Lofar radiotelescoop zorgt voor terabit internetstructuur

In Noord-Nederland en Duitsland is men in het kader van het zogenaamde Lofar-project bezig met het bouwen van een gedistribueerde radiotelescoop met een totale diameter van 350km. Hiervoor worden in totaal zo'n honderd locaties in gebruik genomen waar ongeveer 25000 zeer gevoelige radioantennes worden geplaatst. De opgevangen informatie uit het heelal zal worden samengenomen en verwerkt door één centrale supercomputer, waardoor men de grootste radiotelescoop ter wereld verkrijgt.

Voor het vergaren van de verspreid opgevangen data wordt een infrastructuur ontwikkeld die zijn weerga niet kent. De benodigde capaciteit van het aan te leggen glasvezelnetwerk zal minimaal twintig terabit per seconde bedragen. Niet alleen de wereld van wetenschap en astronomie zal voordeel hebben bij de aanleg van dit netwerk. Om financiele draagkracht te vinden voor het project is al bekendgemaakt dat bedrijventerreinen en openbare instellingen als gemeenten, ziekenhuizen en scholen ook kunnen worden aangesloten om gebruik te maken van deze hoge snelheidslijn. Daarmee zal het project een flinke impuls kunnen geven aan de ontwikkeling van ICT-infrastructuur in minder bevolkte gebieden in Noord-Nederland en Duitsland:

LOFAR is een uniek ICT-project dat is ontstaan uit de ambitie van Nederlandse sterrenkundigen om het prille begin van ons Heelal waar te nemen. Daarvoor is een radiotelescoop nodig die honderd maal gevoeliger is dan de huidige telescopen. LOFAR ontwikkelt deze radiotelescoop als een netwerk van tienduizenden sensoren. Die kleine antennes zijn verdeeld over een gebied met een diameter van 350 kilometer en gekoppeld aan een supercomputer via een uitgestrekt glasvezelnetwerk.

[...] De door de antennes opgevangen signalen worden eerst lokaal bij de stations verwerkt, waarna ze over een glasvezelnetwerk gestuurd worden naar een centrale plek waar de supercomputer de gegevens verder verwerkt. De supercomputer staat via het internet in verbinding met sterrenkundigen, waar ook ter wereld, die de voortgang van hun waarnemingen direct kunnen volgen. En ook de eindproducten zullen via het internet de gebruikers bereiken.

Reacties (44)

[theXE]

Op Netwerk was er van de week ook al een stukje over. Als je het van boven bekijkt, lijkt het net een soort stervormig iets. Met het middelpunt in Drente, in de gemeente Borger-Odoorn.

Dit is zeker iets wat in de loop van de tijd gaat zorgen voor een verbetering van de huidige communicatie.

[Tomatoman]

Nooit gedacht dat Drenthe ooit nog het middelpunt van iets interessants zou worden

[Verwijderd]

Daar zit al jaren een sterrenwacht van heb ik jou daar. Niet helemaal onbekend bij de sterrenkundigen.

[Verwijderd]

Hier een stukje van www.netwerk.tv :

De subsidie voor Lofar, de supertelescoop in Noord-Nederland die als eerste ter wereld tot aan de oerknal terug de tijd in kan, dreigt te worden stopgezet. Volgende maand beslist de ministerraad over de aanvraag van 73 miljoen euro.

Negatief advies
Een commissie heeft inmiddels een negatief advies uitgebracht. Netwerk sprak er onder andere over met politici en met George Miley, de geestelijk vader van Lofar.
http://www.lofar.nl/
http://www.lofar.org/index.html
http://www.astron.nl/

Edit: een animatiefilmpje voor als je niks te doen heb deze zondagmiddag:
http://www.lofar.nl/plaatjes%20etc/Movies/LOFAR211003.exe

[Gin040]

Ik kan hier kort over zijn, dit project heeft een negatief advies gekregen om door te gaan met ontwikkelen. Kans is heel groot dat het niet doorgaat. Ik vind het zelf ook heel jammer aangezien Nederland vooruit loopt met de radio-telescoop techniek (lees Westerbork).

[Remus]

Het project zelf heeft niet een negatief advies gekregen, maar de subsidie-aanvraag. Dat negatieve advies is deels ingegeven door het feit dat ze subsidie willen uit een ICT-potje ipv een potje voor wetenschappelijk onderzoek.

[Verwijderd]

Vaak staat de naam van een telescoop ergens voor. In het item kon ik deze niet terugvinden, maar op de site staat vermeld:

Wat betekent de naam LOFAR?
Low Frequency Array oftewel lage frequentie telescoop.

[edit] deze definitie staat zo letterlijk op de site, inclusief "telescoop" aan het einde.

[Verwijderd]

Array != Telescoop

ik denk dat ze bedoelen dat het een groep low-frequency (niet licht, maar radiowaves) telescopen zijn die ze bundelen

[Dr. Cheeks]

niet licht, maar radiowaves

Radiogolven is ook licht. Wat wij licht noemen zijn photonen met een bepaalde energie (=frequentie). Radiogolven zijn ook gewoon lichtgolven, maar dan op een lager energieniveau. Het is allemaal één en hetzelfde electromagnetisme.

[Verwijderd]

Fout
Alle licht- , radio-, ultraviolettegolven endergelijke zijn vormen van straling.
Of het zichtbaar licht of juist radiogolven zijn ligt dan aan de frequentie van de straling.
Dus wat Dr. Cheeks ongeveer zegt.

Hmm, ik weet niet of iemand het nog beter kan uitleggen.

[Verwijderd]

<font color=#786562>* _(_)|- ziet hier zo'n klok + klepel effect bezig..
</font>
licht is een vorm van Electromagnetische(EM)-straling, radio golven zijn dat ook. het enige verschil is de golflengte ervan (en dus ook de energie en frequentie).

(zichtbaar) licht zit (zoals darknight al zei) tussen 400 en 700 nm.
radiogolven varieren in golflengte tussen enkele centimeters tot honderden meters.
en er zijn er nog meer.. om enkele te noemen:
microgolven, rontgen, gammastraling, infrarood. ieder met hun eigen range van golflengte.

Het is dus allemaal EM-straling, maar licht is geen radiogolf of vice versa.

[Krankenstein]

Fout

Licht is wat tussen nog net zichtbaar (voor het menselijk oog) violet en nog net zichbaar rood (tussen ongeveer 400 en 700 nm dus) zit in het electromagnetisch spectrum. Licht is wel een vorm van radiogolven dacht ik, maar dat weet ik niet zeker.Niet andersom in ieder geval.

De algemene term hiervoor is elektromagnetische straling.

[Verwijderd]

Array betekent niet telescoop, maar in dit geval een reeks gekoppelde antennes. De antennes samen met de infrastructuur en de verwerkingseenheden vormen samen de radiotelescoop.

De hierboven genoemde vertaling is in dit geval dus niet correct...

De gekoppelde antennes vormen bij LOFAR overigens een "Phased Antenna Array". Hierbij worden alle ontvangen signalen (in dit geval de ruimte noise) door de antennes omgezet in electrische energie. Vervolgens kunnen ze in gecompliceerde electronica (DSP's en Asic's) de fase van het signaal per antenne draaien. Hierdoor verkrijgt de antenne een patroon (stralingsdiagram) waarmee enerzijds een bepaalde richting in de ruimte gekeken kan worden, anderzijds kunnen ze aardse verstoorders (TV zenders, satellieten, etc.) selectief onderdrukken. Deze aardse verstoorders zijn de grootste nachtmerrie in de radio astronomie.

Zeer interessant, maar ook erg complex...

[Verwijderd]

Precies, en -dat- is nu net de reden om een Phased Array antenne te gebruiken. Daarmee kunnen ze het probleem oplossen...

Men houdt, om begrijpelijke redenen, de technologie liever in eigen land, dat levert veel meer op namelijk...

[hardwareaddict]

is het niet erg onnozel om dit aan te leggen in dichtbevolkt europa, in plaats van Venezuela/chili oid.

Weinig verstorende straling daar t.o.v. hier

Dan over die berekeningen. Daar is natuurlijk weer enorme hardware nodig qua cpu power.

Omdat de ruis ver achter de komma uit de ruimte komt mogelijk, terwijl alles voor de komma wat de meeste invloed dus heeft, dus gemeten wordt.

Dan verder zijn er een paar radiostations met een zendbereik van wel 300 kilometer, dus die eruit filteren is ook lekker fijn, al zijnd e frequenties bekend.

Dan hebben we nog vervuiling in de lucht etc.

Dat alles moet eruit gerekend worden hier in europa.

[LiMy]

tis alleen jammer dat een of andere commisie een negatief advies aan de overheid heeft gegeven omtrent de subsidie van dit machtige project

[gp500]

jah Die kl$^%&%^van de overheid willen liever geld stoppen in het criminele randstad.

PS: Dat netwerk zal dan misschien wel via GN-IX gaan lopen.

Daar is nog ruimte zat.

[darthdrinker]

precies wel miljarden uitgeven aan een bewezen nutteloos project als de betuwe lijn. Maar hier wil men dan weer geen cent aan uiteven, belachelijk.

[Gin040]

Oftewel, het buzzword van het moment:

KENNISECONOMIE

Het heeft eigenlijk weinig met de kenniseconomie te maken, dat is meer lucht- en ruimtevaart bijvoorbeeld. Dit hele project is puur voor de wetenschap aangezien het niet winstgevend is, het gaat meer om het feit dat de regering alleen maar geld uitgeven voor wetenschap die wel winstgevend is. Ze vergeten dat wetenschap ook verder gaat dan dat en ook een deel van onze maatschappij uitmaakt en dat daar best geld ingestoken mag worden.

[Vorlon]

Hmm, bij het lofar project hoort ook de ontwikkeling van optische switches om dat terabitnetwerk te kunnen bouwen. (dit wordt gedaan in samenwerking met kpn en lucent op de universiteit van eindhoven)

De doelstelling zijn swiches die 40 tot 60 Tbit aankunnen en dat is niet echt haalbaar met elektrische switches.

[sealy]

Ik ben zelf in het ASTRON centrum vlakbij westerbork geweest. Hier word dit systeem ontwikkeld en ondermeer ook getest.

Ze hadden daar zo'n onderdeel van een radiotelescoop staan, en ik vond het op zijn minst indrukwekkend. Het lijkt net een stuk van een afvoer, maar wat je ermee kan is schitterend

Ze hadden daar een zelfde soort opstelling staan, maar dan met een ander type ontvangers. 3 stuks. Daarmee kon je heel precies radiostraling van de zon en zelfs vliegtuigen opvangen. Door gebruik te maken van verschillende componenten in het systeem, kan je mbv driehoeksmeting zeer nauwkeurig afstand en plaats bepalen

Dat het systeem werkt, is dus duidelijk. Ik vind het dan ook belachelijk dat er geen subsidie voor word vrijgemaakt. Nederland presteerd uitstekend op het gebied van radioastronomie (Professionele visuele sterrekunde is her haast onmogelijk door stadsverwarming, strooilicht en bewoling) En dit project zou onze voorsprong op dat gebied nog eens een stik kunnen versterken. Er worden tegenwoordig zoveel investeringen gedaan om een kenniseconomie op poten te zetten. Maar dingen die daar echt toe kunnen bijdragen en, belangrijker nog, waar we al ver mee zijn worden nu overgeslagen.

Ik denk dat we ons beter in een aantal dingen kunnen specialiseren in plaats van "van alles een beetje". Anders berijk je nooit een top-positie in de wereld.

Neemt niet weg dat met het niet doorlaten gaan van dit project een grote economische stimulans voor de regio om zeep geholpen word.

[Verwijderd]

Ik ben zelf wel benieuwd naar waarom die commisie van 'wijze mannen' (waar zijn de vrouwen???) zo negatief was. Het grappige is wel dat Nederland (Drente? ) vooraan loopt in de wereld met radio astronomie en LOFAR is daar een volgende stap in. Het is wel een internationaal project, dus als tie niet in Nederland komt, dan word tie wel in Amerika of Australie gebouwd. Maar dan word tie natuurlijk ook daar ontwikkeld en niet hier.

LOFAR zelf zal waarschijnlijk niet winstgevend zijn... het is tenslotte een instrument om astronomisch onderzoek mee te doen en zoveel van die dingen kan je nou eenmaal niet verkopen Ik zie ze al op de CeBiT staan: wie wil er nog een telescoopje met een doorsnee van 350km? 50% korting als je er 10 besteld......

Aan de andere kant zijn er voor LOFAR wel allerlei dingen nodig die wel winstgevend kunnen zijn:
Een netwerk van een paar duizend kilometer dat
een aantal Terabit/s aankan. Dat kan niet met de technologieen/apparatuur die nu op de markt zijn.

Een computer die al die data real time kan verwerken en dat lukt toch echt niet met de AMD&Intel computertjes die ik hier heb staan en proberen om alles op te slaan, daar word je ook niet vrolijk van.

Voor de rest dingen als software ontwikkeling voor adaptieve antennes (arrays) & data verwerking, ontvanger ontwikkeling, antenne ontwikkeling, productie, etc.

De vraag is dus eigenlijk of de politiek ontwikkeling voor dingen als hoge-snelheid internet, mobiel internet/telefonie, beeldbewerken, etc onderdeel ziet van wat hun 'kennis economie' noemen of dat ze iets anders bedoelen met 'kennis economie'

[Verwijderd]

als je, puur ter informatie, dan ook even wil vermelden wat voor AMD/Intel computertjes je daar hebt staan? Heb het nog nooit geprobeerd, maar misschien dat het die van mij wel lukt hoor

[Verwijderd]

het besluit is afhankelijk van erg veel factoren, wij zien maar 1 kant van het verhaal. Hopelijk wordt het geld nu aan betere dingen uitgegeven. Die niet alleen wetenschappers wat opleveren, maar iedereen. Alhoewel het aansluiten van andere gebruikers op het netwerk een slimme zet was...

[Roflmao]

Ik wil wel eens weten wat voor nut dit soort onderzoek heeft? Je kan dat soort geld toch nuttiger besteden? En of de kosten wel het waard zijn tov het verkregen info.

[Verwijderd]

Naast de onderzoeksresultaten geven dit soort projecten ook een behoorlijke impuls aan bedrijven en de betrokken regio's.

En vergeet niet de bijkomende effecten..als je op sommige punten voorop loopt ten op zichte van de rest van de wereld..

Dan weet de rest van de wereld je ook steeds beter te vinden hoor... (met de bijbehorende positieve effecten)

Dankzij de "sub-onderzoeken" naar sensoren, real-time data verwerkingen.e.d, zie ook de nieuwsbrief:

http://www.lofar.nl/PDF%20files/Nieuwsbrief%202.pdf

[Verwijderd]

Bovendien kan de lofar ook gebruikt worden om in de grond te kijken en daar zitten nog dingen als aardgas olie en andere interresante spulletjes en dat levert zat geld op.

[trogdor]

Dat is nou precies de mentaliteit waardoor dit soort belangrijke initiatieven de nek worden omgedraad.
Bah.

Wat heeft de gewone mens aan LOFAR?

De gewone burger heeft niet direct profijt van het wetenschappelijk onderzoek naar de verre uithoeken van het heelal, maar mensen zijn toch altijd gefascineerd door dat onderzoek. Nederland heeft een groot aantal amateur-astronomen die het onderzoek bij ASTRON en de Universiteiten nauw volgen. Indirect heeft astronomisch onderzoek wel degelijk nut door de nieuwe inzichten in de natuurkunde die ook op aarde toepasbaar zijn. Voor LOFAR komt daar nog iets bij: door het uitgebreide supersnelle glasvezelnetwerk dat een belangrijk onderdeel is van LOFAR, kan de telescoop wel degelijk veel betekenen voor burgers, maar ook voor bedrijven, instellingen etc. ASTRON streeft ernaar dat zij waar zoveel mogelijk kunnen profiteren van dit netwerk. Met name voor Noord Nederland kan LOFAR dus ook een economische betekenis hebben.

[Confusion]

Het voorziet in een belangrijke menselijke behoefte: het begrijpen en beheersen van de omgeving. We hebben een aangeboren nieuwsgierigheid en dit soort projecten zijn daar het summum van.

[Verwijderd]

Gaaf!

Ik vind het echt top dat projecten zoals deze toch nog ondernomen worden, ondanks de kosten. Keep pushing the envelope

Edit: alleen wel wat jammer dat ze "als project van internationale allure" zo'n typische Frontpage website hebben :x

[cavey]

alleen wel wat jammer dat ze "als project van internationale allure" zo'n typische Frontpage website hebben :x

[lichtelijk offtopic]
Mja, in de wetenschappelijke wereld draait het om informatie, en niet disinformatie ...

Liever een functionele webpagina waar alles op staat wat je nodig hebt, dan een van toeters en bellen vergeven dynamische website waar de content verzuipt in nodeloze grafische hoogstandjes.

[Verwijderd]

absoluut, internet staat bomvol wetenschappelijke project pages die er niet uit zien maar absoluut state-of-the-art content bevatten

[Verwijderd]

[ook nog even lichtelijk offtopic[

"Liever een functionele webpagina waar alles op staat wat je nodig hebt, dan een van toeters en bellen vergeven dynamische website waar de content verzuipt in nodeloze grafische hoogstandjes."

Helemaal mee eens.., (komma maar ) met niet veel meer moeite had het een en ander er stuk professioneler er uit gezien. Vergeet niet dat veel mensen dit project alleen maar leren "kennen" via de website.

Uitstraling is niet alles.. maar vergeet ook niet waarom het 3-delig pak zo vaak voorkomt tijdens presentaties