Weg van big tech

Maar wat zijn nou volgende stappen om te zetten? Om te kijken waar anderen mee bezig zijn, riep ik de hulp in van onze community. Ik opende een topic op ons forum met een oproep om mee te denken. Binnen één week hadden meer dan 8000 mensen het topic gezien en stonden er meer dan 100 reacties onder.

Iedereen die met de gedachte zit te spelen om zich minder afhankelijk te maken van 'big tech' doet er goed aan om dit topic door te nemen. Er zitten veel ervaringen tussen van mensen die allerlei dingen hebben geprobeerd. Er zitten veel meer adviezen in het topic dan ik hier kan benoemen, dus neem het vooral zelf door, maar hieronder komen enkele van de thema's voorbij die meerdere mensen noemden.

Begin bij het waarom

Als je wilt beginnen met je minder afhankelijk maken van grote techbedrijven, moet je beginnen bij het waarom, zo zeggen diverse tweakers. Gotiniens beredeneert het zo: "Ten eerste is natuurlijk de vraag voor jezelf waar je de grens legt qua big tech, en waarom je minder big tech wil. Mijn grootste reden was privacy, en uit ideologische redenen wil ik graag zoveel mogelijk open source gebruiken. Ook zal ik soms toch voor big tech kiezen omdat de content bijvoorbeeld enkel daar te verkrijgen is, bijvoorbeeld sommige youtubers uploaden enkel naar YouTube. Sommige diensten waar ik voor betaal zijn ook enkel closed source; die zal ik ook blijven gebruiken. Ik zal dan wel kijken naar zo'n privacyvriendelijke optie, bijvoorbeeld een alternatieve app."

Die alternatieve apps komen zo aan bod, maar eerst terug naar het waarom. Capslock2000 heeft een uitgebreide post over hoe hij tot zijn ideeën komt: hij gebruikt beeldspraak om uit te drukken dat je alleen met het juiste doel het juiste middel kan kiezen. "Je hebt niks aan een voetballer die na afloop van de wedstrijd een tennisbal in het verkeerde doel gooit. Je komt om de wedstrijd te winnen, niet om een rond object tussen wat touwtjes te plaatsen."

Hij concludeert dat 'weg van big tech' geen doel op zich is, maar een middel om een doel te bereiken en voor hem is dat vrijheid. "De wereld wordt beter als iedereen de beste kansen krijgt om zichzelf te ontwikkelen en bij te dragen aan de wereld." Maar, zo zegt hij ook: "Hoe meer macht een bedrijf over ons heeft, hoe minder we in staat zijn om ons vrij te ontwikkelen en de wereld beter te maken. Ik concludeer dat vrijheid een essentieel recht is. Om vrij te zijn moet je onafhankelijk zijn en daarom zijn privacy en security belangrijk."

Maar dit kan verschillen per persoon. Tsurany trekt het punt van big tech breder en zegt dat overstappen niet altijd beter hoeft te zijn. "Is een nas van Synology met hun native software niet gewoon overstappen naar een ander groot techbederijf? En wat dachten we van Ubuntu? Zitten daar niet ook ontzettend veel contributies in van bigtechbedrijven? En met Bitwarden ben je weg van big tech maar zit je wel weer vast aan een andere online provider. Kortom, wat is echt het achterliggende doel? Wat is bijvoorbeeld het verdienmodel achter deze producten? Hoe weten we dat de bedrijven over een paar jaar nog bestaan?"

Bovendien: weg van big tech hoeft niet te betekenen dat je ze altijd en overal ontwijkt, of zoals Yucon het verwoordt: "Ik zie het als een dagje geen vlees eten. Vegetariër worden hoeft niet direct, maar het kan geen kwaad het automatische van de dagelijkse gehaktbal wat minder een automatisme te maken." Hoewel een leven zonder vlees voor veel mensen makkelijk te doen is, is deze tussenweg een goede manier om erover te denken, want het begint bij bewustzijn en kleine stappen.

Zelf hosten is altijd beter, maar zelden makkelijker

Een van de elementen die het meeste terugkomt, is dat de beste oplossing vaak is om het zelf te hosten, of het nu gaat om fotoback-ups, opslag of wachtwoordmanagers. Bijvoorbeeld ocf81 pleit daarvoor: "Ik zou de suggestie willen doen dat een eigen server en een eigen domein stiekem een must is als je écht privacy wil behouden. Dat stelt je in staat om alles zelf in de hand te houden en om ook veel flexibeler te zijn met het hosten van diensten."

Zelf hosten kan een ideaal zijn, maar is het ook haalbaar? Daarover verschillen de meningen. Zoals Yariva zegt: "Ik snap natuurlijk dat self-hosted of een kekke Duplicati-set-up veel mooier en privacyvriendelijker is. Maar de combinatie van technische haalbaarheid, privacy en onderhoud vanaf je eigen kant is ook niet niks."

Yariva spreekt uit eigen ervaring. "Ik heb in het verleden geprobeerd om mijn eigen mailserver te hosten, na twee maanden was ik er klaar mee. Updates zelf pushen, spamfilters bijwerken, packages die niet lekker met elkaar samenwerken, DNS-records correct administreren zodat je niet op een blacklist komt, ga nog maar door. Terwijl ik nu een paar euro's per maand betaal om mijn mail bij Proton te zetten. Hoewel mijn eigen bak waarschijnlijk nog iets beter was geweest maak ik hier wel de afweging om toch te kiezen voor Proton."

Zelf een mailserver hosten is mogelijk, maar zoals Tweakers-ontwikkelaar DaFelix zegt: "Het is een enorm leerzaam proces, maar ik kan het weinig mensen aanbevelen. E-mail is complex, en ontwikkelingen om het beter te maken (SPF, Dmarc et cetera) hebben elk weer hun eigen leercurve. Bovendien heb je te maken met inkomende spam die je moet zien af te weren, en krijg je soms te maken met deliveryissues die je zelf moet zien op te lossen. Zeker als kleine partij kan dit nog wel eens lastig zijn als een ontvanger je zonder duidelijke reden blokkeert."

Ook Wild Chocolate heeft zo zijn twijfels bij zelf hosten: "Voor mij overigens ook een bewuste keuze om niet alles zelf te willen hosten. Hardwareaanschaf, energiegebruik en tijd om de boel up-to-date te houden lopen ook best op als je alles in eigen beheer wilt. Dan wil ik best een paar tientjes per maand uitgeven om het uit te besteden."

Is het dan alleen goed te doen voor IT'ers? Capslock2000 denkt van niet: "Ik ga nog verder en zeg dat het voor de meeste IT'ers eigenlijk ook te veel gevraagd is. Sorry, ik kan het niet mooier maken. In mijn ervaring is dit voor de meeste mensen een te grote stap en worden ze voortdurend blootgesteld aan druk om toch maar de bigtechoplossing te gebruiken."

Wissel van besturingsssysteem

Een van de plekken waar big tech het meeste zit, is in besturingssystemen. En dat is niet onschuldig: Google stopt aardig wat tracking in Android en Windows heeft uitgebreide telemetrie die Microsoft op de hoogte houdt van wat er op je systeem gebeurt. Veel mensen raden daarom aan om van besturingssysteem te wisselen, in veel gevallen een Linux-distro.

Dirk draait al jaren Linux: "In eerste instantie omdat ik zestien jaar terug het gedoe zat was om met een illegale Windows te werken, maar tegenwoordig vind ik de vrijheid en het gemak ook erg prettig. Ubuntu is dan ook niet moeilijker dan Windows, alleen anders. Wat de vrijheid betreft zijn hun experimenten met snap wel jammer. Ik zit nog op 20.04 en ik twijfel of ik bij het aflopen van de support niet naar een andere distro wil."

Maar Mint of Ubuntu is nog relatief een peulenschil en veel systemen maken bovendien nog gebruik van Intel- of AMD-processors, niet echt big tech, maar wel grote techbedrijven, redeneert jdh009: "Als je echt hardcore wilt gaan, of iets voor kinderen bouwt, kun je ook een Raspberry Pi kopen en die gebruiken om het gehele rijtje van AMD/Intel/Microsoft buitenspel te zetten. Tegenwoordig responsive genoeg als je alleen een beetje browset."

Big tech? Sure, maar gebruik anonimisering

Als je dan toch diensten van grote techbedrijven om welke reden dan ook wilt gebruiken, zijn er ook opties om dat op een anoniemere manier te doen en de verzameling van data tegen te gaan. In het topic staan ongelofelijk veel manieren om dat te doen.

Om te beginnen in de browser. Daar kun je naar LocalCDN, zegt Munchie: "Hiermee worden verzoeken naar externe Libraries en CDNs geblokkeerd, en in plaats daarvan lokaal geïnjecteerd en geladen, bijvoorbeeld van Google Hosted Libraries, Microsoft Ajax CDN, Cloudflare en Yandex CDN. Bij het gebruik merk je er eigenlijk niks van. Een nadeel is dat het wel eens kan gebeuren dat een website niet goed laadt; in dat geval is tijdelijk uitschakelen een oplossing."

Op gebied van sites en apps noemt Munche ook nog 'frontends'. "Hierbij kan je een website gebruiken, zonder daadwerkelijk de website zelf te bezoeken. Hierdoor heb je een schonere interface en geen last meer van tracking, advertenties & sponsorblocks, cookietoestemmingen, inlogpop-ups, 'recommendations', 'wil je onze app downloaden' en dergelijke." Zo is er voor YouTube bijvoorbeeld Piped, voor Reddit Libreddit en voor Twitter Nitter. Ook kun je Google Translate gebruiken via Lingva, al kun je ook naar een alternatieve vertaalmachine als DeepL.

Munchie: "Het nadeel is dat de services niet altijd stabiel zijn, dus het komt weleens voor dat een filmpje niet wil laden of dat de website onbereikbaar is. Op sommige frontends kan je ook een lokaal account aanmaken, maar je kan dus niet inloggen met je normale account."

Ook Gotiniens gebruikt alternatieven om niet naar YouTube te hoeven gaan. "NewPipe is een opensource-YouTube-client, abonnementen zijn lokaal waardoor je niet hoeft in te loggen met je Google-account. Ook kan je filmpjes downloaden, ook enkel de audio, die ik gebruik voor podcasts die alleen op YouTube verschijnen. Nadeel van NewPipe is dat de app nog steeds verbinding maakt met YouTube, waardoor ze wederom je IP hebben. En momenteel kan NewPipe niet alle livestreams listen van een kanaal."

Een oplossing daarvoor is Libretube: "Die gebruikt een instantie van piped als proxy naar YouTube. Hierdoor verbind jij niet naar YouTube. LibreTube is een iets nieuwere client, en daarom voor mijn gevoel nog niet helemaal compleet. Ik houd hem echter wel in de gaten, want ik denk dat het zomaar mijn defaultclient kan worden."

Op Android is het mogelijk om een andere client te gebruiken voor de Play Store, zegt Gotiniens. "Om toch apps te kunnen downloaden uit de Play Store gebruik ik Aurora Store. Hiermee kun je anoniem apps downloaden uit de Play Store; Aurora heeft hiervoor een aantal Google-accounts die je tijdelijk toegewezen krijgt bij het openen van de Store."

Vind je het leuk? Stem met je portemonnee

Het punt is wel dat veel van de software die gebruikers aandragen afhankelijk is van kleine bedrijven of vrijwilligers. Zoals Tsurany al zei, kleven daar risico's aan, want een klein bedrijf of enkele vrijwilliger levert een groter risico op dat een dienst over een paar jaar niet meer bestaat. Als je daar dan afhankelijk van bent, moet je dan weer op zoek naar een alternatief.

Stemmen kan sowieso met de portemonnee, vindt JukeboxBill: "Voor het omzeilen van bigtech ben je doorgaans aangewezen op freeware, shareware, open source en wat al niet meer. Dat is allemaal gratis, maar voor software en diensten, die ik dagelijks gebruik, ben ik wel genegen om van tijd tot tijd een donatie te doen. Het valt mij wel op dat er de laatste tijd ook wat uitdrukkelijker om wordt gevraagd."

Het is ook David tegen Goliath, merkt Capslock2000 op: "Tot op zekere hoogte is het ook een heel oneerlijke strijd, als amateur meespelen op het zelfde veld als de miljardenbedrijven. Het is misschien een beetje ontmoedigend, maar wat iedereen kan doen is stemmen en politici aansporen om big tech in te perken en verder te kijken dan alleen financiële aspecten."