Inleiding: de vijfde
Sinds 2014 introduceert AMD jaarlijks in december een grote driverupdate voor zijn videokaarten, met geregeld kleinere updates verspreid in het jaar. Na die eerste Catalyst Omega-driver kondigde AMD in 2015 aan de driversoftware voor zijn videokaarten vrij radicaal om te gooien en van de Catalyst-drivers af te stappen. Die nieuwe driver heette Crimson en voor de volgende versie daarvan, in 2017 moest eigenlijk een andere op de kleur rood geïnspireerde naam volgen, maar dat werd Crimson Relive. Voor 2018 werd wel een nieuwe naam bedacht: Adrenalin. In plaats van een nieuwe naam krijgt de 2019-versie, de vijfde driver in totaal, simpelweg de naam Adrenalin 2019 Edition. Toch zit er een aantal interessante vernieuwingen in deze nieuwe editie.
We gaan in dit stuk in vogelvlucht langs de nieuwe features en noemen hier en daar kort al bestaande features, al was het maar om het plaatje iets completer te maken. De 2019-update is op enkele punten flink veranderd ten opzichte van eerdere versies. Zoals gebruikelijk heeft AMD voor diverse features zijn community ingeschakeld en laten stemmen om de meest gewilde vernieuwingen. Een van de speerpunten van de nieuwe versie is gebruiksgemak, naast het vindbaarder maken en logischer indelen van de verschillende opties.
Niet alleen geven we een opsomming van de nieuwe features, we hebben ook enkele van die features getest om te zien of en hoe ze werken, en wat de prestatieverschillen met eerdere versies zijn. We hebben daarbij gebruikgemaakt van de 18.12.2-driver, die AMD alvast beschikbaar heeft gesteld en vergelijken die met de 18.6.2-driver, die we overwegend in onze reviews inzetten.

Prestaties
We beginnen met de prestaties, hoewel dat volgens AMD maar een klein onderdeel is van de focus van de softwareontwikkelaars van de Radeon Technologies Group. Desondanks zouden incrementele verbeteringen in een jaar tijd leiden tot een gemiddelde prestatieverbetering van zo'n 10 procent, waarbij de ene game uiteraard meer winst optekent dan de andere.
We hebben op ons eigen testsysteem de prestaties van de nieuwe 18.12.2-driver vergeleken met die van de driver die we normaliter voor reviews gebruiken: versie 18.6.1. Daarbij hebben we naar de prestaties van de RX Vega 64 en de RX Vega 56 gekeken. Die twee kaarten zijn niet de populairste, maar lijken wel de best ondersteunde kaarten in de nieuwe driver te zijn. Waarom AMD juist die gpu's kiest en geen Polaris-kaarten, is onduidelijk, maar sommige nieuwe features van de Adrenalin 2019-driver werken alleen op de Vega-kaarten.
We hebben drie games vergeleken: F1 2017, Assassin's Creed: Origins en Wolfenstein II, alle drie uiteraard op drie resoluties, en met medium- en ultra-settings. Het testsysteem is ons vaste videokaartestsysteem, met X299-bord en Core i9-7900X op 4,5GHz geklokt.
- F1 2017 - 1080p - Medium
- F1 2017 - 1080p - Ultra
- F1 2017 - 1440p - Medium
- F1 2017 - 1440p - Ultra
- F1 2017 - 4k - Medium
- F1 2017 - 4k - Ultra
Op een enkel tegenvallend resultaat na, met name dat van de 1080p-medium-score van de Vega 64 met nieuwe driver, levert de Adrenalin 2019-driver gemiddeld een procent of 3 betere scores voor de Vega 64. De Vega 56 wordt nauwelijks sneller; de 1080p-medium- en ultra-scores zijn verbeterd, maar de rest niet.
- AC: Origins 1080p - Medium
- AC: Origins 1080p - Ultra
- AC: Origins 1440p - Medium
- AC: Origins 1440p - Ultra
- AC: Origins 4k - Medium
- AC: Origins - 4k - Ultra
Ook in Origins heeft de Vega 64 veel meer profijt van de nieuwe driver. Gemiddeld draait deze game zo'n 9 procent sneller. De Vega 56 wordt eveneens sneller, maar dat blijft beperkt tot net iets meer dan 2 procent.
- Wolfenstein II - 1080p - Medium
- Wolfenstein II - 1080p - Ultra
- Wolfenstein II - 1440p - Medium
- Wolfenstein II - 1440p - Ultra
- Wolfenstein II - 4k - Medium
- Wolfenstein II - 4k - Ultra
De winst in Wolfenstein II blijft voor beide kaarten beperkt tot bijna 3,5 procent voor de Vega 64 en iets minder dan 2 procent voor de Vega 56.

AMD schermt met een gemiddelde prestatieverbetering van zo'n 10 procent van jaar tot jaar. Daarbij geeft het bedrijf wel aan dat dit sterk afhangt van de game; de ene game zal meer profiteren van de driverupdate dan de andere. Dat zien we terug in onze eigen benchmarks; de driverupdate heeft minder invloed op de scores van F1 2017 en Wolfenstein II dan op die van Assassin's Creed: Origins. Daarbij moeten we uiteraard optekenen dat we strikt genomen geen vergelijking van jaar tot jaar hebben gemaakt; de Adrenalin-driver stamt uit juni 2018.
Automatisch overklokken en undervolten
We blijven nog even in de hardwarehoek en kijken naar WattMan. In dit controlecentrum kon je al handmatig je videokaart tweaken, maar AMD heeft daarvoor extra features ontwikkeld. In een poging overklokken en met andere instellingen spelen voor een breder publiek toegankelijk te maken, biedt WattMan de optie tot automatisch overklokken en undervolten. Dat klinkt leuk, maar we hebben het getest en er zijn een paar aspecten die wat tegenvallen.
Zo is het overklokken van de gpu- en geheugenkloksnelheid alleen afzonderlijk mogelijk. Je kunt dus niet zowel je gpu als het geheugen automatisch laten overklokken. Bovendien bleek het overklokken nauwelijks zoden aan de dijk te zetten. Het geheugen werd tijdens het testen van 800 naar 810MHz getild, geen verschil om over naar huis te schrijven. En de gpu-klok werd in diverse pogingen omhooggebracht naar 1695 voor de Vega 64 en 1610MHz, voor de Vega 56, hoewel die ook meer dan eens crashte. Handmatig, nog zonder de spanning te verhogen, konden we de kloksnelheid van de Vega 56 al naar 1700MHz verhogen, dus je bent nog altijd beter af met handwerk.
Het undervolten werkt eveneens een beetje underwhelming. De stockkaarten hebben, zoals we hebben gemeten tijdens de geautomatiseerde benchmark van Rise of the Tomb Raider, een verbruik van 301 en 223W voor respectievelijk de Vega 64 en Vega 56. Na automatisch undervolten daalde het verbruik van de Vega 64 naar 289W en de Vega 56 bleef feitelijk gelijk op 225W.
Bovendien werkt het undervolten alleen op die Vega-kaarten. De RX 4xx- en 5xx-serie worden niet ondersteund, hoewel dat volgens AMD's documentatie wel de bedoeling lijkt. Hetzelfde geldt helaas voor het automatisch overklokken; dat is alleen mogelijk op de Vega-kaarten. Wellicht gaat dat nog veranderen in toekomstige versies, maar bij de introductie zijn de WattMan-features wat mager.
In WattMan is ook Fan Curve-control toegevoegd, waarmee je de ventilatorsnelheid van je videokaart zelf kunt configureren. Zo krijg je een grafiek waarin je de draaisnelheid van je ventilator temperatuursafhankelijk, op vijf verschillende punten, kunt instellen.
Overlay
Vrijwel alle functies van de Adrenalin-software zijn ook ingame, via de Overlay-feature, toegankelijk. Die bestond al, maar is wat verbeterd. Zo zijn Freesync-opties beter georganiseerd en kun je ook het uiterlijk van Overlay aanpassen, zoals de tranparancy en de afmetingen, zodat je ook op een 4k-scherm Overlay kunt gebruiken.

Adrenalin op je telefoon
Adrenalin had al langer een Link-app voor je telefoon, maar geweldig werkte dat niet. Volgens AMD is dat verbeterd met de 2019-versie van Link en is de communicatie stabieler. Verbinden doe je met een qr-code op je scherm om je telefoon te koppelen en vrijwel alle features van de driver zijn dan toegankelijk.
Zo kun je WattMan bedienen en onder meer kloksnelheden, spanningen en fanprofielen instellen. Je kunt de prestaties van je videokaart in de gaten houden met live fps-statistieken, die ook zijn op te slaan. Voor streamers en fervente sharers zijn er mogelijkheden om je game te streamen of op te nemen via Link. Uiteraard kun je ook screenshots maken om die later op je favoriete sociale media te delen. Met ReLive kun je opgenomen beelden terugkijken en bewerken. Streams en video kun je direct uploaden naar YouTube, Twitch of Facebook, en er is ondersteuning om korte clips naar Gfycat te uploaden.
Die korte clips zijn afkomstig van ReLive, waarmee je door middel van een hotkey automatisch de laatste 5 tot 30 seconden opslaat. Nieuw aan Link is dat je een groot deel van de features met je stem kunt bedienen, zoals streams starten en stoppen, screenshots maken en volume, en je ReLive-opnames. Je telefoon maakt daarbij gebruik van de stemherkenning van de ingebouwde assistants en je activeert de stembediening met 'Hey Radeon'.
Overige features
Verder heeft AMD zijn software aangepast zodat de hardware beter kan worden benut. Dat moet allemaal zo laagdrempelig mogelijk en daarom heeft AMD zijn Advisors. De Game Advisor analyseert je systeem en de games die je hebt geïnstalleerd, en op basis daarvan maakt de software aanbevelingen voor instellingen. De Radeon Settings Advisor helpt je om de instellingen van je grafische kaart te optimaliseren. Met de Upgrade Advisor worden ook zwakke plekken in je hardware opgespoord. Zo kan de software aanraden meer geheugen te kopen, suggereren dat een cpu-upgrade betere prestaties in game A kan opleveren of suggereren dat een snellere videokaart juist tot betere prestaties in game B kan leiden.
Ook Chill is verbeterd en zou nu nog meer energie kunnen besparen. Ter herinnering: Chill houdt in de gaten of je tijdens het draaien van een game actief bent, en als je ergens aan het campen bent, wordt de framerate verlaagd om energie te besparen en je kaart te laten afkoelen. Zodra je weer muis- of toetsenbordinput geeft, krijg je weer de volledige rekenkracht van je gpu tot je beschikking. Dat zou op die manier geen impact op je gamebeleving hebben, maar besparingen in opgenomen vermogen tot enkele tientallen procenten opleveren.
Gamen op je telefoon of tablet
We hebben de leukste feature voor het laatst bewaard. Met Adrenalin 2019 krijg je namelijk de mogelijkheid om games naar andere apparaten te streamen. Dat klinkt bekend en het lijkt dan ook sterk op wat Valve doet met zijn Steam Link. AMD's implementatie, die via Link op je telefoon of tablet werkt, is echter puur een softwarematige oplossing. Je hoeft dus geen Steam Link te kopen, dat overigens niet meer te koop is, maar wel zelf te maken met een Raspberry Pi. Bovendien werkt AMD's gamestreaming met alle games op je pc en ben je niet afhankelijk van Steam. Daarnaast belooft AMD lagere latencies met deze ReLive-streaming dan alternatieve technologieën.
Je kunt games naar je tablet of telefoon streamen via de Game explorer in Link op je mobiele apparaat. Dat is een kwestie van een al draaiende game uit de gamelijst kiezen of gewoon je game starten via je telefoon of tablet. Vervolgens kun je met de game spelen met touchbediening, die je per game kunt instellen. Uiteraard is het ook mogelijk om een via bluetooth gekoppelde gamecontroller, of zelfs een toetsenbord of muis, te gebruiken.

Het streamen is overigens niet beperkt tot games. Je kunt ook films of willekeurige programma's die op je desktop draaien, naar je mobiele apparaat sturen en bedienen. Het enige nadeel van de streamoplossing is dat tv's en laptops vooralsnog niet worden ondersteund. De Link-app is simpelweg niet beschikbaar voor tv's en voor een Chrome OS-laptop was de app niet compatibel. Wellicht maakt AMD in de toekomst meer apparaten geschikt voor het streamen van games. Vooral op een laptop gamen terwijl een dikke videokaart in je pc de beelden rendert, lijkt mooi.
Een aardige toepassing van gamestreaming naar een telefoon is virtual reality. AMD hoopt vr-pc-games voor een groter publiek toegankelijk te maken door die games te sturen naar een telefoon die in een vr-headset zit, zoals de Samsung Gear VR of Googles Daydream. Dan zou je draadloos vr-games kunnen spelen zonder een grote investering te doen. In het duurdere segment worden ook de HTC Vive Focus en Oculus Go ondersteund. Update: AMD laat weten dat Oculus-hardware toch niet wordt ondersteund.