'Virtual Reality kan voor onjuiste herinneringen zorgen'

Uit een recent onderzoek blijkt dat het gebruiken van virtuele objecten, in plaats van statische plaatjes en diagrammen, voor zogenaamde 'false positives' kunnen zorgen. Mensen kunnen getoonde beelden in herinneringen verwarren met zelfverzonnen beelden.

Ann Schlosser, universitair docent marketing op de Washington Business School universiteit, heeft hierover een 23 pagina tellend onderzoek (verkrijgbaar in pdf-formaat) opgesteld. Om haar ideëen kracht bij te zetten heeft Schlosser een aantal hypotheses opgesteld. Een daarvan luidt: 'Meer false positives (maar niet false negatives) zullen voorkomen wanneer er gebruik wordt gemaakt van virtuele beelden in vergelijking met statische beelden'. Dit zou onder andere kunnen komen doordat het menselijk brein vaak de lege plekken in levendige beelden probeert aan te vullen om tot een volledig 'kloppende' herinnering te komen.

Het eerste experiment om de hypotheses te testen bestond uit het verdelen van 173 studenten in twee groepen, niet wetende wat het onderzoek zou gaan inhouden. De eerste groep kreeg een site met alleen stilstaande plaatjes en tekst te zien over een digitale camera, de tweede groep kreeg een interactief model van de camera te zien die van alle kanten bekeken en beïnvloed kon worden. In die twee groepen waren de doelen ook verdeeld, de ene helft mocht zelf bepalen waar hij naar keek ('browsers'), terwijl de andere helft iets specifieks op moest zoeken ('searchers'). Na vijf minuten kregen alle deelnemers een lijst met mogelijke camerafeatures voorgeschoteld, waarop ze moesten aangeven welke er daadwerkelijk op het bekeken model zaten.

Schlosser kwam tot de ontdekking dat de groep die het virtuele model tot zijn beschikking had meer goede antwoorden gaf dan de 'statische' groep. Daarentegen koos dezelfde groep ook voor meer features die goed mogelijk zouden zijn op de betreffende camera, maar in werkelijkheid niet aanwezig waren. Dit resultaat kwam in het andere experiment ook naar voren - waarbij er gekeken werd of het aanmoedigen of ontmoedigen van het voorstellingsvermogen invloed had op de uitkomst. Ann Schlosser is van mening dat 'virtuele beelden makkelijk te verwarren zijn met ingebeelde beelden, waardoor er valse herinneringen kunnen ontstaan'.

Ook waarschuwt Schlosser ervoor dat het toepassen van Virtual Reality, om bijvoorbeeld mensen over te halen een bepaald product te kopen, een averechts effect kan hebben. Het kan gunstig lijken om potentiële klanten het idee te geven dat een artikel meer kan dan in werkelijkheid het geval is, maar dat zal in veel gevallen leiden tot klantontevredenheid. Het volledige onderzoek zal verschijnen in de december-uitgave van het blad Journal of Consumer Research.

Reacties (36)

[anandus]

Dit is dus hetzelfde effect als mensen die liegen, toch?
Die creëeren ook false positives in hun geest door de leugens, waardoor ze op een gegeven moment, zeker na een langere termijn, denken dat het daadwerkelijk zo was.

[Verwijderd]

Liegen is bewust. Dit wordt geillustreerd door activatie van het arousal systeem (hier is ook een leugendetector op gebaseerd).
Je zou dit meer kunnen vergelijken met mensen met wanen. Deze hebben een bepaald (oncorrigeerbaar) idee, dat niet overeenkomt met "de" werkelijkheid.

[T!mothy]

dat zou betekenen dat als je slecht kan liegen of als je gewoon 'nooit' liegt dat je dit geen effect op je heeft.(geweten die je er 'op aan spreekt')

[arbraxas]

Niks nieuws, dit kan ook bereikt worden door een bepaalde vraagstelling, en ook via visuele prikkels. Oud principe nieuw medium

[terabyte]

Wellicht is het voor jou 'niks nieuws', maar in de wetenschap geldt nog altijd dat dergelijke zaken eerst bewezen moeten worden.

Als blijkt dat het daadwerkelijk eerder bewezen is, dan kun je me vast wel een referentie geven naar een eerder gepubliceerde paper op dit gebied (en dan is het inderdaad 'niks nieuws').

[Striffelbuur]

Inderdaad. In de wetenschap moet daar eerst onderzoek voor gedaan zijn. Maar waarschijnljik waren deze wetenschappers een beetje slecht geinformeerd - of ze hebben iets teveel virutele objecten gebruikt en leven daardoor in een waan - want hier is ruim 15 jaar geleden al onderzoek naar verricht, alleen werden de (overigens soortgelijke) resultaten toen niet omwonden met zoveel vage taal.

[mjtdevries]

Maar ondanks dat jij wel zo goed geinformeerd bent, kun je ook geen referentie geven?

En zoveel vage taal zie ik hier niet.
Voor een "alfa" onderzoek vind ik het verrassend concreet.

[Confusion]

Inderdaad, het zou pas echt verwonderlijk zijn als Virtual Reality, in tegenstelling tot het 'Echte Leven', niet voor valse herinneringen zorgde.

[delaregulus]

Beetje kort door de bocht vind ik het om op basis van ervaringen met een test met als onderwerp "digitale camera" (heel veel features) generalisaties te maken naar alle producten. Kan me voorstellen dat de zefde test maar dan met een koffiezetapparaat (veel minder features) hele andere resultaten zal geven.

[TheCapK]

Duidelijk voorbeeld dus van: Ik wil dit resultaat bereiken, hoe doe ik dat zo goed mogelijk!
Als het gedegen onderzoek was geweest, zeg nou zelf 23 paginas is toch een peuleschil voor een dergelijk raport, dan waren er verschillende objecten gekozen om te proberen hetzelfde resultaat te behalen. Waarschijnlijk was ze bang dat ze dan geen conclusieve resultaten had gehad en had ze dus ook niet in de aandacht gestaan. (denk aan de 15 minutes of fame)

[mjtdevries]

Duidelijk voorbeeld van: Ik ben een tweaker en ik heb overal commentaar op, ook al heb ik geen verstand van zaken.

het aanal pagina's zegt geen zier over de kwaliteit van het onderzoek. Een kort verslag is over het algemeen juist gunstiger omdat iemand dan to-the-point is.

Er is een grote groep studenten gebruikt, en dat kost dan heel wat tijd.

Je wilt niet weten hoeveel onderzoeken er zijn waar conclusies op basis van veel minder gegevens getrokken worden.

[Verwijderd]

Ik denk zelf dat dromen vaker voor false positives zorgen dan dit soort virtual reality.
Zeker omdat tijdens de virtual reality je er bewust van bent dat het niet echt is. Bij dromen is deze scheiding vaak niet aanwezig. Als je een halve week later geconfronteerd wordt met iets dat in de droom speelde zul je vaak een gevoel hebben hé dit ken ik, heb ik ook meegemaakt. Pas als je je agenda na kijkt zie je dat het niet zo was.

Dat je op deze manier sneller informatie zal oppikken dan naar stilstaande beelden te kijken dat lijkt mij zeker waar maar dat je gaat denken dat het onderdeel was/is van je echte leven gaat mij te ver.

VR is gewoon niet subtiel genoeg.

[i-chat]

en dat is nu juist de vraag....

is dat wel zo, er is al meermaals bewezen dat bijv het spelen van games (invloed zou KUNNEN hebben op het acteren in het dagelijks leven), dit is in zekere zin wel 't zelfde,

ik denk dan ook dat er altijd mensen zullen zijn, die fictie en werkelijkheid kunne scheiden, - maar er zijn meer dan genoeg mensen, (heb ik aan de lijven ondervonden (door een mongool die 't vechten uit z'n spel in het echt ging uitproberen) in een speel hal), die daadwerkelijk agressief worden bij het spelen van sommige fps-spellen ...

behoorlijk ziek zul je denken, maar als je als subject een zwakke geest hebt, kan dat zeer zeker wel...

[Verwijderd]

Maar daar gaat het nou net niet om...

Het is niet zo dat je iets wat je in je droom meemaakte (of in de VR) voor echt aan neemt, maar dat de herinnering over de droom (of de VR) niet correct heb (in dit geval in de zin dat je er dingen in je droom plaatst die er niet waren).
Dus je droomde over een camera zonder een wis functie voor de foto's. Toen werd je wakker en vraagt iemand je of de camera waar je over gedroomd heb een wis functie had. En dan zeg je "ja, mevrouw de onderzoeker".

[Bluejay]

Zo zou je nog 'shellshock' kunnen oplopen bij het spelen van een shooter in virtual reality

[Frash]

Een relevanter filmpje dan het volgende zul je niet vinden:
Virtual reality vs realiteit experiment bij speelmachine

[Makkelijk]

En jij geloofd die troep? Zo makkelijk raakt iemand niet in een tijdelijke bewusteloosheid. Behalve als je epileptisch bent

[Verwijderd]

Tis wel een mooi filmpje, jammer alleen dat het zo duidelijk nep is.

Er komt een "willekeurig" persoon binnen lopen en die gaat het spel spelen, die vrienden vinden het helemaal niet raar dat ie een black out krijgt en mee wordt gevoerd, er staan precies twee stoelen klaar enzo.... Beetje ongeloofwaardig.

[sjobiscity]

weet iemand achtergrondinformatie van dat filmpje? ik snap niet helemaal hoe die jongen door die flitsen plots out gaat, en blijft hangen.

[Sonora]

Ik denk dat het effect heeft op bepaald deel van je hersenen ofzow

[_Thanatos_]

Dus de 3D-view op de site van Dell is gewoon een gemeen truukje?

[darkfader]

Goed trucje, niet gemeen.
Alhoewel je wel zou willen dat je in het echt ook zo makkelijk er om heen kon draaien.

[Ad-]

pas geleden kwam ik een verhaal tegen in de zin van: de hersenen kunnen qua herrineringen het verschil niet maken tussen VR en real life.

zou het dezelfde bron hebben... dit lijkt er wel wat op.

[Verwijderd]

Zelfs op Vitaya is al iets gelijkaardigs geweest. Ze toonden mensen een reeks foto's van hun jeugd en daar moesten ze dan een verhaal bij vertellen. Er zat een getrukeerde foto bij vna hen in een luchtballon toen ze klein waren. Niemand herrinnerde zich iets. Ze liete de mensen een paar weken later terug komen en vroegen hen achter de herrinnering bij die foto met de luchtballon. Meer dan de helft had zelf een herrinnering verzonnen en dat onbewust.

[Verwijderd]

Laatst ook nog iemand in Nederland gepromoveerd op onderzoek naar herinneringen. Die kwam tot de conclusie dat al die hypnose regressie therapie, waarbij mensen via hypnose allerlei verdrongen herinneringen terug zou halen, onzin was. Het waren gewoon nieuw gefabriceerde "herinneringen"... In deze context false positives dus.

Eigenlijk best wel schrikbarend hoe makkelijk mensen in staat zijn om onbewust verkeerde herinneringen te creeeren. En het lijkt erop dat instanties die hier uitermate afhankelijk van zijn, politie bijvoorbeeld, hier maar weinig scholing over hebben, of onderzoek naar doen. Suggestieve ondervragingen bijvoorbeeld kunnen dit verschijnsel ook oproepen...

[Verwijderd]

Dat is inderdaad wel interessant dat je dat aanhaalt.
Want inderdaad speelt dat ook een rol als je verdachte meerdere malen verhoord. Na een tijd kunnen ze false-positive krijgen en iets denken te herinneren dat eigenlijk door de agent is opgedrongen.

Zou me niets verbazen als dat al meerdere malen tot een false-positive in de veroordeling heeft geleidt.