Dat lijkt inderdaad. Het gaat er van uit dat mensen voortdurend rationele kosten-baten-beslissingen nemen. In werkelijkheid zijn de meeste beslissingen van mensen emotioneel en is onze gemoedstoestand niet de gelijkmatige, evenwichtige die jij veronderstelt.
Een voorbeeld, Een nuchtere mens denkt. Laat ik niet met alcohol aan het verkeer deelnemen. De mens die er al een aantal op heeft, denkt: Dat kan toch geen kwaad. De rustige mens denkt, ik zal me inhouden. De boze mens denkt: Ik maak hem kapot. Als mensen rationeel gedrag vertoonden was Las Vegas al lang failliet.
Degenen die je op die manier wel aan kan pakken zijn de uiterst berekende groep van psychopaten, maar dan moet je wel specifiek op deze groep richten. Veelplegers zijn vaak psychopaten die nergens iets van aantrekken en kosten baten analyses maken, Hoewel dit een kleine groep is is hun aandeel in de hufterig en cirmineel handelen enorm, wel 50%.
Bij gewone mensen bereik je veel meer door een positief beroep te doen op sociale drijfveren. Daar werk voorlichting en vergroten van de betrokkenheid veel beter.
Wat het beste werkt is een tweesporenbeleid waarbij gewone mensen niet direct geconfronteerd worden met straffen, en zeker geen torenhoge straffen die zelf weer een hoop ellende veroorzaken, maar veelplegers keihard worden aangepakt. Het beleid in de VS heeft alleen maar geleid tot verveelvoudiging van de criminaliteit doordat mensen voor drie kleine overtredingen (zoals hashbezit) al langdurig worden weggesloten. Dan groeien hun kinderen zonder vader op en dat is funest. Wanneer jongens in de puberteit geen vaderfiguur hebben, zelfs niet een gebrekkige, die grenzen stelt, gaat het mis.
Het idee dat je met boetes al het menselijk gedrag dwingend kan sturen is te simplistisch. Boetes hebben namelijk meerdere effecten, een daarvan is dat het het schuldgevoel wegneemt. Daar dient "boetedoening" namelijk voor. Wie zijn boetes betaalt voelt zich niet langer schuldig, en heeft ook niet langer het idee dat hij iets verkeerd doet (Ik betaal mijn boetes toch?). We zien dat ook bij bedrijven die bewust de regels overtreden en de boetes als onkosten zien, die opwegen tegen de baten.
Boetes versterken de sociale eendracht niet, maar ondergraven deze juist. Omdat sociaal gedrag op vrijwilligheid (subtiele indirecte dwang als: "dan vind ik jou niet meer zo aardig") is gebaseerd en niet op directe dwang. Daarom werken boetes het best bij mensen die van nature al 100% asociaal zijn en dan moet je ze inderdaad hoog genoeg maken. Maar om dat onderscheid te maken moet je kijken naar de bestendige lijn in het gedrag. Is dit een gewetenloze veelpleger of een emotionele afdwaling.
Het is heel dom om grote groepen mensen te criminaliseren door snel hoge straffen op te leggen. Ironisch genoeg zijn het vaak de asocialen en criminelen zelf die roepen dat de straffen te laag zijn, behalve dan natuurlijk als het om henzelf gaat. Dan zijn ze altijd te hoog, onredelijk, onderdrukking, discriminatie, enz. Ja als het aan de criminelen ligt wordt iedereen keihard aangepakt behalve zijzelf. Dat is nu eenmaal een logisch gevolg van egocentrisch denken.
Natuurlijk kun je overal draconische straffen op zetten en met "een ijzeren vuist" regeren. Zero-tolerancy. Maar het gevolg is dat je de sociale mechanismen ondermijnt doordat elk gevoel voor verhoudingen verdwijnt. Op alles wordt immers met een vuistslag gereageerd. Mensen worden dan keihard naar elkaar. Zanik niet, het leven is ook keihard voor mij. Feitelijk is dat een vorm van nietsontziende slavernij die je mensen dan oplegt.
[Reactie gewijzigd door Elefant op 23 juli 2024 21:32]