KDE project introduceert KDE versie 3.1

Vandaag heeft het KDE project officieel versie 3.1 van de KDE desktop environment voor Linux en andere Unices vrijgegeven. Deze nieuwe versie werd gekenmerkt door veelvuldig uitsel van de uiteindelijke releasedatum, wat voornamelijk werd veroorzaakt door een aantal beveiligingsfouten die aan het licht kwamen. Na een uitgebreide controle van de broncode op nieuwe veiligheidsfouten en zes release candidates is vandaag de nieuwe versie eindelijk te downloaden. Na de introductie van KDE 3.0, ruim acht maanden geleden, was de planning dat versie 3.1 in november van 2002 zou verschijnen.

Vernieuwingen van de desktop

Hoewel deze versie minder nieuwe features kent dan de vorige grote release, versie 3.0, zijn ze in versie 3.1 waarschijnlijk meer opvallend. Grootste verantwoordelijke hiervoor is de Crystal Icon set, die standaard wordt gebruikt in KDE 3.1 en reeds een grote populariteit kent bij bestaande KDE gebruikers. Ook wordt de Keramik theme meegeleverd die de desktop voorziet van een fris en up-to-date uiterlijk. Voor het beheren van dit alles is er een nieuwe theme-manager die voorziet in een uitgebreide preview mogelijkheid. Ook zijn er andere grafische verbeteringen ('voor degene die klokcycles over heeft' volgens het promotiebericht) zoals schaduwen onder de menu's en animaties van icon's.

Uiteraard zijn er ook de nodige praktische vernieuwingen van de desktop. Een nieuwe 'kiosk-mode' maakt het mogelijk om computers die bijvoorbeeld publiek toegankelijk zijn, zodanig aan te passen dat men alleen vooraf gedefinieerde taken kan uitvoeren, zoals bijvoorbeeld webbrowsen. Alle andere onderdelen van de desktop zijn niet zichtbaar en dus ook niet toegankelijk. Voor beheerders van een aantal KDE-desktopsystemen is er een handige feature in de vorm van een geïntegreerde VNC-plugin, die het mogelijk maakt een computer op afstand te bedienen (vergelijkbaar met Windows Terminal Services).

Het Control Centre, waarmee de desktop eenvoudig geconfigureerd kan worden, heeft een herschikking van de categorieën ondergaan, en er zijn een aantal nieuwe modules beschikbaar. Eén van deze nieuwe modules maakt het mogelijk om eenvoudig de gebruikte resolutie van het beeldscherm aan te passen, een actie waar voornamelijk veel beginnende gebruikers moeite mee hebben onder Linux. De filemanager, die gebaseerd is op de Konqueror webbrowser, biedt uitgebreidere preview functies voor diverse type bestanden en geeft, aan de hand van het gebruikte folder-icon, een indictaie van de inhoud van een folder.

Internet en e-mail

Een van de nieuwe features van KDE waar veel mensen naar uitkeken is de mogelijkheid om tabs te gebruiken in de KDE-webbrowser Konqueror. Deze functie biedt, net als Mozilla en Opera, de mogelijkheid om meerder websites tegelijk binnen één browservenster te openen. Een nieuwe downloadmanager moet het eenvoudiger maken om bestanden te downloaden van het internet. Ook is er een uitbreiding op de KIO plugin, waarmee het eenvoudig is om met behulp van het SSH protocol bestanden te downloaden.

In de diverse perspublicaties van KDE wordt regelmatig verwezen naar de nieuwe webbrowser Safari van Apple, die gebaseerd is op de KHTML library van KDE. De verwachting is dat dankzij de aanzienlijk grotere userbase dan voorheen bugs sneller zullen worden ontdekt. In versie 3.1 zijn al een aantal bugfixes en verbeteringen van Apple doorgevoerd in de KHTML en KJS engine. Het is echter de planning om het grootste gedeelte van de verbeteringen die Apple aan de twee engines heeft doorgevoerd pas in KDE 3.2 op te nemen.

De e-mailclient van KDE, Kmail, heeft voornamelijk op het gebied van security de nodige vernieuwingen. Een groot deel hiervan is te danken aan sponsoring van de Duitse overheid. In versie 3.2 zal van deze samenwerking pas echt de resultaten te zien zijn, in de vorm van een volwaardige groupware pakket, Kroupware. In KDE 3.1 biedt Kmail nu ondersteuning voor S/MIME, PGP/MIME en X.509v3. De Personal Information Manager KDE PIM heeft nu een plugin waarmee toegang tot Exchange 2000 kalenders kan worden verkregen Versie 3.1 ondersteunt ook iMIP, een protocol wat onder andere wordt gebruikt door Lotus Notes en Outlook. Eigenaren van een Palm PDA kunnen zich verheugen op een aantal nieuwe conduits, waaronder een plugin voor AvantGo en vCal.

Het standaard adresboek wat bij KDE wordt geleverd heeft uiteraard ook de nodige vernieuwingen ondergaan. Zo is er nu support voor LDAP servers en vCards. De integratie van het adresboek in diverse applicaties is verbeterd en de snelheid bij met name grote databestanden is verbeterd.

Stabiliteit en gebruiksvriendelijkheid

Uiteraard zijn er veel bugs die in vorige KDE versies zaten verholpen. Ook is de snelheid van de desktop environment verbeterd. De eerste resultaten van het KDE Usability Project, wat als doel heeft de gebruiksvriendelijkheid van de KDE desktop te verbeteren, zijn terug te vinden in deze release in de vorm van eenvoudigere dialoogvensters. Ontwikkelaars van webpagina's worden ook verblijd met een nieuw onderdeel. De HTML-editor Quanta Plus maakt namelijk vanaf versie 3.1 deel uit van KDE. Deze editor biedt ondersteuning voor HTML 4.0, CSS, JavaScript, PHP. Bestanden kunnen via FTP worden verzonden en dankzij de integratie met CVS is het ook eenvoudig om in groepsverband aan een project te werken..

Een volledig overzicht van de nieuwe features van KDE 3.1 is hier te vinden. De changelog is uiteraard ook volledig beschikbaar.

Reacties (126)

[MikeN]

Ik sta er nog steeds van te kijken hoe hard de development van KDE gaat.

Nu zullen er hier uiteraard mensen gaan roepen dat het allemaal gejat van Windows is. Voor die mensen wil ik alvast zeggen dat ik blij ben dat het wat meer op Windows gaat lijken, met name wat betreft usability. Hoe meer mensen ermee om kunnen gaan, hoe populairder Linux en Free software zal worden.

Sommige mensen zien dit misschien als een nadeel, meer n00bs enzo, maar aan de andere kant wordt het marktaandeel van MS verkleint ( ) en wordt de ondersteuning voor de Linux community steeds groter. Voor mij bied het dus alleen maar voordelen.

[Verwijderd]

Ik wordt een beetje moe van mensen die beweren dat Linux alles van Microsoft op de desktop kopieert. Alsof andersom het ook niet het geval is.

Ik zag dat Windows Longhorm het concept van virtuele desktops ook gaat gebruiken. Dit concept is in Unix desktops al vele jaren heel gewoon.

Zelf vondt ik de eerste versies van Nautilis ook heel erg vernieuwend. En wedden dat Internet explorer over een paar jaar ook tabbed browsing ondersteund!

[Verwijderd]

En ook Windows NT ondersteunt al jaren meerdere desktops, maar dan zonder dat je dat als gebruiker ziet. In Windows 2000 en XP kun je ze wel duidelijk maken aan de gebruiker en in Longhorn wordt dat schijnbaar standaard... Voorlopig zie ik nog steeds het voordeel niet in van meerdere desktops zonder dat je meerdere monitoren hebt, maar goed....

[Rembert]

Ik gebruik dat toch regelmatig hoor, die extra desktops, vooral omdat ik vaak meerdere projecten tegelijk doe. En dan krijg ik een telefoontje dat ergens een website niet helemaal lekker werkt. Hup, naar een lege desktop, wat xtermpjes en een browsertje open en gewoon lekker werken alsof het een geheel vers opgestartte computer is. Probleem opgelost? Dan terug naar waar ik was op een van die andere desktopjes.

Maar eerlijk is eerlijk, voor Windows kun jue dergelijke multi-desktop tooltjes gemakkelijk vinden op bv. Tucows.

En met meerdere monitoren heb ik geprobeerd, maar dat beviel me van geen meter, veel te veel beeldbuizen op m'n buro... Dan liever een 27". Maar ja, dat kan ik niet betalen

[bierdop]

Was dat niet voor het eerst mogelijk in Win 3.11? Dit was volgens mij niet standaard, hiervoor moest MS Windows Plus o.i.d. geinstalleerd worden.

Zover ik mij kan herinneren werkte dit bijzonder goed, zowel stabiel als snel! Tis weliswaar alweer een tijdje geleden dus ik kan me vergissen

[MikeN]

Ik wordt een beetje moe van mensen die beweren dat Linux alles van Microsoft op de desktop kopieert. Alsof andersom het ook niet het geval is.

Ik begon er maar alvast over omdat tot nu toe bij elke newposting over KDE mensen hierover begonnen. Meestal begon de "windows-kant" te schreeuwen dat het gejat was, ik wou ze nu even voor zijn

[DaRealRenzel]

Om het dan meteen maar historisch recht te trekken, Microsoft heeft het van de Apple Lisa gejat, en Steve Jobs (Apple) heeft het van Xerox (Altos) ge'kopieert'.

[Verwijderd]

Ok dan een nieuwe invalshoek:

Ze hebben alles gejat van NeXT!!

Effe reality... KDE is keihard bezig, en maar beter ook, k'ben echter beneiuwd naar wat de distro bakkers ermee doen, gezien wat RedHat met KDE 3/Gnome 2 heeft gedaan...

[Erik Rip]

Ik zag dat Windows Longhorm het concept van virtuele desktops ook gaat gebruiken.

Dit is er al lang voor windows:

http://www.microsoft.com/windowsxp/pro/downloads/powertoys.asp

[maartena]

Virtuele Desktops is al ondersteund door Windows XP.... je kunt de powertoy hiervoor bij MS downen.

[mxcreep]

Kijk eens wat microsoft in de jaren allemaal gejat heeft van BSD versies...so what, als wij er betere software door krijgen....

[Dartello]

Daar gaat het niet om. Windows en Unix-based OS's zijn 2 totaal verschillend om het feit dat de een respectivelijk gesloten is en de ander open. Als M$ iets jat dan zetten zij er de pattenten op... of dat zij het bedacht hebben... NOT!!! Overigens sleutelen de mensen van M$ er dusdanig aan dat het niet meer werkt en alerlei updates over updates geladen moeten worden, blauwe schermen creeert, traag wordt door de zogenaamde M$-gebruikersvriendelijkheid en weer belaagt wordt door een I love you virus clone.

Wat dat betreft werkt KDE

Ze moesten maar eens eerst leren proggen daar in Seattle!!

[xces]

En wat dacht je van het feit dat de nieuwe windows versie van die slide vensters gaat gebruiken net zoals bij mac os 10. Deels is het gewoon "gewennigheid" wat ze de gebruiker niet willen ontnemen, deels is het echter ook snufjes waar je eigenlijk geen fluit aan hebt.

Bewezen is in de afgelopen paar jaren dat het "venster/balk" princiepe gewoonweg schijnt te werken. Het is net aan de invulling van de software ontwikkelaar hoe ze dit vorm gaan geven. Je moet het gewoon zien als een "schil", als je de echte kracht van windows wilt gebruiken dan kun je met api calls heel veel doen, en wil je dit in unix doen dan kun je naar de shell gaan, en zelfs de kernel aanpassen als je dat wilt.

Waar het op neer komt is dat dit soort gui's gewoon puur voor de gebruiksvriendlijkheid geschreven zijn, en ook hier zul je steeds meer een standarisatie in zien.

[packman]

... als je de echte kracht van windows wilt gebruiken dan kun je met api calls heel veel doen, en wil je dit in unix doen dan kun je naar de shell gaan, en zelfs de kernel aanpassen als je dat wilt.

Wat voor wartaal is dat nu weer??? Wat hebben API calls met een shell te maken of zelfs nog maar met een kernel? Denk je echt dat linux geen API heeft? Deze is daar zelfs voor een overgroot deel gestandardiseert en heet POSIX - in tegenstelling tot de windows rommelhoop dewelke puur duimzuigerij is op het moment men bepaalde functionaliteit nodig heeft. Zo zal je zien dat in de API in windows dezelfde functionaliteit kan bereikt worden door totaal verschillende functies te gebruiken.
Voor standardisatie van de userinterface moeten er gewoon een hoop regeltjes zijn en een organisme zijn dat dat regelt. KDE heeft dit.

[borft]

wat is standarisatie?
als je niet weet waar je het over hebt, hou dan je mond dicht. Wat heeft de windows api nou weer met de unix kernel te maken?
daar hebben we de X-toolkit voor en daar is dan weer een api voor. Weet je eigenlijk wel wat api betekend?

En, maar dat doet niet echt ter zake, voor heel veel unices kan je niet eens de kernel aanpassen, dat kan alleen OSS kernels zoals bijvoorbeeld de linux kernel.

[Verwijderd]

sterker nog: het hele idee van een GUI is gejat (gekregen) van Xerox!

Voorop in de ontwikkeling van de gui lopen juist kleine initiatieven zoals litestep, Nextstep enlightenment en andere shel replacements/aanvullingen, windowblinds, div launchbars enz.
Microsoft neemt die dingen gewoon over (met sterk vereenvoudigde functionaliteit! vgl windowblinds met XP-themes) en doet dan net of het hun eigen idee was.

[alfatrion]

sterker nog: het hele idee van een GUI is gejat (gekregen) van Xerox!

Xerox heeft een drie dingen ontworpen. GUI, object programming en nog iets. Het management zag er de waarde niet van in en heeft dat als demo systeem aan de mensen, van ik geloof, Mac gegeven!!

Dat bestempen als jatten is naar mijn mening vaak onzin. Als je toevallig als eerste een HTML tabel gebruik met rode kleurtje en tot dan toe de andere

[SuperDre]

LOL, Apple heeft dus wel degelijk dat gejat. Heb er laatst nog een artikel over gelezen, MAAR de GUI was eerst ontwikkeld door DARPA, maar toen begon de vietnam oorlog en is de ontwikkeling verder gelegd bij xerox. Toen was Jobs een keertje op bezoek bij xerox, en heeft toen hele goeie ideeen gekregen later zijn zelfs enkele medewerkers van xerox overgestapt naar apple..

[Verwijderd]

"en nog iets" was: de muis

[PluueeR]

Nopez, niet de muis. Ethernet.

[Omaha2002]

Nope Ethernet komt uit de stal van DEC, Robert Metcalfe meen ik.

[DaRealRenzel]

Zowel de GUI, Object Oriented Programming, de Muis en Ethernet komen uit de stal van Xerox. Kijk maar bij de eerste Ethernet standaarden, daarin is er een Ethernet_I en Ethernet_II. Die twee volgen allemaal de DIX standaard, en dat staat voor Digital Intel Xerox. Xerox is de uitvinder, Digital en Intel hebben het in samenwerking verbeterd. Het resultaat was een groep van 10 'computers, Zilog CPU gebaseerd, die een GUI hadden, met objecten werkten, middels een doosje met knop bestuurd werden en konden babbelen over een coax kabeltje. De Altos. Alleen het systeem was erg duur (100K$ eind 60-er jaren) maar uiteindelijk is er wel GlobalView uit voortgesproten.

[deadinspace]

Ik sta er nog steeds van te kijken hoe hard de development van KDE gaat.

Ja, voor je het weet zitten we op KDE 3.11 for workgroups

[Verwijderd]

Hopelijk wordt KDE dan niet zo instabiel als Windows 95 op mijn 486dx .

[Martin Sturm]

Windows heeft ook dingen gejat (het groeperen van programma's in de taskbar bijvoorbeeld) (standaard argument). Windows heeft echter dingen weer verbeterd. Daar staat tegenover dat KDE ook een aantal innovatieve dingen heeft bedacht.

[Verwijderd]

Alsof MS Windows de heilige graal is wat betreft usability. Het feit dat veel mensen hieraan gewend zijn, of dat KDE (wellicht) nóg beroerder werkt(e) is geen argument ten faveure van Windows.

Zelf vind ik het wel jammer dat al die GUIs proberen MS Windows na te bootsen. Het is allemaal weinig innovatief, als je dan al moet jatten kijk dan eens naar systemen als bv. Amiga Workbench, RISC OS en natuurlijk Apple's Quartz.

[poe-hee]

Ik snap niet dat Windows altijd als DE voorloper van een GUI wordt gezien terwijl Apple veel eerder was met een GUI dan MS en tussen die twee zie ik ook veel overeenkomsten. Dus wie jat nu van wie.

Wordt een beetje moe van zulke discusies, het is het zelfde als de oneindige discusies welke OS beter is MS Windows of een Linux distro.

[RobT]

Eén van deze nieuwe modules maakt het mogelijk om eenvoudig de gebruikte resolutie van het beeldscherm aan te passen, een actie waar voornamelijk veel beginnende gebruikers moeite mee hebben onder Linux.

Wat moet ik me hierbij voorstellen?
Ik weet dat beginners ctrl-alt-+ en ctrl-alt-- (min) niet weten, maar houdt dit ook nog in dat de desktop virtueel ook niet groter wordt dan je instelt?

En RandR (resize and rotate), wordt dat dan ook ondersteund? Ik dacht altijd dat dat in XFree zou moeten...

[Verwijderd]

naar mijn weten is er bij RedHat 8.0 hiervoor een ScreenConfigurator bij die de grote van de desktop wijzigt maar dan moet je alsnog ctrl-alt-+\- gebruiken om het aan te passen, beetje bizarre.. tevens mankeert XConfigurator in de standard install van RH 8.0 spijtig...

[deadinspace]

En RandR (resize and rotate), wordt dat dan ook ondersteund? Ik dacht altijd dat dat in XFree zou moeten...

Waarschijnlijk wordt hier RandR bedoeld. RandR is inderdaad een XFree86 module (komt in XFree86 4.3.0), maar RandR doet uit zichzelf niks. RandR geeft XFree86 de mogelijkheid om de desktop resolutie on-the-fly aan te passen als een programma dat vraagt, maar dan moet er wel een programma zijn dat dat vraagt.

Die nieuwe KDE controlpanel module is waarschijnlijk een progje dat je een resolutie laat kiezen en dan de desktop (dmv RandR) naar die resolutie schakelt.

Het fysieke resolutie schakelen (zonder de desktop grootte mee te veranderen) blijft nog als vanouds mogelijk met ctrl-alt-kpplus en ctrl-alt-kpmin.

Ik heb btw gisteren een beetje met RandR gespeeld (in XFree86 4.2.99 prerelease); het werkt wel grappig

[Tribbin]

Waarschijnlijk wordt hier RandR bedoeld. RandR is inderdaad een XFree86 module (komt in XFree86 4.3.0), maar RandR doet uit zichzelf niks. RandR geeft XFree86 de mogelijkheid om de desktop resolutie on-the-fly aan te passen als een programma dat vraagt, maar dan moet er wel een programma zijn dat dat vraagt.

Betekent dit dat dat coole snelkoppelingending van OS-X er voor de Linux-desktop aankomt?

[deadinspace]

Betekent dit dat dat coole snelkoppelingending van OS-X er voor de Linux-desktop aankomt?

Wat bedoel je daar precies mee?

[jep]

Een module die met je XFree86 config piemelt, dus . Prima idee.

[MrScratch]

Klopt dat het in XFree moet. En dat zal in versie 4.3 van XFree86 dan ook geimplementeerd zijn. Het zal trouwens eens tijd worden.

[mezza]

Ik heb met Gnome en met KDE gewerkt en wat me vooral opvalt is dat KDE iets meer af lijkt te zijn. Gnome komt op mij een beetje rommelig over (op zich iets persoonlijks natuurlijk).
Het grote verschil zit ‘m in de window-toolkit die wordt gebruikt. Gnome gebruikt GTK wat ontwikkeld is voor the Gimp en geschreven is in C, terwijl KDE gebruik maakt van QT, geschreven in C++.
Omdat Qt vroeger gebonden was aan licentie bende, is er in het kader van de open source spirit begonnen met Gnome. Maar nu QT voor linux niet meer gebonden is aan die licenties heb je naast elkaar 2 vergelijkbare producten.
Het schijnt dat de ontwikkellaars van beide desktop environments het goed met elkaar kunnen vinden. Ik vraag me dan ook af wat er zou gebeuren als de krachten gebundeld zouden worden. Wat voor een indirecte gevolgen zou dit hebben voor de hele open source community? Nu heeft Microsoft een soort verdeel en heers positie zonder dat ze daar zelf iets voor hoeven te doen.

[blouweKip]

Ik denk dat het met die verdeel en heer positie van MS wel tegenvalt, gnome en kde vullen elkaar aan, dat mensen 9waaronder ikzelf) meer in gnome zien en omgekeerd zal altijd blijven, waarom dan keuze verminderen (dat is juist een van de grote nadelen van windows, het gebrek aan keuze)

Ik heb juist het gevoel dat gtk 2 meer af is dan qt (dat er in mijn ogen met iedere theme wat rommelig uitziet)

Wat ik van kde vooral goed vind is het control center en de hoeveleheid standaard meegeleverde programma's, en het feit dat je met prelink zoveel snelheidswinst kan behalen

[CyberSnooP]

De krachten bundelen is zo eenvoudig nog niet. Het lijkt me erg lastig om bijvoorbeeld alle Gnome developpers overgaan naar KDE of andersom. Dat vereist veel inwerktijd in de code opzet van het concurrende systeem.

Men zou in dat geval aan één nieuwe code basis moeten gaan werken. Opnieuw beginnen is niet echt de meest aantrekkelijke optie al is het maar vanwege de eeuwige meningsverschillen over architectuur van het e.e.a.

[RG]

Dan verlies je ook de keuze en de onderlinge concurrentie. Ik weet niet of het goed is. Het hoeft geen eenheidsworst te worden, maar GNOME en KDE doen momenteel echt alles zelf. Ik hoop dat ze langzaam naar elkaar toe groeien. Ze delen nu al dingen via freedesktop.org, maar wat mij betreft mag dit verder doorgevoerd worden.

[Verwijderd]

Gnome komt op mij een beetje rommelig over

Gnome was oorspronkelijk gemaakt voor het pakket "The Gimp", vervolgens is het verder uitgebreid tot desktop environment wat eigenlijk helemaal de bedoeling niet was.

[Verwijderd]

Draait heerlijk hier. Heb weer zin om KDE te draaien Stukken meer customizable, lekker snel. Ik heb wel het idee dat ie wat meer RAM kost dan 3.0.x; maar ook sneller. Sneller had ik al gehoord van verschillende Gentoo users (die hadden de RC's al draaiend).

Gezeur over 'lijkt op XP': je kunt het customizen tot in de eeuwigheid. Je kunt zelfs een IceWM theme nemen als je dat opwindend vindt. Als dit op XP lijkt, lijkt het ook op bijv. OSX en GNOME. Beetje onzinnig geflame imo.

GoT/NOS topic

ff een copy paste voor Debian users:
hij komt niet in Woody. Hier staan wel de packages:

Woody, plemp dit in je sources.list:
deb http://download.us.kde.org/pub/kde/stable/latest/Debian stable main
en lees deze README. En voor Koffice:
deb http://devel-home.kde.org/~nolden/kde stable main
Mocht je openoffice willen:
deb http://ftp.freenet.de/pub/ftp.vpn-junkies.de/openoffice woody main contrib

Sid, check www.the-apt.org daar staat een repositry voor Sid met GCC 2.95.4 (da's de oudere GCC dus!!!). Nieuwe is er momenteel niet...

Sid wordt momenteel geupgrade naar GCC 3.2.1. Dat houdt in dat G++ code gerecompiled moet worden. Dus vandaar wachten ze ff met Sid. Voor oude GCC zijn ze er wel al. Zie hierboven.

Zoals iemand anders in het NOS topic zei: fish:// houdt in dat je remote in je Konqueror een SSH sessie kunt moeten en dan daar files verplaatsen ed. Vet? Vind ik wel! (wil het echter liever voor CLI)

Mijn screenscheut

[BadRespawn]

Goed dat KDE zo hard aan de weg timmert. Maar belangrijker is denk ik dat er voor linux één enkele standaard voor desktop technologie komt ('GUI-API')

Het is m.i te bizar voor woorden dat er nu linux software is die alleen kan werken onder GNome of alleen onder KDE (vanwege verschillende onderliggende technieken), of je moet twee versies maken. Het is wel linux software maar het is eigenlijk incompatible met (een bepaalde) linux (dekstop). Met zo'n scheiding der geesten schiet de linux wereld niets op.

Gnome heeft een paar sterke kanten, maar lijkt een beetje op z'n retour te zijn. Het zou nuttiger zijn als de mensen van KDE en Gnome met elkaar zouden samenwerken. Als er eenmaal een standaard is voor de laag ('gui-api') tussen het OS en de GUI, dan kan je daarop altijd nog verschillende desktops implementeren (vooral verschillend qua uiterlijk- iets waar mensen nogal zwaar aan schijnen te tillen).
Maar van een applicatie die een GUI gebruikt hoef je dan maar 1 versie te maken die op alle desktops werkt (evt wel zelf te compileren, maar het KDE vs Gnome issue zou er dan niet zijn).

[Verwijderd]

Ahem, ik heb een leuke KDE 3.1 desktop voor mijn neus en ik ik kan toch echt probleemloos gnome applicaties draaien hoor. Sterker nog, voor mail en beeld bekijken/bewerken gebruik ik zelfs alleen maar gnome apllicaties die tevens goed samenwerken met en eruit zien als de KDE desktop omgeving. (Geramik )

[deadinspace]

Goed dat KDE zo hard aan de weg timmert. Maar belangrijker is denk ik dat er voor linux één enkele standaard voor desktop technologie komt ('GUI-API')

Nee, dat is geen goed idee. Het is goed dat er meerdere DE's (desktop environment, zoals Gnome en KDE) en WM's (window manager, zoals Enlightenment, Windowmaker, Blackbox) zijn. Dit zorgt ervoor dat er keuze is; mensen kunnen datgene kiezen wat ze het prettigst vinden werken. En zeg nou niet dat die keuze overbodig is, want waarom zouden anders zowel KDE als Gnome als de verschillende WM's een grote groep trouwe aanhangers hebben?

Ook zorgt het voor concurrentie. Als Gnome "alleenheerser" zou zijn, dan zou er voor de Gnome developers geen druk zijn om Gnome zo goed mogelijk te maken. Sure, er zou nog heus wel aan gewerkt worden, en het zou ook nog steeds beter worden, maar in hetzelfde tempo als op dit moment?
(zelfde gaat natuurlijk op met KDE ipv Gnome)

Het is m.i te bizar voor woorden dat er nu linux software is die alleen kan werken onder GNome of alleen onder KDE (vanwege verschillende onderliggende technieken), of je moet twee versies maken. Het is wel linux software maar het is eigenlijk incompatible met (een bepaalde) linux (dekstop). Met zo'n scheiding der geesten schiet de linux wereld niets op.

Zoals anderen al opgemerkt hebben: je kunt prima Gnome software draaien onder KDE of KDE software onder Gnome. Je hebt alleen de bijbehorende libraries nodig.

En elke grote distributie die je beginnersvriendelijk mag noemen hebben de belangrijkste libraries van zowel KDE als Gnome wel standaard geinstalleerd.

Gnome heeft een paar sterke kanten, maar lijkt een beetje op z'n retour te zijn.

Neuh. Gnome is altijd wat kleiner geweest dan KDE qua userbase. KDE is dan ook iets ouder. Bovendien heeft Gnome over het algemeen meer een wat strak, eenvoudig uiterlijk, waar KDE meer aan Windows XP of Mac OS X alike dingen doet, wat natuurlijk meer aandacht in het nieuws trekt.

Het zou nuttiger zijn als de mensen van KDE en Gnome met elkaar zouden samenwerken.

Inderdaad, maar op een andere manier dan jij bedoelt. Het zou wel nuttig zijn als beiden voor bepaalde taken dezelfde frameworks zouden gebruiken, ipv die dingen dubbel uit te voeren.
Maar dat gaat ook al in de goede richting. Gnome gebruikt Gstreamer als video/audio backend, en de laatste keer dat ik erover hoorde was KDE ook van plan Gstreamer te gebruiken. Ik meende ook dat Gnome ging overstappen van esd op artsd, de soundserver die KDE gebruikt.

[reinouts]

Het is m.i te bizar voor woorden dat er nu linux software is die alleen kan werken onder GNome of alleen onder KDE (vanwege verschillende onderliggende technieken), of je moet twee versies maken.

Kun je een voorbeeld geven van dergelijke software? Het lukt mij altijd prima om KDE-progjes onder GNOME te draaien.

Gnome heeft een paar sterke kanten, maar lijkt een beetje op z'n retour te zijn.

Dat heb je mis. Binnen enkele weken zal versie 2.2 worden uitgebracht (met voor de eerste keer een 100% volledige Nederlandstalige vertaling, mag ik er wel bij zeggen!).

Maar van een applicatie die een GUI gebruikt hoef je dan maar 1 versie te maken die op alle desktops werkt (evt wel zelf te compileren, maar het KDE vs Gnome issue zou er dan niet zijn).

Je denkt er een beetje te makkelijk over. Los van alle technische issues die het onmogelijk maken om de twee desktopomgevingen te integreren, zijn er ook grote verschillen in Human Interface Guidelines (oftewel waar moeten de knoppen zitten, hoe presenteer je informatie grafisch aan de gebruiker).
Overigens is het nu meestal al niet heel moeilijk om een programma op via meerdere GUI's te laten werken, aangezien bijvoorbeeld CD-brandprogramma's allemaal gebruik maken van de command line tools cdrecord en mkisofs. Het is alleen een kwestie van een goede GUI eromheen bouwen, dat soort dingen hoeft echt niet steeds opnieuw te worden uitgevonden.

[blouweKip]

Goed dat KDE zo hard aan de weg timmert. Maar belangrijker is denk ik dat er voor linux één enkele standaard voor desktop technologie komt ('GUI-API')

Goed voor wat?
Alleen mensen die moeite hebben met keuze gaan daarvoor, en die mensen moeten gewoon bij 1 distro blijven, met 1 gui

Het is m.i te bizar voor woorden dat er nu linux software is die alleen kan werken onder GNome of alleen onder KDE (vanwege verschillende onderliggende technieken), of je moet twee versies maken. Het is wel linux software maar het is eigenlijk incompatible met (een bepaalde) linux (dekstop). Met zo'n scheiding der geesten schiet de linux wereld niets op.

Dit is niet de realiteit, gnome en kde apps (of iig gtk2 en qt 3.1) gaan prima samen, ok beide desktops hebben hun igen functionailiteit en app design maar dat is juist mooi, kun je kiezen
Over een tijdje zal fresco (voorheen berlin) misschien wel wat zijn voor al die gebruikers die van eenheidsworst houden (alle apps kunnen er dan hetzelfde uitzien, ongeacht of ze gtk of qt gebruiken)

Nu alleen nog externe (commerciele) support voor linux (dat bepaald tenslotte in zeer hoge mate de gebruiksvriendelijkheid)

[berzelius]

Goed dat KDE zo hard aan de weg timmert. Maar belangrijker is denk ik dat er voor linux één enkele standaard voor desktop technologie komt ('GUI-API')

http://www.freedesktop.org doet op dit gebied veel goeds...

[Rembert]

Huh? Gnome proggies die niet onder KDE draaien? Ehm, ik draai nog KDE 2 en wilde graag gthumb gebruiken. Die gedowned en het bleek dat er nogal wat extra libraries nodig waren, gewoon gecompileerd en geinstalleerd, daarna gthumb gecompileerd en voila, het draait prima, onder KDE, gebruikmakend van Gnome libraries.

Op soortgelijke wijze gebruik ik bv Eterm van Enlightenment onder KDE. En da's nou net wat me zo bevalt van al die desktop oplossingen, ze hebben allemaal hun voors en tegens en uiteindelijk kies je er een en met wat werk kun je de sterke kanten van die andere systemen gewoon alsnog meenemen.

Geloof je het niet? Probeer dan eens op je RedHat / Suse / whatever bak eens een ander desktopje te draaien, die zijn meestal standaard geinstalleerd. En probeer dan eens dezelfde software te draaien die je voorheen ook draaide. 10 tegen 1 dat het gewoon werkt...

[Verwijderd]

Daar gaan we weer.
Een van de grote charmes van linux vind ik de vele verschillende smaken.
Voor ieder wat wils dus.
Als ik iest verschrikkelijk vind dan is het wel eenheids worst.
Buiten het nadeel dat je jezelf vreselijk beperkt.
Werkt de een nou eenmaal liver met gnome en de ander met KDE.
Dat daarbij andere applicaties werken vind ik niet meer als logisch.
Omdat de gedachten gang achter de beide desktop vormen nou eenmaal anders is.
Ik denk juist dat de makers van de applicaties moeten kunnen beslissen of ze op slechts 1 desktop enviorment willen werken of op meerdere.
Ik zou dus je argument willen omdraaien.

[TheLevel]

Dingen als deze zijn voor mij ooit de reden geweest om een interesse in Linux te ontwikkelen... De eerste keer dat ik Gnome zag, was ik helemaal verkocht, want daar konden toen dingen in die in Windows ondenkbaar waren...
Deze nieuwe release van KDE is weer een stapje in de goeie richting om van Linux een volwaardige concurrent voor Windows te maken . Want hoe ge het ook draait of keert, Linux is op dit moment op de desktop nog geen concurrent van Windows... enkel "sterk" geinteresseerde werken ermee, de doorsnee thuisgebruiker vindt het nog allemaal veel te ingewikkeld. Keep up the good work, zou ik zeggen, dan geraken ze der wel

[Remenic]

Gisteren liep een vriend van me nog te klagen dat een scanner in Windows installeren zo'n gedoe is. Driver CD tevoorschijn halen, rebooten... Waarom zit dat er niet gewoon standaard in vroeg hij?

Naar mijn weten ondersteund Mandrake en Red Hat wel scanners out-of-the-box. Als ie ondersteund wordt natuurlijk.

Maar waarom zou Windows dan zo makkelijk zijn? Ik heb nog nooit een beginner horen zeggen "goh wat is het makkelijk dat windows, ik wist meteen hoe ik me resolutie moest instellen!". De enige reden waarom het makkelijk lijkt is omdat ze er al jaren mee werken. De werking van Windows is nauwelijks veranderd.

Linux kan ingewikkeld zijn, maar een normale gebruiker doet geen ingewikkelde dingen en daar is ook geen noodzaak toe. Als je een beetje wilt surfen, plaatjes scannen, en bewerken, dan kan je dat met een standaard RedHat installatie gewoon doen.

Tis jammer dat normale gebruikers (nog steeds DENKEN dat Linux ingewikkeld is. Windows is onder de schil nog veel ingewikkelder....

[Marlibica]

ik wist meteen hoe ik me resolutie moest instellen!"

Wat off topic:
Gevoelig punt. Ik ben zeer ervaren in windows maar erg geïnteresseerd in Linux. Maar probeer eens de resolutie te wijzigen in KDE ! Dan moet je XF86config files gaan editen als je in het begin niet alles goed aangeeft.

[berzelius]

Volgens mij leveren echt alle grote commerciele distributeurs daarvoor een front-end mee.

[deadinspace]

Want hoe ge het ook draait of keert, Linux is op dit moment op de desktop nog geen concurrent van Windows... enkel "sterk" geinteresseerde werken ermee, de doorsnee thuisgebruiker vindt het nog allemaal veel te ingewikkeld.

Hoe is GNU/Linux met KDE of Gnome te ingewikkeld? Je kunt wel wat beweren, maar kun je die beweringen ook verdedigen?

Windows is niet makkelijk met zijn filesystem indeling bijvoorbeeld. Vaak staan documenten op je desktop, maar sommige programma's slaan ze graag op in hun C:\Program Files\blaat\Documenten directory. Anderen creëeren een eigen C:\My Troep dir. Sommige programma's defaulten naar C:\ , enz. Waar staat dan in godsnaam dat ene document van je ook alweer? In Unices staat alles relatief centraal in je homedir (op andere plaatsen mag je niet eens schrijven), dat is toch wel wat beter.

Of Windows' drag'n'drop met files. Zelfs geavanceerde gebruikers (waaronder ikzelf vroeger) weten nog altijd niet zeker wanneer een gedropte file gekopieerd, verplaatst of ge-shortcut wordt. Net als je de logica erachter ontdekt denkt te hebben doet hij het weer anders. (geen idee hoe KDE en Gnome daarin zijn btw).

Of de quicklaunch/systray icons vs de desktop icons. Op de desktop icons moet je dubbelklikken, op de anderen enkel. Jij weet dat. Ik weet dat. Maar voor beginners is dat moeilijk. En zeg nou zelf... Is het logisch?

Om over het registry nog maar te zwijgen.

Dus je kunt het wel "moeilijker dan Windows" noemen, maar is dat ook zo? Anders, dat wel, maar moeilijker? Neuh.

Sterker nog, ik vind GNU/Linux makkelijker dan Windows. Vele malen. Maar that's just me.


Ik wil hiermee overigens niet zeggen dat ik persé iedereen op GNU/Linux met KDE wil hebben; het kan mij persoonlijk niet zoveel schelen wat je gebruikt. Ik wordt alleen af en toe zo moe van die standaard "GNU/Linux is moeilijk" beweringen.

[Mayco]

drag en drop:

crtl+ draggen en droppen: kopieeren
shift+ draggen en droppen: verplaatsen
alt+ draggen en droppen: snelkoppeling

naar mijn weten verplaatst hij altijd behalve als je je file naar een ander station sleept.

[Marlibica]

Als je gewoon met je rechter muisknop sleept, kun je tenminste kiezen... Wat dat betreft moet ik deadinspace gelijk geven, ik vertouw er ook nooit op wat ie doet...

[Verwijderd]

Relationeel bestandssysteem is de enige oplossing en dat zal de volgende windows ook gaan krijgen. Dan ben je van alle versieconflicten af. Je zal alles snel en makkelijk kunnen vinden. Maar eerlijk is eerlijk linux bestandssysteem loopt voor op dat van windowsXP (denk aan journaling filesystem)

[Ruudjah]

Eén van deze nieuwe modules maakt het mogelijk om eenvoudig de gebruikte resolutie van het beeldscherm aan te passen, een actie waar voornamelijk veel beginnende gebruikers moeite mee hebben onder Linux.

Pfff. Dat werd tijd! De laatste keer dat ik een Linux distributie probeerde, was een half jaar geleden. Toen knapte ik nog op linux af omdat het wijzigen van de reso zo belachelijk diep in het systeem verborgen was. Tijd dus om het weer een kans te geven.

Welke distributie wordt uitgerust met KDE 3.1?

[wica]

http://www.linuxfromscratch.org

Je knapte af van linux omdat het verandere van de reso diep in het systeem zit?

ctrl + alt + + voor vergroten van je reso
ctrl + alt + - voor het verkleinen.

Wow, dit zit diep in je systeem...

Mits je X goed is in gesteld

En daar naast Linux is niet je desktop. Linux is het systeem waar X opdraaid en daar weer KDE

[Verwijderd]

Het is echter wel volstrekt nuttloos/onwenselijk/lastig dat daarna je desktop groter is als je reso. Dus dat met die Ctrl-Alt +/- is een beetje kort door de bocht m.i.

[RobT]

Heb je in windows weleens per ongeluk een te hoge refreshrate gehad, en vervolgens een zwart beeldscherm?
(Bv je beeldscherm is defect, je sluit een ander aan, die ouder is en geen info aan het systeem doorgeeft oid, en ook nog trager dus geen beeld)
En na rebooten hetzelfde?
Moet je dus weten hoe je tijdens de boot onderbreekt om failsafe te kiezen oid.

Bij linux is het handige dat als je niet met de console wilt/kunt werken, je met crtl-alt-minus je op een gegeven moment bij een displaygrootte en refreshrate aanland die wel werkt, en dan kan je alles weer herstellen met de grafische tooltjes.

Of het onwenselijk/nutteloos/lastig is voor jou, ok. Maar er zijn genoeg mensen die dat niet vinden.
Ik gebruik het regelmatig.
Dat het beter op een gemakkelijkere of andere manier kan (dwz dat de virtuele resolutie meeschaalt) voor de gewone gebruiker, ok.

Maar wie hieraan gewend is wil niet meer zonder. Bv voor een webpagina even kijken hoe die er op een andere schermgrootte uitziet zonder dat meteen al je vensters geschaald worden etcetc kan echt heel handig zijn.

[Ruudjah]

Het is gewoon beroerd dat je een GUI hebt, en dan vervolgens een instelling uit je hoofd moet weten om je reso te veranderen. Het DOS tijdperk is toch echt voorbij.

[RobT]

Je kan het ook via gui menuutjes doen hoor.
Is alleen niet helemaal on the fly.

Maar een display instelling doe je over het algemeen 1x en daar laat je 'm dan staan.

BTW ctrl alt del kan je dus volgens jou ook weglaten?

[Verwijderd]

Het DOS tijdperk is toch echt voorbij.

Als je Linux draait wel ja. Als je windows draait niet. msdos.sys staat ook bij windows XP gewoon in c:/>

Driveletters zijn trouwens ook dos

[Remenic]

Wat voor instelling moet je uit je hoofd weten? Welke resolutie je wilt? Welk bestand je moet hebben? Je moet met een GUI toch ook weten welke menu, venster, tabblad je moet hebben? Of zie ik dat verkeerd?

Ben jij iemand die graag alles vergeet en daarna aan z'n vrienden vraagt of zij ff langs willen komen om jouw poblemen op te lossen? En aangezien zij ook nooit met linux gewerkt hebben kunnen zij dat niet voor je doen dus zal je het wel zelf moeten doen.

Of bedoel je met instelling naar "welke resolutie" je wilt omschakelen? Nee dat is het ook niet, in Windows moet je dat ook weten, die werkt ook gewoon met x en y coordinaten.

Kut man, hoe meer ik er over na denk hoe minder ik gegrijp van jouw opmerking. Wees eens wat duidelijker, en vertel mij wat je precies bedoeld met "uit je hoofd weten om je reso[lutie] te veranderen".

Het zal een geweldige dag worden, die dag dat je niets meer uit je hoofd hoeft te weten

[Verwijderd]

Mandrake 9 bijvoorbeeld heeft in Control Center een optie om on the fly je resolutie in te stellen.
Gewoon in de GUI dus.. geen configs met vi aanpassen..helemaal niks.

Het verhaal van je resolutie aanpassen in /etc/X11/XF86Config-4 is allang achterhaald

Maar de oude manier werkt gelukkig ook nog

[ATS]

Welke distributie wordt uitgerust met KDE 3.1?

Welke niet?
Er is al een aardige lijst met distributies waarvoor er packages zijn...

[Ruudjah]

Ik bedoel dat je in een keer een iso kan downloaden, en dan meteen met KDE 3.1 aan de slag kan. Zoals je met windows 98 doet als je die installeerd: eerst IE 5.0 erop, vervolgens 5 keer rebooten voor security updates en SP's...

Klinkt misschien erg lui, maar ik vind het omslachtig dat je dat soort dingen eerst moet gaan doen. Wat dat betreft is er niets fijner dan WinXP: installeren, KaZaA, NAV erop en gaan! Zelfs de updates worden met de installatie al gefixored.

[-RenE-]

Probeer Xandros dan eens. Heeft weliswaar niet KDE 3, maar is wel heel eenvoudig te installeren: CD erin, een paar klikken met de muis en alles draait. Inclusief OpenOffice... Dat doet MS je zelfs niet na....

Een nadeel: de distro kost $99, maar is wel inclusief CrossOver Office.

[Remenic]

Dat was met win98 niet anders toen het nog geen jaar oud was.

[Verwijderd]

[url="http://www.gentoo.org.."]www.gentoo.org[/url]

mar als de resolutie je de vorige keer heeft gestop denk ik dat dat niet echt een optie voor je is

[frozensky_]

't is maar wat je diep noemt, je moet 't wel even weten:

ctrl+alt++
en
ctrl+alt+-

[M@rijn]

Ziet er wel kwel uit alleen ik zie er van komen dat je binnenkort niet meer met KDE 3.1 op een oud desktop systeem kan draaien (166MHz o.i.d) maar dat dit net zoiets word als het circus van WinXP. En dat kost weer preformance bij oudere PC's

[deadinspace]

KDE 3.1 op 166 MHz is misschien al wat hoog gegrepen.

Voor de wat oudere machines kun je misschien beter kiezen voor alleen een windowmanager, of mogelijk een oudere versie van Gnome of KDE. Of xfce, dat is een soort Gnome-light.

[Verwijderd]

Hmm, wat is nu eigenlijk het verschil tussen een DE en een WM? Beide zorgen toch voor het windootje en het startmenuutje, kort door de bocht gesteld? Of sla ik de plank nu mis..

[deadinspace]

Een windowmanager heeft grofweg als taak om de user de mogelijkheid te geven windows te beheren. Dus het verplaatsen, resizen, maximizen, iconifyen van windows e.d. Omdat je zonder programma's te starten ook niet ver komt heeft vrijwel elke windowmanager ook een methode om programma's te starten (doorgaans via een menu).

Maar daar houdt het voor een windowmanager wel ongeveer op. Files managen bijvoorbeeld die je met een losse filemanager, of met een terminal met daarin een shell.

Een desktop manager omvat een windowmanager om windows te beheren; applicaties starten gebeurt meestal door de DE zelf. Maar een DE gaat veel verder; een DE biedt een framework voor default applicaties, een DE biedt een standaard filemanager welke met genoemde framework overweg kan, een DE heeft richtlijnen voor hoe haar "eigen" programma's moeten werken (zodat Gnome programma's in Gnome een consistent geheel geeft). Dat soort dingen.

Een goede uitgebreide uitleg (vrij lang) over het X Window System, widgetsets, windowmanagers en desktop environments kun je hier lezen.

[rb338]

En om dat soort onnodige cpu-cycles te besparen is er bij de wizard die je bij de first boot krijgt een balkje ingebouwd, waarin je kan schuiven van low eye-candy (dus slow cpu) naar much eye-candy (fast cpu).

Op het moment heb ik KDE 3.1 draaien op een Debian bak hier (K6-III 450, 256MB, Voodoo5) en dat draait als een zonnetje met die balk op maximaal (dus alle eye candy aan). Zo heb ik bv AA-fonts, transparante menus met schaduw, etc. etc. en ik heb nergens last van

Bij winXP zit overigens ook een tabje om je eyecandy aan te passen naargelang je pc snelheid.

Als je een oud bakkie hebt (ik noem p166) is het idd wat hoog gegrepen om KDE 3.1 te draaien en kan je beter wat simpelers draaien. Die optie heb je in winXP dan weer niet

[Verwijderd]

Nieuwere KDE versies worden juist steeds sneller in plaats van trager. Dat KDE steeds meer features en eyecandy biedt is inderdaad waar, maar dat betekent nog niet dat je dat dan ook allemaal meteen moet gebruiken! (Niet dat ik de verleiding kan weerstaan trouwens )

En natuurlijk, als je transparante menu's, een icon-theme van 9 MB en je favoriete flash-webpagina als wallpaper gebruikt draait het stukken trager dan KDE 2...

Het KDE project heeft zich tot voor kort vooral geconcentreerd op features en stabiliteit. Nu het echt volwassen begint te worden is het tijd om het ook lekker snel te maken. Jammer dat deze volgorde niet door alle OS developers wordt gehanteerd..

[Verwijderd]

Wow! Echt prachtig! Het gaat echt goed met KDE dus! Vooral connectie met Exchange is heel belangrijk, vooral voor bedrijven. Nu nog open source variant van Exchange...

Is er al een Mandrake binairy?

[Martin Sturm]

Klik op download, en je ziet dat er al een nog geen Mandrake binairy is

[Verwijderd]

Open Source variant van Exchange?

SuSe Linux Open Exchange Server komt al in de buurt:

http://www.suse.co.uk/uk/business/products/suse_business/openexchange/ index.html

Alleen niet echt gratis AFAIK

[reinouts]

KDE 3.1 is aanwezig in Mandrake Cooker. Ik neem aan dat de eerstvolgende 9.1betaversie deze 3.1 release wel zal bevatten.

Het is afwachten of iemand deze versie ook voor oudere Mandrake-releases beschikbaar zal maken. Je zou het kunnen aanvragen op MandrakeClub als je het echt graag wilt, en hopen dat er daar iemand is die dat wil packagen.

[mpol]

De Mandrake rpms voor cooker zijn vandaag gemaakt. Meestal is het zo dat ze dan ook gelijk daarna voor de releases uitkomen. Dus morgen zullen er heus wel binaries zijn voor 9.0.

[Alpha-sphere]

misschien is de rede dat er nog zoveel mensen niet over willen stappen van windows/apple omdat de compatibiliteit met hardware lang niet zo makkelijk/goed is als bij windows/apple.

Ik zou het niet erg vinden om over te stappen naar Linux als het me alles kan bieden wat Windows/apple mij ook kan bieden.

Linux is al veeeeeeeeel makkelijker te installeren vergeleken met 3 jaar toen je nog moest kloten met Yast (Suse heb ik geprobeerd) alleen nu de drivers zooi en prog install zooi wat makkelijker

[Rembert]

Je kunt het ook omdraaien. Om lekker met linux te werken heb je geen state-of-the-art systeem nodig. Een iets ouder beestje zal prima werken en met een recente versie van Linux zal je dan niet tegen driver problemen oplopen, want die zijn dan allang opgelost.