Eindhoven krijgt de eerste 3d-betonprintfaciliteit van Europa

In Eindhoven is dinsdag Europa’s eerste commerciële 3d-betonprintfaciliteit geopend. Op de productielocatie kunnen betonnen bouwelementen worden geprint voor bruggen, huizen en andere constructies.

De 3d-betonprintfaciliteit is een initiatief van Saint-Gobain Weber Beamix en BAM Infra, hun partners Bekaert, Witteveen+Bos en Van Wijnen, en de Technische Universiteit Eindhoven. De betrokken partijen hebben naar eigen zeggen zicht op een goed gevulde orderportefeuille. In de printrij staan verschillende fietsbruggen, waaronder vier voor de provincie Noord-Holland.

Later dit jaar rolt ook de eerste volledige woning voor het zogeheten Project Milestone uit de printer, een wereldprimeur. Het gaat in totaal om vijf woningen in 3d-geprint beton, die in de Eindhovense nieuwbouwwijk Meerhoven komen te staan. De gelijkvloerse eerste woning wordt nog off-site geprint, de latere panden met verdiepingen zullen geheel on-site worden vervaardigd. In oktober 2017 werd in het Brabantse Gemert al een eerste 3d- in beton geprinte fietsbrug in gebruik genomen. Ook dat was destijds een wereldprimeur.

Volgens Weber Beamix en BAM Infra biedt de nieuwe technologie tal van voordelen. Zo verloopt het bouwproces sneller en heeft de architect meer keuze in de vorm van de bouwelementen. Bovendien is minder beton nodig voor hetzelfde resultaat. De printrobot brengt alleen beton aan waar dat constructief nodig is. Minder beton betekent een lagere CO₂-uitstoot. Ook is bij 3d-betonprinten geen bekisting meer nodig, waardoor minder afval overblijft.

Een impressie van de 3d-geprinte woningen van Project Milestone in Eindhoven

Reacties (104)

Ik blijf skeptisch over 3d printen van Beton. Zolang er geen wapening in zit is de sterkte van beton beperkt. Wapening en 3D printen gaat helaas niet samen.

Je kunt betonwapening ook voorspannen. Iets wat met print-technieken als deze juist goed kan.

De fietsbrug welke als voorbeeld gebruikt is, is uiteindelijk ook voorgespannen. De 'wapening' is door de openingen in de betonconstructie heen gestoken en daar is een trekspanning op gezet, zodat het beton in principe in elkaar gedrukt wordt.
Er staat dus standaard een flinke drukspanning in het beton, en bij een belasting neemt die drukspanning af. Pas bij overbelasting zal de drukspanning dusdanig afnemen dat het een trekspanning wordt...

edit: Technisch gezien is het gebruik van voorgespannen wapening (in het beton of als externe constructie) beter dan niet-voorgespannen wapening.
Wanneer wapening niet voorgespannen is zal deze iets moeten rekken voordat het voldoende kracht opneemt en ontstaan er dus haarscheurtjes in het beton (elasticiteit van staal is veel groter dan die van beton). Wanneer je wapening voorgespannen is heb je daar geen last van.

[Reactie gewijzigd door NovapaX op 15 januari 2019 10:54]

Het is een gelimiteerde vorm van voorspannen voor zover ik gelezen heb maar het is zeker een interessante ontwikkeling.
@cadsite zat er dus toch niet ver vanaf met zijn opmerking

Er is heel veel aan gedaan om te onderzoeken hoe het materiaal zich gedraagt en hoe het zich gaat gedragen als het een echte constructie wordt. De onderzoekers zijn erin geslaagd een proces te ontwikkelen om wapening mee te printen. Tijdens het leggen van een betonstrook, voegt de betonprinter meteen een stalen kabel in. Met die kabels wordt de brug ‘voorgespannen’, zodat er geen trekspanning in het beton kan ontstaan, want daar is beton slecht tegen bestand. De afgelopen maanden hebben de onderzoekers eerst een schaalmodel (1:2) gemaakt. Die hebben ze getest qua veiligheid, onder meer door er een belasting van 2000 kilo op te plaatsen. Nu blijkt dat dit veilig kan, wordt begonnen met het printen van de betonnen elementen, die later worden gelijmd om een brug te vormen.

http://betonhuis-betonmor...pannen-betonnen-fietsbrug

het 'meeprinten' van een stalen kabel is inderdaad wapening (beperkte vorm, dat wel) maar heeft niets met voorspannen te maken tenzij die kabel gedurende het hardingsproces van het beton ook daadwerkelijk op spanning houden wordt.

De betreffende brug is 'echt' voorgespannen, iets wat je ziet in dit filmpje vanaf het gelinkte tijdstip.
https://youtu.be/NrDjDcETbls?t=69
Staalkabels worden door het geprinte onderdeel gestoken en dan op spanning gezet.

Kanaalplaatvloeren zijn bijvoorbeeld ook voorgespannen, daar worden lange wapeningsstaven op spanning gezet waarna het beton in vorm eroverheen 'geprint' wordt (alleen dan niet in 3d)
Zodra het beton voldoende uitgehard is zitten de staven dus met een voorspanning in het beton verwerkt.
https://www.youtube.com/watch?v=we_KKQLj7Tw

De term 'voorspannen' gaat op als de strengen vooraf het storten op spanning gezet worden. Ze worden iets opgerekt. Daarna wordt het betonmengsel er omheen gegoten. Als het betonmengsel een voldoende druksterkte heeft bereikt (meestal na ca. 16 uur) worden de kabels van de spanning afgehaald. Deze 'voorspanstrengen', zoals dat heet, willen nadat de bevestiging is losgemaakt weer in elkaar 'krimpen' maar kunnen dit niet omdat deze intussen in het beton vast gegoten zitten. In het deel van het beton waar deze strengen zitten zal de betonmassa door de strengen in elkaar gedrukt worden waardoor dit gebied van het betonvolume beter de trekspanning als gevolg van doorbuiging van het element kunnen opvangen.

In geval van 'naspanning' zitten er kanalen in het beton welke pas na het uitharden van het beton een streng welke op spanning worden gezet en aan de uiteinden van het element door middel van een stalen borging op hun plek worden gehouden. Deze strengen blijven vanaf de uiteinden van het betonelement de massa samendrukken.

Bovenstaande is duidelijk een voorbeeld van 'naspanning'.

Daarbij gezegd. Voorspanning zorgt voor enorme afschuifkrachten in de doorsnede. Hiervoor heb je een heel homogeen mengsel nodig met een voldoende betonkwaliteit (= druksterkte). Deze druksterke verkrijg je door een goed samenstelling van water, zand,cement en toeslagstoffen als grind of natuursteen.
Indien je beton print zullen de toeslagstoffen zich niet goed verdelen, deze zullen 'in' de opgespoten 'rol' betonmengsel blijven. Het oppervlak tussen deze rollen betaat uit puur een zand-cement mengsel en deze heeft verre van de gewenste eigenschappen om het krachternspel bij voorspanning goed te verdelen.
Daarbij zal het mengsel ansich ook te wensen over laten omdat de samenstelling van verpompbaar beton meestal niet een hoge kwaliteit bereikt.

Note: voor wat mensen hier onder. Soldaten en marineschepen 'bewapen' je, beton is 'gewapend'.

[Reactie gewijzigd door BenVenNL op 15 januari 2019 13:56]

Aanval? wij leven op een andere planeet qua denkwijze. Fijne middag!

[Reactie gewijzigd door Razwer op 15 januari 2019 12:27]

Dunne Kunstof netten worden ook wel als bewapening toe gepast. Die worden na een laag beton er overheen gelegd en dan wordt er weer een laag overheen gestort . Deze geven ook veel sterkte aan het beton.

Wellicht maken ze gebruik van vezel beton, http://www.joostdevree.nl/shtmls/vezelbeton.shtml

Je bent een woordje vergeten "nog".

Niets belet je om een robotarm bij te monteren die tussen de lagen betonijzer legt.

Blijkbaar wel, er word immers hard gezocht naar een oplossing hier voor. En dan heb je het alleen nog maar over horizontale wapening, de echte problemen beginnen bij verticale wapening. Je print lagen en je kunt niet met je print kop door de wapening heen bewegen.

Je kunt de wapening inkorten zo dat je er overheen kunt printen, maar dat komt de stevigheid natuurlijk niet ten goede.

Nogmaals, zoek eens reacties op over 3D printen in metaal pakweg 20 jaar geleden.
ONMOGELIJK!!!
En kijk nu, je ontwerpt iets met een gratis CAD pakket, upload de stl en enkele dagen later ligt je model in RVS in de bus voor een paar €.
Horizontaal wapenen is vrij eenvoudig, verticaal is nu nog een uitdaging, maar niet onmogelijk.
Trouwens, wapening is meer dan het klassieke betonijzer. Tot zekere overspanningen kunnen vezels al behoorlijk wat versterking bieden.

Er is een groot verschil in opvatting merk ik. "gelimiteerd" is compleet anders dan "onmogelijk".
Het 3D printen van een fietsbrug of een bungalow woning zal prima gaan. Deze zijn immers ook simpel te bouwen van hout of andere zwakkere materialen.
Een flatgebouw van 15 verdiepingen of een snelweg brug zal toch een onmogelijkheid uitdaging zijn

Het 3D printen van een fietsbrug of een bungalow woning zal prima gaan. Deze zijn immers ook simpel te bouwen van hout of andere zwakkere materialen.
Een flatgebouw van 15 verdiepingen of een snelweg brug zal toch een onmogelijkheid uitdaging zijn

En hoewel het geen flatgebouw is van 15 verdiepingen, is het ook geen bungalow, maar verschillende villa's en een flat van 6 verdiepingen:
https://mashable.com/2016...?europe=true#wOBpqAbXbmqp
https://www.digitalartson...f-flats-printed-in-china/

En een flat van 15 etages bouw je inderdaad ook niet op dezelfde manier als een bungalow of een fietsbrug, met of zonder 3D printer.

Wat ik me afvraag is hoeveel er bespaard wordt qua tijd/kosten met een 3D printer ipv. gegoten componenten die inelkaar worden gezet. Natuurlijk heb je met een 3D printer meer flexibiliteit, maar ook met mallen voor componenten zou je flexibele vormen kunnen produceren. Natuurlijk moeten die componenten ergens eerst gemaakt worden en dan getransporteerd, maar ook het beton moet naar de locatie toe, als de productie van componenten naast de betonfabriek gebeurt is ook dat geen voordeel.

En de vraag is, hoe ziet het er esthetisch uit? Ik vind de 'printlijnen' in de meeste gevallen niet mooi en de woningen in Project Milestone foeilelijk (lijkt wel een Wookie dorp)...

@Razwer Maar dat is weer meer werk en dus kosten, wat is exact het voordeel van 3D printen met beton? Ik ben een fan van 3D printen, maar het wordt imho te vaak als gimmick gebruikt, het heeft hier en daar zijn plaats, maar zeker niet in alle gevallen.

[Reactie gewijzigd door Cergorach op 15 januari 2019 12:32]

printlijnen is simpel op te lossen. dichtsmeren
Doen ze bij heel veel gebouwen in het buitenland al

Wat ik me afvraag is hoeveel er bespaard wordt qua tijd/kosten met een 3D printer ipv. gegoten componenten die inelkaar worden gezet.

Dubbelgekromde oppervlakken (zoals het plaatje bij het nieuwsbericht) zijn lastig (lees, kostbaar) te maken met mallen. 3D printen biedt hierbij uitkomst!

Kosten kunnen gereduceerd worden door het toepassen van beton op de plekken waar je dit constructief nodig hebt. Daarnaast is duurzaamheid steeds vaker een belangrijk item bij opdrachtgunning, minder materiaal hoeven toepassen is een onderdeel van duurzaamheid.

Niemand zegt toch dat er niet gewerkt word aan een oplossing? Het enige waar op gereageerd word is dat je het probleem afdoet als iets wat al is opgelost.

Er wat staal bovenop gooien is niet de oplossing, anders was met niet aan het kijken om het staal mee te printen of zoals de TUE er staal kabels in te trekken. En zoals je zelf zegt word er naar vezels gekeken.

Een robot er naast zetten lijkt in elk geval geen oplossing waar momenteel naar gekeken word omdat wat beton ijzer er op gooien niet zo maar kan, want het is niet zo vloeibaar.

Als het zo simpel was zou het allang geimplementeerd zijn. Een paar staven ijzer er in schuiven is geen (goede) bewapening. Het helpt iets, maar als je betonnen constructies bekijkt zie je dat bewapening een eigen metalen constructie is binnen het beton wat een patroon heeft. Dit is voor de stevigheid.
Daarnaast is het schuiven van beton ijzer in geprint beton niet handig ivm de lucht die er tussen komt. Geprint beton is vele malen droger dan gegoten beton, met dus alle limitaties die daarbij komen kijken.

Ik kom geregeld op grote werven.
Ik weet ook wel dat het niet zo simpel is als wat losse staven, maar hey, als iemand 20 jaar geleden sprak van 3D printen dan was dat ook pure SF.
Voor alles is een oplossing, het neemt gewoon soms wat meer tijd.

Ik snap je punt wel, maar ik ben skeptisch over de huidige techniek. Vezel beton helpt iets, maar het is nog steeds inferieur aan gewapend beton. Daarnaast moeten kosten/baten ook passen.

Het is een interessante techniek, maar in huidige vorm zie ik (te)veel limitaties. Dat ik skeptisch ben betekent niet dat ik tegen het ontwikkelen ben van deze techniek.

Dat je niet tegen bent, dat begrijp ik heel goed.
Dat je sceptisch bent ook, ik ben dat ook tot ik iets werkend zie.
Blijkbaar denken we er hetzelfde over, maar is dit medium gewoon niet zo goed geschikt voor een deftig gesprek.

Dat klopt, ik heb ook veel liever verbale discussies over dit soort onderwerpen dan geschreven reacties. Tonatie mist en kan al snel als negatief opgevat worden.
Aan de andere kant, zonder dit medium zouden we nooit een discussie kunnen voeren gezien we elkaar totaal niet kennen en de kans groot is dat we elkaar ook nooit zouden tegen komen.
Elk nadeel heeft zijn voordeel

Toch biedt dit medium dan ook wel weer kansen om prive contact te leggen of zelfs de deur uit te gaan om elkaar te ontmoeten! #dehorror

Er zijn ook veel limitaties. Het is nu echter om vanuit het ontwerpen van toepassingen slim binnen die limitaties te blijven. Danwel door constructies te maken die geen bewapening nodig hebben, danwel door een slimme manier te vinden om wel met wapening te werken. Want buiten dat er veel limitaties zijn biedt deze technologie ook weer juist nieuwe mogelijkheden!

Nieuwe technieken hebben vaak dit soort beperkingen, maar het triggert dan juist ook creatieve nieuwe manieren van constructie. Daarnaast helpen dat soort toepassingen dan om de nieuwe techniek gemeengoed te maken en deze verder te ontwikkelen, waardoor er over tijd steeds minder beperkingen in zitten.

Ik denk dat de uitdaging wordt om materiaal met een hoge treksterkte mee te printen. Staal wordt dat niet; dat leent zich niet voor printen. Maar staal is niet het enige materiaal wat als wapening kan fungeren. Sterker nog, het kan roesten, dus je hebt meer voordelen als je andere materialen print.

Misschien is Carbon wel een goed alternatief, weet niet of dit ook goed printbaar is, maar de strengen zijn wel op rol erin te verweven.

In een huis/tuin/keuken printer kan je carbon printen. Of het sterk is, weet ik alleen niet.

Ik heb in huis een dragende muur (binnenmuur) en daarin zitten kiezels in het beton i.p.v. staal

Dat is vrij normaal, maar kiezels zijn geen wapening en dienen niet voor de treksterkte. Voor een binnenmuur lijkt dat me sowieso overkill; die werden vroeger zelfs van baksteen gemaakt. En een gemetselde muur heetf al helemaal geen treksterkte.

Niet voor de treksterkte, dat is om schuifspanningen in het vlak van de muur op te vangen.

Treksterkte is wat je nodig hebt voor een plafond. En ik hoop dat jouw plafond niet van gemetselde bakstenen is. Zelfs met metselverband gaat dat niet werken. En om die reden had je in de gothiek dus van die mooie bogen in je kathedraal; die parabolische bogen worden puur op druk belast.

Baksteen is nog beroerder dan ongewapend beton. Dat is het punt hier: 3D-geprint beton heeft een probleem om de wapening toe te voegen. Baksteen is niet te printen en heeft bovendien nog eens een lagere treksterkte.

Baksteen is nog beroerder dan ongewapend beton. Dat is het punt hier: (...)

De hele thread begon met "Ik blijf skeptisch over 3d printen van Beton." (Rawzer).

Gezien het wijdverspreide gebruik van baksteen in de bouw is de treksterkte daarvan voor veel toepassingen voldoende. Als 3D-geprint beton, ondanks het ontbreken van wapening, een hogere treksterkte heeft dan baksteen, dan is het wat dat betreft toch een goed alternatief daarvoor? Ik ben het niet eens met dat scepticisme, het lijkt mij dat er heel veel potentiële toepassingen zijn voor deze techniek.

Behalve de infrastructuur nodig om de robotarm over te laten bewegen.

Ze gaan er nog geen flatgebouwen mee maken.. Ik denk dat het voor woningen prima werkt van wat ik gezien heb, plus je zou altijd nog ruimtes vrij kunnen laten waar je dan wapening in kan gooien en dat dan later met de printer vol spuit van bovenaf bijvoorbeeld.

Precies. Mijn kelder is opgebouwd met betonblokken. Ik zou denken dat voor de wanden van een woning die structuur stevig genoeg is. Dit lijkt me prima haalbaar met een betonprinter om te doen.

Voor niet dragende wanden is het uiteraard, zonder discussie, prima. Mijn woning heeft 2 dragende wanden en de rest (voor en achter gevel) is van hout met cedar planken er op.
In Filippijnen (en veel andere landen) bouwen ze huizen met gewapend beton pilaren en "hollow blocks" er tussen.

[Reactie gewijzigd door Razwer op 15 januari 2019 12:50]

De betonblokken van mijn kelder dragen weldegelijk de rest van de woning.

Dat dat zo is trek ik zeker niet in twijfel. De structurele sterkte heb ik wel twijfels bij, maar zonder enige kennis van hoe en wat bij jouw woning zal ik niet te snel oordelen.

Ik geloof dat beton best wel wat druk kan hebben, maar geen spanning. Betonblokken in de kelder die de draagmuren dragen verdragen enkel neerwaardse druk (samenpersen).

Ik denk dat je niet helemaal begrijpt hoe wapening werkt. Wapening moet trekkrachten op het beton opvangen, omdat het beton dat zelf niet goed kan. Als je een holle ruimte over laat en daar een stalen staaf inschuift, dan heeft het beton geen grip. Kijk eens op een bouwplaats: wapeningsstaal is ruw, en het beton wordt er omheen gegoten. Dat zorgt voor grip.

Dat bedoelde ik ook, de holte vul je aan met beton..

Dat gaat niet goed werken; hoe krijg je de luchtbellen daar uit? Bovendien heb je een hechtprobleem tussen het originele beton en het beton wat je later bijstaort.

Als het kort na elkaar gebeurt is dat misschien minder een probleem. En met de staaf kan je misschien trillen om de bubbels er uit te halen. maar goed ik ben verder geenzins een expert. Hangt er natuurlijk verder ook helemaal vanaf hoe hoog en hoe zwaar het allemaal wordt, maar voor normale gebouwen van 1 of 2 verdiepingen misschien?

"Ik zie nu geen oplossing, dus kan het nooit werken".

Jouw glazen zijn altijd half leeg zeker?

De reactie projecteert natuurlijk op de OP, dat is niet hoe Termin8r er zelf over denkt.

Ja, hij reageert op wat ik zei. En als je pessimist bent kan je het zo opvatten ja. Met mijn reactie stel ik dat ik niet zo'n pessimist ben als hij

"Wapening en 3D printen gaat helaas niet samen."
Klinkt in mijn ogen wel een beetje pessimistisch, en ik ben het met termin8r eens dat dat inderdaad een beetje klinkt als "ik zie nu geen oplossing, dus het kan nooit werken".

Sure, voor nu is dat probleem nog niet opgelost, maar wie weet wat daar in de toekomst op wordt bedacht. Wellicht zijn er andere manieren om je beton te wapenen. Dat weten we nu simpelweg nog niet. Gezien het beton vrij te printen is zou je ook ruimtes over kunnen laten waar je na het printen nog weer wapening toe kan voegen. De realiteit zal daar uiteraard veel ingewikkelder zijn maar het lijkt mij dat er genoeg onderzoekslijnen te bedenken zijn. Er van uit gaan dat dat in de toekomst wordt opgelost is in mijn ogen optimisme.

[Reactie gewijzigd door Br4mmie op 15 januari 2019 11:29]

Wij zijn hier ook mee bezig, maar door het printen van beton kan je de drukpunten heel nauwkeurig berekenen. Wapening is dan niet nodig.

Ik moet wel een kanttekening maken dat wij meer met bruggen bezig zijn. Maar voor deze woningen moet dit ook goed kunnen werken.

Dat is inderdaad een goede vraag. Vooral aangezien ze het voor bruggen willen gebruiken lijkt mij dat je toch wel wapening nodig hebt. De treksterkte van beton is immers waardeloos in vergelijking met andere materialen waardoor wapening nodig is.

Goed zoeken tegenwoordig brengt men ijzerdeeltjes of kunstvezels in de beton in waardoor je dus al een gewapend beton hebt. In hoeverre en tot welke hoogte dit een wapening kan vervangen weet ik niet. Voor sommige toepassingen wordt het echter al gewoon gebruikt.

Ik neem aan dat er getest wordt op de kwaliteit van het beton.

Een parkeergarage als eerste uitproberen, dat gaat wel eens mis in die regio.

Hehe, jammer genoeg bestaan er geen instellingen die onafhankelijk bepalen of iets goed is of niet.

Je kunt met vezels wapenen.
Voor heel veel toepassingen een prima alternatief.

Voor vertikale wapening zou men de wapening in een boog kunnen houden zodat de printkop (die zelf in een hoek staat) kan bijspuiten aan de stompe zijde van de hoek. Dan wanneer het beton droog is de spanning op het metaal lossen en een spuithoogte hoger het wapenstaal terug in een boog zetten, de printkop een spuithoogte hoger (zelf in een hoek) zetten en de volgende laag spuiten.

Ik vermoed nu wel dat de ingenieurs die aan Project Milestone werken hier ook al aan gedacht hebben.

Waarschijnlijk zal het wel niet zo eenvoudig zijn.

Wapening en 3D printen gaat helaas niet samen.

Dat weet ik niet. Bewapening wordt voornamelijk gebruikt bij horizontale overspanningen, waarbij aan de onderkant trekkrachten optreden. Beton kan eigenlijk alleen drukkrachten opvangen. Bij die horizontale overspanningen zou je tijdens het printproces gewoon een bewapening kunnen aanbrengen.
Of, zoals misterbennie hieronder zegt: niet bewapenen met een stalen constructie, maar op een andere manier.

Gister een uitzending van Grand Designs gezien waar een gezin een huis volledig uit beton liet maken.
In eerste instantie zou het van een mix van vezel beton en kleine stukjes metaal erdoor zijn. Maar de aannemer wilde er niet aan voor de fundering en de vloeren. Alle muren zijn hiermee wel gemaakt. Geen idee of dit ook haalbaar is met een 3D betonprinter. In theorie zou dit beton ook geschikt zijn voor de vloeren en fundering maar er was nog geen huis mee gebouwd, dus ze durfden het niet aan.
Het ging om het bedrijf cemex Switzerland wat het beton maakte.

[Reactie gewijzigd door Nicap op 15 januari 2019 12:27]

Je ziet steeds vaker dat vezelwapening toegepast wordt. Geen netten meer, maar kunststof vezels in het beton voor de stevigheid. Geen idee of dit voldoende is voor bijvoorbeeld bruggen, maar in de nieuwbouwwijk waar ik woon wordt het al regelmatig toegepast bij verdiepingsvloeren.

Ik snap je punt niet eigenlijk. Als je naar een traditioneel huis kijkt zit er bewapening in de vloeren niet in de muren. In gemetselde muren zit geen bewapening en in een spouw zitten ankers. Deze kunnen volgens mij ook vrij makkelijk meegeprint worden of meegeplaatst worden tijdens het printen. De vloeren worden doorgaans wel bewapend en in een horizontale ligging is dit volgens mij ook mee te printen. Vroeger metselde men gewoon muren langs een boerderij en werd deze muur gekanteld en als vloer genbruikt. Tussen een aantal stenen werd dan een versteving gebruikt en later meegestort. Dit kan een optie zijn en natuurlijk kun je de muren ook eerst printen zoals een vloer met de bewapening en pas je de muren later pas in elkaar. In mijn optiek zijn er dus wel degelijk mogelijkheden met 3D techniek huizen te printen.

Een verbale discussie zou een stuk makkelijker zijn om elkaar te begrijpen want je begrijpt inderdaad mijn stelling niet
Ik stel dat er limiaties zitten aan het 3D printen van beton. Het printen van een simpele (eensgezins/Bungalow) woning zal relatief prima kunnen. Al zie ik daar ook beren op de weg gezien je met beton geen "bridging" mogelijkheid hebt en ook geen "supports" kan printen, en dus ramen (en mogelijk deuren) een uitdaging worden, maar dat is een andere discussie.

Ik moet overigens glimlachen als je over "vroeger" begint, terwijl we juist over innoverende technieken praten. Vroeger woonden mensen in grotten en rieten huisjes. Er wonen (zelfs nu nog) mensen in een kartonnen doos (wel onder een gewapend betonnen brug vaak )
Vafellas in Brazilie zijn gebouwd van afval materiaal. Dus inderdaad, het ligt er aan welke standaard je aanhoud of iets geschikt is als woning.

Overigens zijn er veel verschillen in soorten beton met ieder eigen karakteristieken.

Zolang wapening een uitdaging vormt, zie ik veel limitaties en blijf ik skeptisch over het gebruik van 3D printen van beton. Dat betekent absoluut niet dat ik het afschrijf als bouwmethode voor passende projecten. Als kosten en baten goed afwegen, waarom niet?

Ik stelde het voorbeeld van boerderijen omdat in Nederland veelvoudig gebouwd werd en nooit is afgekeurd. Het was als voorbeeld genoemd omdat in deze muren die als vloer worden gebruikt ook geen bewapening zit. Die liggen dan weer in I - H balken met beperkte overspan. De muur als vloer oplossing is gewoon veel te duur vandaar dat men vloerplaten met bewapening is gaan maken.ik denk dat 3D printen perfect kan werken als vervanger voor prefab.

Benieuwd hoe ze het gaan oplossen als het regent als ze onsite een huis aan het printen zijn. Een zeiltje trek je niet zo makkelijk eroverheen.

Hier een filmpje van de fietsbrug van het artikel: https://www.youtube.com/watch?v=_0GzMmesih4

@Standeman/[@m8ZBm1Si Ik doelde niet op het uitharden/chemische proces. Maar meer op het "uitlopen", als beton nat word word gaat het meer uitvloeien, als je in 1x in een bekisting stort is het niet zo'n probleem lijkt me (kan toch niet uitlopen). Maar lijntjes printen waarbij het minuten duurt voordat de printen weer voorbij komt voor de nieuwe lijn zal water meer tijd krijgen om te vermengen en het beton dus meer uitlopen.
Als ik trouwens het filmpje en eindresultaat vergelijk is er sowieso nog wat werk in gaan zitten om de naden weg te werken. Wellicht dat ze het probleem ook op dit moment verhelpen.

[Reactie gewijzigd door ThaStealth op 15 januari 2019 10:47]

Regen / water heeft bijzonder weinig invloed op het uitharden van het beton. Dat is namelijk een chemische reactie en hoeft dus niet te drogen o.i.d. Daarom kan je ook gewoon onderwater beton storten.

Klopt maar zoals je zegt storten, je stort het altijd in een bekisting waardoor het niet kan weglopen. dus als het heel hard regent en je print (zonder bekisting) kan het zeker ook deels weglopen.

Daarnaast met een bekisting heb je hele strakke zijkanten. Met printen heb je steeds dunne laagjes en dus geen strakke zijkanten. Dat kan voor sommige toepassingen geen probleem zijn. Weet alleen niet of het voor de buitenkant van een huis nu zo mooi is.

Wat betreft de afwerking, ik denk dat het bij ronde vormen een design feature wordt, of het wordt gepleisterd. Bij rechte vormen kunnen ze er eventueel ook nog gevelplaten tegenaan schroeven of lijmen.

Zoals je zegt zal gepleisterd moeten worden. Maar aan de buitenkant kan het een designelement worden. Aan de binnenkant weet ik niet of dit echt mooi is.

Ben ook benieuwd wat ze gaan doen met isolatie ?
Je hebt systemen buitenkant beton dan isolatie en binnenkant beton. Uiteindelijk zal er in een buitenmuur ergens isolatie moeten zitten. Die kun ej natuurlijk tegen de buitenmuur plakken, maar dan is gladde afwerking weer wenselijk.

Op de tue maken ze al spouwwanden met geprint beton gevuld met een isolatiemateriaal dat tevens voor steun zorgt tijdens het printproces.

Beton moet je toch nog isoleren, anders stook je je arm. Dus aan de buitenkant isolatie en gevelbekleding en aan de binnenkant stuccen. Dat gebeurt bij de huidige ruwbouw ook.

Ik zie niet hoe dit anders is dan bij huidige bouwprocessen. Daar wordt ook beton in de buitenlucht gestort, al weet ik niet hoe ze dat oplossen tijdens regen.

Ietswat offtopic maar Joris Laarman en z'n team in Amsterdam zijn ook bezig met een 3d geprinte brug.
Is alleen wel van staal en bedoelt voor voetgangers.

https://mx3d.com/

[Reactie gewijzigd door Rexus op 15 januari 2019 10:38]

Benieuwd hoe ze het gaan oplossen als het regent als ze onsite een huis aan het printen zijn. Een zeiltje trek je niet zo makkelijk eroverheen.

Nou ja, als je toch al zo'n robot heen en weer moet slepen, dan is het ook nog wel te overzien om een "partytent XXL" mee te nemen, toch? Helpt niet als er een moesson overkomt, maar een normale bui moet wel te overleven zijn.

Daarnaast, zelfs als dit met regen niet werkt, je hebt alleen maar een droge periode nodig voor het moment dat je echt aan het printen bent. Dus zelfs als "flinke bui" betekent "we moeten het even uitstellen", dan nog lijkt me dat gewoon een risico waar de bouwer rekening mee kan houden. Met andere woorden: potentieel onhandig en irritant, maar het lijkt me geen showstopper die deze hele techniek onbruikbaar maakt.

Geen bekisting scheelt nogal wat hout. Wetende dat er in Japan veel bekisting van hardhout wordt gemaakt en na de bouw wordt verbrand, kan dit best eens wat regenwoud redden...

Waarom zouden ze in Japan duur hardhout daarvoor gebruiken? Welke opdrachtgever gaat daar voor betalen?

Hardhout hoeft niet per se duur of duurzaam te zijn.
Zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Hardhout

Verschil in bouwtechniek en wellicht de beschikbaarheid van materiaal. Zo weet ik dat in Duitsland veel schroefwerk waar wij zink voor gebruiken in RVS schroeven gedaan wordt. Qua hout: eikenhout is ook hardhout. Ik weet niet wat er van nature in Japan groeit. Wellicht een botanicus die hier iets over kan zeggen?

Kennelijk is het hardhout daar niet zo duur. Net zoals in Nederland... Veel mensen hebben hardhout uit Azië en Zuid-Amerika in de kozijnen, in het interieur (tafels, kasten), in de tuin (tafels, stoelen, schutting) en op balkonnen, etc.
Mensen weten van de massale ontbossing, maar kopen zonder schaamte hardhout uit Azië en Zuid-Amerika. Waarom? Omdat het goedkoper is dan Europees hardhout zoals eik en beuk.

De toepassingen die je noemt zijn allemaal logische toepassingen van hardhout - namelijk voor duurzame goederen. Bekistingen zijn inherent tijdelijk.

Onderstaande info is wel wat oud, maar daar wordt aangegeven dat het hardhout 2-3 keer gebruikt kan worden.

https://www.cobouw.nl/bou...ialen-uit-afval-101166822

Daar zijn ook al duurzamere materialen beschikbaar, maar als gebruik van hardhout iets cultureels is dan zal een 3D printer daar weinig mee helpen. En de vraag is of dat hardhout wel uit de regenwouden komt...

Klinkt als een win-win-win situatie. Ben benieuwd naar de praktijk tests op het langere termijn.

Ook een mooi project om te volgen is De Vergaderfabriek in Teuge: http://3dprintedbuilding.eu/
De printer is inmiddels on-site, er zal dus binnenkort gestart worden met printen.

geloof zelf meer in modulebouw. uiteindelijk is een huis niet meer dan een schakeling van kamers. beetje zonde om dat elke keer individueel te printen. Ja, je hebt meer variatie met 3d printen maar je zit toch met heel veel afval elke keer. Duurzame blokken die makkelijk te verhuizen/verplaatsen zijn (compleet met interieur) zou denk ik veel praktischer zijn. Dat zou het ook mogelijk maken om met 1 vloer te beginnen als je alleenstaand bent en daar gedurende de jaren (en eventuele gezinsuitbreiding) lagen bovenop aan te leggen. Dan kun je sparen voor je huis zonder te hoeven verhuizen of torenhoge schulden aan te gaan.

Volgens mij staat 3D-printen helemaal los van modulebouw...
Ook met 3D printen kan je (juist) modulebouw toepassen.
Het gaat er niet om wat je bouwt (module) maar hoe je het bouwt (3D-print vs storten)

Als ze die modules een beetje leuk vorm kunnen geven zie ik best mogelijkheden. De meeste huizen die je ziet zijn inspiratieloze blokkendozen. Dit geldt niet overal uiteraard, maar vooral rijtjes huizen en appartementen flats zijn nou niet bepaald mooi in mijn ogen.

Waarom zou 3d-printen van beton tot "heel veel" meer afval leiden dan het produceren van een module? Het artikel geeft bijv. al aan dat er voor printen geen bekisting nodig is.

Wel frapant. Eindhoven is, dacht ik, een van de dichtstbebouwde steden van Nederland. Bij de hittegolf was er ook een tv-programma dat er een reportage over deed. (vergeef me, ik kan het zo snel niet terugvinden op de mobiel) Het is de stad met het minste groen en het meeste steen per m2.

Grappig dat dit dan bij hen terecht komt.

Ik heb het even opgezocht. Ik zat ernaast. Sorry.

[Reactie gewijzigd door stevens20 op 15 januari 2019 13:17]

Wat een onzin reactie zeg. Eindhoven stikt van het groen, ik kan heel duidelijk merken dat je er nog nooit geweest bent.

... Het is de stad met het minste groen...

Nooit hier geweest zeker?
Eindhoven staat op plaats 5 van groenste steden van Nederland.

Daar moet bij worden opgemerkt dat de hoeveelheid groen tussen 2009 en 2014 (de meetmomenten) met 5.9% is toegenomen.
Eindhoven heeft ook het geluk dat de Dommel dwars door het centrum gaat waar de nodige parken aan liggen en dat een zekere familie Philips wat grote stukken grond in het westen van Eindhoven tot parken heeft omgevormd.
Ook het TU terrein heeft/had behoorlijk wat groen tussen de gebouwen in staan (in tegenstelling tot de hoofdlocatie van Fontys hogescholen).
Voor een stad die niet aan een grote rivier ligt, is er verrassend veel water en groen door de gehele stad te vinden.

Gisteren in de krant:
Onderzoekers UGent 3D-printen betonnen brug

UGent was dus iets eerder dan Eindhoven...

Er is al een fietsbrug in NL van 3D geprint beton. Zie link hier.

Nu pas? Ik kan me fimpjes herinneren van chinesen die dit jaren geleden al deden. We lopen weer lekker achter de feiten aan..

Dat beton. Wordt dat niet gloeiend warm in de zomer? Aangezien de zomers warmer worden is het toch nodig om te zorgen dat we de 'Griekse' kant van bouwen op gaan?

Het is juist andersom: massa zoals beton of steen zorgt voor een dempende factor bij temperatuurschommelingen. Het duurt heel lang om zo'n massa op te warmen en in de praktijk neemt zo'n grote massa dus een soort-van gemiddelde temperatuur aan. Daarom zijn kastelen altijd zo heerlijk koel in de hete Franse zomers. En theoretisch zijn ze in de winter warmer dan de buitenlucht (maar waarschijnlijk nog te koud voor bewoners...)

Dank je!