Samsung X125: een AMD'tje op schoot

Inleiding

Waar een consument drie jaar geleden goed moest zoeken om een kleine, zuinige notebook te vinden, liggen de winkels er op dit moment vol mee. Niet alleen netbooks zijn populair, ook notebooks met een beelddiagonaal tussen 11 en 14 inch vinden gretig aftrek. Wat daarbij opvalt is dat de hardware bij veel netbooks en kleine notebooks door Intel wordt geleverd. Toen netbooks net op de markt kwamen, waagden sommige fabrikanten zich nog wel eens aan een VIA-processor, maar dat bleek geen succes.

Naast Intels Atom-platform wordt ook het krachtigere - maar zuiniger - ulv-platform van hetzelfde bedrijf veel gebruikt, vooral bij thin&light-modellen. In dit hele verhaal is één partij duidelijk afwezig: AMD. Deze chipfabrikant koos er in eerste instantie voor om de concurrentie op het gebied van netbookhardware niet aan te gaan, en ook op het gebied van zuinige processors voor thin&light-modellen had het bedrijf uit Sunnyvale lange tijd weinig tegen Intel in te brengen. Vorig jaar kwam daar verandering in toen AMD het Yukon-platform introduceerde.

Na Yukon volgde Congo en in mei van dit jaar introduceerde AMD zijn derde en nieuwste hardwareplatform voor bescheiden notebooks. Het Nile-platform is op alle fronten een verbetering ten opzichte van Congo. Het productieprocedé werd verkleind van 65nm naar 45nm en de hoeveelheid L2-cache werd verdubbeld naar 1MB. De bussnelheid ging omhoog van 1600MHz naar 2000MHz en de kloksnelheid van de cpu werd met een bescheiden 100MHz opgekrikt. Verder wordt er nu ddr3 in plaats van ddr2-geheugen gebruikt en het geheel verbruikt 3W minder dan voorheen.

Het Nile-platform wordt geleverd met zowel singlecore- als dualcore-cpu’s. Samsung koos een singlecore uit voor zijn nieuwe X125-ultraportable. Deze 11,6"-notebook bevat een AMD Athlon II Neo K125 met een kloksnelheid van 1,7GHz, die wordt bijgestaan door een Radeon Mobility HD 4225-videochip. Tweakers.net nam de ultraportable onder de loep en keek naar de bouwkwaliteit en de functionaliteit, en natuurlijk naar de prestaties van AMD's Nile-platform.

Samsung X125

Prijzen en specificaties

Merk en Type
Merk	Samsung
Type	X125-JA02
Eerste prijsvermelding	donderdag 15 juli 2010
Technische Specificaties
Cpu-type	AMD Athlon II Neo K125
Snelheid	1,7GHz
Chipset	AMD RS880M
Geheugengrootte	2GB
Geheugentype	ddr3 (sodimm)
Videointerface
Schermdiagonaal	11,6"
Videochip	Radeon Mobility HD 4225
Video uit	D-sub, hdmi
Schermresolutie	1366x768 (WXGA Wide)
Backlight	edge-lit
Opslag
Hardeschijfgrootte	250GB
Hardeschijftype	5400rpm
Interfaces
Usb/firewire	3x usb 2.0
Wlan	802.11b, 802.11g, 802.11n
Ethernet	100Mbps
Overige specificaties
Extra's	Cardreader
Besturingssysteem	Windows 7 Home Premium
Gewicht	1,51kg
Kleuren	Multi-color
Bijzonderheden	dlna
Taal
Indeling	qwerty
Taal	meertalig

Uiterlijk en indruk

Behuizing

De X125 is aan de buitenkant mat en grotendeels wit. Tussen scherm en behuizing is rondom een zwarte rand te zien, die de kleur van de binnenzijde verraadt. Aan de voorkant is deze rand in het midden dikker dan aan de zijkanten, wat een mooi effect geeft. Samsung heeft duidelijk aandacht besteed aan het uiterlijk van de notebook, en ook dichtgeklapt maakt het strakke design een goede indruk.

Als we de notebook openklappen zien we een volledig zwarte binnenkant. Samsung heeft het toetsenbord mat gemaakt, maar gebruikt voor de rest van het oppervlak een glossy materiaal. Dit heeft als gevolg dat de notebook binnen de kortste tijd onder de vingerafdrukken zit, en stofjes sneller opvallen. We kunnen het Samsung nauwelijks kwalijk nemen; glossy behuizingen zijn momenteel gemeengoed in notebookland. Toch zijn we daar nog steeds geen fan van.

Over het algeheel voelt de behuizing solide aan, en ook bij het open- en dichtklappen merken we geen speling op. Als we dan toch een minpuntje moeten noemen, is het dat de behuizing in het midden, onder het scherm en onder het touchpad, iets doorbuigt als er druk op wordt uitgeoefend.

Samsung X125

Toetsenbord

Het toetsenbord is van het chiclet-type en dit komt in de praktijk niet helemaal lekker uit de verf. Een notebook van dit formaat heeft weinig ruimte om een toetsenbord op te plaatsen, dus is het zaak om de beschikbare oppervlakte zo goed mogelijk te benutten. Samsung heeft echter wel erg veel ruimte tussen de toetsen vrijgelaten, en het toetsenbord loopt ook niet door tot aan de randen van de notebook. De inviduele toetsen van de X125 zijn daardoor erg klein, wat blind typen lastig maakt.

Daarbij heeft Samsung de pijltjestoetsen nog een slag kleiner gemaakt, waardoor veel gebruikers - zeker in het begin - regelmatig naar het toetsenbord zullen moeten kijken. Hetzelfde geldt overigens voor de page-up- en page-downtoetsen. Na een aantal dagen testen ging het blind typen wel steeds beter. Hoewel we niet over de toetsenbordindeling staan te juichen, hebben we op de kwaliteit weinig aan te merken. De toetsen voelen degelijk aan, en ook als er flink geklopt wordt, is er geen speling in het bord te ontdekken.

Samsung maakt gebruik van een Synaptics-trackpad, en zoals we van dat merk gewend zijn, worden multitouchbewegingen ondersteund. Gebruikers kunnen scrollen door twee vingers horizontaal of verticaal te bewegen, en inzoomen bij het bekijken van plaatjes of webpaginas gebeurd via de welbekende pinch-to-zoom beweging. Het is ook mogelijk om aan de rechter- en onderzijde van het touchpad zones in te stellen die voor het scrollen worden gebruikt, maar in de praktijk vonden we de tweevingerbewegingen een stuk fijner werken. Het oppervlak van het touchpad is erg glad en voelt comfortabel in gebruik.

Samsung X125

Scherm

De beeldiagonaal van 11,6" en de resolutie van 1366x768 pixels zijn goed in verhouding waardoor tekst prettig te lezen is. We waren blij verrast door de kijkhoeken van het scherm: veel laptopschermen verkleuren snel als het beeld onder een hoek bekeken wordt, maar de X125 weet ook dan nog heel acceptabel beeld te tonen. De horizontale kijkhoek is wel duidelijk beter dan de verticale.

Het scherm heeft een glossy coating, waardoor werken in de volle zon of een ruimte met veel verlichting onprettig is. De helderheid moet dan ver opgeschroefd worden om spiegelingen nog voldoende tegen te gaan. Net als bij het gebruik van glossy plastic voor de laptop zelf, hebben we hier weer te maken met een designtrend. Toch heeft Samsung in het verleden modellen met matte schermen uitgebracht, en we kunnen alleen maar hopen dat het bedrijf dit in de toekomst opnieuw doet.

Samsung X125

Speakers en warmteontwikkeling

Bij kleine laptops willen de speakers nog wel eens onzichtbaar in de behuizing verstopt zitten, of zelfs aan de onderkant weggewerkt zijn. Samsung heeft gekozen voor een traditioneel rooster boven het toetsenbord waar het de luidspekers onder geplaatst heeft. Deze weten, zeker gezien het formaat van de laptop, een degelijk geluid te produceren.

De warme lucht wordt via een rooster aan de linkerkant de notebook uit geblazen. Zelfs onder maximale belasting waren de warmteproductie en het bijbehorende geluid van de koeling niet storend te noemen.

Onderdelen en software

Hardware

Het Nile-platform bestaat zoals eerder gezegd uit een zuinige Athlon II Neo-processor met een videokaart uit de Mobility Radeon HD 4000-serie. Samsung heeft bij de X125 gekozen voor de K125-cpu van AMD. Deze singlecore 45nm-chip heeft een kloksnelheid van 1,7GHz, beschikt over 1MB aan L2-cachegeheugen en verbruikt maximaal 12W. Het stroomverbruik is een mogelijke achilleshiel in vergelijking met Intels producten: de concurrerende Intel U3500 ulv-cpu heeft maar 5,5W nodig. En ter vergelijking: de Atom N450 verbruikt ook 5,5W maar heeft wel een ingebouwde videochip.

De K125-cpu wordt bijgestaan door een Mobility Radeon HD 4225-gpu. AMD neemt het net als concurrent Nvidia tegenwoordig niet meer zo nauw met type-aanduidingen en plakt met enige regelmaat een nieuw typenummer op oudere hardware. Dat is ook hier het geval: de HD4225 is gebaseerd op de RV620-gpu, die ook al bij de HD3100-, HD3200- en HD3400-lijn werd gebruikt. Het gaat nog steeds om een 55nm-chip met ondersteuning voor DirectX 10.1. Het Yukon-platform, dat meer dan een jaar geleden uitkwam, bevatte dezelfde gpu, en in veel gevallen was die uitgerust met eigen videogeheugen. De HD 4225 gebruikt een deel van het systeemgeheugen en dat zal de snelheid geen goed doen.

De notebook beschikt verder over 2GB ddr3-geheugen. Aangezien de videokaart daar nog wat van afsnoept, is dat wat krap. De harde schijf heeft een capaciteit van 250GB, wat voor de meeste gebruikers genoeg zal zijn. Samsung heeft het apparaat verder uitgerust met een viercels accu, die volgens het bedrijf goed is voor een bescheiden drie uur werktijd.

Aansluitingen

Als we naar de aansluitingen kijken, worden we nergens verrast, maar er ontbreekt ook niets. Links zijn een hoofdtelefoon- en een microfoonaansluiting te vinden, met daarnaast een usb 2.0-poort, een hdmi-uitgang, een 100Mbit-ethernetaansluting en een vga-poort. De rechterzijde huisvest nog twee usb-poorten, de ingang voor de voedingskabel, een kaartlezer en een sleufje voor een kensingtonslot. Boven het scherm is een webcam geplaatst.

Software

Fabrikanten hebben al jaren het idee dat ze software moeten ontwikkelen die bestaande Windows-functionaliteit nabootst en ook Samsung levert met de X125 diverse programma’s mee die niets toevoegen. Zo is er bijvoorbeeld software voor het beheren van draadloze netwerken, het regelen van energieschema’s en het aansturen van displays. Volgens ons kunnen fabrikanten hier prima op bezuinigen: de mogelijkheden van Windows zijn al meer dan voldoende.

Toch heeft Samsung ook wat programma’s meegeleverd die wel degelijk toegevoegde waarde hebben. Easy Content Share is een eenvoudige dlna-client waarmee gebruikers multimediacontent van en naar verschillende apparaten kunnen streamen. Via de software kunnen videobestanden op de notebook bijvoorbeeld draadloos op een tv afgespeeld worden, als die dlna ondersteunt. Hetzelfde is mogelijk met muziekbestanden en een met dlna compatibele receiver.

In het startmenu vinden we verder het programma ChargableUSB terug. Dit stukje software schakelt een optie in waardoor de usb-poort aan de linkerzijde continu stroom levert, ook als de notebook volledig uitgeschakeld is. Zo kan de accu ingezet worden als stroombron voor bijvoorbeeld mobiele telefoons en mp3-spelers. Deze feature is in meer laptops van Samsung terug te vinden en ook Toshiba biedt een dergelijk handigheidje.

Andere nuttige opties zijn de Battery Life Extender, die ervoor zorgt dat de accu tot maximaal 80 procent opgeladen wordt om de levensduur te verlengen, en Fast Boot. Deze functie is gebaseerd op de hybride slaapstand van Windows 7 en is terug te vinden in alle nieuwe netbooks van Samsung. In deze slaapstand wordt een hibernate-image naar de schijf geschreven, maar blijft het werkgeheugen nog actief. Zo kan de notebook snel uit de slaapstand ontwaken, maar is de sessie niet verloren als het apparaat zonder stroom komt te zitten. Vergeleken met standaard hibernation wordt de notebook inderdaad veel sneller wakker. Volgens Samsung zou de notebook zelfs sneller ontwaken dan in de reguliere slaapstand, al lieten onze tests geen wezenlijke verschillen zien.

Prestaties

Hoewel AMD’s Nile-platform niet bedoeld is om te concurreren met Intels Atom-hardware, vergelijken we de X125 met de Eee PC 1008P, omdat de prijs van de X125 aardig in de buurt van die van een luxe netbook komt. Verder vergelijken we de notebook met de HP dv2, die vorig jaar uitkwam en op het Yukon-platform is gebaseerd. Een echte thin&light met een Intel ulv-cpu kan ook niet ontbreken, dus de UX30 van Asus werd eveneens meegetest.

We gebruiken diverse benchmarks om de prestaties van zowel de cpu als de gpu te meten. Daarnaast kijken we hoe lang de notebook het op een volle accu kan uitzingen.

Cinebench 10, singlecore
Laptop (cpu)	Score (hoger is beter)
Asus UX30 (C2S U3500, 1,4GHz)	********** 1508
Samsung X125 (Neo K125, 1,7GHz)	********** 1470
HP dv2, (Neo MV-40, 1,6GHz)	********* 1282
Eee PC 1008P (N450, 1,66GHz)	**** 543

Cinebench laat duidelijk zien dat Intels Atom geen concurrent van de K125 is. AMD's cpu komt zelfs in de buurt van de Core 2 Solo U3500, die per kloktik wel vlotter is. De K125 is sneller van de MV-40, maar het verschil met de oudere chip is met een procentje of vijftien niet wereldschokkend.

Cinebench 10, OpenGL
Laptop (gpu)	Score (hoger is beter)
HP dv2, (HD 3410)	********** 1841
Samsung X125 (HD 4225)	******** 1524
Asus UX30 (GMA 4500MHD)	*** 642
Eee PC 1008P (GMA 3150)	** 288

De OpenGL-test bevestigt ons vermoeden over de snelheid van de gpu. De HD 4225 blijkt trager te zijn dan de oudere HD3410, die hoger geklokt is en over dedicated videogeheugen beschikt. De type-aanduidingen doen wel anders vermoeden en het is jammer dat videofabrikanten hier niet duidelijker in zijn. De igp's van Intel blijven overigens heel ver achter.

wPrime, 32M
Type laptop + cpu	Tijd in seconden (lager is beter)
Samsung X125 (Neo K125, 1,7GHz)	******** 96
HP dv2, (Neo MV-40, 1,6GHz)	******** 102
Asus UX30 (C2S U3500, 1,4GHz)	********* 110
Eee PC 1008P (N450, 1,66GHz)	********** 121

Waar de K125 bij de Cinebench-test de ulv-chip van Intel nog moest voorlaten, zijn de rollen bij wPrime omgedraaid. In deze test, waarbij de vierkantswortels van de getallen 1 tot 32 miljoen getrokken worden, zet de AMD traditioneel zijn beste beentje voor. Ook de tragere Neo MV-40 weet Intels U3500 voor te blijven.

Samsung X125

Battery Eater - Classic
Tijd in minuten (hoger is beter)
Eee PC 1008P	********** 164
Asus UX30	******* 109
HP dv2	****** 103
Samsung X125	***** 85

We merkten eerder al op dat het Nile-platform niet zo zuinig is als de concurrerende chips van Intel, en dat dit mogelijk een effect zou kunnen hebben op de accuduur. We hebben de Battery Eater-benchmark gebruikt om de accu zo snel mogelijk leeg te trekken. In de Classic-stand, waarbij alle onderdelen van de notebook belast worden, hield de X125 het maar een schamele 85 minuten vol. Zelfs de HP dv2 wist het langer vol te houden, terwijl de cpu in die notebook meer stroom verbruikt dan de K125 in de Samsung. De 4000mAh-accu is voor deze hardwarecombinatie duidelijk aan de krappe kant.

Battery Eater - Reader
Tijd in minuten (hoger is beter)
HP dv2	********** 209
Samsung X125	******** 166

Als we de Reader-test van Battery Eater draaien, blijven de verhoudingen hetzelfde. In deze stand staat een tekstdocument open waar af en toe doorheen gescrold wordt. Het energieschema staat op 'Gebalanceerd', en de helderheid van het scherm is vastgezet op 50 procent. Deze test geeft doorgaans een betere indruk van de prestaties tijdens normaal gebruik, maar ook hier weet de X125 met een resultaat van minder dan drie uur geen hoge ogen te gooien.

Waar het een aantal jaar terug nog normaal was dat een notebook na 2,5 uur mobiel werken de geest gaf, zijn mensen tegenwoordig toch echt meer gewend. Er liggen genoeg modellen in de schappen die tussen 6 en 10 uur werktijd bieden en de keuze van Samsung om de X125 niet met een krachtiger accu uit te rusten, is volgens ons dan ook een verkeerde. Samsung heeft ons desgevraagd laten weten dat er in de toekomst mogelijk een grotere accu uitkomt, die de werktijd zou moeten verdubbelen. Een introductiedatum of een prijs kon het bedrijf nog niet geven.

Conclusie

AMD heeft met het Nile-platform nog geen echte concurrent voor de ulv-chips van Intel in huis. De K125-cpu kan prima meekomen met de Core 2 Solo U3500, maar heeft daar wel een hogere kloksnelheid en meer energie voor nodig. Daar komt nog bij dat Intel onlangs weer een nieuwe lijn ulv-chips heeft uitgebracht, die op de Core i-processors zijn gebaseerd en die krachtiger zijn dan hun voorgangers. Een pluspunt voor AMD is dat zijn grafische chips die van Intel ver achter zich laten. We zijn erg benieuwd naar de aankomende Fusion-apu's van AMD - misschien dat het bedrijf daarmee eindelijk Intel kan aftroeven.

Toch kunnen we Samsungs keuze om naast compacte notebooks met Intel-chips ook varianten met AMD-hardware uit te brengen alleen maar toejuichen. Hoewel de benchmarks uitwijzen dat de X125 niet op alle fronten even goed presteert, heeft de notebook nog steeds veel te bieden.

De X125 is, ook dichtgeklapt, mooi om naar te kijken en bevat alle functionaliteit die je van een moderne compacte notebook mag verwachten. Daarbij vallen de kwaliteit van het scherm en de degelijkheid van het toetsenbord op, al vergt de indeling van die laatste wel enige gewenning. Met features als ChargableUSB, Battery Life Extender, Easy Content Sharing en Fast Boot onderscheidt de X125 zich van de concurrentie.

Mensen die het maximale voor hun geld willen op het gebied van processorkracht en accuduur en minder om grafische kracht geven, kunnen misschien beter kijken naar alternatieven met Intel-hardware, zoals de MSI Wind U200. Wie niet van plan is om lang buiten bereik van een stopcontact te werken of wie meer geeft om design en de bovengenoemde software, heeft aan de X125 een goede machine.