SL600M van Cooler Master dankzij de twee 200mm-ventilators het best werkt.
- Temperatuur behuizing 100 watt 12 volt
- Temperatuur processor 100 watt 12 volt
Als we de processor meer warmte laten genereren, heeft de Lian Li-behuizing duidelijk meer last van het ontbreken van casefans. De Corsair-behuizing is nog altijd het koelst van binnen, maar opnieuw houdt de Cooler Master-behuizing de processor het koelst. De Phanteks- en Corsairbehuizingen ontlopen elkaar niet of nauwelijks, terwijl de cpu in de PC-O11 oncomfortabel warm wordt.
Test met cpu en gpu
We zetten de ventilators weer op 7V, maar bouwen wel onze geprepareerde videokaart in om 50W extra warmte in de behuizing te genereren.
- Temperatuur behuizing 50+50 watt 7 volt
- Temperatuur processor 50+50 watt 7 volt
- Temperatuur videokaart 50+50 watt 7 volt
De 50W extra kan de 680X niet van zijn stuk brengen als we naar de behuizingtemperatuur kijken. De processortemperatuur stabiliseert iets hoger en de gpu blijft ruim onder de vijftig graden. Aan de andere kant van het spectrum heeft de Lian Li zonder casefans aardig wat moeite om de systeemtemperatuur onder controle te houden. De processor wordt aanzienlijk warmer dan de rest, terwijl de gpu weliswaar warm wordt, maar de schade meevalt. Overigens houdt de 680X alleen de systeemtemperatuur als beste onder de duim; de verticale luchtstroom van de Cooler Master SL600M is effectiever in het koelen van de overige componenten.
Ten slotte pompen we maximaal vermogen en dus warmte onze systemen in, met alle warmtebronnen ingeschakeld. Dat betekent 100W voor de processor en 100W voor de gpu. De casefans en koelers sturen we voor deze test op 12V aan.
- Temperatuur behuizing 100+100 watt 12 volt
- Temperatuur processor 100+100 watt 12 volt
- Temperatuur videokaart 100+100 watt 12 volt
Wat systeemtemperatuur betreft blijft de 680X de koelste en in de PC-O11 wordt het inmiddels knap warm. De SL600M weet de processor en videokaart duidelijk een stuk koeler te houden. In de Lian Li-behuizing heeft vooral de processorkoeler het erg moeilijk en zullen we waarschijnlijk thermal throttling zien.
Geluidsmetingen
We gaan verder met de geluidsmetingen. In een zeer stille ruimte meten we met onze geluidsdrukmeter ongeveer 30dB(A), maar in onze geluiddichte doos detecteren we geluidsniveaus vanaf 17dB(A). Alles tussen die twee waarden is zo goed als onhoorbaar.
- Geluid - Alleen HDD
- Geluid - Case-fans 7V
- Geluid - Case-fans 12V
- Geluid - Case-fans + systeem 7V
- Geluid - Case-fans + systeem 12V
We kijken eerst naar de demping als alleen de harde schijf draait; in de 680X en de P600S wordt dat geluid goed gedempt. De overige behuizingen houden net niet alles tegen.
Vervolgens kijken we naar de geluidsproductie van de casefans. De Lian Li PC-O11 ontbreekt in deze metingen, omdat de casefans in die behuizing ontbreken. Hier zien we de keerzijde van de koelcapaciteiten van de 680X. De drie LL120-ventilators aan de voorzijde maken het meeste geluid van de geteste behuizingen, terwijl de Phanteks P600S en SL600M van Cooler Master aanzienlijk stiller zijn. Ook met de casefans op vol vermogen is de P600S nog erg stil en blijft deze ruim onder de 40dB(A), terwijl de Corsair-behuizing behoorlijk hoorbaar is.
Ook als we het systeem inbouwen en de geluidsmetingen uitvoeren met niet alleen de casefans, maar ook de cpu- en gpu-koelers op 7V, is de 680X het luidst, terwijl beide Phankteks-behuizingen lekker stil zijn. Met alle ventilators op 12V liggen de geluidsniveaus een stuk dichter bij elkaar, maar nog altijd zijn de Phanteks- en Cooler Master-behuizingen de stilste. Lian Li is met het systeem ingebouwd een middenmoter, maar bedenk dat we nog geen casefans kunnen horen; afhankelijk van je gekozen casefans kan hij nog hoger of lager uitkomen.
Conclusie
Een behuizing kiezen is, naast overwegingen als prijs en prestaties, vooral een kwestie van smaak. De prestaties zijn bovendien redelijk naar je hand te zetten, bijvoorbeeld door extra casefans in te bouwen of stillere varianten te kopen. Dan zit je uiteraard wel behoorlijk aan de prijs te draaien, want kwaliteitsventilators zijn allesbehalve goedkoop.
Als we naar prijs kijken, valt de Corsair Crystal 680X behoorlijk op. Je betaalt 220 euro en daarvoor krijg je een behuizing die weliswaar meer dan prima koelt, maar daarbij aardig wat geluid produceert. Een groot deel van die prijs zit in de drie LL120-ventilators; die kosten 90 tot 100 euro per drie. Ben je niet van rgb-verlichting gecharmeerd, dan moet je deze behuizing links laten liggen. Ben je dat wel, dan krijg je voor pak 'm beet 120 euro plus rgb-ventilators een leuke kast.
Aan de andere kant van het spectrum vinden we de PC-O11 van Lian Li en de P600S van Phanteks. Die eerste is de goedkoopste en wat ruimte versus formaat betreft verrassend. De kast voelt zeer ruim aan, maar is wat volume betreft de kleinste. Wie graag voor zijn eigen koeling zorgt, maakt een prima keus met deze behuizing, want je betaalt niet voor ventilators die je toch niet gaat gebruiken. Bovendien is de afwerking prima, alleen zijn de prestaties zo zonder casefans niet best.
De P600S is het goedkopere broertje van de Evolv X, beide van Phanteks. Voor de Evolv X betaal je dik vijftig euro extra, maar van binnen is de behuizing identiek, op het kabelmanagement na. Hou je van glas en aluminium, dan is de duurdere variant misschien voor jou. De P600S koelt iets minder goed, maar zet daar zeer stille prestaties tegenover. Tussen de twee Phanteks-behuizingen is het dus vooral een afweging tussen understated stilte en koel uiterlijk vertoon.
De SL600M ten slotte oogt zeer luxe en heeft een navenante prijs, maar van binnen doet de behuizing, ondanks de innovatieve koelmethode met verticale airflow, toch wat gedateerd aan. De afwerking en gebruikte materialen zijn net iets te weinig om de prijs te rechtvaardigen. De prestaties zijn overigens wel erg goed; Cooler Master heeft een uitstekende mix tussen goede koeling en lage geluidsproductie gevonden.
Hoewel de keus zoals gezegd voornamelijk een kwestie van persoonlijke voorkeuren is, zijn er twee behuizingen die we zouden aanraden. Als je niet wil betalen voor features die je niet gebruikt, en een degelijke en weldoordachte behuizing wil die erg prettig is wat inbouwen betreft, dan is de Lian Li PC-O11 een uitstekende keus. De prestaties mét casefans zul je zelf moeten ontdekken, want onze meetresultaten zonder doen de behuizing geen recht. Heb je geen zin om zelf extra koeling te regelen, dan zit je met de Phanteks P600S goed. De prestaties zijn, zeker wat geluid betreft, uitstekend en je hoeft geen extra componenten als casefans te kopen om veel plezier van deze behuizing te hebben.
- SL600M
- 680X
- PC-O11
- P600S
- Evolv X
Pluspunten
-
Goede koelprestaties
-
Redelijk stil
-
Modern uiterlijk
Minpunten
-
Gedateerd interieur
-
Hoge prijs
Pluspunten
-
Goede koeling
-
Drie rgb-fans inbegrepen
Minpunten
-
Hoge prijs
-
Geen rgb-loze optie
Eindoordeel
Pluspunten
-
Compact maar ruim
-
Nette afwerking
-
Geen overbodige features
Minpunten
-
Geen casefans meegeleverd
-
Glazen panelen zitten los
Pluspunten
-
Veel ruimte
-
Zeer stil
-
Redelijke koeling
Pluspunten
-
Luxe materialen
-
Uitgebreid kabelmanagement
Minpunten
-
Vrijwel identiek aan P600S
-
Hoge prijs
- SL600M
- 680X
- PC-O11
- P600S
- Evolv X