Netscape Navigator bestaat dertig jaar

Browser Netscape Navigator kwam zondag precies dertig jaar geleden voor het eerst uit. Versie 1.0 was in eerste instantie gratis te gebruiken. Netscape Navigator was de eerste succesvolle browser van het vroege internet.

De codenaam voor Netscape Navigator was Mozilla, een samenvoeging van de Mo van Mosaic en Godzilla - het mythische Japanse monster, niet de vrijwel niet na te rappen hit van Eminem. Mosaic was de eerste grafische browser voor het wereldwijde web. Marc Andreessen leidde de ontwikkeling van Mosaic en werkte om een browserbedrijf op te richten samen met de veel oudere James Clark, oprichter van Silicon Graphics, dat workstations maakte voor onder meer filmstudio's.

Netscape Navigator zou in eerste instantie gratis blijven voor iedereen, maar het bedrijf maakte er een donatiemodel van. De bedoeling was dat mensen de browser gratis konden proberen en als ze dachten dat ze genoeg getest hadden, zouden betalen voor de reguliere versie. Daarin zat dan telefonische ondersteuning voor klanten die de browser gebruikten.

De beursgang van Netscape in 1995 geldt als het begin van de dotcombubbel, waarbij ieder bedrijf dat iets met internet deed zonder verdienmodel veel geld van investeerders kon krijgen. Die bubbel duurde tot begin deze eeuw. Zo lang was Netscape niet het leidende bedrijf op gebied van browsers. Microsoft maakte Internet Explorer en leverde dat mee met Windows én macOS. Dat zorgde al snel voor veel marktaandeel.

Waar Netscape in 1996 nog een marktaandeel had van 80 procent, liep dat in de jaren erna snel terug en daarvan was in 1999 nog maar ongeveer 30 procent over. Netscape had toen al het roer omgegooid en Navigator opensource beschikbaar gesteld.

Het hielp niet dat Navigator lang niet de snelste browser op de markt was. Daarom wisselden veel mensen naar het toen snellere Internet Explorer. De opensourcegemeenschap ging aan de slag met de browser en een aantal jaar later kwam daaruit Firefox voort, een modernere browser die de dominantie van Internet Explorer doorbrak. Firefox bestond eerder dit jaar twintig jaar en Tweakers schreef daarover een achtergrondverhaal. Dat die geschiedenis veel tweakers interesseert bleek toen, want het was het best gelezen verhaal van die maand. Firefox was gebaseerd op de Gecko-engine die Netscape al aan het ontwikkelen was.

Inmiddels had America Online, AOL, Netscape in 1999 overgenomen na een aankondiging in 1998. Netscape leidde daarna nog jaren een bestaan, maar kreeg geen updates meer, totdat AOL het nog een keer probeerde met versie 9 als laatste release in 2007. Aan het einde van dat jaar viel dan toch het doek.

Daarmee kwam er een einde aan dé browser die liet zien dat er markt was voor browsers. De vraag blijft na dertig jaar nog steeds staan of je aan een browser genoeg geld kunt verdienen voor een bedrijf dat lang kan blijven bestaan. Mozilla leunt nog steeds op het instellen van Google als standaardzoekmachine, iets waarvoor het zoekbedrijf veel betaalt.

Het zijn vaak niet de bedrijven die pionieren die blijven bestaan: dat is behalve bij browsers ook gebleken bij bijvoorbeeld zoekmachines, e-maildiensten en smartphones. Voor mensen die voor het eerst op internet kwamen toen het nog klein was, zal Netscape Navigator in veel gevallen de browser zijn waarmee ze hun eerste stappen op de digitale snelweg hebben gezet.