Door Jelle Stuip

Redacteur

ThinkPad krijgt Snapdragon-accuduur

Lenovo T14s Gen 6 Review

25-01-2025 • 06:00

110

Multipage-opmaak

Uiterlijk en aansluitingen

Samengevat

De T14s is een lichte (1,27kg) zakelijke 14"-laptop uit de ThinkPad-serie. Deze versie heeft een Snapdragon-processor, die in de meeste gevallen vlot is, maar bij sommige volledige belastingen kan throttlen. De accuduur is met twintig uur tijdens browsen uitstekend. Het ips-scherm is van vrij goede kwaliteit, maar voor bijna 2000 euro mag de gemiddelde consument meer verwachten. Voor de doelgroep, zakelijke gebruikers, is de ThinkPad niet te hoog geprijsd. Of de T14s een succes wordt binnen een zakelijke omgeving, zal er vooral vanaf hangen in hoeverre gebruikte software goed samenwerkt met de Qualcomm-processor

(In) de doos

De ThinkPad T14s wordt geleverd in een ongebleekt kartonnen doos. De binnenverpakking is gemaakt van karton en papier. De laptop wordt geleverd met een 65W-lader met USB-C-aansluiting. De lader ondersteunt spanningen van 5, 9, 15 en 20 volt.

Lenovo stelt een eigen analyse (EN) beschikbaar van de uitstoot die het apparaat genereert tijdens zijn levensduur.

Zakelijke laptops bespreken we niet zo vaak op Tweakers, maar in dit geval maken we een uitzondering voor de Lenovo ThinkPad T14s. Dat doen we omdat er een Snapdragon X-processor in zit en dat kom je in de conservatieve zakelijke laptopmarkt niet vaak tegen. Kijk maar naar de manier waarop Microsoft dat aanpakt: de Surface Pro 11 heeft een Snapdragon X-processor en is daarom specifiek op consumenten gericht. Wil je een zakelijke Surface Pro? Dan moet je de Pro 10 kopen met x86-processor. Als de maker van het besturingssysteem al niet het vertrouwen heeft dat Arm-chips geschikt zijn voor de zakelijke markt, waarom zou je als systeembeheerder er dan wel voor kiezen? We bekijken het in deze review.

We beginnen met het uiterlijk van de T14s en iedereen die wel eens een ThinkPad-laptop heeft gezien, zal hem herkennen als lid van die familie. De behuizing is zwart met het ThinkPad-logo op de A- en C-cover. Het toetsenbord heeft de toetsen met duidelijke kuiltjes op de keycaps en tussen de G-, H- en B-toetsen prijkt de knalrode trackpoint. Dat laatste is trouwens niet meer gegarandeerd op ThinkPads, maar op de T14s zit hij nog gewoon.

Lenovo ThinkPad T14s Gen6Lenovo ThinkPad T14s Gen6

Lenovo ThinkPad T14s Gen6Deze T14s heeft als achtervoegsel Gen 6. Hij lijkt als twee druppels water op Gen 5, maar die was nog niet met een Snapdragon-processor te krijgen. Zoals je uit de naam kunt opmaken heeft de laptop een 14-inchscherm. Voor een laptop van dat formaat is hij behoorlijk licht: 1,27 kilogram. Lenovo bereikt dat door de behuizing deels te maken van plastic dat met koolstofvezel versterkt is. Koolstofvezel is licht en dat draagt bij aan het lage gewicht. De onderkant van de behuizing is wel 'gewoon' van aluminium gemaakt. Toch merk je dat er opofferingen zijn gedaan om het gewicht laag te houden, want de behuizing heeft wel wat flex. Je kunt als de laptop op tafel staat bijvoorbeeld de linker- of rechterhoek van de behuizing vastpakken en een beetje oplichten, waarbij de behuizing dus meebuigt. Het voelt niet aan alsof je de laptop daarmee beschadigt, maar eerder alsof het gemaakt is om een beetje mee te buigen, zodat het niet breekt.

Toetsenbord, touchpad en aansluitingen

De T14s heeft een echt ThinkPad-toetsenbord, wat wil zeggen dat de keycaps van een kuiltje voorzien zijn en dat de toetsen veel travel hebben. Ze komen mooi gedempt neer en geven een duidelijk gevoel. Dat geldt ook voor de trackpoint en de knop onder de touchpad.

Lenovo ThinkPad T14s Gen6Lenovo ThinkPad T14s Gen6

Aan de rechterkant van het toetsenbord zit de aan-uitknop met daarin een vingerafdrukscanner verwerkt. Dat is niet de enige manier om biometrisch in te loggen, want je kunt daarvoor ook de 1080p-camera gebruiken. De camera geeft mooi scherp beeld tijdens videobellen, mits er genoeg licht is. Aan weerszijden van het toetsenbord zitten speakers die omhoog gericht zijn, wat op zich voor het voeren van (video)gesprekken de voorkeur heeft boven speakers die onder op de laptop zitten. Ondanks die plaatsing is de geluidskwaliteit echter niet fantastisch: de speakers klinken nogal schel.

De laptop is verder voorzien van twee gewone USB-poorten met 5Gbit/s-snelheid aan de rechterzijde en twee USB4-poorten aan de linkerkant. De HDMI-aansluiting ondersteunt maximaal 4k-resolutie bij 60Hz en er is nog een jackaansluiting aanwezig. Als je de T14s met 5G laat uitrusten, zit er ook een slot voor een nanosimkaart in de behuizing.

Specificaties en benchmarks

De ThinkPad T14s is te bestellen met een Snapdragon X Plus- of X Elite-processor en 16, 32 of 64GB werkgeheugen. Verder heb je de optie voor een ips-paneel met of zonder touchscreen of een oledscherm met hogere resolutie. De ssd is 256GB, 512GB of 1TB groot.

Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 21N10008MH
Processor Qualcomm Snapdragon X Elite X1E-78-100
Cores/threads 12/12
Gpu Qualcomm Adreno X1
Werkgeheugen 32GB Lpddr5-8448
Ssd Samsung PM9C1a 1TB
Wifi Qualcomm FastConnect 7800 Wi-Fi 7
Scherm 1920x1200, lcd, ips
Schermpaneel Lenovo NE140WUM-N6G
Accu 58Wh
Besturingssysteem Windows 11 Pro

De T14s die wij hebben getest heeft de bovenstaande configuratie.

Lenovo ThinkPad T14s Gen6

De Qualcomm-processor werkt alleen met Lpddr5-geheugen, dus het is van belang om bij aanschaf de juiste keuze te maken, want achteraf upgraden is er niet bij. De ssd is een vrij exotisch 42mm lang exemplaar en is eventueel wel te upgraden. Je kunt de laptop ook met 5G-modem krijgen. Als je daar niet voor kiest, kun je de modem niet makkelijk achteraf inbouwen; in dat geval wordt het M.2-slot, waarvoor links van de ventilator ruimte is, ook weggelaten.

Benchmarks

In de snelste uitvoering is de T14s voorzien van de instap-X Elite, de X1E-78-100, met twaalf cores en een kloksnelheid van 3,4GHz. Dat is een processor die we al veel vaker tegengekomen zijn.

  • Cinebench 24 Multi
  • Cinebench 24 Single
Cinebench 24 Multi
Laptop Cpu/soc Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
ASUS TUF Gaming A14 Ryzen AI 9 HX 370
1.170
Samsung Galaxy Book4 Edge SD X Elite X1E-84-100
971
HP OmniBook X 14-fe0100nd SD X Elite X1E-78-100
862
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb Ryzen AI 9 365
851
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite SD X Elite X1E-80-100
847
Medion Sprchrgd 14 S30 SD X Elite X1E-78-100
835
Microsoft Surface Laptop 7 SD X Elite X1E-80-100
820
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 SD X Elite X1E-78-100
814
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP Ci7-13700H
793
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus SD X Plus X1P-64-100
760
Framework Laptop 13 Ryzen 7 7840U
638
ASUS ZenBook Duo CU9 185H
618
ASUS Zenbook S 14 CU7 258V
603
Apple MacBook Air 2024 13" M3 (8/10) M3 8-core
581
ASUS ProArt PZ13 SD X Plus X1P-42-100
558
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z Ryzen 7 5700U
548
Cinebench 24 Single
Laptop Cpu/soc Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
Apple MacBook Air 2024 13" M3 (8/10) M3 8-core
141
Samsung Galaxy Book4 Edge SD X Elite X1E-84-100
127
ASUS Zenbook S 14 CU7 258V
121
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite SD X Elite X1E-80-100
120
Microsoft Surface Laptop 7 SD X Elite X1E-80-100
117
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb Ryzen AI 9 365
115
ASUS TUF Gaming A14 Ryzen AI 9 HX 370
115
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP Ci7-13700H
111
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus SD X Plus X1P-64-100
108
Medion Sprchrgd 14 S30 SD X Elite X1E-78-100
108
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 SD X Elite X1E-78-100
107
ASUS ProArt PZ13 SD X Plus X1P-42-100
106
ASUS ZenBook Duo CU9 185H
106
HP OmniBook X 14-fe0100nd SD X Elite X1E-78-100
101
Framework Laptop 13 Ryzen 7 7840U
98
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z Ryzen 7 5700U
72

Die chip is dankzij zijn twaalf cores lekker vlot en presteert het best als hem ook native Arm-code gevoerd wordt. Van de meestgebruikte software zoals browsers en streamingdiensten is een Arm-versie beschikbaar. Bovendien is de emulatie van x86-code goed. In eerdere benchmarks bleek het emuleren een procent of veertig aan snelheid te kosten. In Cinebench 24, dat wél native draait, presteert de T14s redelijk goed, maar er zijn laptops met dezelfde processor die het beter doen.

  • 3DMark Night Raid
  • 3DMark Night Raid - Graphics
  • 3DMark Night Raid - Cpu
3DMark Night Raid
Laptop Cpu/soc Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
ASUS TUF Gaming A14 Ryzen AI 9 HX 370
54.239
ASUS Zenbook S 14 CU7 258V
35.523
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb Ryzen AI 9 365
32.303
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 SD X Elite X1E-78-100
28.092
ASUS ZenBook Duo CU9 185H
28.073
Samsung Galaxy Book4 Edge SD X Elite X1E-84-100
27.438
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus SD X Plus X1P-64-100
26.933
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite SD X Elite X1E-80-100
26.801
Medion Sprchrgd 14 S30 SD X Elite X1E-78-100
26.723
Microsoft Surface Laptop 7 SD X Elite X1E-80-100
26.532
Framework Laptop 13 Ryzen 7 7840U
26.365
HP OmniBook X 14-fe0100nd SD X Elite X1E-78-100
24.161
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP Ci7-13700H
21.565
ASUS ProArt PZ13 SD X Plus X1P-42-100
16.060
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z Ryzen 7 5700U
14.652
3DMark Night Raid - Graphics
Laptop Cpu/soc Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
ASUS TUF Gaming A14 Ryzen AI 9 HX 370
86.931
ASUS Zenbook S 14 CU7 258V
46.361
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb Ryzen AI 9 365
40.683
ASUS ZenBook Duo CU9 185H
35.844
Framework Laptop 13 Ryzen 7 7840U
31.964
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 SD X Elite X1E-78-100
31.076
Samsung Galaxy Book4 Edge SD X Elite X1E-84-100
30.796
Medion Sprchrgd 14 S30 SD X Elite X1E-78-100
29.563
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite SD X Elite X1E-80-100
29.486
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus SD X Plus X1P-64-100
29.456
Microsoft Surface Laptop 7 SD X Elite X1E-80-100
29.364
HP OmniBook X 14-fe0100nd SD X Elite X1E-78-100
26.646
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP Ci7-13700H
23.862
ASUS ProArt PZ13 SD X Plus X1P-42-100
15.935
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z Ryzen 7 5700U
15.462
3DMark Night Raid - CPU
Laptop Cpu/soc Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 SD X Elite X1E-78-100
18.193
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus SD X Plus X1P-64-100
18.134
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite SD X Elite X1E-80-100
17.680
ASUS TUF Gaming A14 Ryzen AI 9 HX 370
17.323
Medion Sprchrgd 14 S30 SD X Elite X1E-78-100
17.304
Microsoft Surface Laptop 7 SD X Elite X1E-80-100
17.157
Samsung Galaxy Book4 Edge SD X Elite X1E-84-100
16.961
ASUS ProArt PZ13 SD X Plus X1P-42-100
16.809
HP OmniBook X 14-fe0100nd SD X Elite X1E-78-100
15.808
ASUS Zenbook S 14 CU7 258V
15.281
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb Ryzen AI 9 365
14.906
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP Ci7-13700H
13.954
Framework Laptop 13 Ryzen 7 7840U
13.232
ASUS ZenBook Duo CU9 185H
12.598
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z Ryzen 7 5700U
11.299

Het is opvallend dat de T14s in Cinebench niet de snelste laptops met X1E-78-100-processor is, want in 3DMark is hij dat wel. Blijkbaar is de belasting van de processor zodanig anders, dat het voor een flink verschil zorgt.

  • Geekbench 6 - Single
  • Geekbench 6 - Multi
Geekbench 6 - Single
Laptop Cpu/soc Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
Apple MacBook Air 2024 13" M3 (8/10) M3 8-core
3.109
Samsung Galaxy Book4 Edge SD X Elite X1E-84-100
2.923
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite SD X Elite X1E-80-100
2.837
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb Ryzen AI 9 365
2.820
ASUS TUF Gaming A14 Ryzen AI 9 HX 370
2.785
ASUS Zenbook S 14 CU7 258V
2.778
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP Ci7-13700H
2.632
ASUS ZenBook Duo CU9 185H
2.482
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 SD X Elite X1E-78-100
2.453
Medion Sprchrgd 14 S30 SD X Elite X1E-78-100
2.444
ASUS ProArt PZ13 SD X Plus X1P-42-100
2.437
Framework Laptop 13 Ryzen 7 7840U
2.436
HP OmniBook X 14-fe0100nd SD X Elite X1E-78-100
2.379
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus SD X Plus X1P-64-100
2.326
Microsoft Surface Laptop 7 SD X Elite X1E-80-100
1.702
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z Ryzen 7 5700U
1.574
Geekbench 6 - Multi
Laptop Cpu/soc Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
Samsung Galaxy Book4 Edge SD X Elite X1E-84-100
15.329
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 SD X Elite X1E-78-100
14.484
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite SD X Elite X1E-80-100
14.479
Medion Sprchrgd 14 S30 SD X Elite X1E-78-100
14.386
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb Ryzen AI 9 365
14.117
ASUS TUF Gaming A14 Ryzen AI 9 HX 370
13.285
ASUS ZenBook Duo CU9 185H
13.225
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP Ci7-13700H
13.156
HP OmniBook X 14-fe0100nd SD X Elite X1E-78-100
13.047
Microsoft Surface Laptop 7 SD X Elite X1E-80-100
12.799
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus SD X Plus X1P-64-100
12.379
Apple MacBook Air 2024 13" M3 (8/10) M3 8-core
11.629
ASUS ProArt PZ13 SD X Plus X1P-42-100
11.380
ASUS Zenbook S 14 CU7 258V
11.183
Framework Laptop 13 Ryzen 7 7840U
10.566
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z Ryzen 7 5700U
7.231

Ook in Geekbench is de T14s een van de snelste laptops met Snapdragon X Elite-processor. In de Single-test loopt hij achter op de Surface Pro 11 en de Galaxy Book4 Edge, maar dat is logisch. Die twee laptops hebben een snellere X Elite-processor met een hogere turboklokfrequentie. Als alle cores belast worden in de Multi-test, is de T14s weer de snelste.

In Blender kijken we in hoeverre een processor last heeft van throttling. Blender gebruik je voor rendering en is vergelijkbaar met Cinebench. Hier zie je dat het lijntje van de ThinkPad een golfpatroon maakt. Oftewel: hij heeft iets last van throttling, waardoor de rendertijd van een afbeelding omhoog gaat. Daarna koelt de processor af en kan de kloksnelheid omhoog, wat voor een kortere rendertijd zorgt. Waarschijnlijk komt die throttling alleen voor bij rendertaken, omdat dergelijke software goed schaalt over alle cores. Met andere woorden: tijdens Cinebench staan alle twaalf de cores te stampen, maar dat geldt niet voor 3DMark of Geekbench. Tijdens je dagelijkse werkzaamheden zul je bij deze laptop dan ook hoogstwaarschijnlijk geen last van throttling krijgen.

Scherm, geluidsproductie en accuduur

Lenovo voorziet de ThinkPad T14s van een gewone lcd met een doorsnee resolutie. Het 14"-paneel biedt 1920x1200 pixels, een gespecificeerde helderheid van 400cd/m² en een refreshrate van 60Hz. Als je kijkt naar de prijs van een euro of 1900 is dat een beetje karig. Er zijn al laptops van een euro of 800 met een hogere resolutie of een oledscherm. Daarbij zijn twee kanttekeningen te maken. Om te beginnen zijn zakelijke laptops zoals de ThinkPad met dezelfde specificaties toch al wat duurder dan consumentenmodellen. Daarnaast heeft de keuze voor lcd ook zijn voordelen. Lcd-schermen zijn in veel gevallen zuiniger dan oledschermen, zeker als je veel lichtgekleurde elementen in beeld hebt zoals een spreadsheet. De relatief lage resolutie helpt daarbij ook en bovendien kunnen lcd's niet inbranden zoals oledschermen. Optioneel verkoopt Lenovo de T14s overigens wel met een oledscherm met een resolutie van 2880x1800 pixels.

Op basis van de specificaties verwachten we dus niet veel bijzonders van het scherm, maar uiteraard checken we de weergave met behulp van een colorimeter en Portrait Displays' Calman Color Calibration-software.

  • Helderheid wit
  • Contrast
  • Gemiddelde gedetailleerde-kleurafwijking
Helderheid wit
Tablet Resolutie Schermdiagonaal Gemiddelde helderheid in cd/m² (hoger is beter)
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus 2880x1920 13"
590
Microsoft Surface Laptop 7 2304x1536 13,8"
570
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite 2880x1920 13"
560
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP 2560x1600 14"
547
Apple MacBook Air 2024 13" M3 (8/10) 2560x1664 13,6"
515
Lenovo Yoga Slim 7 2944x1840 14,5"
475
ASUS TUF Gaming A14 2560x1600 14"
432
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 1920x1200 14"
420
Medion Sprchrgd 14 S30 2880x1800 14"
407
ASUS ZenBook Duo 2880x1800 14"
399
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb 2240x1400 14"
394
ASUS ProArt PZ13 2880x1800 13,3"
376
Samsung Galaxy Book4 Edge 2880x1800 16"
372
ASUS Vivobook S 15 S5507QA-MA006W 2880x1620 15,6"
371
ASUS Zenbook S 14 2880x1800 14"
367
HP OmniBook X 14-fe0100nd 2240x1400 14"
282
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z 1920x1080 14"
235
Contrast
Laptop Resolutie Schermdiagonaal Gemiddelde contrast in verhouding (hoger is beter)
Microsoft Surface Laptop 7 2304x1536 13,8"
2596:1
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus 2880x1920 13"
2153:1
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 1920x1200 14"
1743:1
HP OmniBook X 14-fe0100nd 2240x1400 14"
1651:1
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb 2240x1400 14"
1575:1
Apple MacBook Air 2024 13" M3 (8/10) 2560x1664 13,6"
1398:1
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP 2560x1600 14"
1397:1
Medion Sprchrgd 14 S30 2880x1800 14"
1239:1
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z 1920x1080 14"
1238:1
ASUS TUF Gaming A14 2560x1600 14"
1099:1
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite 2880x1920 13"
0:1
Gemiddelde gedetailleerde-kleurafwijking
Laptop Resolutie Schermdiagonaal Gemiddelde kleurafwijking in ΔE2000 (lager is beter)
ASUS Vivobook S 15 S5507QA-MA006W 2880x1620 15,6"
0,87
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite 2880x1920 13"
0,91
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb 2240x1400 14"
1,10
Microsoft Surface Laptop 7 2304x1536 13,8"
1,28
Lenovo Yoga Slim 7 2944x1840 14,5"
1,45
ASUS ZenBook Duo 2880x1800 14"
1,66
ASUS Zenbook S 14 2880x1800 14"
1,81
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus 2880x1920 13"
2,08
Samsung Galaxy Book4 Edge 2880x1800 16"
2,21
Medion Sprchrgd 14 S30 2880x1800 14"
2,23
ASUS TUF Gaming A14 2560x1600 14"
2,59
HP OmniBook X 14-fe0100nd 2240x1400 14"
2,82
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 1920x1200 14"
2,96
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP 2560x1600 14"
2,99
Apple MacBook Air 2024 13" M3 (8/10) 2560x1664 13,6"
3,30
ASUS ProArt PZ13 2880x1800 13,3"
4,61
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z 1920x1080 14"
7,18

De prestaties van het scherm zijn gewoon goed te noemen. De helderheid van iets meer dan 400cd/m² is prima voor gebruik binnenshuis en het contrast van 1750:1 is netjes. Het is echter duidelijk dat de nadruk bij deze laptop niet op het scherm ligt. Het paneel kan alleen de sRGB-gamut weergeven en is gewoon goed gekalibreerd, maar is op dit vlak ook geen uitblinker. Wil je meer en preciezere kleuren zien, bijvoorbeeld omdat je foto's of video's op het laptopscherm wilt bewerken, dan kun je de T14s beter overslaan.

Geluidsproductie

De ThinkPad T14s heeft een enkele ventilator aan boord om de Elite X-processor te koelen. Tijdens dagelijks gebruik hoor je die ventilator nauwelijks. We meten de geluidsproductie met behulp van een Larson Davis 831C-geluidsmeter met een 378A04-microfoon die is voorzien van een voorversterker. De microfoon heeft een noisefloor van 5,5dB(A). Door onvermijdelijk omgevingsgeluid is de noisefloor van onze geluidarme ruimte ongeveer 10dB(A). Als we een veilige marge nemen, kunnen we vanaf 12dB(A) consistente metingen uitvoeren. We meten de geluidsdruk op 50cm afstand, onder een hoek van 45 graden. We testen in drie scenario's: WebXPRT simuleert webbrowsen, PCMark 10 is representatief voor wat zwaarder desktopgebruik en Blender is een zware multithreaded workload voor de cpu. We meten de geluidsdruk over de periode die iedere test duurt en drukken het resultaat uit in een gemiddelde, LAeq, in dB.

  • WebXPRT 3 - LAeq
  • PCMark 10 Express - LAeq
  • Blender - LAeq
WebXPRT 3 - LAeq
Laptop Cpu/soc Gemiddelde geluidsdruk in dB (lager is beter)
Samsung Galaxy Book4 Edge SD X Elite X1E-84-100
12,0
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 SD X Elite X1E-78-100
12,0
ASUS ProArt PZ13 SD X Plus X1P-42-100
12,0
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb Ryzen AI 9 365
12,0
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus SD X Plus X1P-64-100
12,0
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite SD X Elite X1E-80-100
12,0
Medion Sprchrgd 14 S30 SD X Elite X1E-78-100
12,0
HP OmniBook X 14-fe0100nd SD X Elite X1E-78-100
12,0
Microsoft Surface Laptop 7 SD X Elite X1E-80-100
12,5
ASUS ZenBook Duo CU9 185H
14,0
Framework Laptop 13 Ryzen 7 7840U
14,1
Lenovo Yoga Slim 7 SD X Elite X1E-78-100
14,2
ASUS Vivobook S 15 S5507QA-MA006W SD X Elite X1E-78-100
17,1
ASUS Zenbook S 14 CU7 258V
17,8
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP Ci7-13700H
20,4
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z Ryzen 7 5700U
21,9
ASUS TUF Gaming A14 Ryzen AI 9 HX 370
23,1
PCMark 10 Express - LAeq
Laptop Cpu/soc Gemiddelde geluidsdruk in dB (lager is beter)
ASUS ProArt PZ13 SD X Plus X1P-42-100
12,0
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus SD X Plus X1P-64-100
12,0
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite SD X Elite X1E-80-100
12,0
Microsoft Surface Laptop 7 SD X Elite X1E-80-100
12,1
ASUS ZenBook Duo CU9 185H
14,0
HP OmniBook X 14-fe0100nd SD X Elite X1E-78-100
17,9
ASUS Vivobook S 15 S5507QA-MA006W SD X Elite X1E-78-100
18,0
Medion Sprchrgd 14 S30 SD X Elite X1E-78-100
20,2
Samsung Galaxy Book4 Edge SD X Elite X1E-84-100
20,9
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb Ryzen AI 9 365
21,0
ASUS Zenbook S 14 CU7 258V
21,9
Lenovo Yoga Slim 7 SD X Elite X1E-78-100
22,9
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 SD X Elite X1E-78-100
24,9
ASUS TUF Gaming A14 Ryzen AI 9 HX 370
29,3
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z Ryzen 7 5700U
31,1
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP Ci7-13700H
32,6
Framework Laptop 13 Ryzen 7 7840U
33,5
Blender - LAeq
Laptop Cpu/soc Gemiddelde geluidsdruk in dB (lager is beter)
ASUS Zenbook S 14 CU7 258V
27,5
Microsoft Surface Laptop 7 SD X Elite X1E-80-100
28,7
ASUS ProArt PZ13 SD X Plus X1P-42-100
29,5
HP OmniBook X 14-fe0100nd SD X Elite X1E-78-100
30,9
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb Ryzen AI 9 365
31,2
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus SD X Plus X1P-64-100
34,9
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite SD X Elite X1E-80-100
34,9
Samsung Galaxy Book4 Edge SD X Elite X1E-84-100
35,9
ASUS TUF Gaming A14 Ryzen AI 9 HX 370
36,4
Medion Sprchrgd 14 S30 SD X Elite X1E-78-100
36,8
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 SD X Elite X1E-78-100
37,3
Lenovo Yoga Slim 7 SD X Elite X1E-78-100
37,6
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z Ryzen 7 5700U
39,1
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP Ci7-13700H
40,5
ASUS ZenBook Duo CU9 185H
42,8
Framework Laptop 13 Ryzen 7 7840U
43,8
ASUS Vivobook S 15 S5507QA-MA006W SD X Elite X1E-78-100
46,6

Tijdens browsen zie je de ventilator niet boven de noisefloor van de testruimte uit komen, wat vrijwel zeker wil zeggen dat hij stilstaat. Dat verandert al gauw als je wat zwaardere software draait, wat we met PCMark 10 Express simuleren. Veel laptops met Snapdragon-processor zijn in dat scenario stiller dan de ThinkPad. Als je voluit gaat renderen met behulp van Blender hoort de ThinkPad ook bij de luidruchtigere laptops.

Accutest

  • Accutest browsen
  • PCMark 10 - Accu - Tijd
  • PCMark 10 - Accu - Digital
  • PCMark 10 Accu Essentials
  • PCMark 10 Accu Productivity
  • Relatieve prestaties op accu
Accutest browsen 2013 (180cd/m²)
Laptop Accucapaciteit (Wh) Gemiddelde tijd in uren en minuten (hoger is beter)
HP OmniBook X 14-fe0100nd 59Wh
19u58m
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 58Wh
19u53m
Microsoft Surface Laptop 7 54Wh
16u33m
Apple MacBook Air 2024 13" M3 (8/10) 52,6Wh
15u29m
ASUS Zenbook S 14 72Wh
12u45m
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus 48Wh
12u11m
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb 68Wh
12u8m
Framework Laptop 13 61Wh
11u56m
ASUS ZenBook Duo 75Wh
11u46m
Samsung Galaxy Book4 Edge 61,8Wh
11u43m
Medion Sprchrgd 14 S30 65Wh
11u25m
ASUS ProArt PZ13 70Wh
10u26m
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite 53Wh
10u26m
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z 48Wh
9u26m
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP 56Wh
9u20m
ASUS TUF Gaming A14 73Wh
8u30m
PCMark 10 - Accu - Tijd
Laptop Accucapaciteit (Wh) Gemiddelde accuduur in uren en minuten (hoger is beter)
Lenovo Yoga Slim 7 70Wh
11u16m
ASUS Vivobook S 15 S5507QA-MA006W 70Wh
8u21m
ASUS Zenbook S 14 72Wh
8u1m
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP 56Wh
6u18m
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 58Wh
6u2m
Framework Laptop 13 61Wh
6u
HP OmniBook X 14-fe0100nd 59Wh
5u54m
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb 68Wh
5u38m
ASUS ZenBook Duo 75Wh
5u32m
Microsoft Surface Laptop 7 54Wh
5u16m
ASUS ProArt PZ13 70Wh
4u52m
Samsung Galaxy Book4 Edge 61,8Wh
4u48m
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus 48Wh
4u44m
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite 53Wh
4u35m
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z 48Wh
4u8m
ASUS TUF Gaming A14 73Wh
3u50m
Medion Sprchrgd 14 S30 65Wh
0s
PCMark 10 - Accu - Digital
Laptop Accucapaciteit (Wh) Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb 68Wh
7.541
ASUS Zenbook S 14 72Wh
6.572
Framework Laptop 13 61Wh
6.467
ASUS ZenBook Duo 75Wh
6.209
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite 53Wh
5.732
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 58Wh
5.722
Samsung Galaxy Book4 Edge 61,8Wh
5.558
Microsoft Surface Laptop 7 54Wh
5.068
ASUS TUF Gaming A14 73Wh
4.877
HP OmniBook X 14-fe0100nd 59Wh
4.872
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus 48Wh
4.858
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP 56Wh
4.727
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z 48Wh
4.338
ASUS ProArt PZ13 70Wh
3.894
ASUS Vivobook S 15 S5507QA-MA006W 70Wh
3.788
Lenovo Yoga Slim 7 70Wh
2.885
Medion Sprchrgd 14 S30 65Wh
0
PCMark 10 Accu Essentials
Laptop Accucapaciteit (Wh) Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb 68Wh
8.310
Framework Laptop 13 61Wh
7.804
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 58Wh
7.672
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP 56Wh
7.310
Samsung Galaxy Book4 Edge 61,8Wh
7.216
ASUS ProArt PZ13 70Wh
7.200
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z 48Wh
6.850
ASUS ZenBook Duo 75Wh
6.848
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite 53Wh
6.520
HP OmniBook X 14-fe0100nd 59Wh
6.519
ASUS Zenbook S 14 72Wh
6.468
Microsoft Surface Laptop 7 54Wh
5.871
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus 48Wh
5.562
ASUS Vivobook S 15 S5507QA-MA006W 70Wh
4.913
ASUS TUF Gaming A14 73Wh
4.537
Lenovo Yoga Slim 7 70Wh
3.294
Medion Sprchrgd 14 S30 65Wh
0
PCMark 10 Accu Productivity
Laptop Accucapaciteit (Wh) Gemiddelde score in punten (hoger is beter)
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb 68Wh
7.791
Framework Laptop 13 61Wh
6.418
ASUS TUF Gaming A14 73Wh
5.997
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z 48Wh
5.777
ASUS ZenBook Duo 75Wh
5.080
ASUS ProArt PZ13 70Wh
4.658
ASUS Zenbook S 14 72Wh
4.593
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 58Wh
4.552
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite 53Wh
4.339
Samsung Galaxy Book4 Edge 61,8Wh
4.259
HP OmniBook X 14-fe0100nd 59Wh
4.039
Microsoft Surface Laptop 7 54Wh
3.544
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP 56Wh
3.460
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus 48Wh
3.421
ASUS Vivobook S 15 S5507QA-MA006W 70Wh
2.586
Lenovo Yoga Slim 7 70Wh
1.679
Medion Sprchrgd 14 S30 65Wh
0
Relatieve prestaties op accu
Laptop Accucapaciteit (Wh) Gemiddelde score in % (hoger is beter)
ASUS ProArt PZ13 70Wh
90,1
Lenovo ThinkPad T14s Gen 6 58Wh
86,9
Samsung Galaxy Book4 Edge 61,8Wh
80,5
HP OmniBook X 14-fe0100nd 59Wh
78,5
Microsoft Surface Pro 11 SD X Elite 53Wh
78,3
Acer Swift 3 SF314-43-R68Z 48Wh
74,4
HP OmniBook Ultra 14-fd0101nb 68Wh
72,2
Microsoft Surface Pro 11 SD X Plus 48Wh
69,9
Framework Laptop 13 61Wh
69,6
Microsoft Surface Laptop 7 54Wh
68,4
ASUS ZenBook Duo 75Wh
65,1
Acer Swift 14 SF14-71T-71CP 56Wh
58,9
ASUS Zenbook S 14 72Wh
57,7
ASUS TUF Gaming A14 73Wh
45,1

Hierboven ging het al even over de niet bijzondere lcd die Lenovo in de T14s gemonteerd heeft en het voordeel dat een dergelijk paneel biedt voor de accuduur. Samen met de Snapdragon X-processor, die in eerdere laptops al zuinig bleek te zijn, resulteert dat voor de T14s in een uitstekende accuduur in de browsetest: bijna twintig uur en de op een na hoogste score in deze test. De hoogste werd gehaald door de HP OmniBook X met eveneens een Snapdragon X-processor.

In PCMark komt de T14s tot 'slechts' zes uur, een stuk minder dan de Yoga Slim 7 bijvoorbeeld. Als je kijkt naar de relatieve prestaties is dat weer te verklaren, want bij het werken op de accu behaalt de ThinkPad 90 procent van de prestaties in vergelijking met dezelfde test waarbij de stroomadapter is aangesloten. Bij veel laptops liggen de prestaties in dat geval aanmerkelijk lager.

Conclusie

De ThinkPad T14s is Lenovo's eerste en op dit moment enige zakelijke laptop die voorzien is van een Snapdragon X-processor. Dat je die chip bij consumentenhardware vaker tegenkomt is logisch, want de zakelijke laptopwereld is wat conservatiever. Voor bedrijven is het belangrijk dat software gewoon werkt en datzelfde geldt voor de tools om de laptops op afstand te beheren. In sommige bedrijfsomgevingen wordt er daarom standaard voor een laptop met Intel vPro gekozen en een Qualcomm-processor zorgt alleen maar voor potentiële incompatibiliteit.

Overstappen van x86- naar Arm-hardware en kijken waar het schip strandt kun je als consument nog doen, maar is voor de meeste bedrijven geen optie. Anderzijds: er zijn op dit moment ongetwijfeld systeembeheerders aan het spelen met Arm-laptops om te zien wat de mogelijkheden zijn, want de T14s laat zien dat de Snapdragon X-processor genoeg voordelen biedt.

Het grootste voordeel is onmiskenbaar de uitstekende accuduur. Twintig uur browsen is in onze test in ieder geval een topprestatie. Daarnaast is de koeling bij lage belasting muisstil en dan is de processor vlot. Bij hoge belasting kan er throttling ontstaan, maar dat is wel in specifieke gevallen die we alleen zagen bij applicaties die alle cores voluit belasten. Dan is de koeling ook niet meer zo stil als bijvoorbeeld bij een Surface Laptop, die ook is voorzien van een Qualcomm-processor.

Wat veel ThinkPads en ook de T14s onderscheidt, is het toetsenbord. Het kenmerkende ThinkPad-toetsenbord heeft een fijne aanslag en voor de liefhebber is er een trackpoint aanwezig. Het geheel zit in een mooie met koolstofvezel verstevigde behuizing die lekker licht is. Alle zaken die je mag verwachten zitten erop, zoals een vingerafdrukscanner en camera met gezichtsherkenning.

Het fijne toetsenbord en de lange accuduur ten spijt zal de prijs van ongeveer tweeduizend euro voor de meeste consumenten echter te hoog zijn om de T14s te overwegen. In zakelijke omgevingen is dat een ander verhaal, want een HP EliteBook Ultra kost ongeveer evenveel en de Dell Latitude 7455 komt ook in de buurt van de 1880 euro die Lenovo voor de goedkoopste T14s vraagt.

Die zakelijke prijzen liggen dus hoger, want voor dat geld krijg je niet eens een oledscherm of een lcd met hoge resolutie en refreshrate, maar een standaard 1920x1200-scherm op 60Hz. Je krijgt wel 32GB werkgeheugen, maar de ssd is slechts 512GB groot. Als je dat vergelijkt met de Yoga Slim 7 met Qualcomm-chip, die we enkele maanden geleden reviewden, dan biedt de T14s minder waar voor meer geld.

Reacties (110)

Sorteer op:

Weergave:

Veel zakelijke gebruikers kiezen niet meer voor 1000+ laptops, maar worden de modellen gedicteerd door wat IT kan ondersteunen en images voor heeft met alle beveiliging software die tegenwoordig noodzakelijk is)

Ik kan mij zo voorstellen dat een corporate IT niet zit te wachten op een mix van intel/arm
De zakelijke software is al ARM compatible. De hele Office suite, vpn tools etc.
En je hoeft er niets speciaals voor te doen, zit in de standaard versies.

Minder energiegebruik is goed voor de ESG targets.
Stille laptops goed voor mensen die gevoelig zijn voor geluid.
Lange accu is altijd fijn, kun je heel de dag zitten waar je wil, ook als er even geen stopcontact is of ze allemaal vol met stekkers van anderen zijn.
In de ochtend als je op staat, stekker er in en voordat je weg gaat is ie vol voor de hele dag.

Zo veel relaxter voor je workforce.
En iedereen in 1x 32GB geheugen dat sneller is dan welke desktop dan ook.

En in- en uitloggen met Windows Hello: de medewerker loopt weg: logout, medewerker gaat zitten, login. Want de camera ziet wie het is.
Dat scheelt zo enorm veel in je beveiliging en gebruikersgemak. Medewerkers tevredenheid trough the roof. En ook de wachtwoordmanager beveiligd met gezichtsherkenning.

Ik gebruik de Yoga 7 Slim versie.
Nadeel van het oled scherm is dat mensen hem ook thuis zullen gebruiken voor Netflix enzo. ;)

[Reactie gewijzigd door djwice op 25 januari 2025 08:02]

Ik snap je punt en valide vanuit een gebruikersoogpunt. Maar mijn punt is dat corporate laptops vaak beheerd worden door IT, met eigen images.

Een image bouwen voor deze apparaten vraagt gewoon een extra inspanning van IT

(Nog) niet alle beveiligingssoftware en in house sw is geschikt voor Arm en een IT afdeling zit niet te wachten op een mix van intel/Arm zeker omdat intel apparaten nog lang in de organisatie zullen zijn.
IT gaat dan simpelweg se keus niet geven (bovendien te duur ivg met een standaard thinkbook, tikt aan bij 1000+ apparaten
Lastige voor de IT-gebruikers is dat hun cloud servers wel al op ARM draaien, dus lokaal geen ARM hebben is juist onhandig.

En om werkelijk te zijn verwacht ik dat je alle office medewerkers gewoon nu een arm kunt geven en die nog 5 tot 7 jaar tevreden blijven.
Dus intel/amd is dan heel snel weg.

Mocht je verwijzen naar dingen als zscaler die niet met ARM werken: stoppen met die meuk. Je wil gebruikers niet als servers behandelen. En zelfs op domeinen met DNS CAA vervangt ie certificaten voor eigen certificaten. De gebruikers kunnen daardoor niet valideren of de inhoud niet onderweg ongewijzigd is of dat ze wel van de juiste partij communiceren. Je maakt eigenlijk een enorm groot gat in je beveiliging. Software ontwikkelaars moeten hun code ineens aanpassen om een unauthorized CA toch te vertrouwen. Niet omdat het goed is voor de veiligheid van software die je leverd, niet omdat het veilig is in productie, maar omdat ze anders lokaal niet kunnen testen of wat ze maken werkt, of omdat dependencies niet gedownload kunnen wordt - dependencies in je software die ze nu niet meer kunnen valideren of ze ongewijzigd zijn door de man-in-the-middle.
Zeer zorgwekkende ontwikkeling voor de nationale veiligheid / veiligheid van je bedrijf. Alle versleutelde gegevens (wachtwoorden, vertrouwelijke gegevens) worden ontsleuteld door zscaler, zonder dat deze daar noodzaak toe heeft. Een lek of fout in de configuratie en all data is exposed and all code can be injected with malware.

[Reactie gewijzigd door djwice op 25 januari 2025 08:38]

Het gaat niet om of het technisch kan, maar of de IT afdeling de resources heeft om heel veel verschillende systemen in huis te hebben. In de corporate omgevingen waar ik in heb gewerkt zijn er een paar modellen beschikbaar. Een afwijkend model werd simpelweg niet aangeschaft zonder moverende redenen.(en bijbehorende interne rekening)
Zelfs de ‘baasjes’ kregen geen fancy model

[Reactie gewijzigd door fenrirs op 25 januari 2025 09:14]

Als je denkt dat zscaler alleen maar waarde heeft op servers, dan denk ik niet dat je goed beseft dat er voor servers net andere, beter oplossingen zijn maar dat zscaler net een meerwaarde heeft op laptops.

En wanneer je als bedrijf ervoor kiest om samen te werken met zscaler, dan vertrouw je er op dat zscaler de nodige verificaties aan hun kant doet en dat zij de pakketten die jij wenst te downloaden niet gaan aanpassen. Je organisatie vertrouwt zscaler, dan horen gebruikers dat ook te doen.

En jij ziet geen noodzaak, maar voldoende security mensen die wel de noodzaak zien om dat te doen. Wel belangrijk dat je als bedrijf een hele hoop domeinen uitsluit waar privacy net wel gewaarborgd moet worden, al weet ik dat zoiets bij zscaler net iets complexer kan zijn.
Ik zie meerdere bedrijfsprocessen continue verstoord worden door zscaler, ik zie teams meerdere dagen niet kunnen werken of elke 6 minuten op nieuw moeten authorizeren door zscaler, ik zie overheid websites met een certificaat overgenomen door zscaler etc. etc.
En na de 'patch' in de configuratie gaat en na een paar weken weer fout. Zelfde verstoringen. Want het ligt aan het fundamentele ontwerp in zscaler dat ze willen patchen met interne certificaten en whitelist exceptions. Ondanks dat er geclaimd wordt dat het zero-trust is, introduceer je "vertrouw alleen op zscaler" een one-trust. Een zeer gevaarlijk model. Er is een tijd terug een liedje over de gevolgen gemaakt: YouTube: Flamman & Abraxas - I'll Be Your Only Friend (official music

Ik verwees naar de mindset achter zscaler dat komt uit de server wereld, daar heb je certificaat offload bij een centrale gateway.
Dat model is heel slecht voor een omgeving met mensen.

Het introduceert enorm veel problemen op de werkvloer, die wordt er niet veiliger van maar juist onbetrouwbaar. De business continuïteit én de business integriteit worden grof aangetast. En als je ontwikkelaars hebt, wordt ook nog eens je software integriteit en software veiligheid aangetast.

Ik hoop dat je die impact overziet en inziet wat een enorm (m.i. ongewenst) risico een bedrijf onboard met zscaler.

Ik moet de bron kunnen valideren voor mjn bedrijfsproces, zacaler maakt dat onmogelijk.

Nog een voorbeeld: zscaler vertaalt FQDN naar IP voor whitelist. Maar mijn bron wisseld juist continu van IP-adres om aanvallen op IP-adres af te slaan. Waardoor zscaler mijn bron effectief niet op de whitelist heeft staan.

[Reactie gewijzigd door djwice op 25 januari 2025 14:36]

Ik vind zscaler echt een van de grootste obstakels in mijn werk. Juist in servers is het afschuwelijk om te configureren door alle SSL inspectie. Hoe configureer je een proxy in elke docker container, en installeer je het certificaat?

Een deel van mijn werk is het experimenteren met nieuwe tools. Elke keer is het installeren van de tool een job van 15-30 minuten. En het configureren van die kutproxy een halve dag werk.

Volgens mij is de belangrijkste reden dat ze het bij ons hebben is dat het het onmogelijk maakt voor 'diensten' als bitsight om ongevraagd je netwerk in kaart te brengen. Omdat al je dataverkeer samen met dat van een heleboel andere bedrijven vanuit Zscaler datacenters het internet op gaat. Want het filteren van URL's kan je ook gewoon op andere manieren doen.

[Reactie gewijzigd door Llopigat op 25 januari 2025 16:58]

Lastige voor de IT-gebruikers is dat hun cloud servers wel al op ARM draaien, dus lokaal geen ARM hebben is juist onhandig
IT afdelingen draaien wat ze zelf nodig hebben, dat is vaak niet hetzelfde als wat er in de corporate vloot rondgaat. Ik heb eerlijk gezegd ook niet eerder gehoord dat de CPU van de laptop invloed had op het gemak van het beheren vanwege de CPU van de server, ik vind dat echt een heel ver gezochte reden.

Maar zelfs dan, dan koop je voor die tien beheerders een Arm laptop,,, betekend niet dat je hele vloot van 4000 laptops (onze situatie) meteen over moet.

Het punt wat gesteld wordt en waar je omheen draait is dat je niet triviaal over kan stappen van Intel naar Arm zonder een significante inspanning van de IT afdeling, ook omdat je heel lang hybride zal draaien.

Tot slot, 1800 voor een zakelijke laptop is gewoon pittig. Dat @fenrirs stelt dat laptops van een flinke vloot eerder rond (of onder) de 1000,- zie ik ook. In ons geval is dat even een miljoen dat je per jaar extra aftikt. (4000 a 800,- laptops met 4 jaar afschrijving). Tenzij je beheer lasten dan significant zakken zie ik geen draagvlak voor dit soort extravagante grappen in ons bedrijf. Andere bedrijven kunnen wellicht anders acteren, maar ik herken wat @fenris hier stelt.
Wellicht de productiviteitsverhoging en verlaging van security incidenten meenemen in de som?

Geen idee. Voor sommige bedrijven is een miljoen of 30% daar bovenop nauwelijks van impact op de kosten van de arbeidsplaatsen.

Als je simpelweg een paar minuten per medewerker per week bespaard verdien je een hogere investering al terug.

[Reactie gewijzigd door djwice op 25 januari 2025 17:54]

Wij werken met grote budgetten immer, 4000 medewerkers. Alleen moeten we 36 miljoen per jaar knippen. Een miljoen is 10 FTE. Mooie dure laptops of 10 FTE, ik weet wel waar ik voor kies.

Even los van het feit dat de kosten voor de baten uitgaan, dus het past sowieso niet in ons budget tot we weer ademruimte hebben, een paar minuten per medewerker is niet te kwantifceren. Hoe bewijs je dat en hoe maak je daar een zinnig verhaal van? Piet kan 5 minuten per dag meer presteren op zijn spreadsheet?

De beveiligingsincidenten zijn wel een sterke driver.
Meet het aantal seconden dat het kost om in te loggen voor een medewerker.
Meet het aantal minuten dat een laptop ingelogd nog open staat.
Meet het aantal minuten dat iemand bezig is met trainen dat ze de laptop moeten afsluiten als ze even weg lopen.

Reken uit hoeveel seconden minder iemand per login bezig is via gezichtsherkenning.
Ook voor de keren dat het had moeten gebeuren (uitloggen+inloggen vergeten).

Plus de extra beveiliging die 3D gezichtsherkenning biedt voor password vault, en hoeveel tijd dat scheelt t.o.v. huidige methode.

Druk dit naast tijd, ook uit in productiviteit, en ook in medewerker tevredenheid. Dat laatste zorgt namelijk voor minder negatieve gesprekken en een positievere sfeer op de werkvloer, wat ook productiviteit verhoogt, maar ook verbondenheid met het bedrijf. Dus het natuurlijk verloop neemt af, wat weer zorgt voor stabiliteit en minder kennis verlies en dus betere kwaliteit en voorspelbaarheid van de IT-dienstverlening. Idem ook in de business werkprocessen (waar het geld verdient wordt).

Typisch rekenen bedrijven met €50,- of meer per uur interne kosten per medewerker. Kenniswerkers en schaarse taken vaak hoger.

Ik heb met vergelijkbare berekening ook http/3 kunnen doorvoeren op de outbound proxy. Het doorvoeren werd in 2 maanden terugverdiend in productiviteit. Simpelweg doordat het opbouwen van de veilige verbinding sneller gaat. Je weet hoeveel requests er gemaakt worden per dag/week/maand/jaar binnen de organisatie.

Het helpt om productiviteit verbetering als budget onder te brengen bij HR: dat die automatisch geld krijgen voor elke IT verbetering die productiviteit verbeterd: het wachten op IT-systemen verminderd.
Zo kun je ook de benefit van automatische rol-toekenning of automatisch push van van business applicaties na invullen van een formulier uit rekenen. Het niet langer dan 15 minuten / gemiddeld 7.5 minuten wachten (AD-refresh: 15 minuten) op de die dingen versnelt het business proces en de directe waarde die geleverd kan worden door de medewerkers.
Lastige voor de IT-gebruikers is dat hun cloud servers wel al op ARM draaien, dus lokaal geen ARM hebben is juist onhandig.
Huh? AWS, Azure, GCP, etc. is allemaal gewoon voor het merendeel x86.
Nee, juist niet.

AWS Graviton is de meest gebruikte processor in hun ecosysteem.

Microsoft Azure draait <nda> ARM, en heeft ARM first strategy. Alle eigen services zij over op ARM.

Google heeft ook haar eigen ARM CPU's in GCP.

Alleen traditionele datacentra zijn vaak nog ARM-loos. Dat is zonde want het kan tot 40% aan energiekosten besparen met dezelfde workload.

[Reactie gewijzigd door djwice op 26 januari 2025 19:52]

Ik zou graag wat bronnen zien want dit zijn nogal grote stellingen die je inneemt.
AWS Graviton is de meest gebruikte processor in hun ecosysteem.
Ik gok dat je dat baseert op deze quote "Over the last 2 years 50% of new CPU capacity was on AWS graviton" [1]?

Tenzij je een andere bron hebt zegt dit citaat niks over absolute aantallen. Sowieso "new CPU capacity" kun je op allerlei manieren interperteren. Waaronder dat het vervangen van bestaande x86 capaciteit niet in dat getal zit.

[1] https://x.com/patrickmoorhead/status/1863986630366757279
Dat is een keynote van 1 uur en 50 minuten. Ik heb die keynote al een keer gezien en ik kan me niet herinneren dat hij ergens zegt: "ARM processoren zijn het merendeel van onze fleet". Dus als je ergens aan refereert dan moet je wel een tijdsindex erbij geven want zo opzich zelf zegt dit helemaal niks.
Ok, dus jij roept wat moeilijk te geloven zaken zoals "AWS Graviton is de meest gebruikte processor in hun ecosysteem." zonder enige onderbouwing en dan moeten andere mensen maar de bronnen voor die stellingen zoeken, dat is hoe het werkt?
Dat is letterlijk een reactie op jouw stelling dat kennelijk het grootste gedeelte in de cloud al ARM zou zijn:
Lastige voor de IT-gebruikers is dat hun cloud servers wel al op ARM draaien, dus lokaal geen ARM hebben is juist onhandig.
Je roept allerlei statistieken zoals "Microsoft Azure draait al meer dan 36% ARM" zonder enige onderbouwing en dan zou de bewijslast daarvoor bij anderen liggen?

Artikelen zoals: "TrendForce: AWS to give Arm a leg up to 22% of datacenter servers by 2025" [1] uit 2022 komen met hun meest optimische schattingen niet eens in de buurt van 50%. Nergens uit blijkt dat het beeld wat jij schetst op ook maar enige feiten gebaseerd is.

[1] https://www.theregister.c..._arm_servers_datacenters/
Zonder gein. Waarom niet gewoon de info geven? Ik ben ook nieuwsgierig.
Sorry, ik zie nu dat het niet meer publiek gepubliceerd staat en dat dit soort informatie alleen met klanten kan worden gecommuniceerd.

Excuses. Het is tegenwoordig geclassificeerd als concurrentie gevoelige informatie.

Ik heb de percentages daarom verwijderd uit de vorige berichten.

Voor AWS kan dit wellicht informatief zijn, zie Using managed AWS services:
https://aws.amazon.com/ec2/graviton/resources/
https://github.com/aws/aw.../main/managed_services.md

HAProxy draait ook op Graviton, dat wordt "vermoedelijk" gebruikt in gateway en routering services en onderdelen van services waar dat soort functies nodig zijn.
(door request logging aan te zetten op bijvoorbeeld S3 of CloudFront, kun je veel informatie krijgen over de software achter de services door die services je endpoint aan te laten roepen)

[Reactie gewijzigd door djwice op 26 januari 2025 20:16]

Deployments van hardware zijn een momentopname van de eisen van een bedrijf.

AWS zit op ARM omdat hun eigen CPU te kunnen opbouwen via de ARM licenties. Wat een probleem is met X86. Het is minder om de energie gebruik maar het feit dat ze geen 10k voor een CPU moeten betalen, wanneer ze het zelf in huis kunnen maken voor (voorbeeld 1K). Vergeet niet, dat tech implannen, productie en uiteindelijk deployment gerust 5+ jaar kan duren. De dingen dat je in bijvoorbeeld in mass deployment 2022, waren een gevolg van 2016/2017 tijdperk.

Wanneer de trek naar ARM begon in de server markt, had je die mix van energie zuiniger, ja, maar ook snel genoeg voor typisch web taken, EN je kon een ton cores op een single die smijten, met als gevolg dat je "goedkope" 80 core/92core enz ARM CPUs had, toen de max 64 Core (of 32, is te lang geleden nu al) was van AMD. En Intel was DUUR ...

Waarom denk je dat we nu zaken zien zoals AMD hun Zen4c cores, en Intels micro CPU cores. Omdat je meer cores op een die kan smijten, in ruil voor een beetje lagere performance.

Ik zie bij providers zoals Netcup, Hetzner, dat ze op een bepaalde moment ARM producten aanbieden maar dat is allemaal van de Ampere Altra Altra Q80-30 core generatie (2020). Dingen zijn intussen enorm oud.

Een AMD Epyc 9654 met 96core/192 threads, cost nu rond de 2K, en heeft een actuele betere performance / watt per vcore. M.a.w, veel van die voordelen van ARM verdwenen intussen. Het gevolg is dat je veel 9654 (of varianten) ziet deployed worden bij providers, dat een kortere lead time hebben (in tegenstelling tot AWS waar ze hun eigen dingen maken).

Zal AWS afstappen van ARM, nee, want het voordeel van hun eigen productie en licentie, op hun schaal, maakt dat een betere optie. Maar voor de rest dat hun eigen CPUs niet maakt, ...

Je moet altijd kijken rondom het tijdperk van de deployments minus wanneer beslissingen genomen werden, en dan zien. Energie verbruik is een enorme kleine factor in een veel groter geheel.

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 25 januari 2025 13:33]

Op dit moment worden er uitvragen voor nieuwe datacentra geschreven waar energie efficiëntie een belangrijk criterium zal zijn.

Er is weinig vraag geweest naar ARM servers, dus zijn die niet of nauwelijks gebouwd met moderne architecturen.
De nieuwe NVIDIA blades hebben ARM CPU's.

Jep mooi spul die AMD blades. Mensen zijn ook bang dat niet alles zal werken als ze van x86 naar ARM gaan. Dus dat maakt switchen risico vol. Dus beperkte vraag.

Wellicht dat dit voor 'gewone' DC's gaat veranderen. Zo niet dan kosten ze operationeel simpelweg gewoon meer dan de grote Amerikaanse Cloud providers.
Zij de AMD's net zo zuinig als de nieuwste ARM-cores?
De nieuwe NVIDIA blades hebben ARM CPU's.
Dat is weeral hetzelfde AWS argument, namelijk je kan een licentie nemen op ARM, niet op x86. En zelf maken is goedkoper (zeker als je enorme verkopen of gebruik hebt).
Mensen zijn ook bang dat niet alles zal werken als ze van x86 naar ARM gaan. Dus dat maakt switchen risico vol. Dus beperkte vraag.
Een argument dat ik hier nergens hoor. Zowat alles Server software draait op ARM net zoals x86. Je moet al enorm gespecialiseerde software draaien om vast te zitten op X86. Zowat alle hosting software heeft verschillende platform builds, basis website software als PHP, Ruby, enz, is allemaal cross platform. En als je echt specifieke software deze dagen bouwt is het vaak in Go of Rust, allemaal talen dat met gemak cross platform binaries maken.

Ik heb hier letterlijk meerdere builds van dezelfde software, gewoon "goedkoper op X provider om op ARM te gaan want ik moet niet zoveel resources hebben maar heb meer geheugen op die VPS, maar bij Z provider ga ik X86 omdat ik meer CPU gebruik daar hebt" (zelfde software). Voordeel van Go...
Op dit moment worden er uitvragen voor nieuwe datacentra geschreven waar energie efficiëntie een belangrijk criterium zal zijn.
Nu gans dit ARM vs X86 voor energie efficiëntie is een absolute nutteloos argument wanneer we nu voor 1 second AI bijrapen. Wat de verschillen ook zijn, een paar AI systemen in je DC en je energie gebruik ziet nieuw platformen.
Dat hangt ook weer af van welke hardware je draait. Gebruik je GPU's of zelfs CPU's voor AI, dat vreet energie. Gebruik je hardware die geoptimaliseerd is voor dat type betekening, dan is je verbruik nihil in verhouding.

Ik kan op mijn laptop een dag met de accu en heel de dag net AI klooien (plaatjes genereren, llm, object detectie, ..), zoals die op de NPU draait.

Ja, ik ben gewend ook op ARM te draaien, maar er zijn organisaties waar de DC er bang voor is (wat komt er allemaal bij kijken, nieuw architectuur, andere koeling etc.) en waar mensen bang zijn dat niet alle dependencies goed naar ARM compileren dus uit angst het niet eens proberen.

[Reactie gewijzigd door djwice op 25 januari 2025 17:45]

ARM is alleen efficienter met bepaalde workloads. Daarnaast is efficiency slechts één factor bij de keuze voor architectuur en lang niet altijd de doorslaggevende. Workloads overzetten naar ARM levert niet per definitie winst op.
Kijken we naar Azure dan zien we dat er vooral x86 is. ARM is daar pas recent bijgekomen en de meeste Windows applicaties zijn niet geoptimaliseerd en gecertificeert voor ARM en het is onwaarschijnlijk dat dit snel zal gebeuren, zeker omdat het voor sommige workloads geen betere optie is.
Daarnaast is er veel software waar de prijs afhankelijk is van het aantal cores, en dan is minder krachtigere cores wellicht de betere keus.
Ik kan met voorstellen dat op AWS en GCP meer unix achtige servers draaien en daar ARM relatief meer voorkomt
https://techcommunity.mic...te---january-2024/4042670

Al 4 jaar geleden draaide er op Azure meer Linux VMs dan Windows VMs:
https://www.linkedin.com/...-6665502370795003905-DY1G

(Info graphic aanklikken, boven aan)
Bron: NL CTO for Startups Microsoft Azure

ARM is er best al een tijdje op Azure; een artikel uit 2017.

Microsoft heeft eigen ARM CPU's in haar Azure data centra beschikbaar voor klanten https://azure.microsoft.c...-now-generally-available/

Uiteraard is .net ook al lang beschikbaar voor ARM.

Er is inderdaad software die licentie modellen baseren op per core, per attached geheugen of per attached storage.
Een goede inkoper vraagt de leverancier wat het hen dan extra kost en wat ze er extra voor leveren aan dienst verlening. Er is daar zeg maar heeeeel veel ruimte voor onderhandeling.

In mijn praktijk kom ik juist veel software tegen die niet goed is in het continu volledig benutten van de infrastructuur die ze toegewezen krijgt.
Dus snellere cores draaien het grootste deel van de tijd op lagere frequenties.

En voor HPC workloads stokt de performance verbetering vaak na een beperkt aantal parallelle processen. Schalen van 4 naar 12 of 16 of 32 cores geeft dan verbetering, maar naar 120 cores is dan bijvoorbeeld niet meer sneller dan 28 cores.

Gelukkig is er ook goede software die lineair blijft schalen - ook bij duizenden tegelijk - dat is helaas nog zeldzaam.
Veel software verwerkt input niet als stream en streamt de output niet. Hierdoor heb je pieken (spikes) in netwerk, geheugen en cpu gebruik.
En dat terwijl de meeste communicatie gewoon in kleine pakketjes (TCP/IP) wordt uitgewisseld in plaats van een grote bulk.
Dus de verwerking van de input kan meestal al starten voordat alles binnen is en de output kan dan ook al starten als de input nog binnen komt. Zo verlaag je geheugen gebruik en voorkom je idle netwerk en idle cpu, en verkort je de response tijd én de verwerkingstijd.
Helaas ontwerpen veel ontwikkelaars hun applicaties en services nog niet zo. Als dat wel wordt gedaan scheelt het veel hardware en is de software schaalbaar en voorspelbaar; en daardoor kan er dan op dezelfde hardware in dezelfde tijd veel meer afgehandeld worden.

[Reactie gewijzigd door djwice op 27 januari 2025 06:11]

Ik ken bijna geen bedrijven meer die met images werken, alles gaat gewoon via die microsoft deployment tool intune. Images kosten teveel tijd om te bouwen en onderhouden.
Totdat je leert dat de basis installatie vanuit de fabrikant problemen heeft zoals wij nu weer voorhebben met de nieuwe 24H2 image van HP in combinatie met onze VPN software waardoor split tunneling niet meer werkt.
Ja, en dan stapt een enterprise meteen van intune af natuurlijk.
Als je beslist als bedrijf om de transitie te maken, dan weet je dat er een transitie periode aankomt waarin je 2 platformen moet ondersteunen. Dat gebeurt wel vaker, denk maar aan de omschakeling van 32 naar 64bit besturingssystemen, of zelfs elke keer dat Microsoft een nieuwe Windows versie uitbrengt. Of wanneer je de stap maakt van hybrid Azure AD join naar non-hybrid. Elke paar jaar maakt heel je client deploy wel 1 of andere transitie door die soms meerdere jaren kan duren.

Maar de eerste vraag die je als bedrijf moet stellen is of al je bedrijfsprocessen en applicaties kunnen werken op het platform, en indien niet of er workarounds of alternatieven zijn. Als dat niet het geval is, zit je al direct vast. Als dat wel kan, dan pas begin je na te gaan hoe je de migratie zou kunnen aanpakken, wat de kosten zijn, wat de bottlenecks zijn en of de omschakeling op dit moment voldoende meerwaarde weet te genereren. Want als die meerwaarde er niet is, dan doe je het ook niet.
Dat is wel heel anders... al die OS wijzigingen vallen binnen het Windows platform. En bij ons is een client deploy 2 maanden. Iedereen wordt verplicht over te gaan naar een nieuwe windows build. De azure AD is ook een andere categorie van ellende.

En omdat je dual platform zit tenzij je al je hardware vervroegd afschrijft, heb je 5 jaar dubbel pret.

Ik ben niet ARM sceptisch (Apple heeft dit ook al meermaals gedaan) maar dit is voor bedrijven met beheerde laptops lastiger dan voor een individu (of bedrijven met minimaal beheerde laptops en veel vrijheid). Dat we massaal over een paar jaar de stap gaan maken? Zou best kunnen.
Die extra inspanning valt wel mee. Sowieso zal een IT afdeling van een (midden)groot zakelijk bedrijf meerdere hardware profielen moeten ondersteunen en dan is 1 extra laptop geen probleem. Kwestie van sccm task sequence aanpassen, driver pack in sccm uploaden, en klaar ben je. Zo spannend is dat allemaal niet. En gebruik je Microsoft endpoint manager is het al helemaal eenvoudig.
Dat OS geloof ik ook wel, maar je kijkt ook naar Apps en gebruikers ondersteuning. Hybride multiplatform is echt prijzig... of dat nou over laptops gaat of je serverpark, de kosten zijn gewoon niet mals.
Een nieuwe ARM image maken kost inderdaad extra moeite. Maar corporate klanten die al over zijn op Autopilot kunnen eenvoudig deze ARM devices toevoegen. Microsoft en Qualcomm hebben een website waar de compatibiliteit van Apps staat. En de top Enterrpise apps en tools zijn al beschikbaar als native app.
Beheerlast zit hem ook in de specials. Heel weinig bedrijven draaien alleen maar de top enterprise apps.

Om er maar eentje te noemen SPSS draait niet op ARM, dus gaan onze onderzoekers x86 nodig hebben. Betekend dus ook dat je van allerlei apps twee versies in de lucht houdt etc. Dat kost gewoon geld.

Ik ben niet ARM sceptisch (Apple heeft dit kunstje ook al meermaals geflikt en dat vraten onze gebruikers in het bedrijf ook, al was dat onbeheerd spul) maar er moet nog een stap worden gemaakt qua kosten en compatibiliteit.
Images? Welk jaar is dit? BYOD en alle genoemde punten van djwice. Prima keuze dit.
Please, go tell local IT
Ik snap je punt en valide vanuit een gebruikersoogpunt. Maar mijn punt is dat corporate laptops vaak beheerd worden door IT, met eigen images.
Dat is niet alleen lastig bij ARM in een Intel omgeving, maar ook als de gemiddelde medewerker maximaal een HP EliteBook heeft, en jij een HP Zbook. Ik heb nog nooit zo'n beroerd werkende instabiele laptop gehad!
Zoveel meerwerk is een image bouwen voor een nieuw Model ook weer niet. En het prijsverschil is het hem ook niet bij de grotere bedrijven.
Uitdaging bij Lenovo is of de accu zijn capaciteit vasthoudt en niet na een 1-2 maand wegvalt. Gloednieuw hebben ze een prima accu duur…maar het is vaak sores na een poosje…
En het prijsverschil is het hem ook niet bij de grotere bedrijven.
Daar kan je je in vergissen. In mijn vorige baan bij een f500 bedrijf was men daar heel streng in. Nu bij een non-profit des te meer.
Elk dubbeltje telt bij ons, ondanks dat het met 4000 medewerkers in het niet valt bij loonkosten en bakstenen.
De zakelijke software is al ARM compatible. De hele Office suite, vpn tools etc.
Die 20 jaar oude bedrijfskritieke Office add-ons?

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 25 januari 2025 09:03]

Ja, want Windows 11 heeft een virtualisatie laag (werkt automatisch, hoef je niets voor te doen) voor niet-native-ARM software. Dus het draait gewoon x86 en x86_64 software op ARM hardware.

Heb je het al getest voor de add-on waar je naar refereert?

Overigens om de business continuïteit te kunnen blijven garanderen lijkt het me verstandig de add-on compatibel te maken met Office365, dit in verband met het binnenkort out-of-support raken van oudere Office versies.

[Reactie gewijzigd door djwice op 25 januari 2025 13:24]

Ja, want Windows 11 heeft een virtualisatie laag (werkt automatisch, hoef je niets voor te doen) voor niet-native-ARM software. Dus het draait gewoon x86 en x86_64 software op ARM hardware.

Heb je het al getest voor de add-on waar je naar refereert?
Geen idee. Wordt een bedrijf blij van heel Office emuleren? Of mengt x86(-64) code van een addon met ARM64 van native Office? Lijkt mij onwaarschijnlijk.
Overigens om de business continuïteit te kunnen blijven garanderen lijkt het me verstandig de add-on compatibel te maken met Office365, dit in verband met het binnenkort out-pf-support raken van oudere Office versies.
Voor kleinzakelijke klanten en particulieren is dat een aankomend probleem. Enterprises zullen zolang mogelijk ondersteund doorwerken, desnoods (meer) betaald.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 25 januari 2025 12:34]

Ja inderdaad de add-on is een apart proces en kan dus zelfstandig in emulatie modus draaien. Een add-on modificeert niet de applicate code van office zelf maar gebruikt over het algemeen de interface (dll / api) er van.

Bij mij werken verschillend gecompileerde dingen netjes naast elkaar. Zie het als 64-bit applicaties die ook het kladblok kunnen delen met 32-bit applicaties.
Is dat een probleem van ARM of een probleem van dat bedrijf? Kom op zeg. 20 jaar lang iets dat kritisch is niet kunnen vervangen?
Een vliegveld in Parijs heeft in 2016 Windows 3.11 uitgefaseerd (introductiejaar 1992). In de industrie kom je heel vaak nog oude spullen tegen, vaak op hardware die duur is en niet aangesloten kan worden op nieuwe computers en zeker niet werken met nieuwe OSen.
Sommige hardware kost miljoenen zo niet tientallen miljoenen, dat gaat je niet elke 5 jaar vervangen.
SPSS? Njet. En zo draaien in ons bedrijf tientallen pakketjes die voor die kleine gebruikersgroepen cruciaal zijn.

Ik ken geen bedrijf die alleen maar de top Enterprise applicaties draait.
Grootste probleem voor mij vandaag is dat onze antivirus oplossing niet werkt op ARM, anders kon ik het zonder problemen aanbevelen aan de firma waarvoor ik werk.

Zelf heb ik een Surface Laptop 7 waarmee ik aan het testen ben, en ben nog niet veel tegengekomen dat niet werkt. Wel een grote ergernis die ik heb is dat Intune nog altijd geen target heeft voor arm als platform wanneer je applicaties aanmaakt. Je zou daar dus zelf ook weer met scripts moeten gaan detecteren welke versie je wenst te installeren als een pakket aparte installers heeft.
Gelukkig werken de meeste virusssen ook niet op ARM, ze zijn er gewoonweg in veel mindere mate. Daarbij, iets als CLAMAV ofzo is prima functioneel op ARM. (en ja ook op windows), want het is open source en al jaren tegen allerlei architecturen aan te compilen.
Het zijn vooral de commerciele vendors die nog steeds doen alsof er maar 1 architectuur en 1 os bestaat.
https://www.clamav.net/downloads
Leuk dat ClamAV functioneel is op ARM, maar in een enterprise omgeving verwacht je enterprise features die ClamAV niet biedt, zoals centrale dashboards, automatisch opnieuw inspoelen of een device in quarantaine plaatsen. Microsoft Defender biedt dat bijvoorbeeld wel en is ook beschikbaar voor ARM.
Stel je voor, iemand geeft een voorbeeld zonder ook *alle* mogelijkheden te benoemen. *schrikt*
Als ik kijk naar de Intel core ultra 5 125U die zit redelijk in de buurt kwa prestaties en verbruik. En die laptops beginnen al bij € 750. Verbruik van de intel zit tussen de 12-57 watt en de Snapdragon op 23 watt.

[Reactie gewijzigd door sijberman op 26 januari 2025 02:11]

Even opgezocht in PriveWatch:
categorie: Laptops

=>
uitvoering: Lenovo ThinkPad E14 Gen 6 (21M7000QGE, Qwertz toetsenbord)

Inderdaad de ThinkPad gen 6 met de Intel core ultra 5 125U en 32GB geheugen en 1TB opslag is voor minder dan €1.000,- te koop.

Dat is ongeveer de helft van wat de Qualcomm versie kost. Dan is het een no-brainer om voor Intel te gaan. Alleen heeft Intel wel aangegeven dat dit een eenmalige processor zal zijn. Dus zakelijk wellicht lastig met onderdelen in de toekomst.

Maar zijn deze processoren wel te vergelijken? De NPU van de Intel is bijvoorbeeld 4x minder krachtig.

Hier een lijst met laptops met 45 TOPS of betere NPU en 32GB ram:categorie: Laptops
Dan komt als eerste een ThinkPad met Qualcomm boven voor iets meer dan €1000,-, Intel volgt €200,- later met een Intel Core Ultra 7 258V (ASIS).
De eerste ThinkPad met Intel met 45 TOPS (CoPilot+ PC eis ligt op 40): categorie: Laptops zit net onder de €2500,-.

Halveren we de AI rekenkracht tot 22.5 veranderd er niets. Op 1/3 komt er eindelijk verandering. Dan komt er een ThinkPad met AMD Ryzen 7 8840HS voor net geen €1600,-.
Het is dan alleen geen CoPilot+ laptop meer.

Hier is de lijst met alle zakelijke laptops (Dell, Lenovo, HP) met CoPilot+: categorie: Laptops
Merk op dat CoPilot+ (bewust?) door Microsoft net boven de Apple hardware gespecificeerd is (38 va 40). En dat het gaat over het aantal int8 berekeningen per seconde, terwijl de meest gangbare Microsoft Modellen tot nu toe fl16 gebruiken. In de praktijk als je een 3B LLM omzet naar int8, zie je de 45 NPU slechts op 22% belast worden. Dus 9 tot 11 TOPS gebruiken. De tekst komt dan sneller op het scherm dan de meeste mensen lezen.

[Reactie gewijzigd door djwice op 26 januari 2025 09:15]

Windows Hello (biometrics) is zakelijk wel een hit n miss (bij mij). Zo krijg ik heel vaak op mijn dell precision van werk "could not turn on camera". Om op het bedrijfsnetwerk in te loggen altijd een eerste keer inloggen met een lang password (door certificaten/policies ed) voordat windows hello gebruikt kan worden. En zo heb ik nog wel wat voorbeelden. Nou kunnen anderen natuurlijk betere ervaringen hebben maar mijn laptop kost 3500 EUR is nog geen 2 jaar oud en wij gebruiken gewoon o365 voor de meeste bedrijfsinlogs. M.a.w. geen goedkoop spul en allemaal MS.

Verder denk ik wel dat het gros van de kantoor miepen met zo'n arm vooruit kunnen. Ook veel vertegenwoordigers. Bij specialistisch werk zal x86 wel blijven.

Zo moet ik een Nvidia grafische kaart hebben voor mijn werkzaamheden.

Bij text heavy work zou ik trouwens zelf nooit oled kiezen. Ziet er gewoon minder mooi uit (momenteel).
alleen naar goed als apparaten thuis ook gebruikt worden. het ding is al geproduceerd, beetje jammer als iemand voor licht tuisgebruik nog een apparaat gaat aanschaffen.
Recent nog een ARM laptop uitgeleverd... Als IT wil je dit gewoon niet tenzij je een heel strak afgekaderde omgeving hebt waar de compatibiliteit 100% is.

Maar er is nog heel veel randapparatuur dat geen drivers voor Windows ARM heeft. Dymo labelwriters b.v. en laat dat in veel velden nou een vrij standaard onderdeel van een werkplek zijn.

Zodra je maatwerk- of industrie-software gebruikt kun je het over het algemeen ook wel shaken. Autoindustrie, zorg en vele andere velden begin je dus niets met ARM systemen.

Buiten de uitzonderingen maakt het naar mijn idee weinig uit. Met een goed ingerichte autopilot is het relatief makkelijk gepiept allemaal. Voor generiek kantoor office gebruik kan het prima werken.
Alleen zie ik zelden "generiek office gebruik", er is altijd wel iets specialistisch.

Wat dat betreft is het wel een enorme stap vooruit dat heel veel zaken in de cloud draaien ipv lokaal, het probleem wordt wel steeds kleiner.
Klopt, er zijn tegenwoordig veel factoren die meespelen. bois met focus op cybersecurity, Life cycle assesment voor de CSR die binnenkort verplicht gaat worden voor meer en meer bedrijven. uniformiteirt,vorige week nor een nieuwe laptop gekregen op het werk. 13th gen i5, 16gb ram, full HD en 512 GB SSD, naar hedendaagse normen lomp en zwaar. ik dacht eerst ze hebben me een oude gegeven maar het ding was splinternieuw kostte bijna 1500 euro... Omwille van een aangepaste bios die 'm quasi onhackbaar maakt. En hij zou carbon neutraal zijn.

Ik denk dat je de T14s, samen met de X1 carbon eerder zal zien bij consultants en in non-office werkomgevingen. De T serie is ook een interessante optie als je linux wil/moet draaien.
Veel bedrijven gebruiken tegenwoordig Intune met automatische installatie/configuratie. Wat betreft hardware ondersteuning dient de laptop compatible te zijn met het Windows 11 installatie image. Zolang netwerk, trackpad, scherm en toetsenbord werkt bij het booten van het Windows stickje komt de rest wel goed.

Zit je met een Microsoft Surface, dan heb je wel een uitdaging. De drivers voor diverse onderdelen zitten niet in het Windows image dus je zal met een USB hubje moeten gaan werken.
Een zakelijke laptop van bijna 2000 euro die vooral uitblinkt in accuduur en websbrowsen.
Dat is wat ik door de regels heen lees.
Veel zakelijk gebruik vind plaats in een cloud omgeving, heb je voor zo'n veredelde terminal dan een nog een prijzige laptop nodig?
Ik kan mij zo voorstellen dat een corporate IT niet zit te wachten op een mix van intel/arm
In basis heb je daar gelijk in. Maar de intel CPU's van de laatste jaren, zeker in laptops zijn zo problematisch dat men daarom toch wel naar alternatieven zoekt. Ik heb de laatste 15 jaar altijd het zelfde model laptop gekocht, die alleen geleverd wordt met intel CPU, maar toch is mijn huidige laptop de laatste van dat model. Accusduur, prestaties, herrie en temperatuur zijn gewoon belachelijk slecht vergeleken met de alternatieven, evenals vroegere laptops. Het is gewoon niet meer recht te praten hoe slecht de prestaties zijn. Dan ben ik wel bereid vreemd te gaan, naar een ander type laptop.
Het fijne toetsenbord en de lange accuduur ten spijt zal de prijs van ongeveer tweeduizend euro voor de meeste consumenten echter te hoog zijn om de T14s te overwegen.
Regel één en twee voor consumenten die een thinkpad willen aanschaffen:

1) koop tweedehands/refurb, en
2) als je dan toch per se nieuw moet hebben, wacht dan op de onvermijdelijke aanbiedingen. Lenovo is een van die fabrikanten die notebooks bewust hoog lijken te prijzen om ze lekker vaak in de uitverkoop te kunnen stoppen.

En dan is er natuurlijk ook nog de noot dat de notebooks uit de t14s serie behoort tot de duurdere opties.

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 25 januari 2025 07:58]

Regel 1 dus!

Ik draai Debian en heb nooit het laatste nieuw nodig. Ik kan me ook niet zo 123 herinneren wanneer ik nog een computer nieuw kocht, dat moet ergens een Intel EE met 6 cores geweeste zijn haast 10 jaar geleden. Nu heb ik een ThinkPad T15 gen2 die ik hier op V&A voor een prikje heb gekocht. Niet van nieuw te onderscheiden en draait als een zonnetje! Ik hoef de komende 5 jaar geen nieuw (ahum 2dehands) laptop meer te kopen, tenzij deze het begeeft.

De laptop in het artikel is leuk. Die kom ik ooit wel eens tegen op V&A over een jaar of 5 :)
Exact. Privé heb ik de oude game laptop van zoonlief overgenomen (lees, zijn nieuwe gesponsord)

Met een i7, 32gb en een gtx1060 vlieg ik door DarkTable en Gimp, lekker onder Mint
Ohh daar kan je voorlopig nog wel mee door hoor, dat zijn prima machines.
Ik heb zelf de T15 g1 nu bijna 4 jaar, wel via het werk. Draait al bijna 4 jaar aan 1 stuk door zonder herinstallatie.
Dus begonnen met windows 10 nog + aantal updates, upgrade naar 11 met al weer een paar versie updates.

Op zich een keer versie install zal die misschien iets beter lopen, maar hij doet het mij nog prima :).
Goed advies. Ik heb vorig jaar een X13 gen 2 in de uitverkoop voor 550 euro gekocht, terwijl de gen 3 1400 euro kostte. Het enige grote verschil was de cpu.
Ik vond dat zo’n goede deal dat er ineens twee heb gekocht. Dus wachten op een uitverkoop is zeker de moeite.
Da's een mooie prijs voor een hele goede laptop. Nog beter dan de 550 euro die ik destijds voor mijn 13" Thinkpad betaalde. Maar goed daar heb ik > 7 jaar plezier van gehad en het was ook alweer erg lang geleden. Doet het nog steeds, maar die 8 GiB is me nu te krap en een toets ging stuk toen ik het toetsenbord wilde schoonmaken :/ Anyway, ThinkPads zijn vaak voor weinig te krijgen en er zijn meestal ook zat 2e hands opties beschikbaar.
uitvoering: Lenovo Yoga Slim 7 14Q8X9 (83ED001RMH)
Was €1649,- nu €1363,27.

Trouwens let even op of je bijgeluiden (col whine - zoals hieronder wordt gezegt) hebt bij gpu/npu belasting als het geluid uit staat. Heb je die? Gewoon omwisselen; het verschilt per doos.

[Reactie gewijzigd door djwice op 25 januari 2025 10:38]

"Het verschild per doos"?

Ik denk dat je verschilt bedoelt ;)
Als je spelfoutjes wilt verbeteren mag je ook een DM sturen of een mod vragen dit te doen. Wellicht wil je zelf de spellingsmoderator worden die voor iedereen spelfouten verbeterd in hun reacties?

Ik heb er nu voor jou een t van gemaakt. Ik weet dat er een paar maanden geleden verschil in zat per doos. Of dat nu zo is kan ik niet vaststellen. ;)

[Reactie gewijzigd door djwice op 25 januari 2025 10:40]

Naar aanleiding van de andere reactie over de "colewine", voor de grap heb ik er bijna precies hetzelfde neergezet :+
"Colewine"?

Ik denk dat je coil whine bedoelt ;)
Ik overweeg inderdaad een nieuwe Thinkpad aan te schaffen met AMD processor, maar zal zien of er een aanbieding is die me past. Heb nu een oude E470 Thinkpad maar die begint aardig op zijn laatste benen te lopen. Tweedehands gekocht en ik heb hem al een jaar of 4-5.

Tnx voor de tip
punt 1: er zijn om de zoveel tijd thinkpads die worden geveild en zowat nieuw in doos zitten. Zijn vaak 1 of 2 gens oud, maar fantastische laptops

Heb zelf een P14s met een i5 1340P.
Die P serie dingen zijn fantastische value. Het toetsenbord is helaas nét niet zo goed als de T serie, maar voor de rest zijn ze net zo goed, kosten ze wat minder voor wat je krijgt en je kun je iets zwaardere hardware krijgen. De 14 inch s modellen zijn minstens zo portable als een T.
Ze maken door die zwaardere hardware net iets meer geluid dan de T serie, dat wel

[Reactie gewijzigd door youridv1 op 26 januari 2025 08:12]

nevermind het is nog vroeg :z

[Reactie gewijzigd door NIK0 op 26 januari 2025 11:47]

@PiweD Waarom zou je zakelijk niet voor de uitvoering: Lenovo Yoga Slim 7 14Q8X9 (83ED001RMH) gaan?
Zelfde hardware beter scherm €1363,27 alleen ander, maar wel fijn, toetsenbord.

Dell lijkt wel aantrekkelijk die kan een 64GB versie leveren met 1TB en LCD scherm voor onder de €1.900,- alleen is de bouwkwaliteit van niet goed en throttled (vertraagt bij opwarming) hij veel.
https://www.dell.com/nl-n...-13-9345-laptop/cn93810cc
(sorry staat niet in pricewatch - selecteer zelf de 64GB geheugen en nvme opslag capaciteit).

Helaas ondersteunt Chrome de NPU nog niet en Ollama ook nog niet in de .exe (inmiddels wel al in de source). En pytorch ook nog niet native, daarvoor moet je je AI modellen eerst compileren. Maar daarna draaien ze snel en efficiënt, met nauwelijks batterij gebruik.
Het is dan zo efficiënt dat je in veel gevallen de NPU niet eens voor 30% belast. Wel grappig om te zien dat een AI dan snel werkt en de laptop nog steeds uit z'n neus aan het eten is, waar het zelfde model op een CPU (intel, and,..) traag en volle belasting neemt.

Blijft natuurlijk cool een laptop met 16GB geheugen voor je GPU en NPU. En dat je CPU geheugen heeft dat vele malen sneller is dan je desktop.

Zelf heb ik via USB-c er een 4TB MVMe aan hangen voor AI werk en DJ collectie.

[Reactie gewijzigd door djwice op 25 januari 2025 07:47]

Je vergeet specifieke opties zoals een ingebouwde smartcardreader, WAN, fingerprintsensor en uitgebreide dockingmogelijkheden die typisch zijn voor zakelijk georiënteerde laptops zoals de Thinkpad. Ook de service en garantie is van een andere orde in vergelijking met consumentenmodellen.
De smartcard reader en de vingerafdruk scanner zijn inmiddels vervangen door Windows Hello. De usb-c poorten werken gewoon met bestaande docking systemen voor bijvoorbeeld 2 extra schermen, muis, keyboard, camera, speaker, microfoon en bekabelt netwerk.

Ze zijn beide van Lenovo, lijkt me dat je er wel uitkomt met garantie. Maar je hebt gelijk, dat kan de prijs omhoog laten gaan.
Maar zakelijke betaal je natuurlijk ook geen €2.000,- voor de ThinkPad als je er een halve pallet van koopt, dat ligt al snel tegen de 38% lager.

[Reactie gewijzigd door djwice op 25 januari 2025 13:08]

Ligt een beetje aan hoe zakelijk ‘zakelijk’ is. Als zzp’er of binnen een klein bedrijf is die yoga wmb de betere optie. Maar als je als groot bedrijf een contract met Dell, hp of lenovo hebt, kun je alleen maar latitudes, elitebooks of thinkpads bestellen.
Het toetsenbord is zeker minder dan die in de Thinkpad series. Ik heb beide (een Yoga voor mijzelf, een P16s zakelijk) en het Thinkpad keyboard is zeker beter. Nou was ik blij verrast met het toetsenbord van de Yoga. Nu de behuizing van metaal is is de stevigheid toegenomen en typed het ding tien keer beter dan z'n voorganger. Dus een beetje een B+ / A keyboard vs een A+ keyboard.

Verder is de webcam van de Yoga dikke stront, zeker iets wat heel belangrijk is bij een [zakelijke] laptop tegenwoordig. Het OLED scherm en de speakers zijn weer duidelijk beter, hoewel een mat scherm uiteindelijk fijner is. Het is maar net wat je kiest, maar ik heb zakelijk denk ik toch liever een ThinkPad.

[Reactie gewijzigd door uiltje op 25 januari 2025 22:34]

Ik heb vanuit het bedrijf een T14 met I7 processor. Wat een drama apparaat is dat zeg. Het ding staat al te blazen in het windows inlogscherm, batterijduur zit tegenwoordig beneden de 2 uur en ding staat continu te throttlen. Dat gebeurt al bij 30-40% processor gebruik.
Ook al bij onze it support geweest, maar na 2 weken kwam hij terug in dezelfde staat.

Vroeger had ik gezegd dat de thinkpad series gewoon een degelijke laptop series, maar ze zijn teveel apple richting ingegaan (dunner en lichter). Tegenwoordig adviseer ik mensen om deze te mijden.
Ik heb vanuit het bedrijf een T14 met I7 processor. Wat een drama apparaat is dat zeg. Het ding staat al te blazen in het windows inlogscherm, batterijduur zit tegenwoordig beneden de 2 uur en ding staat continu te throttlen. Dat gebeurt al bij 30-40% processor gebruik.
Ook al bij onze it support geweest, maar na 2 weken kwam hij terug in dezelfde staat.
Dat ligt niet aan de ThinkPad. Dat ligt aan Windows in het algemeen en de configuratie van jouw organisatie in het bijzonder. Neem dezelfde laptop, zet er een modern smaakje van Linux op, doe vergelijkbare dingen, en zie hoe de notebook zich dan gedraagt.

Windows kan redelijk efficiënt zijn, maar die moet veel meer getemd worden. Slechte configuratie van Windows zelf, slechte drivers, slechte (beheer)software, ... Het draagt allemaal bij aan inefficiëntie.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 25 januari 2025 09:02]

Ik heb een P14s met i7 en kan dat beamen: staat om het minste werk te blazen en als je op batterij een Teams meeting wilt doen is het na 1,5u game over.
Als ie staat te blazen in het windows startscherm zijn er mogelijk 2-3 dingen aan de hand
1. koelpasta slecht
2. jij hebt zware/veel applicaties in je startup lijst staan
3. je AD domein veroorzaakt dit

Heeft verder weinig te maken met of het een thinkpad is of niet. De situatie die jij omschrijft is configuratie afhankelijk.

[Reactie gewijzigd door youridv1 op 26 januari 2025 08:14]

Ik heb de T14 gen 6 met AMD 7 ai pro cpu besteld. Deze had wel degelijk last van throttheling bij normale dagelijkse taken. Bij minimale belasting soms enorme CPU throttle en bijbehorende aanslaande fan. Een update loste het probleem niet op. Het leek mij wel een firmware achtige kwestie.
Prachtige laptop, maar toch teruggestuurd.
Nu heb ik een P14 gen 5 met Pentium ultra 9 pro en 64 gb ram, dat ding is zo stil als een muisje!
Nadeel is wel dat ie wat zwaarder is.
Kortom, het lijkt een beetje zoeken bij Lenovo me de T14 gen 6, ik hoop dat het met firmware is op te lossen want het zijn prachtige (maar dure) laptops.
Het probleem met ARM is dat er voor veel rand zaken geen drivers zijn. Zo zijn er voor veel corporate print oplossingen geen ARM drivers. ARM ondersteuning voor bedrijfsspecifieke hardware, vergeet het maar. Veel IT management systemen hebben er ook problemen mee. Sensoren die niet uitgelezen kunnen worden, remote sessies die niet opgezet kunnen worden. En zo nu en dan tref je branche specifieke software aan die eveneens niet werkt met ARM. ARM hardware in je bedrijfsnetwerk opnemen is en blijft een crapshoot. Duimen dat je niet teveel problemen krijgt. En dat is een verkeerd uitgangspunt.

Zoek de hardware die het beste aansluit bij je IT omgeving, en niet omgekeerd. Tenzij je weet dat het 100% compatible is met je IT omgeving heeft het niets in die omgeving te zoeken. ARM laptops zijn een paniekerig antwoord op Apple. En compleet onnodig. Apple hardware in een goed opgezette bedrijfsomgeving is als een Ferrari inzetten als trekker op een boeren erf. Het ziet er mooi uit, maar het werkt totaal niet.
Werk nu zakelijk iets langer dan twee maanden met deze Lenovo T14s gen6 met X-Elite proc en ben zeer tevreden. Lange accuduur, stille fan en laag gewicht. I had wat bedenkingen met non-native arm software en tools maar alles werkt eigenlijk prima en merk (bijna) geen snelheidsverschil wanneer emulatie aan het werk moet. Kleine zoektocht moeten doen om een usb naar serial adapter te vinden met native arm drivers (werkgerelateerd) maar Startech heeft sinds kort een nieuwe dongle met ARM drivers. Neem ook geen lader meer mee op korte reizen ed , scheelt ook weer gewicht :)
Wij hebben deze laatst ook gekregen van Lenovo om te testen, ik ben zelf echt tevreden met ARM behalve dat blijkbaar geen enkele printerleverancier heeft begrepen dat ARM ook al verkocht wordt. Nu zitten we dus met een organisatie die alleen om printers niet over kan. Verder werken wij alleen nog maar met Microsoft 365, SaaS en webapps en nog een enkele AVD sessie, precies waar ARM voor is. Maar omdat we een redelijk grote GGZ organisatie zijn en af en toe toch printplicht hebben (clienten willen nog wel eens fysieke papieren hebben omtrent behandelingen) blijven we waarschijnlijk toch op x86 hangen.

Verder zijn wij aan het testen voor ARM met deze lenovo en met de Microsoft Surface 7, waar ik overigens ook van gecharmeerd ben.
De hoge prijs van dit soort bedrijfslaptops is een tikje misleidend. Veruit de meeste worden in partijen verkocht aan bedrijven, tegen veel lagere prijzen. Vaak als onderdeel van een groter contract, met service erbij. Voor de marketing is het dan mooi als de officiële prijs hoog is, dan zien mensen dat hun werkgever hen een dure werklaptop heeft verschaft.

Voor prijsbewuste particulieren kun je vaak veel lagere prijzen vinden. In het grijze circuit, of speciale aanbiedingen, grote prijsdalingen op het model van verleden jaar, etc. Dat vind Lenovo geen probleem zolang de officiele nieuwprijs maar hoog blijft, voor het prestige.

Uiteindelijk is er een beperkte groep mensen die de volle mep betaalt, met hoge winst voor Lenovo. Die groep is te klein om de ontwikkeling van te betalen, het is meer een bijzaak.

Voor zoiets als een Yoga ligt het anders. Daar komt de winst wel voor een flink deel van mensen die de volle prijs betalen, dus die prijs moet zorgvuldig worden gekozen om genoeg verkoopvolume te genereren.
Ik heb de Samsung Samsung Galaxy Book4 Edge, perfecte laptop.
Ultra dun en toch 16" (Touchscreen OLED 2880*1800@120Hz) zodat je ook op locatie goed kan werken, zonder tweede scherm.
Performance is geweldig, ook in Excel. Verder alle toeters en bellen qua poorten, full size HDMI, headphone jack en SD cardreader, geen gedoe met dongels.
WIFI7 is ook erg lekker, nieuwgroepen downloads met 120M/s via wifi.. Superb.
Via de USB4 stuur ik mijn tweede scherm thuis probleemloos aan op 5120*1440@120Hz. Geweldige setup zo! Niets meer te wensen.

Op dit item kan niet meer gereageerd worden.