Nikon 1 V1 en J1

Een nieuw formaat

Nikon heeft op 21 september zijn nieuwe Nikon 1-cameraserie gepresenteerd. De V1 en de J1 zijn voorzien van een nieuw formaat beeldsensor, dat door Nikon CX gedoopt is, en van een nieuwe lensvatting met de naam Nikon 1. Het is voor het eerst sinds de introductie van de F-mount in 1959 dat Nikon een nieuwe mount introduceert. Nikon hanteert nu drie sensorformaten: het nieuwe CX-formaat, de aps-c-variant DX en het kleinbeeldformaat FX.

Het Japanse bedrijf zegt al vijf jaar aan de Nikon 1-serie te werken en claimt dat het systeem en de technologie ervoor volledig nieuw zijn ontworpen. Het CX-systeem is bedoeld voor gebruikers die de beeldkwaliteit van compactcamera's onvoldoende vinden, maar voor wie dslr's te groot of te ingewikkeld zijn.

Lange tijd wist Nikon de ontwikkeling van de Nikon 1-cameraklasse geheim te houden, maar onder meer via ingediende patentaanvragen werd duidelijk dat het om een compacte systeemcamera ging en dat werd vorig jaar ook door Nikon bevestigd. Vlak voor de introductie lagen de belangrijkste specificaties al op straat, maar afgezien van de beeldsensor en de nieuwe mount waren er nog geen foto's van de toestellen verschenen.

Tweakers.net was in Amsterdam aanwezig bij de Nederlandse introductie van de V1 en de J1, en kon de twee toestellen en de bijbehorende lenzen enige tijd onder handen nemen.

Nikon 1 V1 Inleiding

Gebouwd op snelheid

De CX-beeldsensor van de Nikon 1-toestellen meet 13,2 bij 8,8 millimeter en houdt daarmee het midden tussen een Four Thirds-beeldsensor en een goede compactcamera-sensor, zoals die van de Canon PowerShot S95. De CX-sensors zijn dus ongeveer drie keer zo klein als de DX-sensors en hebben een cropfactor van 2,7x.

Nikon heeft het aantal megapixels met 10,1 laag gehouden. Niet alleen kan daardoor het ruisniveau op een acceptabele hoogte worden gehouden, ook kunnen beelden daardoor sneller uitgelezen en verwerkt worden.

De nieuwe CX-sensor heeft een elektronische sluiter met een kortste sluitertijd van 1/16.000s en een lichtgevoeligheidsbereik van iso 100 tot en met iso 3200. Softwarematig kan de lichtgevoeligheid nog naar iso 6400 worden opgekrikt. De V1 heeft daarnaast ook een mechanische sluiter, onder meer om een kortere flashsync-tijd mogelijk te maken.

Nikon 1 CX-sensorformaat

Hybride scherpstelling

De Nikon 1-serie maakt voor de scherpstelling gebruik van zowel fase- als contrastdetectie. De fasedetectie-af wordt onder meer gebruikt bij bewegende onderwerpen en bij schitteringen in beeld. Fasedetectie wordt ook in dslr's toegepast en is vooral snel. Zo zijn met continue scherpstelling tien beelden per seconde te maken. Bij statische onderwerpen wordt automatisch overgeschakeld op de contrastdetectie-af. Het is helaas niet mogelijk om zelf een van beide methodes te kiezen.

Nikon heeft nog niet toegelicht hoe het fasedetectiesysteem in de 1-serie werkt, maar zeker is dat de af-punten in de sensor zijn geïntegreerd. Dit systeem zit ook in bijvoorbeeld de FinePix F300EXR en Z800EXR-compactcamera's van Fujifilm. Er zijn 73 fasedetectie-af-punten, waarvan er 45 door de gebruiker geselecteerd kunnen worden.

We vonden dat de camera's over het algemeen goed en snel scherpstelden, al deden ze er af en toe wat langer over en kon een enkele keer helemaal niet worden scherpgesteld. Vermoedelijk werd op dat moment contrastdetectie toegepast.

Expeed 3

Ook de nieuwe Expeed 3-beeldprocessor moet voor snelheid zorgen. Deze chip bevat twee cores die samen zeshonderd megapixels per seconde kunnen verwerken. Samen met de nieuwe beeldsensor kunnen beide camera's zo maximaal zestig beelden per seconde bij de volledige resolutie vastleggen. De buffer van de V1 kan echter maar dertig beelden bevatten, zodat deze binnen een halve seconde gevuld is. De 10- en 30fps-standen zijn in dat opzicht wat bruikbaarder.

De Expeed 3 biedt twee opmerkelijke nieuwe features. Bij de Motion Snapshot-stand wordt bij elke foto een slow-motionclip van een seconde vastgelegd. Niet iedereen zal dit een zinnige feature vinden, maar wij vonden het tot leven komen van de foto in elk geval amusant.

De tweede feature is de Smart Photo Selector. In deze stand worden kort achter elkaar twintig beelden geschoten, waarbij de camera de beste foto en de beste vier alternatieven kiest. Bij het selectieproces wordt onder meer gekeken of een foto scherp is, of de belichting goed is, of het onderwerp aan de randen niet is afgesneden en of een persoon in beeld lacht.

Bij het uitproberen van de camera's werkte de Smart Photo Selector best aardig. Als bijvoorbeeld een arm voor een gezicht heen en weer werd bewogen, pikte de camera het shot eruit waarbij de arm het gezicht niet bedekt.

Nikon 1 V1

Ingebouwde elektronische zoeker

De V1 is het topmodel van de Nikon 1-serie. Het toestel heeft een eigenzinnige vormgeving en een stevige behuizing, die van een magnesiumlegering is gemaakt. Aan de achterkant zien we een 3"-lcd met 921.000 subpixels. Midden boven de lens is de hoekige elektronische zoeker gehuisvest. Deze heeft een 0,47"-lcd met 1,44 miljoen subpixels, ruim anderhalf keer zo veel als de lcd. De resolutie van de evf is onder meer gelijk aan die van de Panasonic Lumix G3, maar de zoeker is veel compacter uitgevoerd: het is de kleinste evf die we tot nu toe in een compacte systeemcamera hebben gezien.

Het zoekerbeeld is ondanks het kleine oculair relatief groot en de lcd is lekker helder. Rechts van de evf zit een dioptrie-stelwieltje, terwijl links van het zoekerglas een sensoroogje zit, dat het automatisch schakelen tussen lcd en evf regelt.

Nikon 1 V1 evf

Grip

De V1 is een relatief zware camera; zonder accu weegt het toestel 294g, net drie gram meer dan de nieuwe Sony NEX-7 met zijn aps-c-beeldsensor. Om dit gewicht goed te kunnen hanteren, heeft Nikon aan de voorkant een richeltje aangebracht. Dit is echter niet bekleed met stroef materiaal, zodat het nauwelijks extra houvast oplevert. Aan de achterkant heeft Nikon een gripvlakje voor de duim geplaatst en dat snijdt wel hout.

Nikon 1 V1

Modusknop zonder PASM

Nikon 1 V1 rechts Rechts van het gripvlakje voor de duim is de modusknop geplaatst. Deze heeft maar vier standen: een automatische fotostand, een filmstand, de Motion Snapshot-stand en de Smart Photo Selector-stand.

Er is plek genoeg op de modusknop voor de PASM-standen, maar Nikon heeft er voor gekozen om deze geavanceerdere fotostanden alleen via het menu toegankelijk te maken. Dat is bij de V1 des te meer een gemis omdat het toestel door zijn forse prijs toch vooral de fanatiekere hobbyfotograaf zal aanspreken.

Boven de modusdraaiknop bevindt zich een kantelknop, waarmee onder meer in- en uitgezoomd kan worden bij live view of het tonen van foto's. Links van deze zoomknop is een F-knop zichtbaar, die een contextgevoelig menu oproept.

D-pad

Nikon 1 V1 d-pad Met de d-pad kunnen de transportmodus, de belichtingscorrectie en de af-stand worden ingesteld, terwijl de vierde positie fungeert als AE-lock/AF-lock-knop.

Daaromheen zit een draairing. Deze loopt soepel, misschien wel iets te soepel, en heeft niet echt duidelijke stapjes. Hij wordt dan ook niet gebruikt om bijvoorbeeld het diafragma aan te passen, maar is bedoeld om snel door de menu's te scrollen.

D7000-accu

Nikon gebruikt voor de V1 de EN-EL15-accu, die we onder meer al van de D7000-dslr kennen. De accu heeft een capaciteit van 14Wh en is volgens de specificaties goed voor ongeveer 400 opnames.

Accessoires

Multi-accessoirepoort

Net als de m4/3-camera's van Olympus en Panasonic en de NEX-camera's van Sony is de Nikon 1 V1 uitgerust met een multifunctionele connector. Bij de V1 zit deze propriëtaire connector op de linkerschouder van het toestel.

Nikon 1 V1 accessoireconnector

In de connector kan onder meer de nieuwe SB-N5 Speedlight-flitser worden geschoven. Deze heeft bij iso 100 een richtgetal van 8,5m en is de kleinste flitser waarvan de kop zowel te draaien als te kantelen is. De behuizing van deze kleine Speedlight sluit mooi aan op het hoekige profiel van de zoekerbehuizing.

Nikon toonde bij de perspresentatie ook nog een aantal andere toepassingen voor de multifunctionele connector. Zo kondigde het bedrijf een kleine gps-module aan, en ook de ME-1-stereomicrofoon bleek erop te passen. Nikon gaf verder nog enkele toekomstmogelijkheden voor uitbreidingen, zoals een ringflitser. Als de connector overigens niet wordt gebruikt, kan hij worden afgedekt met een schuifje in de kleur van de body.

Optionele grip

Net als Olympus met zijn E-P3 biedt Nikon bij de V1 en de J1 de mogelijkheid om een losse grip te bevestigen. Die van de V1 steekt verder uit dan die van de J1, maar beide grips worden met een schroef in de statiefdraad aan de onderkant van de camera vastgezet. Bij Olympus worden losse handgrepen met een schroef aan de zijkant van de camera bevestigd. De prijs van 119 dollar is echter aan de stevige kant.

Nikon 1 V1 verwisselbare grip

Nikon F-adapter

Nikon levert optioneel ook een adapter waarmee het mogelijk is om lenzen voor de Nikon F-mount op de Nikon 1-camera's te bevestigen. Deze FT1-adapter ondersteunt contrastdetectie in combinatie met AF-S- of AS-I-lenzen en heeft een schroefdraad aan de onderkant om het geheel op een statief te bevestigen.

Nikon 1 J1

Uitschuifbare flitser

De J1 heeft hetzelfde strakke uiterlijk als de V1. Dit toestel is echter wat kleiner en lichter, al is het geen lichtgewicht. De 3"-lcd aan de achterkant telt 460.000 subpixels, maar een evf en dus ook de bult daarvoor ontbreekt. In plaats daarvan heeft Nikon wel kans gezien om een flitser in te bouwen.

Deze heeft een ongewone, maar eenvoudige constructie. Anders dan bij bijvoorbeeld de Panasonic Lumix GF3 en de Olympus E-P3, die een klapmechaniek met een of meer scharnieren hebben, schuift de flitser langs een railtje omhoog. De flitser komt voor een dergelijke camera dan ook relatief hoog. Het mechanisme bestaat uit een mengeling van metaal en plastic, en we zijn benieuwd of dat de dagelijkse praktijk overleeft.

Het richtgetal bedraagt maar 5m bij iso 100, al doen de interne flitsers van concurrerende modellen het niet veel beter. Zo heeft de opklapflitser van de Lumix GF3 een richtgetal van 6,3m bij iso 160.

Nikon 1 J1 flitser

Meer verschillen

In tegenstelling tot de V1 heeft de J1 geen multifunctionele connector voor uitbreidingen. Een externe flitser, een gps-module of een externe microfoon behoren dus niet tot de mogelijkheden. Verder kan de buffer van de J1 slechts 12 foto's opslaan in plaats van de 30 stuks van de V1.

Hoewel de bediening van beide modellen nagenoeg identiek is, heeft Nikon er bij de J1 voor gekozen om de onderste knop van de d-pad, waarmee bij de V1 de af-stand wordt ingesteld, voor de flitsinstellingen te gebruiken.

Verder gebruikt de J1 de nieuwe EN-EL20-accu, die speciaal voor dit toestel is ontworpen. Deze accu heeft met 1020mAh een beduidend lagere capaciteit dan de EN-EL15; het toestel kan er ongeveer 230 foto's mee nemen.

De J1 heeft alleen een elektronische en geen mechanische sluiter. De sensor wordt bij de J1 bovendien bedekt door een glaasje dat stof buiten de deur moet houden, maar dat de beeldkwaliteit misschien wat beïnvloedt. De V1 heeft in plaats daarvan een actief sensorreinigingssysteem.

De behuizing van de J1 lijkt in eerste instantie net als bij de V1 van metaal, maar bij nader inzien gaat het om stevig plastic. De J1 heeft wel een metalen chassis en over de stevigheid van de camera hebben we geen klachten.

Lenzen

Een nieuw ilc-camerasysteem staat of valt met het lensaanbod. Nikon heeft in ieder geval niet dezelfde fout gemaakt als Sony door tot lang na de introductie van het NEX-systeem slechts twee verschillende lenzen te leveren: het bedrijf heeft vier zogeheten '1 Nikkor'-lenzen aangekondigd, waarvan er eind oktober drie daadwerkelijk leverbaar zijn.

Het eerste dat aan de nieuwe 1 Nikkor-lenzen opvalt, is dat een ring voor het handmatig scherpstellen ontbreekt. Met het instelwiel aan de achterkant van de camera is pseudo-handmatig scherpstellen nog wel mogelijk. Via de zoomknop rechtsboven kan het live view-beeld dan uitvergroot worden. Helaas is het uitvergrote beeld op geen enkel moment scherp te noemen. Waarschijnlijk wordt alleen de lcd-feed uitvergroot. Ook de Nikon D90 had last van dit euvel.

1 Nikkor-lensoverzicht

De lenzen kunnen voor bijvoorbeeld opslag of vervoer worden ingetrokken en zijn dan relatief klein. Door de ontgrendelknop op de zoomring in te drukken en deze ring vervolgens te draaien, wordt niet alleen de lens voor gebruik gereedgemaakt, maar indien nodig wordt ook de camera aangezet. Voor het intrekken moet de knop opnieuw ingedrukt worden.

Opmerkelijk is verder nog dat de zoomring is bekleed met een rubberachtig materiaal met daarin putjes. Bij de 'gewone' Nikkor-lensen past Nikon een ribbeltjespatroon toe. De nieuwe ringen zijn overigens niet onplezierig in het gebruik.

De lenzen

De enige lens met een metalen behuizing in de 1 Nikkor-lijn is de 10mm f/2,8-pancake-lens. Rond de lens zit een ribbeltjespatroon. Hierdoor lijkt het dat deze lens een focusring heeft, maar het reliëf is alleen bedoeld om meer grip te hebben tijdens het verwisselen van lenzen.

Vanwege de cropfactor van 2,7x van de CX-sensor heeft deze lens een effectief bereik van 27mm in kleinbeeldformaat. De gekozen brandpuntsafstand en het kleine formaat maken dit tot een ideale lens voor straatfotografie en snapshots. De lens is voor een prime echter niet erg lichtsterk en als enige van de vier aangekondigde lenzen heeft de 10mm-lens geen ingebouwde beeldstabilisatie.

De tweede lens is voor een dergelijke systeemcamera en voor de doelgroep waarschijnlijk de belangrijkste. De VR 10-30mm f/3.5-5.6-lens biedt een kleinbeeldbereik van 27-81mm en is daarmee zowel geschikt voor groothoek- als voor portretfotografie. In ingetrokken toestand bedraagt de lengte 42mm, ongeveer 7mm korter dan de toch al niet grote 14-42mm II van Olympus. Ter vergelijking: de niet-intrekbare 18-55mm-aps-c-lens van Sony's NEX-systeem is 60mm lang.

Wel is de 10-30mm-lens ten opzichte van de Olympus-lens wat dikker en zwaarder, al onderscheidt deze 1 Nikkor zich met optische beeldstabilisatie. De bouwkwaliteit van deze lens is niet geweldig; het inzoomen gaat wel soepel, maar de weerstand is over het hele zoombereik wat onregelmatig.

Het telezoombereik wordt afgedekt met de 1 Nikkor VR 30-110mm f/3.8-5.6-lens, die een kleinbeeldequivalent van 81-297mm levert. Net als de 10-30mm-lens is dit telezoomobjectief inklapbaar. Hierdoor is de lens in 'transportstand' slechts 61mm lang. Bij het uitschuiven blijkt dat de lens twee binnenhulzen heeft. Ook bij deze lens is de bouwkwaliteit niet geweldig.

De geringe lengte van dit telezoomobjectief wordt zichtbaar als we hem met vergelijkbare lenzen van concurrerende compacte systeemcamera's vergelijken. Zo komt de 40-150mm-lens van Olympus met een lengte van 83mm het dichtst in de buurt. De nieuwe Panasonic Lumix X 45-175mm-lens is met een lengte van 90mm al beduidend groter, en Samsung en Sony hebben voor hun aps-c-telezooms zelfs meer dan 100mm nodig.

De vierde lens die Nikon aankondigde, is de 1 Nikkor VR 10-100mm f/4,5-5,6 PD-Zoom. Deze lens is van een geheel ander kaliber; met zijn gemotoriseerde zoom is hij vooral bedoeld voor videowerk. Voor het in- en uitzoomen zit links op de lens een schuifknopje, dat zich zeer soepel laat bedienen. De lens heeft een lock-knop om de zoomstand te vergrendelen.

De lens is verrassend zwaar door het vele glas dat erin verwerkt is. De grootte van de lens wordt nog eens benadrukt door de filtermaat van 72mm. Dat is zelfs meer dan de 67mm van de 18-200mm-aps-c-lens van Sony's NEX-systeem, die ook voor videowerk is ontworpen. Wel is de 10-100mm-lens relatief kort vanwege het intrekbare ontwerp. Op de J1 oogt de lens echter obsceen groot en ook de V1 is vergeleken met de lens maar een iel dingetje.

Specificaties

Prijs en waardering
Merk en productserie	Nikon	Nikon
Type	V1	J1

Prijs	Onbekend	Onbekend
Eerste prijsvermelding
Waardering	4 van 5 sterren	4 van 5 sterren
Specificatie body
Cameraresolutie	10,1 megapixel	10,1 megapixel
Type body	interchangeable-lens compact	interchangeable-lens compact
Sensortype	cmos	cmos
Minimale iso-gevoeligheid	iso 100	iso 100
Maximale iso-gevoeligheid	iso 3200 (uitbreidbaar naar iso 6400)	iso 3200 (uitbreidbaar naar iso 6400)
Beelden per seconde	60fps (buffer 30 foto's)	60fps (buffer 12 foto's)
Eigenschappen	ingebouwde elektronische zoeker, live view	ingebouwde flitser, live view
Beeldscherm	3", 921K subpixels	3", 460K subpixels
Videoresolutie	1080/60i/30p 720/60p slow-motion	1080/60i/30p 720/60p slow-motion
Videoframerate	30fps	30fps
Mount	Nikon 1	Nikon 1
Aantal autofocuspunten	135 (contrastdetectie), 73 (fasedetectie)	135 (contrastdetectie), 73 (fasedetectie)
Geheugenkaarttype	sd/sdhc/sdxc	sd/sdhc/sdxc
Aansluitingen	hdmi, usb 2.0	hdmi, mini-usb
Afmetingen	113 x 76 x 43,5mm	106 x 61 x 29,8mm
Gewicht body (inclusief accu en sd-kaart)	383g	277g
Kleur	zwart, wit	zwart, wit, rood, zilver, roze

Voorlopig oordeel

Nikon 1 is een intrigerend camerasysteem. Het heeft de kleinste beeldsensor van alle grote ilc-fabrikanten, zoals Sony, Olympus, Panasonic en Samsung. De beelddiameter bedraagt ongeveer 1" en daarmee zit Nikon 1 tussen de high-end compactcamera's en de m4/3-camera's in.

De sensormaat leidt tot kleinere lenzen, al is het verschil minder groot dan het verschil in sensorgrootte doet vermoeden. Wel zijn drie van de vier aangekondigde lenzen intrekbaar, zodat ze lekker kort zijn. Helaas is de lichtsterkste lens, de 10mm f/2,8-pancake-lens, in vergelijking met concurrerende lenzen niet echt snel. Zo heeft Samsung een 30mm f/2 en Panasonic een 20mm f/1,7, en Sony heeft zelfs een f/1,4-Carl Zeiss-lens.

De V1 en de J1 zijn stevig gebouwd. Beide kunnen wel wat extra grip gebruiken, maar daar heeft Nikon een stevige prijs aan gekoppeld. De evf van de V1 is in elk geval wel erg goed en helder. De bouwkwaliteit van de 10-30mm en de 30-110mm lijkt helaas weer wat minder te zijn.

Over de fotokwaliteit kunnen we nog niet te veel zeggen, omdat we bij de presentatie niet met eigen geheugenkaarten mochten fotograferen. Beide camera's lijken de witbalans in ieder geval op orde te hebben en ondanks de kleinere sensor zijn ook de ruisprestaties vermoedelijk niet slecht; zelfs iso 1600 lijkt nog bruikbaar.

Nikon denkt dat zijn nieuwe ilc's, met high-speed-features als Best Shot Selector en Motion Snapshot, beide mogelijk gemaakt door de nieuwe Expeed 3-beeldprocessor, een publiek kunnen aanspreken dat andere ilc's te ingewikkeld vindt. Nikon 1 programmakeuze Ook de slow-motion-modes en de 60 beelden per seconde-modus met de volledige sensorresolutie zijn bijzonder.

Er zijn echter wel degelijk verbeterpunten. Vooral voor de doelgroep van de V1 hadden we pasm-modes op de modusknop verwacht en van de vrij simpele menu-interface zijn we ook niet erg gecharmeerd. Verder zijn de uitbreidingsmogelijkheden van de J1 wel erg beperkt. Een evf-optie en een externe flitser zouden toch wel fijn zijn geweest.

Ook zijn de adviesprijzen van 869 euro voor de V1 en 599 euro voor de J1, beide in combinatie met een 10-30mm-lens, bepaald fors te noemen. Volgens Nikon zal de winkelprijs van de V1 waarschijnlijk vergelijkbaar zijn met die van de D5100-dslr, terwijl de J1 op het prijsniveau van de D3100-dslr zal uitkomen. Dat is een heel verschil met de duurste Coolpix-compactcamera.

Toch geven we Nikons ilc's voorlopig het voordeel van de twijfel. Het definitieve oordeel kan immers pas geveld worden als we de beeldkwaliteit hebben bekeken. En we kunnen eerlijk gezegd nauwelijks wachten.

Nikon 1 conclusie