In september 2015 stapte Samsung voor zijn high-end solid state drives over van sata-ssd's naar m2-drives met nvme-ondersteuning. De pci-express-interface maakte veel hogere snelheden voor die 950 Pro-serie mogelijk dan met de sata-interface van de 850 Pro mogelijk was. Omdat nvme-drives nog erg nieuw en dus duur waren, beperkte Samsung de overstap tot de Pro-drives; de meer mainstream Evo-serie bleef uit satadrives bestaan.
Daar kwam een jaar later, in september 2016, verandering in toen Samsung niet alleen de Pro-drives een update gaf met de 960 Pro-serie, maar ook de 960 Evo-drives introduceerde. Dat waren drives die sterk leken op de Pro-drives, met dezelfde controller aan boord en hetzelfde nand. Het 3d-nand werd in de Evo-drives echter als tlc ingezet, tegenover het mlc-nand van de Pro-drives. Dat maakte de Pro-drives nog altijd superieur aan de Evo-serie, die op zijn beurt sata-ssd's ver achter zich liet.
Inmiddels heeft Samsung de derde generatie van zijn nvme-drives geïntroduceerd en opnieuw heeft het Koreaanse bedrijf zowel een Pro-versie als een Evo-versie beschikbaar. We hebben beide versies aan onze benchmarks onderworpen, en kijken wat de veranderingen en verbeteringen zijn ten opzichte van de vorige generatie.
De drives nader bekeken
Samsung heeft geen schat aan informatie over zijn nieuwe controllers vrijgegeven, maar geeft wel aan dat de gebruikte Phoenix-controller een verbeterde versie is van de Polaris-controller die in de 960-serie werd gebruikt. Net als die voorganger heeft Phoenix vijf ARM-cores, waarvan er één verantwoordelijk is voor de communicatie tussen de pc en de controller. De cores zijn sneller geklokt dan in de Polaris-versie, waardoor hogere snelheden gerealiseerd zouden kunnen worden. Samsung maakte de nieuwe kloksnelheid, net als bij de Polaris-controller, niet bekend, maar deze zou hoger zijn dan die van zijn voorganger.
Drive
970 Pro
960 Pro
950 Pro
970 EVO
960 EVO
Capaciteiten
512GB, 1TB
512GB, 1TB, 2TB
256GB, 512GB
250GB, 500GB, 1TB, 2TB
250GB, 500GB, 1TB
Nand
mlc v-nand, 64 lagen
mlc v-nand, 48 lagen
mlc v-nand, 32/48 lagen
tlc v-nand, 64 lagen
tlc v-nand, 48 lagen
Controller
Phoenix (5-core ARM)
Polaris (5-core ARM)
UBX (3-core ARM)
Phoenix (5-core ARM)
Polaris (5-core ARM)
Dram
512MB, 1GB lpddr4
412MB, 1GB, 2GB lpddr3
512MB lpddr3
512MB, 1GB, 2GB lpdd4
512MB, 1GB lpddr3
TBW
600TB, 1200TB
400TB, 800TB, 1200TB
200TB, 400TB
150TB, 300TB, 600TB, 1200TB
100TB, 200TB, 400TB
Het nand in de 970-drives wordt niet anders gespecificeerd dan Samsungs nieuwste generatie v-nand met 64 lagen. Het nand in de 960-serie beschikte over 48 lagen. Samsung kan op deze manier grotere capaciteiten realiseren met hetzelfde aantal chips, of met minder chips uit de voeten op de behoorlijk krappe m2-drives. Dat maakt het makkelijker om de ssd's te produceren. Voor de 960 Pro moest Samsung het dram voor cache nog onder de controller proppen om voldoende ruimte voor het nand te hebben. Bij de 970 Pro is het dram echter gewoon, net als bij de 970 Evo, los op het pcb gesoldeerd en heeft de Phoenix-controller zijn eigen plek. De 1TB-versies van de 970 Evo en 970 Pro zijn dan ook vrijwel niet meer te onderscheiden.
De 970 Evo (boven) en 970 Pro, met links de controller, in het midden de dram-cache en rechts twee nandpackages
Uitvoeringen en capaciteiten
Samsung heeft twee uitvoeringen van de 970 Pro uitgebracht met een capaciteit van 512GB en een versie van 1TB. De kleinere drives hebben 512MB lpddr4-cache en de 1TB-versie verdubbelt dat. De prestaties zijn wat sequentieel lezen betreft gelijk, maar bij schrijven is de 1TB-versie wat sneller en ook de random-readsnelheden bij grotere queue depths zijn bij die drive wat hoger.
De Evo-versie is in meer uitvoeringen verkrijgbaar. De twee kleinste versies hebben een capaciteit van 250 en 500GB, en zijn beide voorzien van 512MB lpddr4-cache. De 1TB-versie heeft net als de Pro-versie 1GB cache en de grootste variant, die nog niet als Pro verkrijgbaar is, heeft 2GB cache. De Evo-variant is over het algemeen iets minder snel dan de Pro-versie, onder meer door het gebruik van tlc-nand tegenover mlc-nand. Ook heeft de Evo-serie een lagere endurance, uitgedrukt in total bytes written, dan de Pro-drives, hoewel dat bij de 970 Evo-drives met vijftig procent is verbeterd ten opzichte van de 960 Evo-serie. Ook bij de 970 Pro-drives is dat het geval, vergeleken met de 960 Pro-drives.
Drive
970 Pro 512GB
970 Pro 1TB
970 Evo 250GB
970 Evo 500GB
970 Evo 1TB
970 Evo 2TB
Adviesprijs
320 euro
600 euro
117 euro
220 euro
430 euro
940 euro
Voor een groot deel kan de lagere snelheid van het tlc-nand worden gecompenseerd, of gemaskeerd zo je wilt, door een deel van het nand als slc-buffer in te zetten. Samsung noemt dat Intelligent TurboWrite, waarbij het intelligente deel komt van de variabele cache. Naast een vaste slc-cache wordt namelijk een deel van de slc-cache dynamisch, op basis van de workloads, gealloceerd. De vaste slc-cache is 4 tot 6GB, terwijl de Intelligent TurboWrite-cache capaciteitsafhankelijk varieert van 13 tot 78GB. Uiteraard zakken de prestaties behoorlijk in als het slc-cache vol is; dan moet direct naar het relatief trage tlc-nand worden geschreven.
We lichten de Intelligent TurboWrite-caches nog even toe door middel van een tabel.
Intelligent TurboWrite 970 Evo
250GB
500GB
1TB
2TB
Standaardcapaciteit
4GB
4GB
6GB
6GB
Dynamische capaciteit
9GB
18GB
36GB
72GB
Totale capaciteit
13GB
22GB
42GB
78GB
TurboWrite-schrijfsnelheid
1500MB/s
2300MB/s
2500MB/s
2500MB/s
Intrinsieke schrijfsnelheid
300MB/s
600MB/s
1200MB/s
1250MB/s
Prestaties
We vergelijken de Samsung-ssd's vanzelfsprekend met de eerdere generaties 950- en 960-drives. Daarnaast hebben we enkele nvme-drives van andere fabrikanten in de grafieken opgenomen. In de eerste grafiek hebben we de drives samen met de prijzen per gigabyte opgenomen. Van de nieuwe Samsung-drives zijn op het moment van schrijven nog geen prijzen bekend.
We hebben de geformatteerde capaciteit weergegeven, waarbij de Pro-versies iets meer hebben dan de Evo-drives.
Daarnaast hebben we de Storage-benchmark van PCMark 8 gedraaid. Deze trace-based test geeft de doorvoer van de ssd's in een groot aantal programma's, van gaming tot foto- en videobewerking. De 970 Pro-drives zijn duidelijk de snelste, gevolgd door de Samsung 960 Pro van anderhalf jaar geleden. Op ruime afstand komen de Evo-drives en de ssd's van andere fabrikanten.
Sequentieel lezen
Sequentieel schrijven
Random lezen (64t)
Random schrijven (64t)
AS SSD - Sequentiële leestransferrate
Interne SSD
Gemiddelde doorvoersnelheid in MB/s (hoger is beter)
In de zeer synthetische benchmark AS-SSD scoort de 1TB-970 Pro het best in sequentieel lezen, maar de Evo-drives blijken sneller dan de 512GB 970 Pro. Ook bij de overige tests lopen de Pro- en Evo-drives wat door elkaar wat prestaties betreft, waarschijnlijk doordat de Evo-drives door hun slc-cache of TurboWrite worden geholpen.
Light desktop workload - doorvoer
Gaming workload - doorvoer
Heavy workload - doorvoer
Light desktop workload - Doorvoer ex opentijd
Interne SSD
Gemiddelde doorvoersnelheid in MB/s (hoger is beter)
In onze eigen traces scoren de 970 Pro-drives in twee van de drie scenario's met afstand het best. In de Heavy Workload, waar onder meer Photoshop, Lightroom en Premiere flink naar de ssd schrijven, presteert ook de 960 Pro zeer goed. De Evo-drives van deze generatie lijken wel wat minder te presteren in onze traces dan de Evo's van voorgaande generaties.
In de performance-degradatietest laten we de drives meermalen helemaal vol schrijven met random data en we draaien dan de PCMark-traces. Al tijdens de degradatiefase zijn de drives er slecht aan toe en in de steadystate-fase presteren de drives in principe op hun laagste niveau. Dat herstelt zich weer in de recoveryfase, en we kijken vooral hoe snel dat herstel is en hoeveel dat van de prestaties van de losse PCMark Storage-test afwijkt. De degradatiefase bestaat uit acht runs en de steadystate- en recoveryfases bestaan uit ieder vijf runs. Omwille van leesbaarheid van de grafiek geven we van elke fase de eerste en laatste run weer.
Als je de degradatiescores en steadystateprestaties van de 970 Pro vergelijkt met de losse PCMark-run, zie je de prestaties nauwelijks inzakken en tijdens recovery zitten ze zo weer op het hoogste niveau. De Evo-drives zakken veel meer in naar een lager niveau, maar herstellen zich ook prima.
Opgenomen vermogen sequentieel schrijven
Opgenomen vermogen random schrijven
Opgenomen vermogen, seq. schrijven
Interne SSD
Gemiddelde opgenomen vermogen in watt (lager is beter)
Ten slotte meten we het opgenomen vermogen tijdens schrijven naar de drives. Het idle-verbruik is zo laag dat we dat niet accuraat kunnen meten met de pci-express-insteekkaart waarmee we het stroomverbruik meten.
Bij het schrijven is de 250GB Evo-drive het zuinigst van de nieuwe lichting. Toch zijn het niet de Pro-drives, maar twee Evo-drives die het minst zuinig zijn. Ook bij de random schrijfacties zijn de nieuwe drives een stukje minder zuinig dan de concurrentie en Samsungs eigen drives.
Het lijkt niet voor niets dat Samsung een introductie in het najaar van 2017 heeft overgeslagen. Er is niet heel veel nieuws onder de zon, behalve een incrementele verbetering van de drives ten opzichte van de vorige generatie. De prestaties zijn een stukje beter en volgens Samsung kunnen de drives uit de 970-serie dat ook een tijdje langer volhouden voordat thermal throttling optreedt. Dat was vooral bij de 950 Pro-drives een heikel punt, dat in de 960-serie al een stuk was verbeterd, dankzij stickers met een laagje koper. De 970-drives hebben ook zo'n sticker met een koperlaagje om de warmte te dissiperen en dat moet volgens Samsung weer net iets beter werken dan voorheen.
Voor Samsung is er echter wel goed nieuws en dat zit hem in de productie. Omdat het nieuwste v-nand, dat in zowel de Evo- als de Pro-drives zit, nu maar liefst 64 lagen telt, hoeft Samsung minder chippackages op de drives onder te brengen. Dat betekent dat het dram van de Pro-drives niet langer onder de controller hoeft te worden verstopt, zodat de Evo- en Pro-drives nu op het oog volledig identiek zijn. Feitelijk hoeft Samsung zo nog maar één drive te maken en kan dan simpelweg bepalen of het een Pro of een Evo wordt.
Op vrijwel alle vlakken presteren de 970-drives weer een stukje beter dan de 960-versies. De prijsontwikkeling is uiteraard nog afwachten, maar als we op de 960-serie moeten afgaan, kunnen we ook voor de 970-drives in bijna alle gevallen adviseren de 970 Evo te kopen en de meerprijs voor de Pro-drives alleen te betalen als je echt het allersnelste wilt tegen elke prijs of erg intensieve workloads gaat draaien die het slc-cache van de Evo te boven gaan. In beide gevallen zijn er echter snellere en duurdere drives te koop, zoals een Optane-drive, die dan wellicht beter aan je eisen voldoet.
Toen de eerste SSD's op de markt kwamen werd het al snel duidelijk dat de grootste winst in de access time zat. De lees- en schrijfsnelheden (mits van een normale snelheid van 200-300+ MB/s) ga je enkel merken wanneer je veel data verplaatst. Praktijksituaties zijn bijvoorbeeld videobewerking.
Qua dagelijkse taken en het gevoel van snelheid zit er praktisch geen verschil tussen een SATA of NVME SSD.
De reden dat je in alle gevallen zo rond de 200 MB/s haalde was omdat zowel de oude SATA-HDD als de SATA SSD tegen de bandbreedte-beperking van SATA aanliepen. SSD's hadden wel het latency voordeel.
NVMe is juist bedoeld om die bandbreedte te verhogen, dus daar is zeker winst te behalen.
Ja voor specifieke doeleinden zal er zeker wat te behalen zijn, maar voor laadtijden van games etc. zal het niet het geld waard zijn. Meer SSD opslag > snellere SSD opslag imo
Daar sluit ik me geheel bij aan ("Meer SSD opslag > snellere SSD opslag").
De beste beslissing door mij genomen op computer gebied in 2017 was het uitbouwen van mijn ouwe hardeschijven en alleen nog maar SSD's gebruiken. De PC draait nu koeler en vooral veel stiller.
Er komt bij mij geen HDD meer in mijn PC. Laat die hun werk maar gewoon in de NAS doen. Ergens waar ik ze niet hoor :-)
[Reactie gewijzigd door HuJuh op 22 juli 2024 14:54]
Ga je wel merken, het is enkel zo'n klein verschil dat als je het verschil niet kent ook niks hebt gemist.
Een SATA SSD gaat ruim voldoende zijn voor 99% van de gebruikers, enkel voor eerder genoemde videobewerking en andere specifieke programma's die erg kunnen profiteren van de hoge lees/schrijf snelheid kan het interessant zijn.
Voor velen is de keus voor een NVMe ssd op dit moment ook meer '' omdat het kan '' / het beste te willen hebben.
Mijn NVMe was stuk dus ingeruild voor een nieuwe, tussentijds een sata ssd gebruikt en heb nu geen zin meer om windows opnieuw te installeren dus ligt de nvme nog steeds in zijn doosje. Ik merk echt geen verschil, mijn systeem draait mega vlot.
Het grote voordeel van een nvme is dat je systeem net weer wat mooier in elkaar zit, je bespaart toch wat plaats en kabels uit.
Het grote voordeel van een nvme is dat je systeem net weer wat mooier in elkaar zit, je bespaart toch wat plaats en kabels uit.
Dat was dus exact de reden dat ik mijn systeem met NVME / M.2 heb uitgerust. Geen kabels en drive bays niet nodig. Dus mooie airflow, hoewel de kast voornamelijk gekoeld wordt met AIO.
NVME SSD's zijn alleen warmer dan SATA-SSD's omdat deze meestal op een veel kleinere form-factor samengepropt worden. Het argument van dunne laptops valt daardoor een beetje weg: De echt dunne laptops worden juist mogelijk gemaakt door de kleine formfactor van NVME's en zouden met een SATA-SSD dikker gemaakt moeten worden.
Als je hardware dichter op elkaar propt, moet je de koeling gewoon beter ontwerpen. Iets wat Samsung bij de 950 Pro's nog niet goed had bekeken, of simpelweg had onderschat.
nee, dat merk je zo niet. Maar bij het opstarten van bepaalde applicaties en al helemaal bij het opstarten van je PC worden er gigantisch veel IOPS gedaan. Als je dat kan doen met een latency van minder dan een nanoseconde of met eentje van 6-7-8-9 milliseconden (een optimaal defragmented drive doet het beter maar echt niet in het nanoseconde-ballpark) - als we het hebben over honderdduizenden IOPS (en dat haal je makkelijk bij het opstarten van je PC) dan gaat die factor van 100000 wel uitmaken
Ja dat doe ik nu ook, maar dat werkt met een ssd al zo vlot dat ik niet geloof dat je dat gaat merken.
Heel misschien bij een export van een enorm lange film.
Moet je maar eens met VMWare Workstation gaan werken en twee of meer machines open hebben staan, dan merk je het wel Datzelfde gaat ook op voor disk space allocation als je een nieuwe VM maakt, alleen dat maakt het al de moeite waard IMHO Uiteraard is er voor gamers weinig te halen laat staan de normale consument buiten de e-peen factor.
Z'on ding koop je als thuis gebrruiker toch ook alleen maar voor de fun.
Ik heb er ook 1 en dat oogt mooi maar een gewone ssd zoals beneden in men laptop had net het zelfde geweest.
Afhankelijk van wat je ermee aan het doen bent kan het leuk zijn. Als je regelamtig naar LANparties gaat en je hoeft geen bakbeest te hebben, kan een NVMe + itx systeem in een klein doosje wel een uitkomst bieden. Doosje achter op je scherm te mounten ipv de VESA mount te gebuiken, en je hebt een degelijk en vooral rap reagerend systeem wat makkelijk mee te nemen is. Het weglaten van een 2.5" of 3.5" slot in de behuizing kan net die extra ruimte opleveren die weer benut kon worden om die graka te laten passen ;-)
Daarnaast slikt mijn notebook alleen M2 slots; via via een extra m2 schijfje kunnen bestellen, bleek bij aankomst een NVMe te zijn. Prettige verrassing, merk er alleen niet zoveel van omdat het eigenlijk alleen voor extra dataruimte was. Wellicht zet ik ze nog een keer in een mirror, of is dat teveel overkill?
Tweaker zijnde zou ik mijn 850 EVO 500GB wel willen 'upgraden' naar een 970 EVO 500GB. Boys with toys
Maar of ik nu €230 daarvoor overheb... Zoals je zegt: in de praktijk zal ik het waarschijnlijk niet merken. M'n desktop wordt daarvoor qua disk IO simpelweg niet voldoende belast.
Maar als mijn Skylake desktop over 1 à 2 jaar eens aan een volledige upgrade toe is (Ice Lake of Tiger Lake, zien wel...), wordt het dan wel ineens een NVMe drive.
Inderdaad, ik heb een 850 EVO (M.2) en middels rapid mode heb ik read/write van 5.110/4.494 MB/s en een Random IOPS van 149.902/60.791. Als ik zo de waarden zie, is het verschil voor gamers nihil. Als het voor gaming is kun je naar mijn inzien beter aan paar euro besparen door er M.2 850 Evo's in te tikken, dan de 960 EVO.
Mijn volgende barebone laptop van volgende maand krijgt dan ook gewoon een 850 EVO. Scheelt toch weer 40 euro op de 500GB versies.
Meh, waarom zou je HDD's nog in RAID 0 gebruiken of snelle HDD's gebruiken? Levert alleen problemen op. RAID 1 heeft nog meer betekenis voor het uitvallen van disks.
Vertel. Casual gebruikers merken geen verschil, want die zijn casual (?!)
En gamers merken ook geen verschil want ....wait wot?!
Nee Tom970G1, blijkbaar heb jij nooit een 4K filmpje hoeven parren, rarren of remuxen, want dat doen alleen ... tweakers? Scheelt wel, pak em beet, een derde van de tijd. Als je daar het verschil niet tussen merkt, dan zegt dat iets over jou en over de dingen die je op je PC doet.
Je begrijpt mijn termen blijkbaar niet. Zegt wellicht iets over jou, als je 't zo aanvallend wilt spelen.
Casual-pc/gaming heeft vrij weinig te maken met 4k filmpjes parren volgens mij, wat weer specifieke taken zijn waar dit wel tot zijn nut komt. En wat volgens mij het grotendeels van de door mij genoemde doelgroep niet op reguliere basis doet.
[Reactie gewijzigd door Tom970G1 op 22 juli 2024 14:54]
Definieer enorm? Gevoelsmatig sneller? Ik merk op mijn PC (Toshiba NMVe) nauwelijks verschil met mijn PC thuis (sata SSD). En benchmarks (dus niet louter synthetische) geven in real world veel minder winst dan op basis van iets als AS-SSD. Ik ben daarom wel benieuwd naar je onderbouwing voor 'enrom' verschil.
Werk sinds kort met een 960 Evo. Bij intensieve diskoperaties is het merkbaar sneller (video's inladen voor bewerken). Bij booten van windows of een spelletje scheelt het ook wel wat, maar daar is het verschil minder groot.
Als ik terugdenk aan de stap van HDD naar SSD is dit qua ervaring niet hetzelfde, maar ja, je merkt het wel.
Ligt er aan welke generatie hij pakt. Ik merkte bv. wel wat verschil tussen een Samsung 840 EVO en een Samsung XP941. Maar ik ben ooit begonnen met MTRON SSD MOBI 3000 (16GB) en daar zal vast een flink verschil in zitten met de huidige generatie (EVO 960) M2 van Samsung...
Puur op basis van de waarden in deze review, zijn er andere drives te vinden die minstens zo goed zijn. De WDC Black NVME (modeljaar 2018), de SanDisk Extreme Pro (modeljaar 2018) alsmede de Intel P900 series. De Intel is aanzienlijk duurder per GB maar er is ook een 800-series van Intel en die is op lagere queue depths (grofweg, tot 16 diep) minstens zo snel als een EVO960. Het nadeel is dat de 800 maar in beperkte groottes te verkrijgen is en de 900-series neemt een extra PCI-E slot in.
Wat me dan opvalt aan deze review; persoonlijk heb ik de redacteur getagt recentelijk op het forum om dus ook de WDC in een toekomstige review mee te nemen. Mogelijk was dat te laat voor deze review maar ik had wel eens willen zien waar Samsung tegenwoordig eindigt. In ieder geval lijkt de Pro niet de meest handige keuze en ook de EVO is niet veel sneller dan de genoemde WDC & Sandisk in real world comparison(bron: SSDReview).
Voor iemand die zich niet dagelijks bezig houdt met de ontwikkelingen van SSD's; hoe verhoudt zich dit tot eerdere 950, 960 SSD's?
Tweakers reviewt met regelmaat nieuwe hardware, maar die zie ik bijna tot nooit terug in BBG's bijvoorbeeld. Kan iemand wat context schetsen of dit nou de drives zijn die je in een nieuwe build wil meenemen, of is het zoals wel vaker, alleen interessant voor de aller zwaarste gebruikers?
Er zijn ook S-ATA m.2 disks die zijn meer in lijn qua prijs met de 3,5" versies.
Dan kun je tenminste de m.2 slots ook gebruiken als je ze toch hebt op het moederbord.
Jammer dat de Intel Optane 900P niet mee genomen is. Ik ben namelijk van 960 pro naar 900P gegaan, en voelde wel sneller aan (met een 7980xe) met compileren en laden. Maar mensen (reviews) zeggen dat er geen voelbaar verschil in zit.
Ik denk wel dat ik mijn 960 pro ga verkopen voor de 970 pro, die ik voor game installaties gebruik. Want de prijs van 960 pro zal binnen kort snel zakken hierdoor.
Ik zie dat de 970 Pro 1TB het in sommige tests toch wel een aardig stukje beter doet dan de 970 512GB versie, wat op zich vreemd is aangezien het in theorie dezelfde ssd moet zijn maar dan met minder capaciteit.
Ter vergelijking met de vorige generatie ( 960 Pro ) heeft Tweakers enkel de 512GB versie daarvan getest, had graag gezien dat de 960 Pro 1TB ook werd meegenomen in het testresultaat zodat we deze konden vergelijken met de opvolger.
Ik zie dat de 970 Pro 1TB het in sommige tests toch wel een aardig stukje beter doet dan de 970 512GB versie, wat op zich vreemd is aangezien het in theorie dezelfde ssd moet zijn maar dan met minder capaciteit.
Dat is helemaal niet vreemd. Meer capaciteit betekent meer kanalen en dus meer parallellisatie van workloads.
Test/review door Willem de Moor? Kritisch oog wordt bij mij extra getriggerd vanwege zijn historie in dubieuze reviews/test. Want wij hebben het hier wel over Tweakers.net en niet NOS-tech. Elkaar scherp houden dus.
Hamvraag voordat ik de uiteindelijke test uitkomsten serieus neem: Testbed? Mobo? Op AMD Ryzen CPU? Op Intel CPU? Met of zonder alle nieuwste Meltdown + Spectre 1 + Spectre 2 patches + BIOS? En ook in Windows de desbetreffende patches ingeschakeld? Want als het om schrijven en lezen van SSD/HDD gaat, is er verdomt groot verschil met of zonder patches op Intel systeem. Nee het is geen grap! En dit kan dus invloed hebben bij het kiezen tussen Ryzen of Coffee Lake als veel schrijven en lezen je ding is.