Inleiding
Samengevat
LG's C9 is een absolute top-tv voor fijnproevers die kwaliteit in huis willen halen. De beeldkwaliteit is, zoals we van oled gewend zijn, erg goed, met een enorm groot contrast, goede kijkhoeken en een zeer nauwkeurige weergave. Bovendien is het geluid bovengemiddeld goed, met een mooi stereobeeld en een, voor een televisie, prima laagweergave. Een lage inputlag, de mogelijkheid om via hdmi 2.1 beelden met 120fps weer te geven en de ondersteuning van variabele refreshrates maken de C9 ook voor gamers een uitstekende keuze.
Eindoordeel
LG heeft vorig jaar goede zaken gedaan met de C8-oled-tv. Het was veruit de populairste televisie in de Pricewatch, de community van Tweakers bekroonde de tv met een Award en lovende reviews, en in de redactionele review scoorde hij een 9. Dat schept natuurlijk hoge verwachtingen voor de opvolger, die begin dit jaar op de CES werd aangekondigd: de C9. In deze review zullen we zien of de C9 weer wat beter is geworden dan z'n voorganger en of dit de meerprijs ten opzichte van de C8, die inmiddels voor een flink lagere prijs wordt aangeboden, waard is.
De belangrijkste uiterlijke vernieuwing zit in de nieuw vormgegeven voet. Het vorige model had een voet met een verticale kromming waarin een uitsparing was gemaakt. Daardoor werd het geluid van de luidsprekers, onder in de behuizing, naar voren gekaatst. Dit was technisch gezien een goede oplossing, maar niet iedereen waardeerde het design van de voet. De C9 heeft een voet meegekregen die een duidelijk strakker ontwerp heeft en die bovendien minder ver naar voren uitsteekt, waardoor hij veel minder in het oog springt.
Ook nieuw zijn de hdmi 2.1-aansluitingen, waarmee 4k-beelden met 120fps naar de tv kunnen worden gestuurd. De C8 van vorig jaar kon deze hoge framerate ook al aan, maar alleen als de beelden vanaf een usb-stick werden afgespeeld of werden gestreamd via een ingebouwde app. Voorlopig is hfr vooral interessant voor gamers, want op een goede beschikbaarheid van videobeelden in hfr (en 8k) zullen we nog vele jaren moeten wachten.
Uiteraard draait de C9 LG's webOS als besturingssysteem en dat is dit jaar bij versie 4.5 aangeland. Dit besturingssysteem laat zich prettig bedienen met de meegeleverde Magic Remote, die is voorzien van bewegingsdetectie en een microfoon. Voor de beeldverwerking gebruikt LG de tweede generatie van de Alpha 9-processor, die nu een feature heeft waarmee het beeld helderder kan worden gemaakt voor het kijken bij veel omgevingslicht. De 65"-versie van de C9 die wij bekeken, stond op het moment van schrijven voor zo'n 3150 euro in de Pricewatch. De 55"-instapper kostte 2150 euro en het grote 77"-model 7500 euro. Flink duurder dan de C8 van vorig jaar, maar in de loop van het jaar zullen deze prijzen ongetwijfeld flink zakken.
Uiterlijk en aansluitingen
Afgezien van de voet lijkt de C9 als twee druppels water op z'n voorganger; rond het oledpaneel zit een dun, zwart afgewerkt, metalen sierrandje en de achterkant is van geborsteld metaal gemaakt. Bovenaan is de tv slechts een paar millimeter dik, maar doordat de kast onderaan vier centimeter dikker is, kun je de tv niet heel dicht tegen een muur ophangen. Midden onder het scherm zit een subtiele uitstulping waarin de infraroodontvanger en een led-indicator zijn ondergebracht.
/i/2002695022.jpeg?f=imagenormal)
Het onderste deel van de behuizing aan de achterkant, waarin de luidsprekers en elektronica zijn ondergebracht, is gemaakt van zwart plastic. Hierin is een horizontale lijnstructuur aangebracht, waardoor het van een afstandje doet denken aan geborsteld metaal. De glasplaat voor het beeldpaneel beslaat de hele voorkant, maar het actieve beeld begint aan de boven- en zijkanten op zeven millimeter van de rand. Aan de onderkant, waar de aansluitingen van het oledpaneel zitten, is deze afstand zo'n drie millimeter groter.
/i/2002695024.jpeg?f=imagenormal)
De voet is wel duidelijk anders dan vorig jaar en wat ons betreft is dit een verbetering, want hij ziet er nu een stuk strakker uit. Aan de voorkant steekt de voet slechts vier en een halve centimeter onder de tv uit, waardoor hij veel minder nadrukkelijk aanwezig is. Het zichtbare deel van de voet is een meter breed en geheel van geborsteld metaal gemaakt. Om te voorkomen dat de tv al te snel voorover valt, heeft LG aan de achterkant een flink contragewicht geplaatst, dat maar liefst zestien centimeter naar achteren uitsteekt. Hierdoor komt het scherm, bij plaatsing op een meubel, maar liefst twintig centimeter van de muur af te staan: een duidelijk nadeel van dit ontwerp.
Aansluitingen
Als je de tv niet zo ver van de muur af wil hebben, kun je haar dus maar beter ophangen, maar helaas is het netsnoer slechts anderhalve meter lang en niet te vervangen door een langer snoer. Dat kan onhandig zijn bij muurmontage. Ook als je van de op zich handige kabelgeleider in de voet gebruikmaakt, is het netsnoer onhandig kort; je houdt dan namelijk minder dan negentig centimeter over. We vinden het maar raar dat er bij zo'n dure tv geen metertje meer netsnoer vanaf kan. Of nog beter: maak het snoer afneembaar, zodat je zelf een snoer van de gewenste lengte kunt aansluiten.
/i/2002695028.jpeg?f=imagenormal)
Ook onhandig bij muurmontage zijn de aansluitingen die recht naar achteren zijn geplaatst. Hierdoor kan het nodig zijn om speciale kabels met haakse stekkers te kopen. Vooral de 3,5mm-koptelefoonaansluiting, die ook als analoge audio-uitgang kan dienen, zit op een onhandige plek. Op dezelfde plaats zitten ook de toslink- optische, digitale audio-uitgang, de netwerkaansluiting, de antenneaansluiting, de f-connector voor satelliet, een van de vier hdmi 2.1-aansluitingen en twee van de drie usb-connectors.
/i/2002695030.jpeg?f=imagenormal)
Aan de zijkant, waar de koptelefoonaansluiting had moeten zitten, zijn de volgende aansluitingen geplaatst: bovenaan het CI+-slot en daaronder drie van de vier hdmi 2.1-aansluitingen, waarvan ingang twee ondersteuning voor een audio return channel heeft. Het betreft hier de recentste versie, die bekendstaat als eARC en over meer bandbreedte beschikt, waardoor alle recente audioformaten worden ondersteund. Helemaal onderaan zit de derde usb-aansluiting. Dankzij ondersteuning voor WiSA kunnen luidsprekers ook draadloos worden verbonden.
WebOS en afstandsbediening
Sinds jaar en dag maakt LG gebruik van webOS als besturingssysteem voor op televisies. De eerste televisies die van dit besturingssysteem gebruikmaakten, voelden nog wat traag aan, maar in de afgelopen jaren heeft LG de snelheid prima op orde gekregen. De interface is goed doordacht en de grote tegels van het homemenu onder in beeld maken het zeer overzichtelijk. Ook het snelmenu, met daarin de meest gebruikte instellingen, is een handige functie. LG heeft het in webOS 4.5, de nieuwe versie voor dit jaar, van rechts naar links verplaatst, waardoor het net even wat sneller leest.
Ook nieuw is de extra rij tegels met shortcuts die boven de bestaande tegelrij, onder in beeld, kan verschijnen. Hier verschijnen bijvoorbeeld recent bekeken kanalen als je het tv-icoon aanwijst, je kunt direct verder kijken naar films en series van Netflix, en er verschijnen YouTube-aanbevelingen. Ook worden de externe ingangen niet langer als tegels op het homescreen getoond. Deze hebben immers een eigen knop op de afstandsbediening, waardoor het geheel weer wat overzichtelijker is geworden.
De elektronische programmagids ziet er overzichtelijk uit en tijdens het raadplegen ervan kun je het huidige programma blijven volgen in de linkerbovenhoek. Als je liever meer programmagegevens in beeld hebt, kun je het kleine beeldje ook uitschakelen. Als je nog meer gegevens tegelijk wil zien, kun je voor een compacte weergave kiezen, waardoor je maximaal dertien zenders tegelijk kunt bekijken. Aan de linkerkant zitten snelkoppelingen naar aanbevelingen, de kanalenlijst, je opgenomen programma's en de opnameplanner. Al met al een prettig werkende epg dus.
Afstandsbediening
Zoals we inmiddels gewend zijn, krijg je van LG een Magic Remote-afstandsbediening meegeleverd die beweging kan detecteren waarmee je een aanwijspijl op het scherm kunt bedienen. Ook is in het midden van de d-pad een handig scrollwieltje aangebracht, waarmee je snel naar een kanaal kunt doorzappen of door lijsten kunt navigeren. Als je de tv liever op de traditionele wijze bedient, kun je gebruikmaken van het grote aantal knoppen, die in een duidelijke lay-out zijn gerangschikt.
De Magic Remote is voorzien van een microfoon voor spraakzoekopdrachten; dat kan handig zijn voor videodiensten als YouTube en Netflix. Onze zoektermen werden allemaal in één keer verstaan en gevonden. Je kunt niet alleen op titels zoeken, maar ook als je zoekt op acteurs of regisseurs, krijg je keurig een lijst met beschikbare Netflix-titels. Helaas werkt deze functionaliteit (nog) niet met Amazon Prime Video.
/i/2002697196.jpeg?f=imagenormal)
De Magic Remote is iets meer dan achttien centimeter lang en weegt 145 gram inclusief twee AA-batterijen. Hij ligt door de ergonomische vormgeving zeer prettig in de hand, maar het zwarte, glimmende plastic aan de achterkant is wel wat glad en bovendien krasgevoelig. Het is misschien niet de mooiste afstandsbediening om te zien, maar hij behoort wat bedieningsgemak betreft tot de allerbeste. Wel is het jammer dat er dit jaar weer een gesponsorde knop is bijgekomen voor de vod-dienst Rakuten TV, waardoor het totaal nu op drie zit. Wij zien liever knoppen die je zelf kunt programmeren. Die zullen er waarschijnlijk nooit komen, want ze leveren de fabrikant geen geld op.
Inputlag en chroma subsampling
De inputlag geeft aan hoelang de tv erover doet om beelden weer te geven die via hdmi worden aangeboden. Als je games speelt op de tv, heb je dus baat bij een zo laag mogelijke inputlag; hoe meer lag, hoe moeilijker actiegames zijn om te spelen. LG is erin geslaagd om de weergavevertraging dit jaar weer wat naar beneden te brengen; /i/2002695674.jpeg?f=thumblarge)
onze Leo Bodnar-lagtester gaf slechts 13ms aan bij het testen met 1080p-beelden. Bij het weergeven van 4k- en hdr-beelden was de inputlag al even laag. Hiermee is de C9 wat inputlag betreft de best presterende televisie die we ooit hebben gemeten.
De hdmi 2.1-ingangen van de C9 zijn voorzien van twee features die van belang zijn voor gamers: variable refresh rates en auto low latency mode. Deze zijn, per ingang apart, in te schakelen door in het beeldmenu naar 'Aanvullende instellingen' te navigeren en dan naar 'Instant gamerespons'. De auto low latency mode maakt het voor apparaten die dit ook ondersteunen, mogelijk om automatisch de spelmodus op de tv in te schakelen.
De ondersteuning voor vrr is feitelijk de implementatie van AMD's freesync, dat in de hdmi 2.1-standaard is opgenomen, en maakt het mogelijk om de framerate aan te passen aan het tempo waarin de beelden worden gerenderd. Hierdoor ziet beweging er duidelijk soepeler uit als de framerate van de aangesloten pc of console inzakt. Helaas wordt deze feature op dit moment nog niet ondersteund door de hdmi-aansluiting van de huidige videokaarten voor pc's. We verwachten in ieder geval dat er ondersteuning zal komen op Microsofts Xbox One S- en X-consoles, die nu al freesync-ondersteuning hebben.
Chroma subsampling
Er is veel bandbreedte nodig om uhd-beelden met 60fps te verwerken. De meeste uhd-tv's maken dan ook gebruik van een truc die chroma subsampling heet, om bandbreedte te besparen bij de interne verwerking van beelden die via hdmi binnenkomen. Helaas kost dit wat beeldkwaliteit, doordat de resolutie van kleur in het beeld hierdoor afneemt. /i/2002698796.png?f=thumblarge)
Bij het weergeven van videobeelden is dat niet erg, omdat alle codecs die voor videodistributie worden gebruikt, dezelfde truc toepassen om bandbreedte te besparen, maar bij het weergeven van computergegenereerde beelden kunnen er kleurartefacten in beeld zichtbaar worden. Dit is bijvoorbeeld goed te zien bij kleine, zwarte letters op een witte achtergrond.
Met de standaardinstellingen past de C9 chroma subsampling toe op 2160p60-beelden, die met 60fps worden aangeboden. Hier is in het instellingenmenu eenvoudig wat aan te doen door te navigeren naar 'Beeld' > 'Aanvullende instellingen'. Daar kun je er namelijk voor kiezen om 'HDMI Ultra HD Deep Colour' aan te zetten. Dat kan voor alle vier de hdmi-ingangen. Als je dat hebt gedaan, worden alle beelden keurig op de volledige kleurresolutie weergegeven en zijn er geen artefacten meer zichtbaar.
Energiegebruik en geluid
Televisies met een oledpaneel behoren niet tot de allerzuinigste modellen van dit moment en dragen daarom vaak energielabel B. Daar heeft LG wat aan gedaan en sinds afgelopen jaar dragen de oledtelevisies uit Korea een keurig energielabel A. Er is best een lcd-tv te vinden die nog efficiënter met elektriciteit omgaat, maar geen die zich wat beeldkwaliteit betreft kan meten met een oled. Zo uit de doos gebruikte ons 65"-testmodel gemiddeld ongeveer 206W, waarbij het toestel 282cd/m² aan helderheid produceerde.
/i/2002698798.jpeg?f=thumblarge)
Nadat we de helderheid hadden afgesteld op 250cd/m², zakte het gemiddelde verbruik een stukje naar 198W. Wie 's avonds kijkt in een niet al te fel verlichte kamer, kan toe met een helderheid van 120cd/m² en als we de C9 daarop afstellen, zakt het verbruik naar een gemiddelde van 114W. Uiteraard kun je de helderheid ook automatisch laten aanpassen aan het omgevingslicht door middel van de ingebouwde lichtsensor. Zo heb je altijd een mooi beeld en verbruikt de tv niet onnodig veel energie.
Geluid
Volgens LG is de C9 voorzien van een 2.2-kanaalsaudiosysteem met in totaal 40W aan vermogen. Dat is strikt genomen niet waar, aangezien er geen aparte subwooferkanalen aanwezig zijn. We zien wel vaker dat gewone lage tonenluidsprekers door marketingmensen als subwoofers worden aangeprezen. Hoewel het dus een 2.0-audiosysteem met tweewegluidsprekers is, klinken de lage tonen voor televisiebegrippen erg goed. Ook is het maximale volume flink en zeker toereikend voor de gemiddelde huiskamer.
In de voet van de C8, van vorig jaar, zat een opening die het geluid van de naar beneden gerichte luidsprekers naar voren en dus richting je oren kaatste. De voet van de C9 is niet voorzien van een dergelijke akoestische reflector, maar door de schuine stand wordt het geluid nog wel enigszins in de juiste richting weerkaatst. Het stereobeeld is hierdoor nog altijd mooi ruimtelijk, en ook zijn stemmen helder en duidelijk verstaanbaar.
Met One Touch Sound Tuning kun je het geluid zogenaamd op de akoestiek van je kamer laten afstellen door middel van de microfoon in de afstandsbediening. De gebruikte testgeluiden en het feit dat je de afstandsbediening in de hand moet houden doen vermoeden dat er helemaal niets wordt gemeten; wij hoorden dan ook geen verschil als we de afstandsbediening op totaal verschillende plekken hielden. Ook de 'AI sound'-instelling wist op ons geen indruk te maken. De Dolby Atmos-stand klinkt mooi ruimtelijk, maar heeft met surroundgeluid niets te maken. Ondanks een aantal, wat ons betreft, onzinnige features, zijn we zeer te spreken over het geluid van de C9, die op dit punt flink beter presteert dan de gemiddelde tv.
Beeldeigenschappen
Hoewel LG voor de 2019-modellen wel degelijk nieuwe oledpanelen gebruikt, zijn de specificaties ervan gelijk gebleven aan die van vorig jaar, en die panelen hadden weer nagenoeg dezelfde eigenschappen als die van het jaar daarvoor. Hoewel achter de schermen ongetwijfeld hard wordt gewerkt aan de oledpanelen van de toekomst, kun je rustig stellen dat daarvan niets is terug te zien bij de productiemodellen. Aan de ene kant vinden we dat jammer; stilstand is immers achteruitgang, maar aan de andere kant betekent het dat een goedkoop, overjarig model meer waar voor z'n geld biedt.
Net als in de voorgaande jaren zijn de kijkhoeken heel goed. De foto's hieronder zijn gemaakt met een identieke belichting. De linker is recht van voren genomen en de rechter onder een hoek van 45 graden.
Waar je bij lcd's altijd een duidelijk minder mooi beeld te zien krijgt als je onder een hoek kijkt, zijn de verschillen bij oleds veel kleiner. Het contrast blijft goed, de kleuren zijn ook onder zeer grote hoeken nog mooi verzadigd en de helderheid neemt zo weinig af dat het verschil met het blote oog nauwelijks opvalt.
Ook de uniformiteit van het beeld is bij oled veel beter dan bij lcd's:
Het maken van een backlight die het beeld mooi uniform verlicht en niet te veel kost, is alles behalve makkelijk, waardoor alle lcd-tv's zichtbare lichtere en donkerdere delen in het beeld hebben. Doordat de pixels van een oled zelf licht geven, speelt dit probleem hier in het geheel niet. Het resultaat is goed te zien op de bovenstaande foto's, die belicht zijn voor middengrijs om helderheidsverschillen er meer uit te laten springen. Zowel recht van voren als onder een hoek is het beeld zeer uniform en zijn er met het blote oog geen lichte of donkere plekken te zien. De helderheid loopt onder een hoek iets terug, maar dit valt bij normaal gebruik niet op.
De zwartweergave van een oled is simpelweg perfect. Bij het weergeven van een zwart beeld komt er in het geheel geen licht uit het scherm en kun je dus, zelfs in een geheel verduisterde ruimte, niet zien dat de tv aanstaat. De perfecte zwartweergave is ook de reden dat het contrast van oleds zo enorm groot is. Dat zie je niet alleen als je naar donkere beelden kijkt, ook normale beelden zien er hierdoor veel indrukwekkender uit dan op een lcd.
Beeldverwerking
Vorig jaar paste LG voor het eerst de 'α9 Intelligent Processor' toe voor de interne verwerking van videobeelden. Deze kon bijna een miljard pixels per seconde verwerken, waardoor uhd-beelden met een resolutie van 3840 bij 2160 pixels met 120fps konden worden weergegeven. Dat kon overigens alleen als de beelden werden afgespeeld via de interne mediaspeler, omdat er nog geen hdmi 2.1 aanwezig was. De C9 van dit jaar is voorzien van de tweede generatie van de α9-chip, waardoor nu ook 4k-beelden met hoge framerate vanaf externe bronnen kunnen worden weergegeven. Voorlopig heb je daar nog niet zoveel aan, want 4k-hfr-beelden zijn nog nauwelijks beschikbaar en in de nabije toekomst zal daar geen verandering in komen.
/i/2002698792.jpeg?f=imagenormal)
Uiteraard heeft LG's beeldverwerkingschip ook weer de nodige beeldverbeteraars aan boord. Nieuw dit jaar is 'AI-beeld', dat volgens de beschrijving gebruikmaakt van 'een algoritme dat wordt aangeleerd door middel van diepgaande leertechniek'. Een prachtig marketingverhaal, maar in de praktijk doet deze functie niet veel meer dan hier en daar wat subtiele sharpening toepassen. We konden nauwelijks verschil in het beeld ontdekken en als we wel verschil zagen, vonden we het beeld er niet mooier van worden.
Er zijn twee verschillende ruisonderdrukkers aanwezig. De ene is bedoeld voor gewone ruis als gevolg van filmkorrel of ruis bij videobeelden die met te weinig licht zijn gemaakt. De andere is bedoeld om compressieartefacten aan te pakken die te zien zijn in digitale video's met een (te) lage bitrate. Beide algoritmen doen wat ze moeten doen en leveren duidelijk minder ruis in beeld op, maar het is onmogelijk om ruis perfect te onderscheiden van subtiele details. Hierdoor gaat de beeldscherpte duidelijk achteruit en kun je bij goed beeldmateriaal maar beter afzien van ruisonderdrukking.
Er is ook weer beeldinterpolatie aanwezig in de vorm van LG's TruMotion. Beeldinterpolatie probeert hetzelfde effect te bereiken als hfr-beelden opleveren: een soepele en scherpere weergave van beweging in beeld. Het berekenen van perfecte tussenliggende beelden is echter een onmogelijke opgave en hoewel LG's TruMotion een van de betere algoritmes is, zijn er veel fouten in beeld te zien als je het aanzet. Vooral als een object op het scherm zich voor een bewegende achtergrond langs verplaatst, gaat het mis.
/i/2002698790.jpeg?f=imagenormal)
Als je TruMotion op Gebruiker zet, is er weer black frame insertion beschikbaar, waarmee beweging duidelijk scherper wordt weergegeven. Helaas gaat bfi ten koste van de helderheid en bovendien zie je het beeld duidelijk knipperen. Vorig jaar heette deze instelling Motion Pro, maar dit jaar is het hernoemd naar OLED Motion. Het doet hetzelfde en door de zichtbare flikkering van het beeld denken we niet dat veel mensen er gebruik van willen maken.
Wat ons betreft met afstand de beste nieuwe functie heet Maximale Helderheid. Als je deze aanzet, verandert er niets aan de lichtste delen van het scherm en ook zwart blijft zwart, maar alles wat daartussen zit, wordt helderder weergegeven. Hierdoor ziet het beeld er een heel stuk beter uit als je op een zonnige dag naar hdr-beelden kijkt. Doordat de helderheid niet meer strak volgens de specificaties oploopt, raden we je aan om deze instelling niet 's avonds te gebruiken. Met AI Helderheid wordt het beeld automatisch aangepast door middel van de omgevingslichtsensor. Deze instelling is niet beschikbaar in de Bioscoop-modus. Dat is een logische beslissing van LG, aangezien de tv in deze stand perfect volgens de specificaties weergeeft, maar ook weer wat minder handig, omdat je nu dus tussen presets moet schakelen voor het beste beeld overdag en in het donker.
Metingen en hdr
Bij lcd-televisies meten we het contrast altijd door middel van een ansi-contrastmeting, waarbij de helderheid van acht witte en acht zwarte vlakken wordt gemeten. Omdat er bij oled-tv's bij de weergave van zwart in het geheel geen licht van het scherm komt, valt er niets te meten. Dat levert een oneindig grote contrastverhouding op, als je tenminste in een volledig verduisterde ruimte kijkt. Kijk je in een verlichte kamer, dan beïnvloeden reflecties de zwartweergave negatief.
Het contrast is een van de belangrijkste eigenschappen als het op waargenomen beeldkwaliteit aankomt. Een correcte kleurweergave is iets minder van belang, maar daarmee zeker niet onbelangrijk voor een mooi beeld. We hebben de kleurweergave gemeten met onze SpectraCal C6-colorimeter, die we in CalMAN hebben voorzien van een meterprofiel door middel van een X-Rite i1Pro 2-spectrometer.
Een meting van de grijstinten levert een goed beeld op van de kleurweergave, want als alle tinten zonder kleurzweem worden weergegeven, zal het grootste deel van de kleuren ook correct worden weergegeven. Bovendien zien we aan deze meting of de helderheid met de juiste stappen oploopt, zodat er geen details in het beeld verloren gaan.
Van alle presets levert Bioscoop het beste resultaat op. Het beeld is een tikje te warm wat kleur betreft, maar met een gemiddelde ΔΕ2000 van 1 liggen alle afwijkingen ver onder de grens van 3, waardoor ze met het blote oog totaal onzichtbaar zijn. De gammagrafiek lijkt flinke afwijkingen te vertonen, maar dat komt door de gebruikte schaal. Het verloop is zeer goed en met een gemiddelde waarde van 2,2 worden alle grijstinten met nagenoeg de juiste helderheid weergegeven.
Bij de primaire en secundaire kleurmeting zien we opnieuw zeer nette resultaten. De grootste uitschieter is magenta; deze kleur wordt een tikje te blauw weergegeven, maar met een ΔΕ2000 van 2 is deze afwijking eigenlijk niet zichtbaar met het menselijk oog.
Hdr
De C9 ondersteunt bijna alle belangrijke hdr-formaten van dit moment: hdr10, Dolby Vision en hybrid log-gamma. Daarnaast is er ondersteuning voor Technicolor-hdr, maar content in dit formaat is bijna niet beschikbaar en lijkt er voorlopig ook niet te komen. Er is geen ondersteuning voor hdr10+, een uitbreiding bij hdr10 die dynamische metadata toevoegt en die voornamelijk bij Amazon Prime Video is te vinden. Dat is natuurlijk jammer, maar geen onoverkomelijk probleem, aangezien alle hdr10+-content ook prima zonder de dynamische metadata kan worden weergegeven. Bovendien kun je in het menu Dynamische Tonemapping aanzetten, waarmee het effect van dynamische metadata enigszins wordt nagebootst.
De maximale helderheid van oledschermen ligt wat lager dan bij de helderste lcd-tv's, waardoor je bij het kijken naar hdr, voor het beste resultaat, de ruimte enigszins moet verduisteren.
Bij de meeste hdr-schermen loopt de helderheid terug als er grote heldere vlakken moeten worden weergegeven, maar bij oleds loopt de helderheid nog wat verder terug bij heel felle beelden. Dit komt doordat oleds, net als crt's en plasma's, zijn voorzien van een automatic brightness limiter, die het stroomverbruik van het scherm beperkt bij een (bijna) volledig wit scherm. In de bovenstaande grafiek zien we dat de abl ingrijpt als er vijfentwintig of meer procent wit moet worden weergegeven. Bij het kijken naar testbeelden is dit duidelijk te zien, maar bij het kijken naar normale content valt het bijna nooit op.
Bij de weergave van een wit vlak dat 10 procent of minder van een zwart scherm beslaat, hebben we een helderheid van bijna 790cd/m² gemeten. Bij 25 procent zakt de helderheid naar 465cd/m² en bij 100 procent is er nog 148cd/m² aan helderheid over. De hoogste pieken zagen we in de Standaard-stand; bij de andere presets kwam de helderheid net een beetje lager uit. Als een wit vlak wat langer wordt weergegeven, loopt de helderheid eerst op, om na een tijdje weer af te nemen. We hebben zo een piek van 810cd/m² gemeten.
Bij het meten van hdr drukken we de afwijkingen niet meer uit in ΔΕ2000, maar in plaats daarvan gebruiken we ΔΕICtCp. Dit is omdat ΔΕ2000 nooit ontworpen was om afwijkingen van, licht uitstralende, beeldschermen uit te drukken en er bij hogere helderheden grote afwijkingen optreden. Meer over dit onderwerp lees je hier en hier. De HDR Bioscoop-modus leverde het beste resultaat op:
Bij het weergeven moeten hdr-beeldschermen helderheidspieken die boven het maximaal mogelijke liggen, afkappen en weergeven met de piekhelderheid van het scherm zelf. Daarbij gaan er dus details in de hooglichten verloren. Om wat meer detail in de helderste delen van het scherm te behouden, passen de televisiefabrikanten een bepaalde mate van roll-off toe bij het knikpunt in de electro-optical transfer function. Dat is de functie, vergelijkbaar met gamma bij sdr-beelden, die bepaalt hoe fel een bepaalde signaalwaarde daadwerkelijk moet worden weergegeven.
Door deze roll-off van de helderheid ontstaan er wat grotere afwijkingen rond het kantelpunt. Dit zie je terug in de middelste grafiek. In de bovenste grafiek zie je de afwijkingen waarbij de helderheidsfout buiten beschouwing is gelaten. Door de schaal van de grafiek lijken deze afwijkingen flink, maar het tegendeel is waar; er is een zeer kleine kleurafwijking, wat resulteert in een gemiddelde ΔΕICtCp van slechts 0,8. Hierbij is de vuistregel, net als bij ΔΕ2000, dat afwijkingen pas boven de 3 met het blote oog zichtbaar worden. Al met al heeft LG de C9 zo nauwkeurig afgesteld in de fabriek dat een kalibratie niet nodig is. Mocht je de tv toch willen kalibreren, dan kun je dat, als je beschikt over meetapparatuur en CalMAN-software, automatisch laten doen. Hierbij is bij de 2019-modellen geen losse patroongenerator meer nodig, want deze is nu in de software van de tv toegevoegd.
Conclusie
Met de C9 heeft LG weer een top-tv afgeleverd die op bijna alle fronten erg goed scoort. Het design is grotendeels hetzelfde gebleven ten opzichte van de C8 van vorig jaar, maar die tv zag er ook al erg strak uit. De nieuwe voet, van geborsteld metaal, vinden we zeker een verbetering, maar daar staat tegenover dat de C9 minder dicht tegen een muur op een meubel te plaatsen is. Korte netsnoeren zijn helaas de norm bij moderne televisies. Dat je echter nog geen meter snoer overhoudt als je gebruikmaakt van de verder handige kabelgeleider in de voet, komt erg gierig op ons over.
De beeldkwaliteit is, zoals we inmiddels van oled gewend zijn, heel goed. Het contrast is fantastisch, de kijkhoeken zijn goed en de weergave is zeer nauwkeurig. Zeker bij het kijken naar hdr-beelden biedt het oledpaneel duidelijk meerwaarde boven lcd's. De hdr-weergave bij veel omgevingslicht is door de minder felle maximale helderheid van oled, in vergelijking met sommige lcd-tv's, een zwak punt, maar door de nieuwe instelling genaamd Maximale Helderheid een heel stuk te verbeteren.
Door de lage inputlag, de laagste die we ooit hebben gemeten, is de C9 een aanrader voor gamers. Ook de ondersteuning voor hoge framerates en variabele refreshrates kan de ervaring bij het gamen in de toekomst flink verbeteren. De bediening werkt dankzij webOS en de Magic Remote zeer handig en vlot. Ook het geluid is prima, waardoor het voor velen niet nodig is om een extern audiosysteem aan te sluiten.
Al met al is de C9 een zeer goede tv zonder al te grote minpunten, tenminste als we de prijs niet meewegen. De C9 was, op het moment van schrijven, namelijk een stuk duurder dan de C8 en de B8 van vorig jaar. Dat maakt dat, hoewel de C9 z'n prijs dubbel en dwars waard is, de voorgangers simpelweg meer waar voor hun geld bieden. De beeldkwaliteit van de modellen van vorig jaar is nagenoeg net zo goed als die van de C9, al biedt deze een paar nieuwe features die voor sommigen de doorslag kunnen geven.
Eindoordeel
:fill(white):strip_exif()/i/2002639564.jpeg?f=thumblarge)
/i/2002695022.jpeg?f=imagegallery)
/i/2002695024.jpeg?f=imagegallery)
/i/2002695028.jpeg?f=imagegallery)
/i/2002695030.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002697192.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002697194.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002697222.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002697224.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002696082.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002696084.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002696088.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002696086.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002698770.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/2002698768.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/2002639564.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/2002454134.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/2002094047.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2003666252.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/2003043836.jpeg?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/678589/crop6295168866d05_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/85308/mirko.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/66961/crop5c20da5d3451c_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/427246/XB1_avatar.jpg?f=community){kind=avatar}
/u/4022/crop5abf5052151cb_cropped.png?f=community){kind=small}
. Wist wel dat ie dalende was maar das wel een aanzienlijk verschil in amper 1,5 maand.
:strip_icc():strip_exif()/u/141198/crop6164051fbcf31.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/408989/crop5613f0d80e7bb_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/1820/GoTicon.gif?f=community){kind=small}
/u/75323/5procentoog.JPG?f=community){kind=small}
.
:strip_icc():strip_exif()/u/112971/me.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/45096/Jumpman.gif?f=community){kind=small}
/u/316174/crop5b26bc86bda66_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/212820/crop5aaa46d777390_cropped.png?f=community){kind=small}
Ik heb een Synology NAS en kan 4K blu-ray rips afspelen op mijn WebOS TV met de ingebouwde mediaspeler. Gaat om een C7 (2017 model)./u/69548/crop6505efb531157_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/64065/009-60x60.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/535478/crop611530991af94_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/432714/crop6287e94322cf6_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/442865/crop57a3d4c98c7db.jpeg?f=community){kind=small}
.
(de oude reviews waren nog technischer van aard; de huidige en die van de laatste paar jaar zijn voor geen meter veranderd)
/u/75699/crop589c831f323d7_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/473353/sdfsdfsd.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/43802/crop5a8b253603f79_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/29552/StaffordshireBT.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/270970/close-button.jpg?f=community){kind=small}
/u/856727/crop5f08aa6e72d3b_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/411953/crop6089ca36ea4b5_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/28892/flo.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/202529/crop5d92ebc304e00.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/47685/r.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/75828/sid.jpg?f=community){kind=small}
/u/426753/crop56142b6d8c534_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/572217/crop5b0e3a61a9e1a_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/16600/marv.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/173805/crop5df367018f385_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/230710/Overdose_avatar_army.png?f=community){kind=avatar}