Zilog stopt na 48 jaar met productie van originele Z80-processor

Zilog is na 48 jaar gestopt met de productie van de originele Z80-processor. Deze 8bit-cpu werd in talloze elektronica gebruikt, zoals de Game Boy, ZX Spectrum, ZX80-computer en grafische rekenmachines van Texas Instruments. De eZ80-processors blijven nog wel in productie.

Zilog laat klanten weten dat het stopt met de productie van de Z80-processor en dat de laatste bestellingen op 14 juni 2024 geplaatst kunnen worden. De microchips worden momenteel vooral nog gebruikt door hobbyisten die componenten van oude computers willen vervangen, of een nieuw systeem met een retro-Z80-cpu willen bouwen. Opvolgers als de Z180 en eZ80 blijven vooralsnog wel in productie, al zijn deze niet compatibel met het origineel.

De Z80 werd in 1976 ontworpen door Federico Faggin, die daarvoor bij Intel werkte aan cpu's als de 4004 en 8080. Het was de bedoeling dat de Z80 een geavanceerdere versie zou worden van de laatstgenoemde microchip. Dat werd een succes, want de Zilog-processor werd uiteindelijk een van de populairste en meestgebruikte cpu's uit het 8bit-tijdperk.

Talloze computers uit de jaren 70 en 80 zijn uitgerust met deze chip. Het gaat onder meer om gamingapparaten als de Nintendo Game Boy, Sega Master System en arcadekasten als Pac-Man, maar de cpu is ook te vinden in homecomputers als de ZX80, ZX Spectrum en Amstrad CPC en grafische rekenmachines van Texas Instruments. Daarnaast is de Z80 gebruikt voor verschillende militaire toepassingen.

Hoewel de Z80 in eerste instantie gebruikmaakte van nmos-technologie, bevat de huidige versie een cmos-ontwerp. Daardoor zijn kloksnelheden tot 20MHz mogelijk, terwijl de nmos-versie een frequentie van maximaal 10MHz weet te bereiken. Een 'moderne' cmos-Z80-processor kan overigens gewoon in een computer uit 1976 gemonteerd worden.

Een van de nauwste concurrenten van de Z80 is de 6502 van MOS Technology, die onder meer is gebruikt in het Nintendo Entertainment System, de 8bit-systemen van Atari en de Apple II-computer. Deze processor dateert uit 1975 en is ook nog in productie. Daarmee is de 6502 waarschijnlijk de microprocessor die het langst in productie is.

Zilog Z80

Reacties (208)

[WHiZZi]

De eZ80 is niet pin-compatible met de Z80, wel binary compatible. Z80-code kan dus gewoon uitgevoerd worden op een eZ80.

Bijzondere CPU inderdaad en toch wel een beetje een einde van een tijdperk. Er zijn nog talloze computers te noemen die Z80 gebruiken. Bijvoorbeelde de Tandy TRS-80-serie gebruikt een Z80 (uitgezonderd de TRS-80 Color Computer), maar ook de Philips P2000-lijn, de eerste commercieel verkrijgbare portable, de Osborne 1, de Nederlandse Holborn heeft ook een Z80 aan boord. MSX had ook echt wel genoemd mogen worden, want dat was tussen 1983 en grofweg 1989 ook behoorlijk groot in Nederland.

Straks in juni krijg ik de kans om eens met Federico te babbelen als hij langs komt in het museum.

[Geekomatic]

We hadden vroeger een Apple 2,
Gebaseerd op een 6502 cpu dus.
Maar omdat CP/M ook wel leuk was,
Kon je daar een insteek kaart met een volledige Z80 computer in steken.
Lees je mee, Tim Cook ?

[mistral2]

Hier ook, hoewel ik meer deed met de 6502. Leuek tijd, programeren in 6502 assembler. Ooit de bios voor de Apple 2e herschreven om de ingebouwde disassembelr met 80 kolommen te laten werken. Dit in een 2x groter rom te plaatsen zodat je met een schakelaar kon kiezen tussen de oorspronkelijken en aangepast bios.
Jammer dat apple toen is overgestapt op de (ingewikkelde) 68000 processor serie met de Macintosh...

[tisvonkje]

Hoe kom je erbij dat een 68000 ingewikkeld is? De instructieset is geïnspireerd op die van de pdp11 en is orthogonaal en juist makkelijker te leren en te begrijpen.

[StCreed]

De 68000 heeft een hele begrijpelijke instructieshandleiding, maar toch is dat niet te vergelijken met de eenvoud van de 6502 of 6510.

[tisvonkje]

Wikipedia: Orthogonale instructieset

[AtariXLfanboy]

De 68000 had een prettige instructieset die simpelweg veel meer mogelijkheden bood dan de 6502.

[StCreed]

Dat klopt, en ik heb met veel plezier de Amiga geprogrammeerd, maar de eenvoud van een 6502 heeft het niet.

[AtariXLfanboy]

Microcode is nog eenvoudiger

[beerse]

Volgens mij met mijn software achtergrond is het meest ingewikkelde van de 68000 dat de woord breedte iets groter is dan dat van de 6502 en zo. In mijn herinnering is de 68000 een 32 bits cpu die juist veel 'eenvoudiger' of misschien consistenter of logischer is opgebouwd dan de andere 32 bits cpu-s van die tijd en daar na.

Of bedoel je dat de hardware-kant van de cpu ingewikkeld is? Daar moet ik eerlijk van toegeven dat ik dat niet op mijn netvlies heb. Ten opzichte van de Z80 is de 68000 gewoon veel meer.

[AtariXLfanboy]

De 68000 was een echte CISC CPU maar waar wel deel complexiteit was weggewerkt in vrij strakke instructieset met veel verschillende adres modi, maar weinig verschillende namen instructies. Die complexiteit zorgde er soms wel voor dat sommige instructies vele clock cycli bezig konden zijn met het verwerken van een instructie. Maar ontzettende bewondering hoe deze architectuur ondanks de complexiteit toch overzichtelijk in elkaar is gezet!
De 6502 kun je als een voorloper van de RISC CPU's zien met dus weinig clock cycli per instructie en een beperkte instructieset maar die dus de programmeur wel veel overzicht had. Maar vrij simpele handelingen die op de 68000 in een of enkele instructies konden op de 6502 behoorlijk lange complex code opleveren.
Het is maar wat je er mee wil doen natuurlijk en of je dat zelf doet of interpreters/compiler het meest van het monnikenwerk wilt laten doen. Probeer maar eens twee 16 bit getallen te vermenigvuldigen op een 6502 in assembly. Dan leer je denk ik de Mul instructies van de 68000 waarderen
(En dan nog maar te zwijgen over hoeveel de 8 intern 32 bit data registers en 8 24 bit adres registers het leven simpelder maakte dan op een 6502. En de mogelijkheid om die met 1 instructie deze allemaal (of een gedeelte) op (met een 24 bit adres!) een stack te flikkeren en af te halen. )

[Reactie gewijzigd door AtariXLfanboy op 22 juli 2024 23:11]

[mistral2]

Als ik het me allemaal goed herinner...
Ik denk niet dat je de 68000 serie met de 6502 moet vergelijken.... 6502 en z80 kan dan weer wel.
Het 'RISC' concept van de 6502 is inderdaad mooi.
De 6502 heeft ook een 16 (en bijna 32) bit opvolger gekregen die bv is gebruikt in de Apple 2GS.
Doordat Apple vervolgens de Mac introduceerde met de 86k family is de 6502 family niet meer aan bod gekomen is mijn gedachte.

[AtariXLfanboy]

Het vergelijk werd al gemaakt. Niet een erg nuttige vergelijking, maar ik dacht dat het wat uitleg behoefde.
"De 6502 is in wezen een vereenvoudigde, goedkopere en snellere versie van het 6800 ontwerp." van Motorola dus.
De 68000 is in vele opzichten is stuk geavanceerder maar is uiteindelijk niet verder gekomen dan de 68060. Motorola had in dit tijd op z'n zachts gezegd niet erg trek om met productenten langdurige contracten af te sluiten voor de levering van hun CPU's voor een vaste prijs, omdat ze daar voor hun fabs zouden moeten uitbreiden terwijl ze de 68000 serie nog goed genoeg en met een betere prijs kwijt kon aan oa bedrijven die ze voor embedded toepassingen gebruikten.Bij Motorola was de CPU maar één van de producten en het bedrijf lijkt structureel de ambitie gemist te hebben om op dat gebied de grootste te worden. (Wist je dat IBM ook de 68000 heeft overwogen voor de PC?)
Ik neem aan dat je de 8600 bedoeld? Die had de eerste generatie PowerPC aan boord. Een vrij moeilijke tijd voor Apple waar hun computers vooral verkochten aan wat ouder wordende mannen die een goedgevulde portomonnee hadden en op z'n zacht gezegd met een niet erg objectieve blik naar computers keken. Maar eerlijk gezegd weet ik verder niet te veel van die processor. Apple stond na deze modellen aan de rand van de afgrond iig.

[Reactie gewijzigd door AtariXLfanboy op 22 juli 2024 23:11]

[CrazyJoe]

Ook de Commodore C64 was gebaseerd op een 6502 variant, de 6510. Het enige verschil tussen deze twee chips was dat de 6510 een extra I/O port had en dat de chip een tristate mode had, waarmee de processor "losgekoppeld" kon worden van de adres en data bussen. Maar vanuit een assembly oogpunt was het een 6502.

[OCU-Macs]

Klopt, in tristate nam de VIC chip (6569 als ik het me nog goed herinner) alles periodiek over om de DRAM refresh te verzorgen. Iets met de BA pin (Bus Available).

Zo heb ik ooit nog eens 2 C-64's aan elkaar gekoppeld waarmee ik vanaf de ene in het geheugen van de ander kon 'kijken' (en later manipuleren) via een viewport tussen $8000 en $9FFF die op de gewenste 8k page van de andere gemapped was.

Ideaal om kopieerbeveiligingen te breken.

[rjmno1]

ik weet nog dat ik vroeger met een zx spectrum spelletjes aan het spelen was met mijn vrienden.
verschillende spellen hadden we gespeelt maar vhahalla was meer een doolhof waar van alles lag wat je nodig had voor verder te komen.

[caipirinha]

Ik voel me nu echt oud. Leren programmeren op een microprofessor Z80 kit. Tijdens mijn MTS stage in 1983 een Z80 board helpen ontwikkelen voor een industriële toepassing en ik vind het nog steeds een leuke processor. Jammer genoeg was de 8051 populairder bij de oudjes :-)
Ook nog wat met een PDP-11 gedaan, helaas met de saaie uitvoering. Ik had nooit wat met hogere programmeertalen dus de TRS-80 en ZX-81 overgeslagen. Recentelijk een PiDP-11 gebouwd, kit wordt verkocht door een Nederlander die in Zwitserland woont, als je van retro houdt zou ik er snel één kopen https://obsolescence.wixsite.com/obsolescence/pidp-11.

[Geekomatic]

Gave link dit.
De enige computer verkoper ter wereld die kopt met:
"Obsolescence Guaranteed"

[xxs]

Z80, de processor waar ik mezelf echt programmeren op geleerd heb. (ZX-Spectrum)

[deneys]

Hier ook, wat zijn we oud geworden zeg. De ZX spectrum, met zijn rubberen toetsen. Maar ik had een computer voor de zx spectrum maar kan niet meer op de naam komen.

[ikweethetbeter]

ZX81?

[Philos31]

Ik mis mijn ZX81

Wat een tijd was dat, engels geleerd doordat je engelse magazines moest lezen om up-to-date te blijven.

[v-mann]

Haha ja! Listings in hex-codes overtypen uit Your-computer magazine en sinclair user.
Ik kocht mijn ZX81 voor maar 199 gulden toen ze gedumpt werden omdat iedereen spectrums kocht. Inclusief 16k geheugenuitbreiding. Daarmee leren programmeren en nu 40+ jaar later is dat mijn werk en vind ik dat nog steeds de leukste baan die er is :-)

[airell]

Same here! Ook de 16k uitbreiding gehad!
Lekker peek en pook-en 😄

[Noresponse]

ZX80-81 en ZX SPECTRUM 128K wat erg leek op de latere MSX/COMMODORE COMPUTERS en dan lekker met dat cassete bandje kloten. Eerste helemaal terug spoelen en teller op 0000 zetten en dan vooruit spoelen naar een bepaalde stand, want daar zat het spelletje wat je wilde spelen.

Het had wel wat moet ik zeggen good old time

[MaxxBass]

Ja, idd.... Heeft de basis gelegd van de computerkennis waar ik nu mijn geld mee verdien. Je moest het toch echt wel snappen voordat ie deed wat je graag wilde zien. Daarna spectrum met micro-drive. Dat was wel handiger, maar cassette bandjes waren betrouwbaarder. Mooie tijden waren dat!

[deneys]

Dat is het !

[ikweethetbeter]

De voorganger van de ZX Spectrum. Die heb ik gehad, m'n eerste computer...

[Joepi]

ZX Spectrum
https://medium.com/@retro...-zx-spectrum-42ded3f2078a

[teacup]

In de tijd dat computers nog speels en originele concepten konden hebben. Met wat we nu hebben hoef ik niet meer terug, maar kijk met veel genegenheid naar die tijd terug. Later zelf meer met Atari gedaan. Maar ik raakte hooked door de Commodore 64 van vriend 1 en de ZX Spectrum van vriend 2 in mijn handen te hebben gehad. Die Spectrum was een beetje magie. Een klein computertje met de de toetsen die vele functies tegelijk hadden. Zo'n uitgekookt ding. Dat die Z80 daaraan ten grondslag lag maakt het eigenlijk best logisch.

[SG]

Ja, kinderjaren ZX81 gehad BASIC programmeren.
Opleiding ASM z80 controller en machinecode 6800 controller.
Maar ja nu heb je hogere orde talen waar op mobieltje veel meer mee kan doen.
Om x86-64 nou MASM aan de gang te gaan. Laagste waar ik voor ga is C++
Voor retro rekenmachine met z80 is niet mijn ding. Dan pak liever mijn iphone zet dev mode xcode rekenmachine app in swift.
We hebben nogal wat STM32 hier liggen ivm flight-controllers zal eerder daar iets mee doen. Zo ook de Cube ontwikkelomgeving.
Momenteel meer aan gamen . Maar programmeren zal op Macmini of PC gedaan worden.

[Topeng]

“Same here”. Eerst op de ZX81 en later op de ZXSpectrum van Sinclair. En dat alles op een verbouwde tv. Ja, ik ben inmiddels oud.

[synoniem]

Van hetzelfde maar dan op een P2000 C.

edit: Ik word een beetje moe van de moderatie hier,

De P2000 C was een versjouwbare computer met ingebouwd beeldscherm (niet bepaald lichtgewicht en zeker geen laptop). Met eerst 2 x 640 KB diskettes en latere versie met 1 x 640 KB diskette en 1 wel 20 MB HDD en dat allemaal aangestuurd door een Z80. Het was zeker voor die tijd een goede computer om business applicaties voor het MKB te leren schrijven.

[Reactie gewijzigd door synoniem op 22 juli 2024 23:11]

[RBouman]

Versjouwbaar met een steekkarretje...

[Frag_majeuR]

Werd bij ons op het werk een hernia-generator genoemd.

[BugBoy]

Ik ben op 11 jarige leeftijd begonnen met een P2000T (met van die minicassettes). Mijn pa kreeg zo'n ding van zijn werk en wist niet wat die er mee moest. Uiteindelijk bleek dat een gamechanger voor mij, want sindsdien wist ik dat ik wou gaan programmeren. Nu 40 jaar later nog altijd blij met die keuze. Werk = Hobby is toch het fijnste wat er is. Gelukkig betaalt het ook nog een beetje

[StCreed]

De Philips p2000 met 16KB uitbreidingsmodule?

[apeklootje]

Met die rubber knopjes en een cassette speler als invoerapparaat.
Er was zelfs een langspeelplaat die ik had waar op de B zijde ook een game stond, denk van de Tomphson Twins..

[StefanDrissen]

Als je nog wil spelen - https://spectrumcomputing..._Thompson_Twins_Adventure

[P_Tingen]

Cool! Ze zouden zo'n spelletje leuk als easter egg in kunnen bouwen in - ik zeg maar wat - Exact of zo...

[ByteDelight]

Hey Stefan!

[tweaker29789]

Hier ook. Kadootje van mijn oom die er niets meer mee deed, inclusief microdrive waar ik vaak problemen mee had. Heb ik mijn eerste stappen op gezet met het leren van assembly.
Wat ik pas een beetje begon te beheersen op het volgende afdankertje die ik inpikte. De Amiga 1200.

[nlinzweden]

Ja, ik ook, maar dan op de SVI-328 (Spectravideo), je weet wel, van de Roger Moore reclame.

[akooijman]

TRS80 model 2.
De instructieset van de z80 kende ik bijna uit mijn hoofd. En wat was dat assembler snel vergeleken met basic...

[dgompie]

Same!

[Tonne2016]

Volgens mij heb ik de ZX Spectrum nog. Ook ik heb er wat op geoefend met Basic.
Al vond ik de toetsencombinaties die je moest gebruiken in plaats van typen niet altijd even handig.
Destijds wist ik niet dat er een processor in zou zitten die zo'n veertig jaar later pas uit productie zou worden genomen.
Daarmee vind ik het artikel dan ook een echte eyeopener voor mij.

[tweazer]

De 6502 is ook gebruikt voor de originele Apple ]['s ... Als insteekkaart was de z80 daar erg populair om cp/m te draaien, wordstar, visicalc en de eerste "rpg's"

[gesmurfed]

Zat de 6502 ook niet in de Space Shuttle?

[enver63]

Nee, dat was de 1802. Zie https://halfbyteblog.word...08/10/08/space-computers/, ook de opmerking aan het eind.

[Sleurhutje]

De RCA-1802 zat in de COM-X 35. Die is nooit ect populair geworden

[Rembert]

Tijdens een computerkamp nam een kind zo’n COMX-35 mee. Wij, leiding: “huh, wat is dat voor ding?”. Gelukkig zat er een berg documentatie bij. Kind leerde er BASIC op. En als de kinderen in bed lagen (en slaapzaal afbraken) waren wij leiding op de computerzolder ons aan het verbazen over en experimenteren met die 1802 processor. Als ik me goed herinner kon je bv elk register als program counter of stack pointer gebruiken. Bovendien waren alle registers dubbel uitgevoerd, in twee sets.

Back on topic: waar wordt de 6502 nog voor gebruikt?

[dmantione]

Het lastige hier is dat de 6502 zelden nog als een 6502 in een product te herkennen is, hij is vaak onderdeel van een grotere chip. Western Design Centre biedt de 6502 dan ook naast als chip ook als softcore aan, klaar om te gebruiken in je FPGA of ASIC. WDC schreeuwt natuurlijk niet van de daken wie hun klanten zijn. We geeft hun pagina "who have benfited", maar dat zijn oude en nieuwe klanten.

Bekend is dat pacemakers op een 6502 draaien en dat de medische industrie zorgt dat de lichten bij WDC blijven branden. Een bekende gebruiker van 6502-processoren is speelgoedfabrikant Vtech, in behoorlijk wat van hun speelgoed zit een 6502.

WDC is privé-eigendom is van Bill Mensch, één van de oorspronkelijke ontwerpers van de 6502, wat een wat andere situatie geeft dan Zilog, wat onderdeel is van een beursgenoteerd bedrijf. Ik ben optimistisch dat de 6502 nog een tijd onder ons blijft. Bill Mensch is zeer enthousiast over moderne 6502-amateurcomputers, zoals de C256 Foenix en Commander X16 en heeft rechtstreeks contact met de makers, om die reden denk ik dat de amateurwereld voor hem ook een reden is om de 6502 in productie te houden, wat bij Zilog minder een rol zal spelen. Hij heeft de 6502 meerdere malen op een nieuw productieproces overgezet, dus het beëindigen van een proces, zoals in het persbericht van Zilog wordt genoemd, zal bij WDC mogelijk minder een rol spelen.

[AtariXLfanboy]

In ca 1991 was ik bij iemand op visite die er eentje had gekocht op een rommelmarkt voor iets van 10 gulden. Dit geeft denk ik goed aan hoe obscuur het computertje was Had trouwens wel leuke spelletjes met userdefined characters in verschillende kleuren! Ik ben er tot vandaag nooit achter kunnen komen welke computer dit was, want daarna nooit weer gezien. Maar dus tot mijn plezier nu wel
Maar dit waren dus in de Shuttle puur de display processors die informatie op de beeldschermen zetten. Een soort veredelde terminals dus die aangesloten waren op de mini computer die in vijfvoud was uitgevoerd. Deze hadden de IBM AP-101 CPU die gebaseerd was op IBM 360 mainframes.
Een quote nog over de mainengines die motorola 68000 gebruikten oa vanwege 'Radiation hardness'
".. including the Main Engine Computer (MEC) containing two doubly-redundant Motorola 68000 microprocessors "

[Reactie gewijzigd door AtariXLfanboy op 22 juli 2024 23:11]

[wildhagen]

Nee, mogelijk wel de Z80 en 8086, hoewel niet iedereen het daarmee eens is, zie https://news.ycombinator.com/item?id=38778837

Ze zochten later wel 8086s, zie dit artikel: nieuws: NASA op zoek naar 8086-chips

Het huidige ISS (International Space Station) draait volgens mij nog altijd, al dan niet deels, op Intel 80386SX cpus.

[AtariXLfanboy]

Ik adviseer iig in het vervolg eerst op de Space Shuttle wikipedia te kijken voor dat je dit soort beweringen doet. De fora hebben de neiging om een hoop meer dubieuze informatie te verzamelen. Zie het verhaal bij 'Flight systems'. Het klopt dat er tijdens missies ook andere computers en laptops meevlogen voor allerlei doeleinden, maar deze waren niet essentieel voor de Space Shuttle.
Wikipedia: Space Shuttle
ISS heeft inmiddels als ik het goed begrepen een flinke collectie laptops ed aan boord. Aangezien het van aarde de ruimte inschieten naar de ISS het meeste energie kost is het vrij logisch voor de tijdelijke bewoners om deze computers (zo lang ze het nog doen) daar te laten en als de data er niet van belang is dus niet mee terug te nemen.Zo iets dergelijks werd iig verteld tijdens een rondleiding die ooit op youtube stond.
(De ISS tour van André Kuipers staat iig online, maar ik weet niet of het deze was waar dat uitgelegd werd)

[AtariXLfanboy]

De raketten hadden motorola 68000 processors als ik me het goed herinner. De Shuttle zelf heb ik even gegoogled : 5 computers met elk de IBM AP-101 CPU
Hier is wat meer info hierover :
Wikipedia: IBM System/4 Pi
De 6502 is in wezen een vereenvoudigde, goedkopere en snellere versie van het 6800 ontwerp van Motorola (een veel simpelere voorloper van de 68000)

[Reactie gewijzigd door AtariXLfanboy op 22 juli 2024 23:11]

[tweazer]

Ik meen wel te herinneren dat de minuteman rakketten een 6502 en de begeleidende installatie 5 1/4" floppies had. Ergens in de jaren 90 zijn daar upgrades op uitgevoerd ....

[AtariXLfanboy]

Mag misschien gek klinken, maar zowel oudere 5 1/5" als 8" floppy's waren een betrouwbaarder opslag medium dan veel modernere methodes. Zolang je ze maar netjes behandelde. Er zaten dus extra cases omheen als deze niet gebruikt werden. Zo'n floppy zal waarschijnlijk veel meer gekost hebben dan wat wij later in de PC gebruikten? Het was vaak dus zo dat de PC technologie uit de jaren 80 nauwelijks beter was wat er de 10~15 jaar daarvoor professioneel gebruikt werd in oa het leger en universiteiten. Het was wel enkele nulletjes goedkoper.

[Reactie gewijzigd door AtariXLfanboy op 22 juli 2024 23:11]

[Rukapul]

Da mag de Commodore 128 niet onvermeld blijven die een processor uit beide families aan boord had

[t-force]

Top. Ik had een C128D met extern keyboard en CRT monitor. Vele uren aan besteed.
Helaas heb ik hem niet meer. Stom dat ik die ooit heb weggedaan.

[ruftman]

Same here, ik had mijn C128D verkocht om mijn eerste PC te kunnen kopen. Ook een Commodore, de PC 60 III met een 386 DX.

[t-force]

Ik heb zelf de Commodore PC1 gehad. Een simpele 8086 PC met 5,25" diskdrive en 512kB geheugen.
Daar heb ik zelf 128kB bij geprikt middels losse chipjes.
En later zelfs een 3,5" diskdrive die dezelfde aansluiting had als een Amiga.
Erg grappig en veel Tetris op gespeeld en WP5.1 op gedraait. Zelfs in TurboPascal geprogrammeerd.

Maar ik heb wel spijt dat ik mijn C128D heb weggegeven.

[ruftman]

Ik had de 386 DX ook flink uitgebreid met uiteindelijk een grotere harde schijf, videokaart, geluidskaart, CD-rom speler en een geheugenuitbreidingskaart. En uiteindelijk een nieuw moederbord met een 486 DX 100 processor..
Het was het begin van mijn PC hobby en ik heb na die eerste PC nooit meer een volledige computer gekocht.

[1Mark]

Dual cpu? Patser!

[dmantione]

De Commodore 128 wordt vaak niet als een dual CPU-systeem gezien, omdat je moet kiezen: Of je gebruikt de 8502 (6502), of je gebruikt de Z80. In combinatie met de dubbele videochip zorgt het wel dat de C128 meerdere gezichten heeft: Als je hem als Commodore 64 via de televisie gebruikt is het echt een totaal andere computer dan als je hem in CP/M gebruikt en aangesloten hebt op een RGBI-monitor. Niets is hetzelfde, behalve dat je toch echt hetzelfde apparaat gebruikt.

[StGermain]

Ik had zo een Apple ][ met z80 kaart om cp/m te draaien... circa 1983 iirc.

Ipv Z80 ben ik wel begonnen met de 6502 assembler omdat de ingebrouwde routines van Applesoft Basic wat te traag waren, waar is de tijd

[Reactie gewijzigd door StGermain op 22 juli 2024 23:11]

[tweazer]

call -151, 300L, c600G anyone ? Ooit eens 'goochelen' voor de apple ][, 6 pagina assembly uit een tijdschrift (vlasveld computers?) overgeklopt, om tot de conclusie te komen dat iets van 10 bytes verkeerd afgedrukt waren, ik werd na herpublicatie vriendelijk bedankt met een doos floppies

[AtariXLfanboy]

Veel serieuze software kwam eerst uit voor de wat duurdere (ja zelfs de Altair was duur als je er ook echt iets mee wou) Intel 8080 systemen waarop ook CP/M draaide. De Z80 heeft de 8080 instructieset als deelverzameling en daar draaide het ook op. Dus dat wouden mensen met de relatief goedkope Apple II natuurlijk al de 'business software' draaien. Het zal ook natuurlijk geholpen hebben dat de concurrent nl de TRS80 ook CP/M kon draaien. Maar goedkoop is hier een relatief begrip hoor. Maar bv geen nieuw peperduur geheugen voor nog een systeem te hoeven te kopen scheelde natuurlijk al veel.

[bzuidgeest]

En daarna in duizenden wasmachines, pacemakers, koffiezetters en wat al niet. Beide chips hebben op de achtergrond jaren gediend, al dan niet direct, dan wel als onderdeel van andere chips.

[dasiro]

opmerkelijk dat zo'n oud product niet alleen nog in omloop was, maar zelfs nog steeds in productie is.

[dmantione]

Nou, de Z80 is één van die chips waar de wereld op gebouwd is. De computers als de ZX Spectrum zijn natuurlijk al lang verdwenen, maar je kunt er vergif op innemen dat ze in talloze cruciale machines zitten. Voor de 6502 weet ik bijvoorbeeld dat Western Design Center (de fabrikant ervan) voornamelijk inkomsten heeft uit gebruik van de chip in pacemakers en pacemakers zijn geen apparaten waar je even een nieuwe experimentele chip in gaat stoppen. Zo zal ook de Z80 in vele apparaten zitten waar letterlijk levens van afhangen en dat verklaart waarom je nu een halve eeuw na introductie nog steeds de originele chip kunt kopen.

Zilog zal bij het beëindigen van de productie goed gekeken hebben of er essentiële toepassingen zijn die de chip nodig hebben, maar het is een zekerheid dat er nog gevallen op gaan duiken van "oeps daar zat ook een Z80 in".

[bzuidgeest]

Rustig besteld zilog er bij de laatste bestelling een miljoen waar ze er 1000 per jaar verwachten te leveren. Zo houden ze nog een voorraad voor lange tijd. Ik ga er van uit dat ze hebben nagedacht hierover.

Maar door de chip officieel eol te maken kunnen hebben de gebruikers geen excuus meer om niet naar iets nieuwers over te stappen.

En als je ze echt nodig hebt kan zilog vast wel toestemming geven dat je ze zelf laat maken. Clones zijn er ook altijd geweest.

[Katsunami]

Dat is ook precies wat gebeurt. Zilog weet waarschijnlijk uit hun gegevens van de laatste 50 jaar dat ze (bijvoorbeeld) ruwweg 500 chips per jaar als vervanging nodig hebben. Omdat embedded spul vaak 25 jaar mee gaat, kan ik me indenken dat ze dus 25 * 50 = 12.500 of 15.000 (wat extra om echt zeker te zijn) chips in voorraad houden om de komende 25 jaar aan vervanging te kunnen doen.

[Reactie gewijzigd door Katsunami op 22 juli 2024 23:11]

[Floris4970]

Maar waarschijnlijk kan je dat ook prima oplossen met een FPGA gebaseerde drop in replacement? Natuurlijk niet overal, maar ik veel gevallen lijkt dat me ook wel een prima oplossing als je echt moet vervangen.

[dmantione]

Dat kan, dat zal gebeuren, en zoals het ook al heel lang gebeurt, want een Z80 als onderdeeltje van een grotere chip komt al lang veel vaker voor dan een echt Z80. Een echte Z80 gebruiken had evenwel een zekere stabiliteit, hij is 48 jaar in productie geweest, dus je hoefde je ontwerp nooit aan te passen. Een FPGA gaat in de regel na een jaar of 10 uit produktie, dus om de zoveel jaar moet je de boel dan opnieuw ontwerpen, wat altijd moet als het niet uitkomt.

[coolmos]

Ik zou niet weten waar je een FPGA in DIL behuizing vindt.

[Floris4970]

Het is geen oplossing zonder engineering. maar een DIL is echt wel te verwisselen door een stukje PCB met een paar pinnetjes en een FPGA en evt nog wat andere componenten.

[field33P]

Zilog zal bij het beëindigen van de productie goed gekeken hebben of er essentiële toepassingen zijn die de chip nodig hebben, maar het is een zekerheid dat er nog gevallen op gaan duiken van "oeps daar zat ook een Z80 in".

Ik neem ook aan dat ze in een voorstadium al fabrikanten van zulke spullen erop gewezen hebben dat de chip niet het eeuwige leven heeft.

[Part]

Er zijn nog fabrikanten die de Z80 gebruiken om machines aan te sturen.
Gewoon de Z80 in DIP40 behuizing samen met de Z80, pio, kio, sio interface IC's.

[bzuidgeest]

Een waarom eigenlijk niet? Het is effectief, werkt goed en is heel veel gedocumenteerd. De dwaze consument wil elke dag iets nieuws, industrie will iets dat elke dag betrouwbaar is en gewoon werkt, zelfs al is het dan wat ouder.

[tweazer]

En mogelijk dat het veel en veel betrouwbaarder is door nmos techniek, grotere fabric die en weinig bugs in de cpu (ik weel bijvoorbeeld dat de 6502A en 6502c een paar bugs hadden in eerdere builds).Ik vermoed dat eerder (e)eproms de levensduur beperkende factor zijn in een z80 ontwerp.

[leonbong]

Een intel I486 en I386 is ook gewoon 30 jaar in productie geweest.
Veel van dit soort CPU's werden in embedded systemen toegepast en hebben daardoor een lang productie run.

Edit:
Ik vertel mij ernstig in mijn hoofd.

[Reactie gewijzigd door leonbong op 22 juli 2024 23:11]

[wildhagen]

Een intel I486 en I386 is ook gewoon 30 jaar in productie geweest.

Nee, veel korter. De 80386 is geproduceerd van oktober 1985 tot 28 september 2007, dus net geen 22 jaar.

De 80486 van april 1989 tot ook 28 septenber 2007 (de produktie van 386 en 486 door Intel werd op dezelfde dag gestopt), dus 'slechts' 18.5 jaar.

Beiden komen dus niet eens in de buurt van de 30 jaar, laat staan vn de 48+ jaar van de Z80 en 6502 uit dit artikel.

[wildhagen]

RIP. Ik ken hem vooral van de MSX homecomputer, die ook draaide op een Z80 CPU op 3.56 Mhz clockspeed. Prachtig systeem en een zeer krachtige processor voor die tijd.

Hoeveel Z80's zouden er in die 48 jaar zijn geproduceerd?

[PjotterP]

De Z80 was volgens mij niet echt een krachtige processor meer voor die tijd (toen MSX werd geintroduceerd). MSX computers waren vooral gericht op betaalbaarheid. Desondanks veel plezier mee beleefd

[Reactie gewijzigd door PjotterP op 22 juli 2024 23:11]

[dmantione]

In 1976 was de Z80 een krachtige processor, de reden waarom hij zo'n succes werd, is dat hij sneller dan een Intel 8080 was, daar compatibel mee was, en Zilog hem voor een lagere prijs aanbood. In de jaren '80 de hoogtijdagen van de Z80, waren er al veel snellere processoren. Intel had de 80286 en later de 80386 in de aanbieding, Motorola de 68000 en ook de ARM dateert uit de jaren '80.

Maar daar ging het simpelweg niet om. Voor een PC met 8088-processor telde je zo 3000 gulden neer, en hebben we het over de instapper, niet over de 80386. De kunst in die tijd was computers te maken met een goede balans tussen betaalbaarheid en vermogens. Een MSX kon heel veel, en was zekere zin een capabeler computer dan een PC met CGA-kaart, terwijl deze wel door normale stervelingen te betalen was.

Bij computers zoals de ZX Spectrum of de TI-99A was kostenbesparing het enige criterium. De MSX moest ook wat kunnen en dat gold ook voor andere populaire computers van die tijd zoals de C64 en Atari 800XL. Een capabele computer kreeg je niet door de duurste processor te kopen, maar door ook naar de rest van de chips te kijken.

[PjotterP]

Precies. MSX1 is van 1983. Niet van 1976. Met 'voor die tijd' bedoelde ik toen de MSX1 werd introdueerd.

[Reactie gewijzigd door PjotterP op 22 juli 2024 23:11]

[AtariXLfanboy]

De dure nieuwe processors werden dan ook pas echt interessant als je ook nog eens geheugen en het liefst nog een diskette of zelfs harde schijf had. En dat maakte dus de nieuwe computers dus nog eens extra duur. De CGA kaart had dus ook maar beperkt geheugen en werd ook nog eens gehinderd door de slome data bus waar alle data vanuit het geheugen naar toe moest.
Het geheugen was begin jaren 80 nog zo duur dat zelf bv de C64 geen succes was geworden als niet toen de computer een paar jaar bestond het geheugen niet veel goedkoper was geworden. De ZX Spectrum werd eerst ook uitgebracht met 16K geheugen en Sinclair gebruikte zelfs half afgekeurde geheugenchips (alleen de goedgekeurde helft werd in geschakelde) in z'n eerste productie runs.
De TI-99A was zelfs een 16 bit processor , maar in een systeem met zoveel bottlenecks en beperkingen dat toen Commodore in staat was door het goedkopere geheugen om met de prijs van de C64 te zakken eigenlijk in no time een mislukking was. Texas Instruments kon aan het eind de computers eigenlijk net zo goed gratis weggeven, zoveel verlies ze draaiden per verkochte unit.
De MSX was veel later op de markt dan de andere computers en ik weet iig dat de Phillips versies mooi, maar peperduur waren. En ja de latere modellen zoals de MSX2 gaven beter beeld dan een CGA PC, maar hadden zeker in uitbreidbaarheid nogal hun beperkingen. Bv voor een Diskdrive moest je dan weer een extra uitbreidingskaart voor kopen. Wie simpelweg naar de spellen op de MSX1 kijkt gaat dat niet echt op. (Dan heb ik het niet dramatische slechte ports vanaf de Spectrum in monochroom, maar oa de redelijke uitziende games die specifiek er voor gemaakt waren.)

[Reactie gewijzigd door AtariXLfanboy op 22 juli 2024 23:11]

[OCU-Macs]

Een MSX kon heel veel, en was zekere zin een capabeler computer dan een PC met CGA-kaart, terwijl deze wel door normale stervelingen te betalen was.

Hangt een beetje van je use case af, want in die eerste PC (of XT) kun je natuurlijk prima een ISA ethernetkaart, of een HDD controller kaart erin duwen, wat op een MSX niet mogelijk was.

Of een Hercules kaart naast de CGA prikken, zodat je een "dual screen" oplossing had. Ik had zo'n config draaien met Orcad / Ultiboard om electronische schema's en PCB's te ontwerpen. De componentenlijst op het CGA scherm, en het schema op de TTL Hercules monitor.

DipSwitch 5 op het mainboard bepaalde welke kaart 'dominant' was bij de opstart. Deze switch was eenvoudig 'naar buiten' te brengen, zodat je vooral kon bepalen op welk scherm je zou opstarten met MS-DOS.

[ronald136813]

Ja gaaf ding, studeerde electronica destijds had een MSX1 en abonnement op Elektuur en kon dat ding echt goed
Lichtkrant gebouwd rond deze processor , interupt mode 2 , was echt krachtig.
echt leuke tijd hoop geleerd programmeerde in Assembler echt toptijd.

In mijn werk doen we service voor Verkerk zorg domitica , op sites staan nog steeds VSSII systemen die ook een Z80 hebben , die zijn uitgefaseerd door de leverancier en worden vervangen door IP systemen en we zeggen tegenwoordig ook tegen de klant , sorry maar is niet meer te servicen.

Dus die stappen over op nieuwe IP systeem.

maar wel leuke herinneringen aan de Z80

[m_snel]

Ik heb ook assembler geleerd op de Z80, wij hadden op school meerdere Bondwell computers staan.

[The Incantation]

Bullseye, @wildhagen! MSX was ook mijn eerste ontmoeting met de Z80: een heerlijke computer met meer dan genoeg jeugdherinneringen. Momenteel draaien er hier nog steeds 3 stuks, een Sony HB-500P, Sony HB-700P en een TurboR (een R800 met een Z80 als nevenprocessor).

[xxs]

ChatGPT geeft geen cijfers omdat deze niet publiekelijk bekend zijn. “It’s reasonable to estimate that billions of Z80 have been produced.”

[RobIII]

"Billions" (miljarden) lijkt me stug. Een miljard lijkt me een bovengrens.

[dmantione]

Het draadje waar je naar linkt gaat vooral over homecomputers. De processor is evenwel ook embedded in talloze apparaten gebruikt. Het zal voornamelijk afhangen hoe je telt: Neem je alleen de originele processoren van Zilog mee, of tel je de klonen van bijvoorbeeld ST Micro en Toshiba mee, of je neem je ook alle complexe geïntegreerde chips mee waar een kleine Z80-kern in aanwezig is? Als je alles meetelt, kun je makkelijk aan vele miljarden komen.

[RobIII]

Ik tel alleen Z80's (in welke form-factor dan ook). Of gaan we alle Core i9's ook meetellen bij het aantal verkochte 8086's?
Ja, Z80's zaten (en zitten) "overal" in, maar heel veel van die dingen zijn niet verkocht in oplages van miljoenen.

[wildhagen]

Ja, Z80's zaten (en zitten) "overal" in, maar heel veel van die dingen zijn niet verkocht in oplages van miljoenen.

Nou, daar zou ik nog niet te zeker van zijn eigenlijk. De Z80 werd ook veel gebruikt in huishoudelijke apparatuur als embedded controller.

Zo zat hij in het verleden in zaken als wasmachines, ovens/magnetrons, koelkasten/vriezers, vaatwassers etc. Maar ook in televisies, radio's etc werd hij gebruikt.

Dan heb je het bij elkaar wel over machines die in aardige aantallen geproduceerd en verkocht zijn. Uiteraard werden niet alle merken en types met de Z80 geproduceerd, uiteraard, maar toch.

[blorf]

Huishoudelijke apparatuur in die tijd had amper digitale elektronica die een dergelijke processor vereiste. De meeste wasmachine's hadden nog een relais-board. Ik denk dat er miljoenen wordt bedoeld. Volgens mij met afstand het meest voor MSX en Colecovision.

[Reactie gewijzigd door blorf op 22 juli 2024 23:11]

[dmantione]

In 1976 wellicht, maar het hoogtepunt van de Z80 als embedded processor was in de jaren '90 en zaten er echt geen relaisbordjes meer in wasmachines.

[blorf]

Zat daar toen niet een soort mechanisch PLC-achtig ding in? Je hoorde het programma lopen maar niet alleen maar relais. Ook veren e.d.

[JayPe]

En die (grafische) rekenmachines van TI? Vergeet je die niet? Hoeveel zijn er daar niet in verdwenen?

[blorf]

Waarschijnlijk het meest verkochte produkt met een Z80 dat geen complete computer is.

[PageFault]

en de game boy.....

[bzzzt]

Toen de Z80 net uitkwam was die te duur, maar jaren later kreeg je 'm natuurlijk voor een prikkie. Dat is het moment dat het ding in aanmerking kwam als controller voor bijvoorbeeld een wasmachine oid. vanwege de relatief lage prijs.

[RobIII]

Mja ik denk nog steeds dat een miljard een bovengrens is, maar goed, we zullen 't nooit weten I guess En zo belangrijk is 't ook weer niet

[Reactie gewijzigd door RobIII op 22 juli 2024 23:11]

[AtariXLfanboy]

Twee belangrijke toepassingen waar ik iig niet gehoord heb dat er ook 6502 cpu's voor gebruikt werden, maar in de oudheid wel regelmatig Z80's zijn printers en network routers. Dat moeten ook toen al om grote aantallen gegaan zijn.

[BvdW1978]

Lang geleden had ik een PC met een SCSI-controller van Adaptec erin. Een 1542 als ik me dat goed herinner. Daar zat een Z80 van Zilog op. En je zult ze ongetwijfeld op nog veel meer plekken terugvinden buiten de rol als CPU van een homecomputer.

[RobIII]

Ze zitten in vanalles, tot aan hartmonitors aan toe (als ik het goed begrijp). Allemaal heel leuk, maar dat zijn allemaal geen apparaten waar er miljoenen van verkocht zijn (evenals je SCSI controller dus). De variëteit kan dan wel heel groot zijn, de oplages zetten geen zoden aan de dijk ls je het hebt over miljarden.

[joker1977]

Ik zou niet verbaasd zijn dat die Adaptec SCSI-controllers wel een miljoen keer over de toonbank zijn gegaan. Die dingen waren echt populair, zowel in servers als bij scanners, cd-branders etc etc.

[RobIII]

Misschien wel maar om aan een miljard te komen heb je dan nog 999 andere apparaten nodig waar er ook minimaal een miljoen van zijn verkocht

[joker1977]

True, maar ze zitten bijvoorbeeld ook in al die SEGA consoles (Master System, Megadrive, Genesis, Game Gear) en daar zijn wel ettelijke tientallen miljoenen gecombineerd van. Denk dat Texas Instruments ook heel wat van die grafische rekenmachines heeft weggezet met een Z80.

Dan al die diverse homecomputers (MSX, C128, P2000, ZX80 Spectrum, TRS80, Amstrad CPC - zie Wikipedia: Category:Z80-based home computers ) das vast ook wel.. misschien wel 50 miljoen totaal ? Je vindt ze ook nog weleens in liften en allerlei andere industriële projecten..

Een miljard is misschien wat optimistisch, maar 100+ miljoen zeker !

[RobIII]

Hier staan aantallen*; 100+ miljoen geloof ik meteen, absoluut, dat heb ik ook nergens beweerd Ik heb alleen gezegd dat ik denk dat het rond een miljard wel stopt en het niet om "miljarden" gaat. Maar hoe dan ook zijn er heul veul van verkocht; dat is iedereen eens (en dan tel ik de varianten niet mee).

_{* In hoeverre die betrouwbaar zijn weet ik niet, maar ze lijken me wel te kloppen.}

[Reactie gewijzigd door RobIII op 22 juli 2024 23:11]

[Guru Evi]

Het is 100M in de thuis console markt alleen (Coleco, Gameboy, Tandy, ZX Spectrum).

TI heeft tientallen miljoenen van de Ti84 alleen verkocht en zowat alle TI rekenmachines (met en zonder grafische ondersteuning) hebben een Z80, zelfs vandaag spreekt de ARM chip de Z80 aan om berekeningen te doen (om dezelfde resultaten te krijgen dan “vroeger”), dat is 80% van de wereldwijde zakrekenmachine markt.

En dan wasmachines etc die gebruiken ook dezelfde controller bordjes sinds de jaren 90. Daar gaan miljoenen per jaar. Het bedrijf verdient momenteel 300M per jaar, ik denk dat er echt nog steeds een miljoen per jaar verkocht worden, alhoewel de verpakking verandert is. De Z80 wordt niet stilgezet, enkel de originele DIP versie, de eZ80 blijft gewoon beschikbaar.

[RobIII]

Zoals ik in andere reacties al aangeef: Ik tel geen varianten en opvolgers. Daarbij lijken mensen moeite te hebben met hoeveel een miljard is. Dat is 1000 miljoen. Dus, stel dat ze al op een miljard zitten met alle tientallen en honderden miljoenen her-en-der, dan nog moet je wéér duizend miljoen dingen verkopen voor je op miljarden zit, wat mijn initiële punt was. Maar, zoals ik ook al heb aangegeven: boeie verder. Ik vind het een hoge schatting, maar misschien zit ik er inderdaad naast. Swa.

[Reactie gewijzigd door RobIII op 22 juli 2024 23:11]

[bzzzt]

Klinkt niet heel onredelijk toch?
Ik had in die tijd ook ISA bus netwerkkaarten met een Z80 er op.

[RobIII]

Klinkt niet heel onredelijk toch?

Wát klinkt niet heel onredelijk? 100+ miljoen, zeg ik net, geloof ik meteen. Miljarden geloof ik niet zoals ik in diverse reacties hier al heb uitgelegd. Maar zelfs al zijn 't er uiteindelijk wél 2, 3 of 5 miljard, boeie, ik zei / zeg alleen dat ik denk van niet. En zo wel, good for them!

[dmantione]

Voor wat het waard is: WDC noemt een aantal van meer dan 6 miljard 6502's.

[AtariXLfanboy]

Wat dacht je van oude printers en netwerk routers? Dat alleen samen richting de 100 miljoen denk ik?

[Len]

Sinds wanneer is een LLM een betrouwbare bron?

[qbig1970]

Ik dacht dat deze allang met pensioen was! Zolang men er toepassingen voor konden vinden snap ik wel dat de productie zo lang heeft kunnen duren...

[bzuidgeest]

Dat is een zware vergissing in de embedded wereld zijn de z80 en de 6502 jaren na hun home computer leven absolute koningen geweest. Alles was er van bekend, ze zijn betrouwbaar en er is tooling voor. En een generatie van engineers was er mee opgegroeid.
Zelfs in moderne system opgebouwd rond fpga of asic, was een z80 of 6502 softcore ook een makkelijke keuze als je een CPU nodig had in je design. Veel makkelijker dan zelf iets verzinnen.

De 68k van Motorola is all jaren uit productie, maar je kan nog steeds bij een bedrijf een officiële softcore kopen. Voor gebruik in een fpga of ASIC.

[Amanoo]

Is dat nog steeds zo?

Ik zit op zich wel in de embedded wereld (maar ben wel junior) maar ik kom ze niet meer tegen. Je hebt tegenwoordig zoveel krachtigere/snellere chips met ook zeer goed energieverbruik. Plus dat als ik me niet vergis, je met de Z80 en 6502 voornamelijk zit met adreslijnen en datalijnen, waar ik tot nu toe vaak een wens heb gezien om dingen simpel te houden, en dus om peripherals direct op de microcontroller aan te sluiten. Waar je met adres en data nog vaak een tussenchip nodig hebt. Of je pakt een ARM waar je Linux op kwakt als je iets erg uitgebreids wil. Van FPGA's weet ik sowieso minder. Ik heb wel eens een softcore erop gezet, maar dat was een NIOS II.

Wat ik trouwens ook zie, is dat RISC V erg snel populair aan het worden is. En dat is een open source architectuur. Waar je nu misschien een Z80 softcore gebruikt, zie ik het nog wel naar RISC V verschuiven. Microcontrollers met RISC V zie je ook steeds meer, onder andere steeds meer ESP32 modellen gebruiken het. Maar ik heb in de la ook een paar CH32V307's.

Maar ik weet niet, misschien dat de Z80 nog wel erg populair is. Alleen in mijn uithoek van die wereld is dat niet het geval.

[dmantione]

Die data- en adresbus is precies wanneer een Z80 of 6502 in beeld komt: Met een moderne controller heb je een beperkt aantal pinnen en als je meer wilt, krijg je met trage interfaces als I2C te maken. Een Z80 waar je zoveel aan de bus kan hangen als je wilt, is dan krachtiger, ook al is de processor minder krachtig. Het is een niche en dat is ook een reden waarom je ze weinig tegen komt.

Verder speelt natuurlijk mee wanneer iets ontworpen is: Als je nu iets gaat ontwerpen, dan kies je andere chips dan 30 jaar geleden. Eenmaal iets ontworpen is wordt het ook een tijd doorontwikkeld, in productie gehouden, en zit je zo decennia verder.

[uiltje]

Fully buffered data & adres lijnen. Probeer maar eens een Z80 te doden. Ze zijn ook naar het ISS gegaan enzo, want je krijgt die krengen niet dood Doe dat met een moderne CPU en je krijgt een rookwolkje en einde CPU. Cardridges met extra geheugen kon je zo inpluggen in een draaiende computer en misschien werkte het niet, maar je CPU vond het allemaal prima voor de rest. Reset en weer verder.

[Reactie gewijzigd door uiltje op 22 juli 2024 23:11]

[bzuidgeest]

Dat komt door de penny pincher in consumenten electronica. Ergens een esp ingooien en een standaard i2c library is veel sneller en goedkoper.

Met een z80 moet je nog weten wat je doet, je noemt adres en data lijnen alsof het iets ouderwerts is, maar alhoewel moderne cpu's vaak memory controller onboard hebben en de communicatie zelf serieel geworden is in plaats van parallel of een combo, is het principe nog steeds gewoon aanwezig.

Ze doeken de productielijnen natuurlijk niet voor niets op. Het gebruik is vast dik terug gelopen en zoals je zelf zegt ben je nieuw. Ik weet niet welke branche, maar ook daar is verschil in. Embedded is overal. Maar consumenten electronica veranderd veel harder dan industriële elektronica. Die laatste gooi je niet even een random goedkoop dingetje in. Even de productie lijn resetten is erger dan een koffiezetter resetten. productie lijnen in fabrieken kunnen decennia draaien, een telefoon is na 6 maanden verouderd.

RISCV is weer een ander beest. Veel hype, maar het enige wat open source is, is de instructieset, de ISA. De werkelijke implementaties zijn veelal (maar hoeft niet) proprietary. Het enige voordeel van de open isa is dat chip van verschillende fabrikanten compatibele zijn zonder licenties te hoeven betalen. Maar ook dan alleen compatibele voor instructies. Elk model kan eigen extra instructie hebben, eigen onboard hardware die andere chips die ook riscV instructie gebruiken niet hebben... etc Het is altijd leuk om een extra concurrent te zien in een markt. Maar ik verwacht er niet veel wereldschokkends van. gewoon een mix van fabrikanten met semi compatible chips.

[Reactie gewijzigd door bzuidgeest op 22 juli 2024 23:11]

[doctormetal]

De 68k serie, later omgedoopt tot Coldfire, bestaat nog steeds, maar dan meer als microcontroller voor embedded toepassingen.
De processordivisie van Motorola (later Freescale) valt nu onder NXP.

[bzuidgeest]

Zeker maar in dit artikel hebben we het over originele cpus, z80 en 6502. En ik haalde drop in replacements of clones en softcores aan. Coldfire is niet een drop in replacement voor een m68k

[Katsunami]

Dat is een zware vergissing in de embedded wereld zijn de z80 en de 6502 jaren na hun home computer leven absolute koningen geweest. Alles was er van bekend, ze zijn betrouwbaar en er is tooling voor. En een generatie van engineers was er mee opgegroeid.

En, één ding dat veel mensen vergeten, is dat apparatuur in de embedded wereld vaak 25+ jaar mee gaat. Als een fabriek ge(her)automatiseerd wordt, dan is de levensspanne van de apparatuur vaak minstens 25 jaar. Fabrikanten die zich op deze markt richten moeten zo lang onderdelen kunnen leveren, anders worden ze simpelweg niet gekozen. Vaak hebben deze fabrikanten dan ook een enorme voorraad om nog 25 jaar na het uit productie gaan van een onderdeel vervanging te kunnen leveren. Je kunt het dan echter niet meer kopen om nieuwe systemen mee te bouwen.

[bzuidgeest]

Ja, ik heb dat elders ook geschreven, zilog zaak vast wel een bestelling doen voor het einde om nog lang voorraad te hebben. Het is zo gewoon officieel end of life.
Ik denk ook dat je vast wel een licentie zult kunnen krijgen voor een eigen productie run als je niet zonder kan en geld hebt.

[Mars Warrior]

Ooooh. De Z80. Die zat in mijn Memotech MTX512 met 128KB RAM

[avlt]

De Z80 heeft maar 16 adreslijnen, dus 64kBytes was het maximum, of je moest bank-switching gaan doen.

[Mars Warrior]

In de MTX512 kon 512KB RAM. En dat werd inderdaad gedaan met page/bank switching.

De software moest er dus mee om kunnen gaan om zoveel geheugen te kunnen gebruiken.

De ROM add-on kaarten met software hadden dit ingebouwd, zodat je flinke programma’s kon draaien.

[AtariXLfanboy]

Speccy , Amstrad, C128 en MSX2 zijn 4 voorbeelden waar dat idd bij gebruikt werd. (En bij de AtariXE dus ook, maar dan met de 6502)

[Reactie gewijzigd door AtariXLfanboy op 22 juli 2024 23:11]

[xxs]

Waaaat 128 Kb ram? Ik had maar 48Kb



Edit: Geen 32 Kb maar 48 Kb

[Reactie gewijzigd door xxs op 22 juli 2024 23:11]

[Onestone]

Zo, dat is lang geleden cpm leren "Progaming the Z80" van Rodnay Zaks.

[akooijman]

Heel misschien ligt het boek nog op zolder.

[NostraDavid]

Gewoon online te vinden, natuurlijk!

[Reactie gewijzigd door NostraDavid op 22 juli 2024 23:11]

[akooijman]

Nostalgisch gezien gaat er niets boven het originele boek.

[snah001]

Yep, zo ben ik adh van dit boek begonnen met autodidactisch programmeren in assembler.
Zo leerde je echt pas hoe een cpu werkte en je kon al 16 bits emuleren.
Overigens is ook de Z80 toegepast in het Hawk luchtafweer raketsysteem eind jaren '80 in de toenmalige pip3 update van de HIPIR radar met name in de ontvanger.
Destijds was ik radar specialist op dit type radar (in '92 de Klu verlaten btw) en je moest er iedere keer voor op cursus naar Fort Bliss in Texas. Leuke tijd was dat.

[EelcoS73]

Even een kleine opmerking, de Commodore 64 (en ook de 128) hadden niet de 6502 aanboord maar de 6510. Deze heeft extra I/O voor bankswitching.

[Sleurhutje]

Yup, de VIC-20 had een 6502.

[Marcel--]

De disk drive die je aan de Commodore 64 kon hangen, de Commodore 1541, was wél voorzien van een 6502.

[AtariXLfanboy]

De Atari VCS (ook bekend als de 2600) had een 6507 aan boord. Het blijft lastig te defineren wat precies de grens van onderscheid is.

[Gondor]

Wow, Z80, daarop moesten we programmeren (assembly) bij mijn opleiding 30 jaar geleden.
Iedereen was aan het klagen waarom we niet op Z88 mochten programmeren want die had wel de * en / operators.

[bzzzt]

Je zou bijna denken dat de bedoeling was dat je leerde hoe je die berekeningen moest programmeren?

[Gondor]

Ja zeker. Dat was ook een examen vraag:
Schrijf op drie manieren een vermenigvuldiging.