Thuiswerken in alle rust

Tips om je pc stiller te maken

Je processorkoeler upgraden

Met software kun je een eind komen, maar bij koeling geldt over het algemeen: hoe groter hoe beter. Zeker waar het geluidsproductie betreft, want een kleine ventilator moet nu eenmaal een stuk harder werken om dezelfde luchtverplaatsing en daarmee koeling te realiseren. Of het zin heeft je huidige koeler te upgraden, hangt van een paar randvoorwaarden af.

Om te beginnen moeten we even kijken welke koeler je nu hebt en of het zin heeft te upgraden. AMD levert bij al zijn mainstreamprocessors een standaardkoeler mee. Elke processor voor het AM4-platform heeft dus al een koeler en die volstaat wat koelcapaciteit betreft prima. AMD levert voor zijn Ryzen-processors Wraith-koelers mee in drie varianten. De Wraith Stealth wordt met Ryzen 3 en de zuinige modellen van de 5-serie geleverd. Zo heeft de populaire Ryzen 5 3600 bijvoorbeeld een Stealth in de doos. De X-modellen in de Ryzen 5-serie worden met een Wraith Spire geleverd, en de duurdere processors in de Ryzen 7 en Ryzen 9-serie hebben een Wraith Prism in de doos.

Nogmaals, dat voldoet allemaal prima en houdt je processor wel koel, maar zeker de Stealth en Spire moeten met hun relatief bescheiden 92mm-ventilator af en toe flink aan de bak. De Prism heeft een 100mm-ventilator die iets efficiënter koelt. In alle gevallen kun je voor een bescheiden investering betere koelprestaties of in ieder geval minder geluid realiseren. Een simpel koelertje met een 120mm-ventilator maakt in de regel minder geluid als de ventilator even flink moet blazen dan deze kleinere varianten. De Wraith Prism is een behoorlijke koeler, maar ook hier is zeker winst te behalen.

Ook bij Intel worden bij de mainstreamprocessors, voor socket lga1151 dus, stockkoelers meegeleverd, en die zijn wat soberder dan bij AMD. De goedkoopste modellen uit de Pentium- en Celeron-series zijn van een eenvoudige aluminium koeler voorzien met daarop een via pwm gereguleerde 90mm-ventilator. De Core-processors hebben een vrijwel identieke boxed koeler, maar de koelribben zijn gespleten voor iets meer oppervlak. De duurdere modellen die een unlocked multiplier hebben, de K(F)-varianten dus, worden geleverd zonder koeler, dus als je die hebt, heb je ongetwijfeld al goed over je koeling nagedacht.

Ongeacht of je een AMD- of Intel-processor in je moederbord hebt geprikt, moet je weten of je plek hebt voor een andere koeler. AMD en Intel leveren niet voor niets liggende koelers mee; die hebben een zeer geringe hoogte, waardoor ze met zoveel mogelijk behuizingen compatibel zijn. Daarnaast blazen deze topflowkoelers nog een beetje over de spanningsvoorziening van je processor, de zogeheten vrm's, om deze te koelen. In de meeste behuizingen nemen overigens de casefans dat voor hun rekening.

Dat gezegd hebbende, check in de specificaties van je behuizing wat de maximale hoogte van de processorkoeler is. Je wordt er immers niet vrolijk van als je je koeler hebt geïnstalleerd om er vervolgens achter te komen dat je het zijpaneel van je behuizing niet meer op z'n plek krijgt. In de meeste atx- en matx-behuizingen kun je een koeler met een koeltoren waarop een 120mm-ventilator moet worden gemonteerd, wel kwijt. Een nog grotere koeler, met bijvoorbeeld 140mm-ventilators, past in lang niet alle behuizingen.

Een niet te dure koeler die meestal wel past, is bijvoorbeeld de Hyper 212 van Cooler Master in diverse varianten. Die heeft een 120mm-ventilator en is 159mm hoog, waarmee hij in veel behuizingen past. De Pure Rock van be quiet is ongeveer even duur, heeft ook een 120mm-ventilator en is vier millimeter lager. Ook de Tranquillo van Gelid Solutions is goedkoop en is slechts 154mm hoog. In ongeveer de helft van de kleine behuizingen, voor matx-moederborden of kleiner, passen koelers tot 160mm hoogte.

Ter vergelijking: de AMD- en Intel-koelers die worden meegeleverd, produceren op vol vermogen zo'n 43 danwel 50dB(A) geluid. Een Hyper 212 zit op bijna 47dB(A) en de Tranquillo op ruim 43dB(A). Daarmee lijken die twee koelers helemaal niet zo aantrekkelijk, maar hun koelvermogen is een stuk beter dan dat van de stockkoelers. Zo houdt de Tranquillo een 65W-processor op volle belasting op slechts 48 graden bij een bijna onhoorbare 30dB(A) en bij de Hyper 212 wordt diezelfde processor 52 graden. De stockkoelers van Intel en AMD zitten op respectievelijk 70 graden en minimaal 63 graden, flink warmer dus. De stockkoelers houden wat gangbaardere tdp's als 95W op minstens 77 graden, terwijl onze budgetopties de processor op 63 of 64 graden houden. Bij onze collega's van Hardware Info vind je uitgebreide testresultaten van stockkoelers en onder meer de hier genoemde koelers.

In de praktijk betekent dat kortgezegd dat het koelvermogen van die stockkoelers minder is dan dat van de genoemde aftermarketkoelers en dat hun ventilators dus vaker flink moeten draaien. Vooral dat harder en zachter draaien van ventilators is behoorlijk storend, want veranderende geluiden vallen veel meer op dan constante geluiden. Een wat overgedimensioneerde koeler, eentje met koelvermogen te over dus, zal in de praktijk een stuk stiller en minder storend zijn dan een koeler die zijn werk maar net aankan.

Heb je meer ruimte, dan kun je vanzelfsprekend een grotere koeler kopen. De hoogste koeler in de Pricewatch meet 172mm en daarmee kunnen nog zo'n 120 van de reguliere behuizingen overweg. Er was een tijd dat de grote Mugen-koelers slechts 30 of 35 euro kostten, maar die zijn inmiddels dik 50 euro. Daarvoor krijg je wel koelers die ook onder vol vermogen maar iets van 33dB(A) aan geluidsdruk produceren: nauwelijks hoorbaar. Ook be quiets Dark Rock 4 is nauwelijks hoorbaar, maar kost ruim 65 euro.

Nog een paar woorden over waterkoeling: we kunnen ons voorstellen dat je allang waterkoeling hebt geïnstalleerd in je pc als je daarin geïnteresseerd bent. Als gemakkelijke upgrade voor je gamesysteem om dit wat stiller te krijgen met thuiswerken, valt dat een beetje buiten de scope. Bovendien is lang niet elke waterkoeler noodzakelijk stiller dan een luchtkoeler of zijn de prestaties altijd beter. Sterker, omdat de pomp altijd moet draaien en de ventilators een bepaalde luchtstroom door de radiator moeten realiseren, is de kans groot dat je waterkoeler minstens zo lawaaiig is als een luchtkoeler. Ook passief gekoelde systemen nemen we niet mee in dit verhaal. Die vergen in de regel nogal een investering en dat is lastig te rijmen met het uitgangspunt: een budget- of gamesysteem wat stiller maken.

• Volgende pagina 4. Je videokaart en casefans stiller maken