4k-'ultra short throw'-projectoren

Zesmaal groot beeld van dichtbij

Knap staaltje optisch ontwerp

Ust-projectoren zijn knap ontworpen apparaten. Bij de meeste modellen is het lenssysteem plat in het apparaat ondergebracht, waarbij het beeld door middel van een holle spiegel schuin omhoog naar het scherm of de muur wordt geprojecteerd. Het enige dat je vanaf de buitenkant van het lenssysteem ziet, is een langwerpig glazen venster aan de bovenkant van de projector, waaronder je de holle spiegel kunt ontwaren. Van de door ons geteste modellen pakt alleen Epsons EH-LS500B het anders aan. Bij deze projector is de lens boven op het apparaat gemonteerd en direct naar het scherm gericht. Hier wordt dus geen spiegel gebruikt.

Op een na hebben alle projectoren in deze test een inwendig lenssysteem dat het beeld via een spiegel schuin omhoog projecteert.

Plaatsing

De plaatsing van ust-projectoren let héél nauw. Anders dan bij normale beamers is er geen zoomlens en de afstand van de projector tot het scherm bepaalt dus de grootte van het beeld. Hierbij heeft een kleine verplaatsing van de projector meteen enorme invloed op de grootte en geometrie van het beeld. Projecteer je niet op een witte muur, maar op een echt scherm met zwarte randen, dan is de sweet spot waarbinnen de projector een perfect langwerpig beeld van de juiste grootte produceert, héél klein. Bij het opstellen van een ust-projector is het daarom zaak goed de tijd te nemen om het apparaat precies op de juiste plek te zetten om de geometrie van het geprojecteerde beeld zo goed mogelijk te krijgen.

Veel projectoren bieden wel de mogelijkheid om die geometrie softwarematig aan te passen, waarbij je de hoeken van het beeld naar binnen kunt 'trekken', zodat het beeld precies matcht met het scherm. Nadeel is dat je door deze softwarematige aanpassing feitelijk pixels weggooit en het beeld, door de suboptimale scaling die nodig is om het correct op het scherm te krijgen, aan scherpte inboet en er soms zelfs zichtbare aliasing-effecten zichtbaar zijn. Kort en goed: koop je een ust-projector, neem dan de tijd om het apparaat fysiek op precies de juiste plek op te stellen, laat het daar vervolgens staan en hoop dat niemand het per ongeluk verschuift.

Scherm

Een ander punt om rekening mee te houden is de ondergrond waarop je projecteert. Ust-projectoren vallen niet zo op en als je gewoon op een witte muur projecteert, heb je dus een mooi 'onzichtbaar scherm' als het apparaat uitstaat. Wil je echter ook bij daglicht (redelijk) goed beeld hebben, dan is gebruik van een ambient light rejecting (alr-) scherm aan te raden. Deze schermen weerkaatsen het licht van de projector recht naar voren en proberen schuin invallend omgevingslicht juist níet naar de kijker te weerkaatsen. Resultaat is een helderder beeld als je recht voor het scherm zit, met betere zwartwaarden bovendien. Nadeel van alr-schermen is dat de kijkhoek waarbinnen het beeld optimaal is, beperkt is. Recht van voren ziet het er doorgaans goed uit; van opzij neemt de helderheid (ongelijkmatig) af. Alr-schermen zijn bovendien prijzig. Voor een 100"-variant ben je al snel 1000 euro kwijt. Van alle geteste projectoren wordt alleen de Hisense Laser TV met een scherm geleverd, wat meteen ook een alr-scherm is. Meer daarover verderop in dit artikel.

Of je nu projecteert op een muur of op een scherm, houd er rekening mee dat elke oneffenheid zichtbaar is. Doordat de projector onder een scherpe, grote hoek schuin naar boven projecteert, leiden oneffenheden direct tot kromme lijnen en leiden rolvouwen in oprolbare schermen tot lichtere en donkere strepen in beeld. Gebruik je een scherm, kies dan voor een vast spanscherm of een massief alr-scherm. Projecteer je op de muur, zorg dan dat deze zo glad mogelijk gestuukt is en geen oneffenheden bevat.

De keerzijde

Dat ust-projectoren vooraan in de ruimte, vlakbij het scherm kunnen staan, heeft natuurlijk grote voordelen, zoals dat je geen apparaat midden of achter in de kamer aan het plafond hoeft op te hangen. Ook ergernis over mensen die 'door het beeld lopen' behoort bij het gebruik van een ust-projector tot het verleden. Toch zijn er niet alleen voordelen.

Zoals hierboven beschreven, let de opstelling érg nauw als je een perfect rechthoekig beeld op een scherm wilt projectoren. Een ander probleem bij ust-projectoren is het verkrijgen van homogene scherpte over het hele beeld. Omdat de afstand van de lens tot het scherm enorm uiteenloopt van midden onder naar de linker- en rechterbovenhoeken is een ingewikkeld lenssysteem nodig om het beeld overal in focus te krijgen. Afgaande op de zes modellen die wij getest hebben, lukt dat geen enkel apparaat perfect. Richting de hoeken is het beeld bij alle modellen ook na aanpassing iets minder scherp dan in het midden en soms treedt ook lichte kleurschifting op. Let wel: dit is vooral te zien bij de weergave van bijvoorbeeld tekst en bovendien alleen écht opvallend als je heel dicht bij het scherm staat. Bij videoweergave is het bij de door ons geteste modellen eigenlijk geen issue, maar zo homogeen scherp als een normale projector kan zijn, is een ust-projector doorgaans niet.

• Volgende pagina 3. Pixelshifting, lasers en testverantwoording