Intel voorziet 665p-ssd van 96-laags-qlc-nandgeheugen

Intel komt met een opvolger van de 660p-nvme-ssd's. De Intel 665p-ssd's krijgen qlc-nand dat uit 96 lagen bestaat, bij de 660p was dat qlc-nand met 64 lagen. Wanneer de 665p-serie op de markt komt en wat de ssd's gaan kosten, is nog niet bekend.

Intel toonde de m2-ssd tijdens zijn Memory and Storage Day in Seoul, schrijft Legit Reviews. De 665p bevat net als zijn voorganger 3d-qlc-nand, maar de chips hebben een hogere datadichtheid door het gebruik van nand met meer lagen. De capaciteit van de dies blijft het zelfde met 1024Gbit per die, maar de dies zijn kleiner. De 665p-ssd's bevatten de SM2263-controller van Silicon Motion, die Intel ook gebruikt voor de huidige 660p-serie.

Volgens een demonstratie haalt een prototype van een 1TB-variant van de 665p sequentiële lees- en schrijfsnelheden van respectievelijk 1887MB/s en 1816MB/s. Daarmee zijn de sequentiële snelheden zijn ruim veertig procent hoger dan die van de 660p met dezelfde capaciteit. De random lees- en schrijfsnelheden van de 665p zijn respectievelijk zo'n 195MB/s en 70MB/s. De benchmark toont dat de random snelheden van de 660p zo'n dertig procent lager liggen op 151MB/s en 53MB/s. Deze snelheden zijn relevanter voor prestaties in de praktijk.

Wanneer de Intel 665p op de markt komt en wat de ssd's kosten is nog niet bekend. Vermoedelijk zal de 665p-serie ongeveer even duur zijn als de 660p-serie, omdat er geen grote wijzigingen zijn. De 1TB-variant van de 660p kostte bij release ruim 200 euro, maar is tegenwoordig al verkrijgbaar voor 104 euro.

De 655p en 660p vergeleken. Foto's via Nathan Kirsch van Legit Reviews.

Reacties (55)

[Balance]

Het zou best wel gaaf zijn als ze een M.2 2242-versie (van dus 42mm lang) uitbrachten voor de 256 en 512 GB capaciteiten, die maar een NAND-die gebruiken.

Verder goed te zien dat QLC minder traag wordt. Maar het gat met TLC blijft toch nog bijzonder groot (zie bijvoorbeeld een 970 Evo Plus).

[Reactie gewijzigd door Balance op 23 juli 2024 13:33]

[josttie]

Ik denk dat bij QLC de levensduur vooral verbeterd moet worden. Prima voor huis-, tuin- en keukengebruik maar ze overlijden nu eenmaal sneller.

[terradrone]

Voor mij is qlc flash een no-go. Feit is dat het een kwadratisch kortere levensduur heeft in verhouding tot tlc flash (controller trucjes daargelaten). En tlc was al een stap verder dan mlc flash, daarbij riepen we al "moeten we dit willen". Natuurlijk wil iedereen goedkoop en veel solidstate memory, maar of dit de manier is, is iets wat je je kan afvragen.

[WCA]

Dat riepen we ook over TLC, en ook over MLC toen het net uitkwam

[rickboy333]

Nou de 660P heeft anders 200TBW totaal voordat de SSD uit de garantie valt. In de meeste gevallen kan je die SSD's nog ver buiten deze TBW's gebruiken (gezien dat getal alleen maar een garantie is) Bij een test is ooit gebleken dat de EVO 840 33x boven hun TBW's kunnen zitten.

Als je 200TBW zou willen halen in 5 jaar zou je 109.589GB per dag moeten schrijven, dat is 27.397GB per dag voor 20 jaar.

En dat QLC's ''zoveel trager zijn'' dan TLC is ook kwats een gewone gebruikers gaat dat gewoon niet merken. (Alleen op 4K Q1T1 ''zou'' je het kunnen merken).

[Reactie gewijzigd door rickboy333 op 23 juli 2024 13:33]

[grasmanek94]

Vergeet niet dat er erg veel overhead bestaat, filesystemen hebben o.a. Een tabel/lijst van bestanden, die moet up to date worden gehouden. Wanneer je 1 byte ernaaroe moet (over)schrijven moet je in ssds heel het blok lezen, ergens anders compleet wegschrijven, en oude markeren als ongebruikt. Wat ik hiermee wil zeggen is dat in het slechtste geval de wegschrijffactor ongeveer 4096 kan zijn, en in het beste geval 1. Tijdens dat kopieer je nog de bestandsdata zelf. Er gebeuren zo nog veel meer taken onder de kap. Caching helpt hier veel bij. Maar zo wordt die 27GB per dag al snel 20GB of zelfs 15GB. En allerworst case zelfs 7MB per dag.

[Jasper Janssen]

Yeahno, zo werkt het niet meer. Zoek maar het onderwerp Write Levelling op.

[grasmanek94]

Write leveling is voor RAM, je bedoelt wear leveling, dat is exact wat ik heb beschreven. Blok lezen wanneer die aangepast moet worden, in geheugen aanpassen, ergens anders wegschrijven, oud blok als beschikbaar markeren. Wear leveling kán de totale tijd tussen falen verbeteren, maar verbeterd niet magisch de TBW die een drive aan kan.

[Jasper Janssen]

Nee, maar als jij roept dat er een factor 4000 write amplification gehaald kan worden omdat bestandssystemen een fat hebben (niemand gebruikt nog fat, btw), dan heb je het kopje wear leveling niet helemaal begrepen. Amplification houdt tegenwoordig echt wel op in de tientallen procenten.

[grasmanek94]

NTFS gebruikt een MFT, ext4 gebruikt inodes, allemaal kunnen dat probleem ervaren in worst case. Praktijk zal dat natuurlijk niet zijn, maar mogelijk is t wel.

[Kevinp]

QLC's in ieder geval de huidge intels hebben een hele snelle cache. Als je daar overheen gaat (wat zelden gebeurd bij "normaal" gebruik dan is het gewoon super snel.

[heuveltje]

ik neem aan dat je bedoelt supersnel als je daar NIET overheen gaat ?

[Jeroenneman]

Tsjah, we kunnen natuurlijk spreken over relatief grote verschillen in levensduur, maar absoluut praten we over goed en extreem goed.

Al gaat zo'n QLC schijf na 5 jaar kapot ipv na 10 jaar. Na 5 jaar is er waarschijnlijk weer een veel snellere oplossing voor de tech enthousiast beschikbaar. Voor langdurige dataopslag of intensief gebruik zijn ze niet geschikt, maar als schijf voor dagelijks gebruik, wat gamen en office werk? Meer dan prima.

[GekkePrutser]

Mijn Sandisk Ultra II met TLC (960GB) was na 2,5 jaar al stuk. En die had zeer weinig writes gehad, was vooral in gebruik als game PC waar hij dus vooral leeswerk verrichte. Hij had de juiste alignment. Ja, ik heb wel een nieuwe gehad maar mijn vertrouwen is wel wat gezonken.

Ik heb als opvolger maar een Evo Plus gekocht.

[FreshMaker]

Mijn Sandisk Ultra II met TLC (960GB) was na 2,5 jaar al stuk. En die had zeer weinig writes gehad, was vooral in gebruik als game PC waar hij dus vooral leeswerk verrichte. Hij had de juiste alignment. Ja, ik heb wel een nieuwe gehad maar mijn vertrouwen is wel wat gezonken.

Ik heb als opvolger maar een Evo Plus gekocht.

In mijn onbewuste probeer ik van die merken weg te blijven.
Misschien ten onrechte, maar van mijn SSD's waren de 'onbekende' in de SSD markt altijd de eerste die kapot gingen
Sandisk is voor mij (gevoelsmatig) een USB / SD/CF kaartjes maker, geen HDD/SSD maker
Net als Kingston en AGFA dat ook niet zijn.
Nogmaals het kan allemaal anders zijn, maar zo zit ik dan in elkaar.

Ik draai in verschillende apparaten SSD's van Samsung ( toch ook geen HDDmaker ) en Crucial, en zelfs de oudste 60GB doet het perfect in een weinig gebruikte laptop.
En net zoals @Jeroenneman is het een N=1 ervaring, en kan ik er totaal naast zitten, maar ook jij hebt uiteindelijk voor een Samsung gekozen.

[GekkePrutser]

Ja ik denk precies hetzelfde: GekkePrutser in 'nieuws: Intel voorziet 665p-ssd van 96-laags-qlc-nandgeheugen'

Niettemin heeft mijn vertrouwen in de levensduur van SSD's wel een flinke deuk opgelopen.

[LittleKiller]

Samsung is nogal bekend in het maken van chips

[FreshMaker]

Samsung is nogal bekend in het maken van chips

Sandisk ook, maar toch worden ze als budget beschouwd ..
Dus wat is het punt hier ?

[Scriptkid]

Zou mooi zijn als er lijstjes komen van data centers alla backblaze dat doet met sata disken

[Jeroenneman]

Tja, de levensduur is natuurlijk altijd gebaseerd op gemiddelden. Iets kan altijd kapot gaan.

Ik heb hier drie Crucials die al jaren draaien, zonder enige moeite. Dus volgens mijn N=1 gaan SSD's nooit stuk

[GekkePrutser]

Ik heb ook een hoop Crucials die ook nooit stuk zijn gegaan. Ik denk dat Crucial ook gewoon een beter merk is. Sandisk is toch een beetje een B-merk op het gebied van SSD's. Vandaar dat ik er toen ook voor ging, want ik had per se 1TB nodig en die waren van A-merken gewoon onbetaalbaar destijds

[Mopperman]

Sandisk is een dochter van Western Digital - dus je mag er wel wat kwaliteit van verwachten

[Jasper Janssen]

Western Digital, traditioneel bekend als maker van chips.

[borft]

same story here, ik had een batch van de berurchte OCZ Vertex 2 en Vertex 3 SSD's draaien als scratch/temp disk voor een db server, met megaveel writes. Na 4 jaar zijn ze vervangen door nieuwere, snellere en grotere exemplaren. Uitval was 0, dus in mijn beleving waren ze supersnel en heel erg betrouwbaar!

[zzzBedmanzzz]

Bij een wetenschappelijk project hebben we 8+ Samsung EVO 850 1 TB SSDs gebruikt om ruwe data kort op te slaan voor de datareductie. 3 vd 5 schijven die het zwaarst belast werden (extreem lage luchtvochtigheid en hoge temperaturen / 40-50 graden celsius) ging kuren vertonen na ~220 Terabytes Written. Een aantal 500 GB SSDs uit de 750 serie die meer op kamertemperatuur zaten gingen raar doen rond 300 TBW al zijn er dus nog een aantal die na 300 TBW draaien.

[D0gtag]

Same here, maar nu een 970 als boot disk, WD ssd als 'werk volume' en een hdd al lange baan opslag/backup. Wilde nog een 2TB schijf hebben in mijn extra m2 slot puur als game opslag/programma buffer, waarbij de levensduur /kapot niet zo belangrijk is.

[terradrone]

Je schat mijns inziens de verwachtte levensduur van een qlc solidstate disk schromelijk in. 5 jaar zou ik een mlc disk geven. 5 jaar voor een qlc disk is erg veel. Zeker gezien we steeds meer data verstoken (bijv ieder half jaar nieuwe windows releases, display drivers zijn tegenwoordig enkele honderden mb's groot etc). Het gaat stiekem harder dan je denkt wbt read/writes. Dat is waarom in oa. embedded systemen nog steeds vooral slc storage wordt gebruikt, en da's niet voor niets. qlc is kwadratisch DRIE stappen verder dan slc flash

[Verwijderd]

Windows updates en drivers maken op een gewoon systeem een promillage uit van wat er geschreven word. Caching in al zijn vormen op Windows 10 is voor een gewone gebruiker 80% van de diskacties.

En als jij de levensduur van een disk in jaren en niet in writes rekenen wil dan word discussie erg moeilijk. Voor mijn werksysteem zou vijf jaar inderdaad lang zijn. Voor mijn prive systemen zou 15 jaar kort zijn. Maar over het algemeen is jouw angst voor dis degradatie werkelijk niet meert nodig. Kijk maar eens naar de specificaties en hou eens een week al je disk i/o bij. Wedden dat je je er dan nooit meer zorgen over maakt?

[Reactie gewijzigd door Verwijderd op 23 juli 2024 13:33]

[terradrone]

Dat kan je zo helemaal niet stellen en hangt geheel van de usercase af. Er is op geen enkele manier te stellen wat een gemiddelde gebruiker met zijn/haar computer "doet". Om nou in zijn algemeen te stellen dat qlc flash voldoet voor de gemiddelde gebruiker is in mijn optiek geheel onjuist en niet iets wat je zou moeten willen uitdragen, gebaseerd op een paar eigen belevingen met betrekking tot dit thema.

Aan je reactie is te zien dat je vooral spreekt uit je ervaring met huis-tuin-en-keuken apparatuur. Zou je wat meer bekend zijn met high-availability industriele/embedded systemen (die niet persé meer data lezen/schrijven), dan zou je de kwetsbaarheid van mlc/qlc flash wat beter kunnen inschatten. Anders dan een tellertje op je laptopje bekijken. Dit soort goedkoop flashgeheugen is een consumentenproduct, onderaan de keten van "bang for your buck" producten. Het kost weinig, maar dit is dan ook wat je krijgt bij aankoop.

Het is niet voor niets dat kritische systemen al snel worden uitgerust met mlc of slc flash. Simpelweg omdat al hetgeen wat erna is "geëvolueerd" (laten we het zo maar noemen ;-) ) niet voldoende zekerheid mbt uptime geeft.

Het is dus wel zeker zaak kritisch te zijn naar wat je koopt. Bedenk je daarbij dat een traditionele hdd bij het "stukgaan" nogal eens begint met signalen afgeven waardoor men bijtijds een backup kan maken, terwijl een ssd zomaar in één klap dood kan gaan, en dan heb je een backup of niet, maar valt er niets meer te recoveren.

[Jeroenneman]

Jij schrijft meer dan 100GB per dag weg op een systeem?

Sorry, maar voor m'n thuiscomputer kan ik er prima uit met QLC of zelfs PLC (penta-level). Ik leef niet achter dat ding, en ik zal hard-pressed zijn om consistent iedere dag 100 GB per dag te kunnen schrijven op een SSD.

[kimborntobewild]

qlc is kwadratisch DRIE stappen verder dan slc flash

Je bedoelt drie stappen slechter, i.p.v. drie stappen verder .

[terradrone]

Inderdaad. Maar dat was uit mijn reactie te herleiden: slc-mlc-tlc-qlc , telkens kwadratisch meer kans op defecten -> qlc = drie stappen verder in "ontwikkeling".

[Randleman]

Waar haal je dit feit vandaan? Heb je ergens een test gelezen? Ik ben benieuwd want heb de 660P op het oog

[terradrone]

Als je weet hoe flash memory werkt dan is dit redelijk logisch. Bij quad level cell flash zijn er vier bits per cel opgeslagen. Gaat één cel kapot, dan ben je dus vier bits kwijt, ipv één bij slc flash, twee bij mlc flash, of drie bij tlc flash. De mate waarin er steeds meer bits in een cel gepropt worden maken dat waneer er één cel kapot gaat er steeds meer data verloren gaat, en dit dus telkens kwadratisch de kans op uitval groter maakt.

https://en.wikipedia.org/...evel_cell#Quad-level_cell

Daarom is een slc industrial flashdrive ook veel kostbaarder dan een consumer grade qlc flash drive. Is niet voor niets .

pricewatch: HGST MACH16 (0T00085) 200GB

[Randleman]

Ja op die manier. Ik dacht dat je echt cijfers had wat de betrouwbaarheid in de praktijk liet zien. Jammer!

[Randleman]

Ja? Jammer als in jammer dat er nog geen real world tests/resultaten zijn. Zo raar is dat toch niet?

[HuisRocker]

Dat is natuurlijk waar, maar de grote vraag is:
"Overlijden" QLC SSD's zoveel sneller dat het werkelijk relevant is voor "de normale consument" (de beoogde doelgroep)?
Het antwoord daarop is vrijwel zeker nee en dus prima voor "huis/tuin/keuken gebruiker" inderdaad!
Ben je een "poweruser" of "pro" (noem het wat je wil) is er genoeg beters/snellers/betrouwbaarder op de markt met MLC of TLC voor een bijpassend hogere prijs.

Daarom zou ik juist zeggen dat "de levensduur van QLC niet langer hoeft te worden", zolang je maar weet wat je moet kopen wanneer je tot een bepaalde doelgroep behoort is er niets aan de hand, net als bij de meeste andere technische zaken op de markt. Ik zie niet waarom dat voor SSD-tech ineens anders zou moeten zijn.

[TimoDimo]

Dat wordt toch heel sloom? De reden van meerdere dies is snelheid.

[System]

aub, nee. Dat ze het maar bij een standaard maat houden zoals nu.
Straks moeten we ook dat nog in rekening brengen wanneer we een nvme kopen.

[Balance]

Op elk moederbord dat M.2 2280 ondersteunt zitten ook gaatjes om de montageschroef bij 60, 42 en 30 mm vast te zetten.

[Jasper Janssen]

Dat moet je nu ook al, want alle genoemde maten *zijn* standaarden.

Insert XKCD.

[raceeend9]

de sequentiele lees- en schrijfsnelheden van de 660p 1TB variant zijn al 1800MB/s. Hoe kan de 665p dan 40% sneller zijn?
de 500GB variant heeft wel lagere snelheden. wordt er misschien de 500gb modellen bedoeld?

[rickboy333]

1-(1887\1333)=0,415 = 41,5% (of eigenlijk (1887-1333(=554))/1333)

Oftewel een deel-door-geheel sommetje.

[Reactie gewijzigd door rickboy333 op 23 juli 2024 13:33]

[FreakGIB]

even een vraagje tussendoor
Kan je met een Raid oplossing de levensduur verlengen of maakt dat het alleen maar erger?

[watercoolertje]

Op het moment dat je voor een RAID gaat waar data op meerdere schijven komt wordt er zelfs meer geschreven en zal het juist korter zijn, bij RAID-0/JBOD kom je misschien nog gelijk uit, maar echt beter gaat het niet worden. 2x250 of 500GB heeft meestal evenveel modules dus je kan uiteindelijk net zo veel schrijven, maar je hebt wel het risico dat er 2 controllers kapot kunnen gaan ipv 1.

[Reactie gewijzigd door watercoolertje op 23 juli 2024 13:33]

[System]

in principe kan je die verlengen, maar uw responsetijd wordt een pak trager omdat alles eerst de RAID controller moet passeren.
En die levensduur is te verwaarlozen.
Tegen dat je die bereikt hebt is uw ssd irrelevant geworden.
Daar zou ik niet van wakker liggen

[trisje]

Levensduur is een non issue. als je een TB schijf heb moet je die minstens 200 keer geheel vol schrijven er zijn er bij die pas naar 400 TB er mee op houden. .Zelfs al ben je elke week een nieuw spel aan het weg schrijven of elke week 10 blue rays copieerd, wat niemand doet. duurd het wel even voor je daar bent.
Als je elke dag 10 GB schrijft is dat 3.65 TB per jaar, dat kan je dan 30 jaar volhouden. bij een max van 100 TB
Voor een levensduur van 10 jaar kan je elke dag dus 30 GB weg schrijven.

[flabber]

De random lees- en schrijfsnelheden van de 665p zijn respectievelijk zo'n 195MB/s en 70MB/s. De benchmark toont dat de random snelheden van de 660p zo'n dertig procent lager liggen op 151MB/s en 53MB/s.

Even een beetje zeuren, maar het blijft altijd moeilijk om te rekenen met percentuele verschillen.
Zo is €100,- 25% meer dan €80,- ,
maar is €80,- 20% minder dan €100,- ,

Dus, in dit geval liggen de random snelheden van de 665p zon 30% hoger dan die van de 660p (29,13% en 32,07%).
En liggen de random snelheden van de 660p zo'n 23% lager dan die van de 665p (22,56% en 24,28%).

[Verwijderd]

Even een beetje zeuren, maar het blijft altijd moeilijk om Nederlands te schrijven: procentuele

Percentueel bestaat niet en is een verbastering uit het Engels waar ze percent schrijven ipv procent.

[bgttje]

Ik gebruik zelf Crucial SSD's en Samsung SSD's in mijn systemen. Heb er ook veel geplaatst bij klanten(Crucial/Samsung) en nog nooit 1 kapot gehad(heb er 100en geplaatst). Dus w.b de betrouwbaarheid heb ik niets te klagen.

[flabber]

QLC staat voor Quad-Layer Cell.

Nee, het staat voor Quad-Level-Cell.
Deze naamgeving is echter een beetje krom door de manier waarop deze historisch tot stand is gekomen.

De L staat dus niet voor 'layer' of laag, maar voor 'level' ; een dergelijke cell ken meerdere voltage-levels waarmee data wordt opgeslagen.
De Q staat voor Quad, oftewel 4 en heeft betrekking op het aantal bits dat kan worden opgeslagen.
Om vier bits te bereiken zijn er echter 16 verschillende levels nodig:
0000 = 1e level ; 0001 = 2e level ; 0010 = 3e level ; .... ; 1111 = 16e level

Er wordt echter ook gesproken over 3D geheugen.
Dat houdt in dat de cellen niet alleen netjes naast elkaar worden geplaatst in een vierkantje, maar dat deze vierkantjes ook nog eens op elkaar gestapeld worden.
In dit geval dus 96 lagen van Quad-Level cellen in totaal.

Dus eigenlijk gaat het hier om 96Layer 3D Quad-bit Multi-Level Cell geheugen.
De naam QLC is al helemaal gemeengoed geworden, maar toen de Samsung 840 series werd gepresenteerd sprak men daar nog heel netjes over "3-bit/cell MLC"