Merendeel van Nederlandse overheidsapps voldoet niet aan toegankelijkheidseisen

Het merendeel van de Nederlandse overheidssoftware voldoet niet aan de wettelijke eisen rondom toegankelijkheid. Vanaf woensdag moet software van de overheid een zogenaamde toegankelijkheidsverklaring hebben, maar volgens Appt heeft slechts een van de 900 apps dat.

Vanaf 23 juni moet de overheid verplicht al zijn software laten voldoen aan specifieke toegankelijkheidseisen. Die maken het makkelijker voor mensen met een beperking om de websites en apps te gebruiken. In 2018 werd in het Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid vastgelegd wat die eisen zijn, maar ook dat de apps daarvoor per 23 juni 2021 een verklaring voor moeten hebben. Daarin staat op welke manier de apps of websites aan de eisen voldoen. Volgens de stichting Appt voldoet vrijwel geen enkele app daaraan.

De stichting baseert zich daarvoor op het register dat ict-beheerder Logius bijhoudt. Daarop staan de toegankelijkheidsverklaringen inclusief een codering van A tot en met D. Een A-label stelt dat een applicatie volledig aan alle eisen voldoet. Dat is bij slechts één dienst het geval. De Berichtenbox-app is op iOS op de juiste manier toegankelijk. Er is nog een andere app met een A-label, maar volgens Appt klopt die niet omdat er bijvoorbeeld geen alternatieve tekst in een logo zit.

Dat wil niet automatisch zeggen dat alle andere apps helemaal niet aan de eisen voldoen. Het overgrote merendeel van de apps heeft namelijk helemaal geen verklaring. Het gaat om 'minstens 800 apps' waarvan geen informatie beschikbaar is. Verder hebben 41 apps een B-label, wat betekent dat er problemen zijn gevonden in het onderzoek en er een plan is om die bij te werken. Bij 46 apps zijn er 'eerste maatregelen' genomen, en bij 110 apps zijn er wel verklaringen opgesteld maar zijn er helemaal geen plannen om de toegankelijkheid te verbeteren.

Appt wijt het lage aantal toegankelijkheidsverklaringen aan de kennis over het onderwerp onder ontwikkelaars. "Voor de inwerkingtreding van deze wetgeving was de vraag naar toegankelijke apps namelijk erg laag. Er was daarom weinig noodzaak om kennis op te bouwen", zegt de stichting. Wel zegt de stichting dat er 'nog veel werk aan de winkel is, al zien we wel dat er steeds meer verbeteringen worden doorgevoerd'.

Reacties (45)

Volgens de bewuste wet:

Artikel 3
2. Een overheidsinstantie kan afzien van toepassing van het in het eerste lid gestelde, indien en voor zover dit een onevenredige last met zich mee brengt.

3 Bij de beoordeling of sprake is van een onevenredige last, houdt de overheidsinstantie rekening met de relevante omstandigheden, waaronder:
a. de aard, omvang en financiële middelen van de betrokken overheidsinstantie, en

b. de geraamde kosten en baten voor de betrokken overheidsinstantie in verhouding tot de geraamde voordelen voor personen met een beperking, rekening houdend met de frequentie en de duur van het gebruik van de specifieke website of mobiele applicatie.

Als het dus betekent dat een boel apps compleet opnieuw geschreven moeten worden en dit bakken met geld kost, hoeft de overheid dus niets te doen omdat dit niet in verhouding staat.

Ik denk dan ook dat vooral nieuwe apps hier aan moeten voldoen. In mijn optiek voldoen de dus wel aan de wet omdat diezelfde wet ook al de uitzonderingen belicht en toestaat.

[Reactie gewijzigd door MazeWing op 23 juni 2021 08:31]

Het is anders ook straks in 2024 (als ik het goed heb) de bedoeling dat ondermeer de commerciële sector ook aan standaarden moet voldoen voor wat betreft toegankelijkheid.

Heel eerlijk, bij het project waar wij nu aan werken zijn wij ook bezig om alles alvast op de rit te hebben (want hoe eerder hoe beter). En het is in één woord te omschrijven; dramatisch.

Wij maken zelf gebruik van Xamarin omdat wij alles qua codebase in C# hebben staan en werken met .NET. Hele simpele dingen zoals focus verliezen op achtergronden met popups om de screenreader alleen de popup te laten voorlezen werkt bagger. De focus blijft consistent op de achtergrond. Meerdere frameworks hebben wij geprobeerd maar die werken dan wel weer op iOS en dan weer niet op Android of vice-versa. En om dan voor zo'n situatie twee verschillende frameworks te gebruiken is dan ook wel weer wat, dan maak je alles alleen maar cluttered.

Op internet staat er bar-weinig als het gaat om methoden die je kan gebruiken. Het enige wat je vindt op de site van Microsoft met hun documentatie is dat je een alternatief naampje kan geven aan elementen in je app-page zodat deze opgelezen worden. Maar dit werkt dus wel consistent op iOS, maar dan niet op oudere versies van Android. (Want veranderingen in de API). Ook dingen zoals 'Apptitel, Koptekst' word wel fatsoenlijk voorgelezen out-of-the-box op iOS, maar dan weer niet op Android. Dus dan mag je alweer alles zelf gaan uitpluizen, terwijl er (zoals eerder ook gezegd) amper iets qua info op internet hierover staat.

Microsoft heeft voor wat betreft toegankelijk-gerelateerde bugs er dikwijls nog 90 openstaan op hun GitHub, sommigen zelfs gedateerd uit 2019. Deze worden (hopelijk) opgelost met .NET MAUI. Maar dit komt dus pas ergens eind dit jaar uit beta met .NET 6. Dus dan moet alles maar weer op een lager pitje bij ons want je kan er bar-weinig aan doen.

AFAIK draait het gros van de overheidsapps ook op .NET i.c.m. Xamarin. Dus die lopen waarschijnlijk net zoals wij tegen hetzelfde gezeik aan. Heb medelijden met die ontwikkelaars.

[Reactie gewijzigd door LiquoriceTwist op 23 juni 2021 12:16]

Op appt.nl/1.1.1 en appt.nl/1.3.1 en appt.nl/4.1.2 staan oplossingen voor de problemen die je noemt. Tenminste.. voor native Android en iOS.

Er is sowieso weinig te vinden over toegankelijkheid voor apps. En als je dan ook nog een framework gebruikt als Xamarin, dan al helemaal niet.

De Berichtenbox app is ook gemaakt met Xamarin. Op iOS is die nu wel toegankelijk. Maar op Android nog niet.

Denk dat je uiteindelijk native code moet gaan schrijven en die via een library binnen Xamarin moet gebruiken om de boel toegankelijk te krijgen.

Native schrijven is natuurlijk een stuk beter dan cross-platform tools zoals Xamarin. Echter zit je dan met het feit dat je dan met Objective-C / Swift en Java moet gaan schrijven. Dus dat wordt hem helaas niet in onze situatie. Enige luitjes bij ons die dat kunnen zijn seniors. Maar die hebben op het moment andere prio’s in vergelijking met de junioren, die worden dan weer op de leukere projectjes gezet

En we hebben zelf al wat native libraries geschreven voor wat betreft het forceren van de focus. Dit omdat op Android er redelijk wat issues waren met volgorde, terwijl dit op iOS gewoon netjes werd afgehandeld. Ik zal voor de lol straks eens kijken naar die links, ben nu wel heel benieuwd. Super bedankt! Kan ik morgen misschien effe op werk pronken met wat leuks!

Deze eisen (voor de rijksoverheid) voor digitale toegankelijkheid bestaan al langer (medio 2000) dan dat in het besluit is vastgesteld. Het probleem bij veel ontwikkeltraject trajecten is dat digitale toegankelijkheid en ook de mogelijkheid te vernietigen (archiefwet) als 'non-functional' onderop de back-log terecht komen. Want Agile is wat de opdrachtgever wil. Niet in de gaten hebbende dat deze non-functionals vergaande implicaties hebben binnen het framework van de applicatie.

In de link van het tijdelijke besluit: als je dit gelezen hebt, weet je nog niet waar een app of website praktisch aan moet voldoen, dus deze exercitie lijkt me nogal nutteloos op deze manier.

Wanneer je wil dat zaken toegankelijk zijn voor mensen met een beperking, zul je concreter richtlijnen of best practices op moeten stellen.

Nu is het een lege huls / papieren tijger om een stapel mensen aan het werk te houden, zonder dat het het beoogde effect heeft.

Daarom hebben wij vandaag een handboek gelanceerd!

Op https://appt.nl/handboek is het handboek gratis te downloaden.

Op onze website staat de richtlijn ook in begrijpelijke taal uitgelegd. En voor bijna alle succescriteria hebben we codevoorbeelden toegevoegd.

Het is inderdaad ironisch dat de wetgeving voor toegankelijkheid niet toegankelijk is.

Zou inderdaad fijn zijn als het handboek toegankelijk is:

Locked Domain Expired: Not valid after 2021-06-22T12:27:36.149-07:00

Opgelost. Nu hoop ik dat onze website de bezoekers ook aan kan…

Zo niet, hier is de directe download link

FYI: Voor websites kan je ook redelijk goed gebruik maken van de Chrome extensie Lighthouse. Die is niet sluitend, maar geeft wel goede pointers voor de ontwikkelaars.

'Niet sluitend' is een understatement van jewelste. Automatisch toegankelijkheid testen is extreem beperkt, en ook punten die als groen uit de bus komen kunnen alsnog ontoegankelijk zijn door redenen die niet automatisch getest kunnen worden.

Wel ff je download linkje fixen dan

Oeps, ging niet helemaal goed met de configuratie van Google Cloud Storage. Zou nu moeten werken

In de link van het tijdelijke besluit: als je dit gelezen hebt, weet je nog niet waar een app of website praktisch aan moet voldoen, dus deze exercitie lijkt me nogal nutteloos op deze manier.

Artikel 3 Tijdelijk besluit digitale toegankelijkheid overheid:

1. Overheidsinstanties maken hun websites en mobiele applicaties toegankelijk door toepassing van standaard EN 301 549. (...)

Over EN 301 549.

De laatste versie is uitgebreid en duidelijk. Zie met name hoofdstuk 9 (web). Er wordt veel gerefereerd naar WCAG 2.1, en dat is best wel ondubbelzinnig.

[Reactie gewijzigd door The Zep Man op 23 juni 2021 09:27]

Dat de regels er zijn kan zo zijn, maar er is daarna niemand die ze naleeft. Heel soms hoor ik een developer in de wandelgangen wat roepen over richtlijnen en een opzet daarvoor. Maar dat word snel stil aangezien verder niemand zich druk wil maken, en/of de kosten hierdoor omhoog laten gaan.

En bij oplevering is er daarna ook geen enkele zicht of idee van bedrijven die er wat mee doen anders dan wat scalpers die wel een lighthouse rapportje mooier willen maken en daarvoor geld vragen.

Dat de regels er zijn kan zo zijn, maar er is daarna niemand die ze naleeft.

Wat niet het punt was van discussie.

In de link van het tijdelijke besluit: als je dit gelezen hebt, weet je nog niet waar een app of website praktisch aan moet voldoen, dus deze exercitie lijkt me nogal nutteloos op deze manier.

De exercitie is niet nutteloos omdat specificaties niet duidelijk zouden zijn. Dat zijn ze wel.

Wel ben ik het met je eens dat als er geen stok achter de deur is, dat de kans ook klein is dat men dit gaat doen. In ieder geval voor bestaande applicaties, want daar zijn veel uitzonderingen voor. Wel ben ik benieuwd wat dit met nieuwe overheidsapplicaties gaat doen. Je hebt kans dat men nieuwe applicaties nu onder bestaande applicaties/namen schuift om zo maar onder deze wetten uit te kunnen komen.

Ik werk zelf bij een ZBO, wij zijn al een half jaar bezig met het vernieuwen van onze applicaties zodat ze aan de eisen van WCAG voldoen.
Wij kiezen ervoor om het frontend opnieuw te ontwerpen. Dat werd sowieso wel tijd.
Het design kost alleen veel tijd en we hebben ook andere prioriteiten zoals wettelijke deadlines.

900 apps? Dat geeft voor mij opzich al een toegankelijkheidsprobleem aan. Ongeacht hoe de toegankelijkheid in de apps zelf is. Een tijdje geleden had ik hier ook mee te maken, maar dan met de verschillende websites. Dan krijg je in je berichtenbox een bericht van duo en moet je alsnog naar een aparte website om daar het overzicht te krijgen. Zou mooi zijn als de overheid wat meer zaken centraal beschikbaar zou stellen.

Hebben ze geen centraal team dat alle apps eerst moet goedkeuren (ook op design) alvorens deze de wereld in geslingerd worden?

Hoe meer bureaucratie, des te langer alles gaat duren. Zeker met centrale afdelingen gaan dingen alleen maar langer duren. Ik zie dat met mijn huidige klant ook. Dan heb je iets wat niet past in het protocol of guidelines en duurt het een eeuwigheid totdat het doorkomt.
Ze hebben voor alles specifieke apps, want je wilt ook met de tijd mee gaan en werken met nieuwe tools en technieken.
Als alles op dezelfde systeem gebouwd moet worden dan zit je vast aan gedateerde programmatuur waar niemand aan wilt zitten. Doe dan maar lekker kleinere apps die verantwoordelijk zijn voor hun eigen doel.

Edit: in de war met andere partij voor websites.

[Reactie gewijzigd door bloodlynx op 23 juni 2021 09:18]

Ik denk dat je ons door elkaar haalt met een andere stichting. Wij focussen alleen op apps en niet op websites. Daarnaast stellen we bijna al onze kennis gratis beschikbaar.

Digitale toegankelijkheid is bij de rijksoverheid, net als webarchiveren, altijd een ondergeschoven kindje geweest. Wat overigens wel een interessante / zorgzame ontwikkeling is, is dat 1,5 jaar geleden er nog maar enkele 'gecertificeerde' instanties waren die een toegankelijkheidscertificaat kon afgeven. Inmiddels komen er steeds meer kleine(!) partijen bij die hier geld ruiken. Certificaten hebben nml een einddatum en moeten dan weer vernieuwd worden. Omdat er veel achterstallig onderhoud is bestaat er nu een wachttijd voor het verkrijgen van het benodigde certificaat. En dan te bedenken dat er 1500+ Rijksoverheidswebsites zijn. Reken daarbij nog eens de jaarlijkse kosten voor de verplichte afname van webarchivering. Kassa...

De Berichtenbox-app is op iOS op de juiste manier toegankelijk.

Maar dit is dan ook de meest simpele app in de hele line up. je kunt inloggen met een externe applicatie en daarna een paar berichten zien. En het stomme is ook nog dat de push notifications kompleet nutteloos zijn mbt informatieverstrekking.

De richtlijnen zijn al jaren bekend, misschien niet in definitieve vorm. Ik denk dat veel instanties hebben gewacht totdat alles helder is. Overigens zouden er boetes komen als men niet voldeed. Ik lees dat niet meer, dus blijkbaar is dat ook opgeschoven.

Zouden overheids apps uit de interne appstores die alleen onder de ambtenaren en bewindslieden gebruikt worden hier ook aan moeten voldoen? Deze mis ik (vanzelfsprekend) in het overzicht van Logius, maar worden wel gebruikt door hun eigen mensen waarvan er ook vrij veel een beperking hebben.

En apps die publiek beschikbaar zijn, maar alleen bedoeld voor hun eigen personeel zoals Plekchecker zie ik niet op de Logius lijst.

Beschikbaar stellen buiten de winkels (en verplichte accounts) van Google en Apple lijkt me toegankelijkheids-eis nummer 1.

Nu kunnen standaard Android AOSP gebruikers helemaal geen gebruik maken van de (DigiD/Corona) app, en waarom zou je die gebruikers bewust buiten sluiten.

Waarom neemt de overheid/EU niet een F-Droid/Guardian Project-achtig repository in gebruik?

Zo stellen non-profit organisaties als Electronic Frontier Foundation ook hun software beschikbaar.

En je zal toch als overheid open moeten staan voor mogelijke alternatieve besturingssystemen. Als overheid wil je toch geen monopolies en machtsmisbruik bevorderen, en dat gebeurt nu door de gedongen koppeling aan Apple en Google wel.

Wat kan je namelijk met een WindowsPhone, Jolla, PinePhone en andere smartphone alternatieven, als er geen noodzakelijke apps voor (kunnen) worden ontwikkeld?

Open source is dan toegankelijkheids-eis nummer 2. Geef toegang tot de code, laat zien wat je doet, wees transparant, en als belangrijjkste creëer mogelijkheden voor alternatieve besturingssystemen om ook overheidsapps te kunnen compileren en aanbieden.

Dank je Maanziek.nl. Dit is precies waar ik me al tijden over verwonder. Het ergste is dat de minister durft te spreken over 'ouderen die digitaal niet vaardig zijn' als je de apps niet gebruikt (DigiD).

Toegankelijkheid in zijn geheel is voor de staat niet zo belangrijk. Nederland was in 2016 een van de laatste landen die het VN-verdrag Handicap uit 2006 heeft geratificeerd, maar een deel, het zogenaamde facultatief protocol, over het indienen van klachten is uitgesloten. Als enige land in Europa.