Scoren op illegale downloads
2008 was een goed jaar voor de liefhebbers van alle belangrijke gaming genres. De industrie produceerde diverse topgames en werd slechts door de wereldwijde financiële crisis geremd in wat anders wellicht een ongekend succesvol najaar was geweest. 2008 was het jaar van de opmars van de Playstation 3, terwijl ook de Xbox 360 en de Nintendo Wii stevig aan de weg bleven timmeren. Enige achterblijver? Afgaand op de releases van 2008 lijkt de pc onder druk te staan als gaming-platform.
Consolegaming is natuurlijk niet iets van het afgelopen jaar. Sinds de introductie van het Nintendo Entertainment System is gamen op een console steeds populairder geworden. Inmiddels zijn de drie meest recente systemen miljoenen keren over de toonbank gegaan. In de onderlinge verhoudingen zorgde 2008 vooral voor een inhaalslag van de Playstation 3. Hoewel de console de verkoopcijfers van de Xbox 360 en de Nintendo Wii nog lang niet heeft geëvenaard, zette Sony een flinke stap in de goede richting.
Sony lanceerde het afgelopen jaar niet alleen langverwachte projecten als Littlebigplanet en Playstation Home, ook bracht het Japanse bedrijf een nieuw PS3-model op de markt, de 80GB-variant. Door tegelijkertijd de prijzen van de 20GB- en 60GB-versies omlaag te schroeven, hoopte Sony zijn marktpositie te kunnen verbeteren. In dat opzicht verloor het bedrijf de strijd echter van Microsoft, dat de prijs van alle Xbox 360's in een jaar tijd twee maal verlaagde. Nadat de prijzen in maart al omlaag gingen, verlaagde Microsoft in september de prijs van zijn console nogmaals. Door die laatste prijsdaling werd de Xbox 360 direct de goedkoopste van de drie consoles; de Xbox Arcade kwam met een adviesprijs van 179,95 euro ruim onder de prijs van de Nintendo Wii te liggen.
Toch was het in Nederland juist Nintendo dat scoorde met de verkoopcijfers van zijn spellen. Het in april uitgebrachte Mario Kart voor de Nintendo Wii bleek in Nederland het best verkopende spel van 2008 te zijn, op de voet gevolgd door Wii Fit. Dat spel deed het internationaal gezien, met wereldwijd meer dan 12 miljoen verkochte exemplaren, juist beter dan Mario Kart.
De enige achterblijver bij al dit cijfergeweld is de pc. Natuurlijk was er het verkoopsucces van World of Warcraft: Wrath of the Lich King, dat het record in 'aantal verkochte exemplaren binnen 24 uur' voor pc-games verbrak, maar de tweede grote uitbreiding van World of Warcraft is een uitzondering. De concurrentiepositie van de pc lijkt zwakker en zwakker te worden. Dat leidde er onder meer toe dat Epic Games bekendmaakte niet langer games specifiek voor de pc te zullen ontwikkelen. Ook Cevat Yerli, CEO bij Crytek, deed dit jaar zijn beklag over de pc als gaming-platform. Yerli schoof de tegenvallende verkoopresultaten voornamelijk af op piraterij. In een interview met IGN stelde de Crytek-directeur dat er per verkocht exemplaar van Crysis tussen de vijftien en twintig illegale versies in omloop zijn.
Het is duidelijk dat piraterij voornamelijk de pc raakt. Hoewel illegale kopieën ook op de consoles een rol spelen, zijn de aantallen verwaarloosbaar als je ze vergelijkt met die waar de pc als platform mee kampt. Torrentfreak publiceerde begin december een overzicht met de pc-games die in 2008 het meest zijn gedownload. EA-titel Spore heeft de twijfelachtige eer het meest gedownloade spel van het jaar te zijn, wat volgens Torrentfreak alles heeft te maken heeft met de strenge drm die EA in eerste instantie op het spel had gezet. De lijst bevat veel games die al in 2007 of eerder uitkwamen, naast titels als Fallout 3, Far Cry 2 en Pro Evolution Soccer 2009.
Ondergeschikt platform?
De positie van de pc kwam in 2008 niet alleen onder druk te staan door piraterij. Wie de releases van games in de gaten houdt, valt onmiddellijk op dat de pc bij verschillende partijen niet langer op een prominente plaats staat. Jan Meijroos haalde in een column al verschillende titels aan waarvan de pc-versie op een later tijdstip verscheen dan de consoleversies.
De voorbeelden hiervan waren in 2008 legio, met als meest in het oog springende game Grand Theft Auto IV. Terwijl Xbox 360- en PS3-bezitters eind april aan de slag konden met GTA IV, moesten pc-gamers nog ruim een half jaar wachten. Mirror's Edge, mogelijk het meest innovatieve spel van 2008, is een ander voorbeeld van een game die pas later op de pc verschijnt. Waar de console-versies al lang en breed zijn uitgespeeld, laat de pc-versie nog tot januari op zich wachten.
Maar deze releases komen in ieder geval nog uit voor de pc. Er zijn genoeg ontwikkelaars die er voor kiezen helemaal geen pc-versie van hun games meer te ontwikkelen. Microsoft legt zich bijvoorbeeld toe op de Xbox 360 en daarbij blijft het Games for Windows-platform een beetje achter. Zo bracht de uitgever dit jaar twee topspellen voor de Xbox 360 uit, Gears of War 2 en Fable II, waar vooralsnog geen pc-versie van is aangekondigd.
Behalve met latere releases, werden pc-gamers in 2008 ook geconfronteerd met iets anders waar consolegamers minder last van hadden. Het in december uitgebrachte Rise of the Argonauts had op de consoles weliswaar last van technische mankementen, maar die stonden niet in verhouding tot de problemen waar de pc-versie last van had. Het spel was nauwelijks speelbaar zonder joypad; de knoppen die moesten worden gebruikt zaten op zeer onlogische plaatsen op het toetsenbord en konden niet worden aangepast. Bovendien liet de stabiliteit van het spel te wensen over, wat gepaard ging met crashes. Deze problemen had de console-versie niet of nauwelijks.
Naar de oorzaak van dit soort problemen is het gissen, maar een reden zou kunnen zijn dat de pc er inderdaad steeds meer 'bij hangt' als gaming-platform. Hij biedt uitgevers een kleine extra inkomstenbron. Zo lang het overzetten van een spel van de consoles naar de pc niet teveel tijd en geld kost, kan een uitgever gemakkelijk wat extra inkomsten uit een spel halen door het ook op de pc uit te brengen. Gebeurt dit soort overzettingen onzorgvuldig, dan ontstaan er problemen zoals bij Rise of the Argonauts. Dit levert een klein dilemma op: wat heeft de gamer liever of wat is minder vervelend? Is het beter dat een pc-versie tegelijk uitkomt met andere versies, met het risico dat de overzetting niet goed is uitgevoerd, of hebben gamers liever een pc-versie die pas maanden later uitkomt, maar die fatsoenlijk is overgezet?
Beveiligingsperikelen
De constatering dat de pc het aflegt tegen de consoles is na 2008 een open deur geworden. Een vervolgvraag is of die verschuiving raar is. Is de pc nog wel aantrekkelijk als gaming-platform, nu consoles vrijwel dezelfde grafische kwaliteit bieden? Elk pc-spel moet immers eerst worden geïnstalleerd, waarna er vaak verschillende updates en patches moeten worden gedownload die over de installatie heengezet moeten worden. En dan is er nog de beveiliging, die in 2008 vaak voor nieuws zorgde.
Het jaar begon met veel ophef rond de Xbox 360 en Xbox Live. Begin 2008 werd duidelijk dat de reparatieprocedure die Microsoft hanteert bij een kapotte console, ervoor kon zorgen dat de gedownloade content niet langer bruikbaar is. Dit kwam doordat de drm-beveiliging de content onbruikbaar maakte zodra er iets aan de hardware werd veranderd, wat bij een reparatie vaak gebeurt. In juni kwam Microsoft met een oplossing voor dat probleem.
De discussie over drm laaide echter weer in alle hevigheid op, toen bleek welke beveiligingsmaatregelen Electronic Arts had genomen bij Spore. Het spel kon door de Securom drm-beveiliging in eerste instantie maar drie keer worden geactiveerd, en na de derde activatie zou de aankoop dus nutteloos worden. Dat kwam EA op veel klachten te staan. Ook Red Alert 3 was voorzien van een zware beveiliging, die naar aanleiding van de klachten over Spore iets werd versoepeld.
Niet lang na de versoepeling van de beveiliging van Red Alert 3 volgde een eerste stap in de goede richting voor Spore: EA verhoogde het aantal mogelijke installaties van drie naar vijf. Daarmee werd het probleem echter niet opgelost, maar slechts uitgesteld. Eind september werd EA aangeklaagd omdat de beveiliging van Spore de correcte werking van de computer zou beïnvloeden. Half december kwam de uitgever eindelijk met iets dat lijkt op een definitieve oplossing; met de Spore De-Authorization tool kan de gebruiker maximaal vijf computers selecteren waarop een werkende versie van Spore staat. Wil de gebruiker het spel op een zesde computer zetten, dan kan hij Spore op een van de eerste vijf pc's op 'non-actief' zetten, waarna een zesde installatie mogelijk wordt.
Misschien wel het meest opvallend aan de hele discussie over digital rights management is dat Spore, ondanks de zware beveiliging, het meest gedownloade spel van 2008 is geworden. Veel spelers kozen bewust voor de illegale versie, om maar niet met de irritante beveiliging te worden opgezadeld. Zwaardere beveiliging lijkt niet per definitie voor minder downloads te zorgen. Niet zo gek dus, dat Ubisoft besloot om Prince of Persia niet te voorzien van drm-beveiliging. De uitgever gebruikt de release van deze game als testcase, waarna de overweging zal worden gemaakt of drm alsnog wordt toegepast in toekomstige games, of dat de beveiliging definitief weg wordt gelaten.