Inleiding
Samengevat
De Lenovo ThinkPad X1 Yoga is een uitstekende zakelijke convertible, met een lichte en dunne behuizing van hoge kwaliteit. Het oledpaneel zorgt voor een indrukwekkend contrast en maakt het mogelijk om kleuren zeer fel weer te geven. In de gekalibreerde standen zorgt dat voor vrijwel perfecte weergave van de srgb- en Adobe-rgb-kleurruimte. De accu houdt het lang vol bij het kijken van films, maar omdat oled meer verbruikt bij weergave van wit, is de accuduur bij browsen en kantoorsoftware matig. De prijs is het grootste obstakel: de uitvoering die wij hebben getest kost 3261 euro en Lenovo levert het oledscherm alleen in de duurste twee uitvoeringen van de ThinkPad X1 Yoga-serie. De hoge prijs wordt niet enkel veroorzaakt door het beeldscherm, dat heeft namelijk een meerprijs van 300 euro. Ook zonder dat is het zakelijke topmodel van Lenovo peperduur. Convertibles met vergelijkbare hardware zijn voor minder dan de helft van het bedrag te vinden en consumenten die niet om de zakelijke extra's geven, doen met dit apparaat dan ook geen goede koop. Daarom is het te hopen dat er snel meer laptops komen met vergelijkbare oledpanelen, want de beeldkwaliteit is een grote stap vooruit.
Eindoordeel
Oledpanelen zijn er vooral in kleine formaten tot 6" voor smartphones en in grote uitvoeringen van 55" of meer voor tv's. In de afgelopen jaren zijn er wel een aantal tablets op de markt verschenen met oledscherm, maar monitoren of laptops met de techniek hebben hun weg nog niet naar de consument gevonden. Daar komt dit jaar verandering in: op de CES in januari kondigden een aantal fabrikanten laptops en monitoren met oledschermen aan en inmiddels zijn de eerste producten verkrijgbaar.
In april reviewden we de Samsung Galaxy TabPro S, een tablet met een toetsenbordcover, die is voorzien van een 12"-oledscherm met een resolutie van 2160x1440 pixels. Lenovo toonde op CES de ThinkPad X1 Yoga met een 14"-oledpaneel, die we in deze review bespreken. Daarnaast kondigde Dell een nieuwe versie van zijn Alienware 13 aan en presenteerde HP een variant van zijn Spectre x360; beiden kunnen nu met een 13,3"-oledscherm geleverd worden. Zowel bij Lenovo, Dell als HP gaat het om schermen met een resolutie van 2560x1440 pixels. Dell kondigde als enige fabrikant een 30"-oledmonitor aan. Dit vijfduizend dollar kostende 4k-scherm is echter nog niet op de markt verschenen.
Dat oled voordelen biedt ten opzichte van lcd zal bij de meeste tweakers bekend zijn. De techniek zorgt voor een fenomenaal contrast, omdat de pixels zelf licht geven en dus uitgeschakeld zijn als er zwart wordt weergegeven. Daarnaast zijn oledpanelen in staat om meer kleuren weer te geven dan de meeste lcd-panelen. De productie van de schermen blijft echter duur en er kleven ook een aantal nadelen aan de techniek, zoals een hoger stroomverbruik bij weergave van wit en de kans op inbranden. In deze review kijken we hoe dat uitpakt voor de Lenovo ThinkPad X1 Yoga.
/i/2001190133.jpeg?f=imagenormal)
Uiterlijk, toetsenbord en touchpad
Met zijn matzwarte uiterlijk, het Lenovo-logo en de subtiele rode accenten, is de ThinkPad X1 Yoga onmiskenbaar een model uit de serie zakelijke laptops van Lenovo. Net als de voorgaande Thinkpad Yoga maakt de nieuwe X1-uitvoering gebruik van de metalen Yoga-scharnieren. Die stellen je in staat om het scherm 360 graden om te draaien en het apparaat vervolgens als tablet te gebruiken. Pak je het apparaat vast, dan valt direct op dat de X1 Yoga erg licht is; met een gewicht van zo'n 1,3kg is de convertible niet zwaarder dan veel ultrabooks en de dikte van 17mm is eveneens erg bescheiden voor een apparaat in deze klasse.
Het lichte gewicht is te danken aan de gebruikte materialen. Van de buitenkant is enkel de matzwarte lak zichtbaar, maar daaronder gaat een constructie schuil die is gemaakt van een magnesiumlegering en de achterkant bestaat uit koolstofvezel. De bouwkwaliteit van de behuizing is uitstekend; de constructie voelt zeer solide aan en de Yoga-scharnieren bieden meer dan genoeg weerstand om de ThinkPad ook als een soort tentje op een tafel neer te kunnen zetten. Klap je het scherm volledig om, dan komen de randen rondom de toetsen iets omhoog. Daardoor wordt het toetsenbord uitgeschakeld en zijn de knoppen ook niet meer fysiek in te drukken. Zo kun je de X1 Yoga bijvoorbeeld ook prima op schoot gebruiken, zonder per ongeluk knoppen in te drukken.
Toetsenbord en touchpad
Ook aan het toetsenbord van de X1 Yoga is duidelijk te merken dat we met een ThinkPad te maken hebben. Typen gaat uitstekend en voelt zeer prettig aan dankzij de ruime hoeveelheid travel. De toetsjes zijn een beetje hol, zodat je vingers er goed op kunnen rusten. Het toetsenbord veert nauwelijks mee tijdens het tikken. Enkel wanneer je veel kracht zet op het midden, dan zakt het iets in, maar in de praktijk is dat niet merkbaar. Het toetsenbord is verder uitgerust met een backlight met twee helderheidsniveaus. Ook is het mogelijk om de verlichting automatisch in te laten schakelen als het omgevingslicht afneemt.
Het touchpad reageert uitstekend en biedt veel ruimte voor het uitvoeren van gestures. Alle gebaren die in Windows 10 zitten worden ondersteund en probleemloos herkend. Ook de kenmerkende trackpoint van de ThinkPad-serie is uiteraard op de X1 Yoga te vinden. Voor de geoefende gebruiker biedt dat de mogelijkheid om de muisaanwijzer zeer nauwkeurig te bedienen.
Stylus en vingerafdrukscanner
Naast het touchpad en de trackpoint is er nog een derde manier om de cursor over het scherm te bewegen. Lenovo levert namelijk een stylus mee met de X1 Yoga, die in het apparaat kan worden opgeborgen. Het is een actieve stylus, dus het pennetje moet opgeladen zijn om er mee te kunnen werken. Mocht je tijdens het maken van aantekeningen met een lege accu komen te zitten, dan kan deze in vijftien seconden tot tachtig procent worden opgeladen door het pennetje in de houder te steken.
De stylus is een vrij klein en dun pennetje, van ongeveer tien centimeter lang. Het is daarmee minder geschikt voor creatievelingen die uitgebreide kunstwerken willen creëren, maar voor het maken van notities voldoet de stylus prima. Zeker in de tabletmodus is dat een handige toevoeging en met de Windows 10 Anniversary Update heeft Microsoft meer functionaliteit ingebouwd voor het pennetje. Lenovo levert zelf een programmaatje mee dat een soort half doorzichtig 'tekenvel' over je scherm legt, waardoor je bovenop een ander scherm aantekeningen kunt maken.
/i/2001190137.jpeg?f=imagenormal)
Inloggen kan desgewenst met behulp van de vingerafdrukscanner, die snel en nauwkeurig werkt. Veel laptops maken nog gebruik van scanners waar je met een vinger overheen moet vegen; bij de X1 Yoga is een touch voldoende om in te loggen, vergelijkbaar met moderne smartphones.
Aansluitmogelijkheden
Lenovo heeft de ThinkPad X1 Yoga voorzien van drie usb 3.0-poorten. Aan de rechterzijkant zijn er twee geplaatst, links één. Een usb-c-poort ontbreekt, wat we voor een moderne laptop in dit segment eigenaardig vinden. Aan de linkerzijde van de behuizing zit verder een mini-displayport-aansluiting, waar een externe monitor met een resolutie van maximaal 4096x2160 pixels op kan worden aangesloten. Ook is hier de stroomaansluiting te vinden, samen met Lenovo's OneLink+-connector voor het aansluiten van een dockingstation. Rechts zijn naast de twee usb-poorten een 3,5mm-jack en hdmi-poort te vinden. Ook zitten hier de aan/uit-knop, knopjes voor volumeregeling en de opbergruimte voor de stylus.
Aan de achterkant van de behuizing zit nog een klepje waar een simkaart- en geheugenkaartslot achter schuil gaan. Er passen geen reguliere sd-geheugenkaarten in, maar enkel micro-sd. Het voordeel daarvan is dat het kaartje volledig verdwijnt in de behuizing en dus permanent geplaatst kan worden. Het nadeel is dat foto's overzetten van een reguliere sd-geheugenkaart niet kan zonder een kaartlezer.
Oledscherm en accu
Lenovo gebruikt een oledpaneel van Samsung in de X1 Yoga. Het is een 14"-scherm met een resolutie van 2560x1440 pixels. Dat levert een scherp beeld op, met 210 pixels per inch. Het is een glanzend touchscreen en lichtbronnen worden daardoor helaas duidelijk gereflecteerd in de coating. Omdat het om een oledpaneel gaat is de X1 Yoga een absolute uitblinker als het gaat om contrast, het verschil met een lcd-paneel is duidelijk zichtbaar in de weergave van diep zwart.
De contrastverhouding van een scherm meten we door te meten hoeveel licht er nog doorgelaten wordt bij het weergeven van zwart beeld. Omdat een oledpaneel daarbij geen licht weergeeft, is het contrast niet meetbaar en in feite oneindig hoog.
Wat maximale helderheid betreft scoort het oledpaneel aardig. De piekhelderheid is 315cd/m2, dat meten we bij het weergeven van een schaakbordpatroon met zwarte en witte vlakken. Bij het weergeven van een volledig wit scherm gaat de maximale helderheid omlaag, omdat het scherm dan zelf iets dimt. Dit gaat echter zo snel dat je het in de praktijk niet waarneemt of als storend ervaart.
- Schermhelderheid
- Gemiddelde kleurfout
- Gemiddelde grijswaardenfout
De resultaten van gemiddelde kleur- en grijswaardenfout gelden voor srgb-weergave
Kleurweergave
Oledpanelen kunnen veel meer kleuren weergeven dan de meeste ips-panelen. Dat is iets wat zich op smartphones met oledscherm vaak vertaalt naar extreem felle kleuren. De X1 Yoga geeft diezelfde felle kleurweergave als je het scherm op de Native-instelling laat staan. Meer wil niet altijd zeggen beter, want in deze stand komen de kleuren niet overeen met de werkelijkheid. Toch zullen veel gebruikers het waarschijnlijk mooi vinden, want in combinatie met het diepe zwart ziet de hoge verzadiging van de kleuren er spectaculair uit.
Gelukkig heeft Lenovo de ThinkPad X1 Yoga voorzien van verschillende kleurprofielen. Die zijn in te stellen via de Settings-applicatie van Lenovo, maar ook via een snelmenu als je rechts klikt op het bureaublad. De Standard-instelling komt overeen met srgb-weergave en met deze instelling ziet de Windows-omgeving, alles wat je tegenkomt op internet en media zoals films en games eruit zoals de makers het bedoeld hebben. In de Photo Pro-modus wordt de kleurweergave afgestemd op Adobe-rgb, wat relevant is voor fotografen die in deze kleurruimte werken in programma's zoals Photoshop.
Van links naar rechts: weergave grijstinten met Standard-, Photo Pro- en Native-profiel
De witbalans is bij deze drie standen in alle gevallen iets lager dan het ideaal van 6504K en daardoor worden de kleuren iets te warm weergegeven. In de onze metingen zien we dat dit wordt veroorzaakt doordat er in de grijstinten iets teveel rood en iets te weinig blauw zit. Die afwijkingen bestaan echter vooral op papier en zijn in de praktijk nauwelijks zichtbaar.
Van links naar rechts: kleurweergave met Standard-, Photo Pro- en Native-profiel.
Bij het meten van de primaire en secundaire kleuren zien we uitstekende resultaten. Lenovo heeft de kleurweergave van de X1 Yoga vrijwel perfect gekalibreerd. Bij de weergave van srgb is de gemiddelde ΔE-waarde 1,75 en bij Adobe-rgb is dat 2,12. In beide gevallen is dat ruim onder de grens waarbij afwijkingen zichtbaar worden met het blote oog, die ligt bij een ΔE-waarde van drie.
Het scherm kan probleemloos de volledige srgb-kleurruimte weergeven, maar daar zijn meer laptops toe in staat. Dat ook vrijwel de volledige Adobe-rgb-kleurruimte goed wordt weergegeven, is voor weinig laptops weggelegd. Enkel een aantal workstation met een high-end-ips-paneel zijn hiertoe in staat. In de derde afbeelding vergelijken we het kleurbereik van het Native-profiel met de Adobe-rgb-ruimte. Daarop is te zien dat met name het rood dan met nog meer verzadiging wordt weergegeven. Hoewel deze stand niet is aan te raden voor werkzaamheden waarbij juiste kleuren belangrijk zijn, geeft Native de meest 'spectaculaire' weergave.
Bij het wisselen van de kleurprofielen met de software en het snelmenu zagen we wel wat eigenaardigheden. De videospeler van Windows 10 trekt zich niets aan van de gekozen instelling en schakelt het beeld vanzelf weer over naar de Native-instelling met de felle kleuren. Een filmpje afspelen in VLC geeft dat probleem overigens niet en ook met andere programma's hebben we het niet waargenomen. Daarnaast is het mogelijk om twee keer op de optie 'Standard' te drukken in het snelmenu. Na één keer klikken krijg je het juiste profiel te zien, klik je nog een keer, dan worden de kleuren erg dof. Bij de andere profielen is dit niet te reproduceren en het lijkt dan ook een slordigheidje in de software te zijn.
Naast de kleurprofielen waarvan we de metingen hebben geplaatst, zijn er nog een aantal keuzes. Het Movie Pro-profiel is niet bedoeld om films te kijken, maar gemaakt voor professionele filmbewerking. Hierbij wordt de dci-p3-kleurruimte gebruikt. Het nut van deze functie is te betwijfelen, want de hardware in de laptop is niet krachtig genoeg voor professionele videomontages. De Blue Light Cut-opties zijn wel handig: deze maken het scherm een stuk geler, wat vermoeide ogen moet voorkomen en met name in het donker prettig kan zijn.
Slijtage
Bij oledschermen bestaat het risico op ongelijke slijtage van de leds. Dat kan optreden als delen van het beeld continu statisch beeld weergeven. De taakbalk in Windows 10 zou wat dat betreft een probleem kunnen vormen. Voor zover wij hebben kunnen zien heeft het oledscherm geen last van het 'na-ijlen' van beelden. Ook als we enkele uren een statisch beeld vertonen en daarna direct een grijs of wit scherm in het beeld zetten, zijn daar geen storingen op te zien.
Dat geeft goede hoop, maar het is moeilijk te voorspellen in hoeverre er zich na een lange periode problemen kunnen voordoen. Lenovo heeft een aantal opties ingebouwd in de software die dit moeten voorkomen. Zo kan de taakbalk na een bepaalde periode van inactiviteit - of desgewenst continu - gedimd worden. Er komt dan een soort gradiënt overheen te liggen. Datzelfde kan ook met het hele scherm gedaan worden.
Accuduur
Het stroomverbruik van een oledscherm is variabel, omdat het paneel geen backlight heeft zoals dat bij een lcd het geval is. De leds variëren zelf in helderheid, waarbij ze volledig uit staan als er zwart wordt weergegeven. Het weergeven van lichte kleuren en wit vraagt juist veel stroom. Dat is duidelijk te zien in de accutesten: bij onze webbrowsingtest houdt de X1 Yoga met oledscherm het veel minder lang uit dan ultrabooks met vergelijkbare hardware, die over een ips-paneel beschikken. Na ruim zes en een half uur is de accu leeg, terwijl alternatieven zonder oledscherm het tot tien uur uithouden.
Bij de videotest is er nauwelijks verschil te zien tussen de ThinkPad met oledscherm en alternatieven met ips-paneel. Films bevatten veel immers veel meer donkere delen en dat is duidelijk te zien in het resultaat. Met de PCMark-test, die wat zwaardere belasting simuleert, heeft de X1 Yoga het relatief moeilijk. De accuduur bedraagt minder dan vijf uur en dat betekent dat je in de meeste gevallen niet een werkdag vol kan maken zonder de accu op te moeten laden.
- Browsen
- Video
- Laadtijd
- PCMark 8
Hardware en benchmarks
De uitvoering van de Yoga X1 die we testen is uitgerust met een Intel Core i7-6600U van de Skylake-generatie. De chip heeft twee fysieke cores, maar kan dankzij hyperthreading met vier threads werken. De kloksnelheid bedraagt 2,6GHz met een boost naar maximaal 3,4GHz bij gebruik van een enkele core. Lenovo heeft 16GB ddr3-geheugen geïnstalleerd en er is een nvme-ssd ingebouwd met een opslagcapaciteit van 512GB. Kortom, Lenovo heeft gekozen voor zo'n beetje de snelste componenten die beschikbaar zijn voor ultrabooks en convertibles.
|
Lenovo ThinkPad Yoga X1 20FQ005UMH |
Processor |
Intel Core i7-6600U |
Cores/threads |
2/4 |
Klokfrequentie (turbo) |
2,6GHz (3,4GHz) |
Gpu |
Intel HD 520 |
Werkgeheugen |
16GB lpddr3 |
Opslag |
Samsung SM951 512GB nvme-ssd |
Wifi-module |
Intel Dual Band Wireless-AC 8260 |
Scherm |
14", oled, 2560x1440 pixels |
Besturingssysteem |
Windows 10 Pro |
Extra's |
Vingerafdrukscanner, actieve stylus |
De ventilator laat niet van zich horen tijdens het browsen of als de laptop idle is. Bij taken waarvoor meer rekenkracht is vereist, hoor je de fan wel blazen. Het geluid daarvan is echter niet storend en blijft binnen de perken.
Het draaien van PCMark en 3DMark op de Lenovo ThinkPad X1 Yoga levert geen grote verrassingen op. De resultaten zijn vergelijkbaar met andere ultrabooks of convertibles die een Intel-processor met tdp van 15W gebruiken. Uiteraard maakt de Dell XPS 15 gehakt van de ultrabooks als het gaat om grafische prestaties, maar dat is dan ook een grotere laptop met een GTX 960M-gpu aan boord. In PCMark 8 laat de Core i7-6600U een kleine meerwaarde zien ten opzichte van de lager geklokte chips in de ultrabooks van de concurrentie. Het verschil is echter zo klein dat het in de praktijk niet merkbaar zal zijn.
- PCMark 8
- 3DMark Cloud Gate
- 3DMark - Graphics
- 3DMark - Physics
Praktijktests
In Cinebench presteert de X1 Yoga redelijk naar verwachting. Wel valt wederom op dat de Core i7-6600U geen meerwaarde laat zien ten opzichte van de iets lager geklokte i7-6500U in de HP Spectre x360. De prestaties zijn zelfs iets minder. Vermoedelijk heeft dat te maken met de afstelling van de balans tussen snelheid en warmte-ontwikkeling. Over de Photoshop CC-test, waarin we middels een action een uitgebreide bewerking uitvoeren op een foto, doet de Lenovo tien seconden langer dan de HP met vergelijkbare cpu. Bij het exporteren in Lightroom is de X1 Yoga dan weer sneller, wat waarschijnlijk te danken is aan de snelle nvme-ssd. We tonen de resultaten van de Dell XPS 15 om te laten zien wat het verschil is met een echte quadcore-processor. De i7-6700HQ is met een tdp van 45W echter ook een stuk minder zuinig en is niet geschikt voor ultrabooks.
- CB15 - Multi
- CB15 - Single
- CB15 - OpenGL
- Photoshop CC
- Lightroom
In de ssd-benchmarks is de ThinkPad Yoga X1 een absolute uitblinker. Lenovo gebruikt een nvme-ssd van Samsung, de SM951, wat in feite de oem-versie is van de Samsung 950 Pro 512GB. Van deze m2-nvme-ssd publiceerden we eerder dit jaar een uitgebreide review. De snelheid van de opslag zal in de X1 Yoga in ieder geval nooit een beperkende factor zijn. Het zorgt er ook voor dat de laptop snel opstart en in een mum van tijd uit de slaapstand ontwaakt.
- Leessnelheid
- Schrijfsnelheid
- 4K Random Read
- 4K Random Write
- 4k Random Read - 64 Threads
- 4k Random Write - 64 Threads
Conclusie
/i/2001190173.jpeg?f=imagenormal)
De Lenovo ThinkPad X1 Yoga is op vrijwel alle vlakken een uitstekende convertible. De behuizing is van hoge kwaliteit, licht van gewicht en compact van formaat. Het toetsenbord tikt heerlijk en ook het touchpad en de stylus werken prima. Het oledscherm weet absoluut te overtuigen. Het beeld oogt scherp, maar het is vooral het enorme contrast dat direct opvalt als je naar het scherm kijkt. Zwart wordt dankzij de oledtechniek als echt zwart weergegeven; ook als je in een verduisterde ruimte zit. De afstelling van het scherm is in de Standard- en Photo Pro-standen vrijwel perfect. Enkel de grijstinten laten nog wat kleine afwijkingen zien, maar zeker voor een laptop in deze gewichtsklasse zijn de resultaten uitzonderlijk goed.
De accuduur is een minpuntje, want hoewel je bij het kijken van films zo'n negen uur vol kunt maken, is dat bij browsen en gebruik van andere toepassingen waarbij veel wit wordt weergegeven op het scherm een stuk minder lang. Een volle werkdag houdt de X1 Yoga het niet vol op een lading.
Wat prestaties betreft doet de X1 Yoga wat je van de geboden hardware mag verwachten. De versie die we getest hebben is uitgerust met zo'n beetje de snelste componenten die beschikbaar zijn voor apparaten in deze categorie en dat vertaalt zich naar prima prestaties. Het blijft echter een zuinig apparaat dat weinig warmte mag produceren en de processor met tdp van 15W kan zich niet meten met de quadcores met tdp van 45W die in wat grotere laptops zijn te vinden. Voor werkzaamheden waarbij de kwaliteit van het scherm echt tot zijn recht zou komen: professionele foto- en videobewerking, is de hardware van de ThinkPad X1 Yoga niet echt geschikt.
Ondanks dat we onder de indruk zijn van de ThinkPad X1 Yoga met oledscherm, is er een groot obstakel: de prijs. Zelfs het goedkoopste ThinkPad X1 Yoga-model kost ruim 1800 euro, maar Lenovo levert in de Benelux het oledpaneel enkel duurdere modellen. De configuratie die wij hebben getest kost maar liefst 3261 euro en dat is heel veel geld voor de hardware die je krijgt. High-end ultrabooks en convertibles met deels vergelijkbare specificaties zijn voor de helft van dat bedrag of nog minder te koop.
De hoge prijs wordt niet alleen veroorzaakt door het oledscherm, want daarvan weten we de meerprijs. Die bedraagt 300 euro ten opzichte van een variant met ips-paneel en dat vinden we redelijk, vanwege de hoge beeldkwaliteit dat het oledpaneel biedt. Ook zonder oledscherm is de X1 Yoga echter peperduur en dat komt omdat het een model is waarmee Lenovo op het topsegment van de zakelijke markt mikt, gekenmerkt door onder meer de tpm-module, vingerafdrukscanner en het lte-modem.
Voor wie op zoek is naar de ultieme zakelijke convertible en niet op zijn budget hoeft te letten, is de Lenovo ThinkPad X1 Yoga een prachtig apparaat. Consumenten die waarde hechten aan een goede prijs/prestatieverhouding kunnen beter wachten totdat oledpanelen in andere laptops verkrijgbaar zijn. Een vergelijkbaar scherm in een compacte game/multimedialaptop, of in een ultrabook voor consumenten, zou wat ons betreft zeer welkom zijn.
Update: aanvankelijk stond vermeldt dat Lenovo het oledscherm alleen op de duurste uitvoering levert. Dat is niet correct, ook het op één na duurste model kan met oled besteld worden. Die uitvoering, met mindere specificaties, kost met oled 2569 euro. Met downgrades is de minimale prijs 2362 euro.
Eindoordeel