Actiecamera's in de sneeuw

Inleiding

Beste koop: Sony FDR-X3000R Wit

In deze round-up vergelijken we vijf high-end actiecamera's van Garmin, GoPro, Nikon en Sony. Ze onderscheiden zich van andere actiecamera's met features als verbeterde beeldkwaliteit, hogere framerates en een (spat)waterdichte behuizing. De GoPro Hero 6 levert contrastrijke beelden en het hoogste aantal beelden per seconde, maar de Sony X3000R biedt allround de beste beeldkwaliteit, bij veel en weinig licht. Hij scoort vooral met zijn bijzonder goede stabilisatie.

Prijs bij publicatie: € 529,-

In eigen land hebben we al even mogen genieten van een pak sneeuw en vanaf nu vertrekken weer massa's mensen naar de bergen voor de wintersport. En dan is het natuurlijk ook leuk om een camera mee te nemen om de snowboard- of skimoves vast te leggen. Actiecamera's zijn daar uitermate geschikt voor; ze zijn klein, kunnen gemonteerd worden op een helm, ski's of kleding, of desnoods op een selfiestick, en ze hebben zo'n grote hoek dat ze praktisch alles voor- of achter je in beeld krijgen.

De actiecameramarkt groeit nog steeds, hoewel misschien minder hard dan een jaar geleden. Tegelijk is er nog steeds sprake van innovatie, al zien we dat vooral in het duurdere segment. Veel modellen hebben geen onderwaterbehuizing meer nodig, maar zijn van zichzelf al water- en stofdicht, en vaak ook nog bestand tegen kou en valschade. Dat is prettig, want het bevestigen van zo'n onderwaterhuis is toch wat gedoe, het vormt een risico wat de afsluiting betreft en het maakt de bediening onhandiger. Weliswaar zijn ze ook met handschoenen nog te bedienen, maar je moet dan wel de menustructuur goed kennen. Daarom zien we steeds vaker aanraakgevoelige schermen, waardoor het wijzigen van bepaalde instellingen veel eenvoudiger is geworden, ook voor technisch minder onderlegde personen.

Voor deze round-up hebben we de topmodellen van de vier grootste spelers geselecteerd: GoPro, Sony, Garmin en Nikon. De Nikon KeyMission 170 hadden we in onze vorige test al willen meenemen, maar die was toen niet op tijd beschikbaar. De Garmin Virb Ultra 30 is toegevoegd op basis van feedback uit de community. Bij Sony zijn er geen nieuwe modellen bijgekomen, behalve de RX0, die strikt genomen geen actiecamera is. We moeten het dus nog steeds met de Sony X3000R doen, die overigens nog altijd goede papieren heeft. GoPro heeft dit jaar de Hero 6 geïntroduceerd. Deze lijkt als twee druppels water op de Hero 5, maar is van binnen wel vernieuwd, met onder andere een processor uit eigen stal. De framerates zijn verdubbeld, zodat hij nu in 4k kan filmen met 60fps en in 1080p met 240fps. Dat komt vooral slow motion ten goede, doordat je de video vertraagd kunt afspelen terwijl de beelden vloeiend blijven.

De hoofdvraag is hoe deze high-end camera's zich in de praktijk van elkaar onderscheiden en of deze topmodellen hun flinke prijs waard zijn.

Met dank aan Snowworld in Zoetermeer voor het mogen testen en filmen op locatie, en aan Jeffrey en Lars, leraren bij Snowworld, in het bijzonder.

Specificaties en onderlinge verschillen

Alle camera's in deze vergelijking kunnen filmen op 4k en bieden op 1080p hoge framerates voor het maken van slowmotionvideo's. Toch zijn er onderling behoorlijk wat verschillen. Wat specificaties betreft steekt de nieuwe GoPro Hero 6 erbovenuit. Deze kan in 4k filmen met 60fps en in 1080p zelfs met 240fps. In beide gevallen wordt de actie vloeiender weergegeven, is het makkelijker om een bepaald frame uit de stream te compileren, bijvoorbeeld voor een foto, en kun je het bronmateriaal gebruiken voor slow motion. De andere camera's filmen met maximaal 120fps in 1080p, hoewel die optie bij Nikon alleen beschikbaar is als slowmotionmodus, waarbij de video vier keer wordt vertraagd.

Stabilisatie

De camera's gaan heel verschillend om met beeldstabilisatie. Bij Nikon, Garmin en de GoPro Hero 5 werkt deze niet in 4k. Bij de Hero 6 wel, maar deze camera gebruikt dan digitale beeldstabilisatie waarbij een deel van het beeld gecropt wordt. Hoewel de X3000V al even meegaat, is Sony nog steeds de enige fabrikant die gebruikmaakt van optische beeldstabilisatie die in alle modi werkt. Dat verschil is merkbaar, zie opnamekwaliteit.

Waterdichte behuizing

Een praktisch verschil is de behuizing van de verschillende actiecamera's. Beide GoPro's en de Nikon zijn standaard al waterdicht tot tien meter diepte en hebben dus geen onderwaterhuis nodig. De Sony is spatwaterdicht en kan daardoor ook in veel situaties zonder behuizing gebruikt worden. De Garmin Virb Ultra 30 is de enige met watervrees en vereist daardoor in veel situaties, zoals in de sneeuw, een behuizing. Wie van plan is te gaan duiken met een actiecamera, kan met de Garmin en Sony direct aan de slag. De GoPro en Nikon zijn geschikt voor snorkelen, maar vereisen vanaf tien meter diepte een onderwaterhuis, dat je los moet aanschaffen. In dat geval loopt de aanschafprijs dus op.

Gps

Alle camera's zijn voorzien van een ingebouwde gps. Aangezien onze test zich grotendeels binnen afspeelde, hebben we het niet uitgebreid getest, maar wie op wintersport gaat of in de natuur gaat mountainbiken, zal deze functie waarschijnlijk waarderen. Niet alleen kun je je locatie en afgelegde route bekijken, je kunt ook zien hoe hard je ging. Deze informatie wordt bewaard in losse bestanden die je tijdens de videobewerking aan je beelden kunt toevoegen.

En verder

De Nikon en de Sony worden geleverd met een afstandsbediening. In het geval van Sony kan deze om een pols gedragen worden en hij bevat ook een kleurenscherm, waarbij je dus kunt zien wat je filmt.

Specificaties

Prijs en waardering
Merk	Garmin	GoPro	GoPro	Nikon	Sony
Model	Virb Ultra 30	Hero 5 Black	Hero 6 Black	KeyMission 170	FDR-X3000R

Prijs	Onbekend (10 winkels)	Onbekend (27 winkels)	Onbekend (26 winkels)	€ 182,05 (2 winkels)	Onbekend (5 winkels)
Eerste prijsvermelding	Dinsdag 27 september 2016	Zaterdag 24 september 2016	Zondag 1 oktober 2017	Woensdag 26 juli 2017	Woensdag 7 september 2016
Waardering	5 van 5 sterren	4 van 5 sterren	4.5 van 5 sterren		5 van 5 sterren
Opname
Ondersteunde videoresoluties	720x480, 1280x720 (hd), 1920x1080 (full hd), 2704x1520 (2.7k), 4096x2160 (cinema 4k)	1280x720 (hd), 1920x1080 (full hd), 3840x2160 (uhd), 4096x2160 (cinema 4k)	1280x720 (hd), 1920x1080 (full hd), 2704x1520 (2.7k), 3840x2160 (uhd), 4096x2160 (cinema 4k)	1920x1080 (full hd), 3840x2160 (uhd)	1280x720 (hd), 1920x1080 (full hd), 3840x2160 (uhd)
Maximale videoframerate 4k	30fps	30fps	60fps	30fps	30fps
Maximale videoframerate 1080p	300fps	120fps	240fps	60fps (120fps slomo-modus)	120fps
Bestandsformaat video	Mp4	Avi, mov	Mp4	Mp4	Mp4
Cameraresolutie	12Mp	12Mp	12Mp	12Mp	12Mp
Stabilisatie	Digitale stabilisatie	Digitale stabilisatie	Digitale stabilisatie	Digitale stabilisatie	Optische stabilisatie
Scherm
Schermdiagonaal	1,75"	2"	2"	1,5"	nvt
Touchscreentechniek	Capacitief	Capacitief	Capacitief	Geen	Geen
Opslag
Type geheugenkaart	micro-sd, micro-sdhc, micro-sdxc	micro-sd, micro-sdhc, micro-sdxc	micro-sd, micro-sdhc, micro-sdxc	micro-sd, sdhc, sdxc	Memory stick micro, memory stick micro (m2), micro-sd, micro-sdhc, micro-sdxc
Eigenschappen
Actioncamconnector	Hdmi, mini-usb 2.0	Micro-hdmi, usb 2.0 (type-c)	Micro-hdmi, usb 3.0 (type-c)	Micro-hdmi, micro-usb	Micro-hdmi, usb 2.0, micro-usb
Wifi	802.11b, 802.11g, 802.11n	802.11a, 802.11ac, 802.11b, 802.11g, 802.11n	802.11b, 802.11g, 802.11n	802.11b, 802.11g	802.11b, 802.11g, 802.11n
Verbinding (bluetooth)	Bluetooth 4.0	Bluetooth le/smart/4.0+	Bluetooth le/smart/4.0+	Bluetooth 4.1	Bluetooth 4.1
Gps	Ja	Ja	Ja	Ja	Ja
Besturing via app	Ja	Ja	Ja	Ja	Ja
Timelapse	Ja	Ja	Ja	Ja	Ja
Spraakbesturing	Ja (Engels)	Ja (Engels)	Ja (Engels)	Nee	Nee
Fysieke afstandsbediening (optioneel)	Ja	Ja	Ja	Ja	Ja
Waterdichtheid	Alleen met behuizing	Waterdicht	Waterdicht	Waterdicht	Spatwaterdicht, waterdicht met behuizing
Onderwaterbehuizing	Ja, 40m	Nee, 10m	Nee, 10m	Nee, 10m	Ja, 60m
Afmetingen, gewicht en kleur
Hoogte	45,9mm	44,6mm	44mm	46,8mm	47mm
Breedte	57,5mm	62mm	62mm	66,4mm	29,4mm
Lengte	31,3mm	33,7mm	33mm	42,7mm	83mm
Gewicht (gram)	87,9g	118g	118g	134,5g	114g
Kleur	Rood, zwart	Zwart	Zwart	Zwart	Wit

Bediening en praktijk

Actiecamera's hebben weinig fysieke knoppen. Dat kan ook niet anders, want de ruimte is beperkt. Dat betekent dat je met twee tot drie knoppen door menu's navigeert en instellingen wijzigt. In dit smartphonetijdperk kan dat even wennen zijn. Met handschoenen aan is dit de enige werkwijze, los van het feit dat je de instellingen natuurlijk voor gebruik kunt afstemmen op je wensen. Beide GoPro's en de Garmin zijn voorzien van een aanraakgevoelig scherm en zijn daardoor veel intuïtiever te bedienen, vooral met het wijzigen van de framerate of de resolutie is dat bijzonder handig. Bij de Garmin werkt dit uiteraard alleen als de camera niet in zijn behuizing zit, anders moet je alsnog terugvallen op drieknopsbediening. De Sony en Nikon hebben geen aanraakgevoelig scherm en lopen daardoor wat achter de feiten aan.

Een alternatief is het gebruik van een app. Alle fabrikanten bieden die, maar afhankelijk van het type smartphone is het koppelen vaak wat onhandig en traag. Wij vonden het prettiger om de bediening op het apparaat zelf te doen, maar als je een bepaalde optie zoekt of de camera op afstand wilt bedienen, is een app handig.

Garmin

De Virb Ultra 30 heeft een aanraakgevoelig kleurenscherm, in tegenstelling tot de eerdere Virbs. De menustructuur van Garmin is goed doordacht. Het basismenu is Nederlandstalig en opgedeeld in zes vlakken: video, foto, afspelen, voorinstellingen, draadloos en scherm. Met onderwaterhuis laat hij zich net zo eenvoudig bedienen, want het touchscreen werkt dan nog steeds, terwijl je hem ook met de fysieke knoppen kunt bedienen.

Dat de Virb Ultra 30 niet van zichzelf (spat)waterdicht is, is een gemis. De concurrentie is dat wel en dat maakt de kans op water- en vochtschade toch kleiner, bovendien scheelt het gedoe met het (de)monteren. In die zin is deze actiecamera meer vergelijkbaar met de Hero 4, al is de spraakbesturing een leuke extra en onderscheidt Garmin zich met een hoogtemeter en de mogelijkheid voor extra draadloze sensoren, zoals een hartslagmeter en temperatuursensor.

Het aan- en uitzetten van de camera gaat eenvoudig; je klikt het draaiwiel een slag naar voren en hij begint direct met het opnemen van video, ook als hij uitstaat, al moet hij dan eerst nog even starten. Met grote handschoenen aan is het draaiwiel minder prettig te bedienen. Als je de knop boven op het draaiwiel indrukt zonder hem naar voren te schuiven, maakt hij een foto. De microfoon is een speciale vermelding waard, want Garmin heeft hier extra aandacht aan besteed. Normaal gesproken is een externe behuizing funest voor het geluid, maar door een speciale constructie in het onderwaterhuis is het geluid met behuizing bijna net zo goed als zonder.

Wat onze werkbrauwen een beetje deed fronsen, was het feit dat Garmin een oude mini-usb-poort gebruikt, terwijl micro-usb al jaren gangbaar is en ondertussen zelfs is opgevolgd door usb-c. Een ramp is het niet, maar het betekent dus dat je niet de kabel van je smartphone kunt gebruiken op reis, maar weer een extra kabel moet meenemen.

GoPro 5 en 6

De GoPro 5 en 6 zien er van buiten vrijwel identiek uit en de interface is helemaal geoptimaliseerd voor touch. Als je op het video-icoon klikt, kun je overschakelen naar de fotomodus en hetzelfde geldt voor de resolutie, het aantal beelden per seconde en de beeldhoek. Swipe je van links naar rechts, dan kun je de gemaakte foto's en video's bekijken. Swipe je andersom, dan kun je snel bepaalde opties, zoals Protune, Stabilisatie en Auto low-light, in- of uitschakelen. Daarmee heeft de GoPro wat bedieningsgemak betreft een streepje voor op de concurrentie, hoewel deze functionaliteit niet nuttig is als je de camera op een skihelm bevestigt.

Net als de kleinere Session zijn de Hero 5 en 6 bestand tegen vallen en schokken zonder behuizing. De bodies zijn ook waterdicht tot tien meter diepte. Dat is handig, want je hoeft er dan niet steeds aan te denken om, afhankelijk van de situatie, een onderwaterhuis te gebruiken. Bovendien scheelt het wat gedoe, want het monteren van zo'n omhulsel vergt soms wat moeite en de rubbers slijten op den duur. De Nikon is de enige andere actiecamera in deze vergelijking die ook van zichzelf waterdicht is. Dat heeft overigens als nadeel dat je alsnog extra geld moet neerleggen voor een onderwaterhuis als je er dieper dan tien meter mee wilt duiken.

De bediening van beide GoPro's is dus dankzij de aanraakbediening zeer gebruiksvriendelijk, maar met alleen de knoppen is het ook goed te doen. Wanneer je de hoofdknop aan de bovenkant kort indrukt, begint hij met een video-opname. Houd je hem langer ingedrukt, dan maakt hij een fotoreeks, die je ook voor een timelapse kunt gebruiken. Druk je nogmaals op de knop, dan schakelt hij zich uit. Iedere actie gaat vergezeld met de bekende GoPro-geluidjes, zodat je op het gehoor weet of het gelukt is. Het automatisch starten van de opname met een enkele druk op de knop is overigens ook uit te schakelen. Met handschoenen aan kan het namelijk weleens voorkomen dat je de knop iets te lang indrukt, waarna hij dus foto's maakt in plaats van een video. Met de knop aan de zijkant kun je hem ook aanzetten zonder dat er een opname begint en tevens de opnamemodus wijzigen.

Tot slot viel het ons op dat de schuifjes van de GoPro om bij de usb-c-poort of de micro-sd-kaart te kunnen komen, vrij stroef gaan. Ondanks de vernieuwde body ten opzichte van oudere GoPro's zijn de camera's nog steeds compatibel met de GoPro-bevestigingsaccessoires, van het merk zelf of uit het grote aanbod van derden.

Nikon KeyMission 170

De bediening van Nikons eerste actiecamera vinden we niet erg doordacht. Het kleine scherm met lage pixeldichtheid is niet aanraakgevoelig, waardoor je het dus moet doen met de drie knoppen aan de zijkant. Wat ook niet helpt, is de aparte menustructuur. Nikon heeft gekozen voor een menu dat direct afkomstig lijkt te zijn van zijn fotocamera's. Enerzijds voelt dat vertrouwd aan, anderzijds past het niet bij bij een actiecamera. Je moet nu namelijk door diverse menu's bladeren, die op hun beurt weer verschillende lagen bevatten. Wij waren daardoor regelmatig aan het zoeken waar een bepaalde optie ook alweer stond. Wat evenmin helpt, is dat bepaalde opties, zoals 4k, simpelweg verdwijnen als gevolg van andere instellingen, zoals in dit geval de activatie van beeldstabilisatie. De optie is dan niet eens grijs, maar totaal verdwenen, waardoor je je gaat afvragen of die misschien elders stond.

Aan het menu en de opzet van de navigatie valt zeker te wennen, maar wat ons betreft had Nikon meer moeite moeten doen om dit te optimaliseren voor het specifieke gebruik van actiecamera's. Zeker op de top van een berg in de koude sneeuw lijkt het ons een gruwel om het volledige menu te moeten doorbladeren totdat de gewenste optie is gespot. Wel handig zijn de twee knoppen aan de bovenkant, waarmee je direct een video-opname of fotoreeks kunt starten. Als je dus altijd dezelfde videomodus kiest en weinig instellingen aanpast, kun je de matige menunavigatie vermijden.

Verder kregen we tot tweemaal toe, tijdens verschillende testdagen, de melding dat onze geheugenkaart niet leesbaar was. Dat was de kaart waarop we kort daarvoor nog opnamen hadden gemaakt. Het kan een fout zijn die alleen dit exemplaar treft, maar het is niet iets waar je op zit te wachten in de sneeuw. Niets is dan zo irritant als een kleine micro-sd-kaart vervangen, nog los van de vraag of je wel een back-up bij je hebt. Wat dan weer wel handig is, is dat Nikon het geheugenslot aan de zijkant geplaatst heeft, waardoor je er relatief gemakkelijk bij kunt, ook als de camera gemonteerd is. Bij alle andere camera's zit de geheugenkaart aan de onderkant.

De Nikon gebruikt schroefdraad als bevestiging en is dus niet standaard compatibel met GoPro-accessoires, al zijn daar wel opzetstukjes voor. Wat wel aardig is, is dat de camera geleverd wordt met een klein balhoofd dat je ergens op kunt plakken. Dankzij een draaischroef kun je de camera daar makkelijk op bevestigen of demonteren. Tot slot vinden we de meegeleverde lader behoorlijk lomp, maar je kunt natuurlijk ook een andere usb-lader gebruiken.

Sony X3000V

De Sony heeft alleen een klein monochroom scherm, maar dat wordt gecompenseerd doordat standaard een externe afstandsbediening met kleurenscherm wordt meegeleverd: de Sony RM-LVR3. Deze monteer je bijvoorbeeld om je pols, waardoor je altijd goed zicht houdt op wat er in beeld is. Je kunt er de camera mee in- en uitschakelen en ook een opname terugzien of live bekijken. Hij is tot drie meter waterdicht, zodat hij ook tijdens winter- en watersport kan worden gebruikt. Het scherm is alleen niet aanraakgevoelig, zodat je afhankelijk blijft van fysieke knoppen voor de bediening. De kwaliteit van het scherm is niet fantastisch, maar de lag valt gelukkig mee.

De afwijkende, langwerpige vorm van de Sony maakt hem soms wat minder praktisch om te monteren. Los is de X3000R zeer compact, maar met behuizing wordt hij behoorlijk bulky en langwerpig. In die vorm is hij beduidend groter dan de concurrentie en dat is jammer. Zonder behuizing is hij ook niet echt bestand tegen vallen, in tegenstelling tot de GoPro's en de Nikon.

Iets waarin Sony nogal afwijkt, is de ondersteuning voor MemoryStick-m2-geheugen, naast micro-sd. Op zich is daar niets mis mee, hoewel deze standaard de consument geen toevoegde waarde biedt. Wat nogal verwarrend is, is dat dit type kaart in hetzelfde geheugenslot past, maar dan andersom. Vreemd genoeg past een micro-sd-geheugenkaartje er daardoor op twee manieren in, terwijl slechts één manier goed is. Stop je het kaartje er verkeerd in, dan krijg je wel een knipperend icoontje op het monochrome scherm, maar geen auditieve waarschuwing. Toch zonde van al die fraaie freestylestunts die niet vereeuwigd worden.

Tot slot is de Sony-specifieke voet waarmee je hem op helmen en andere objecten kunt klikken, lomp en groot, en zonder adapters niet uitwisselbaar met GoPro-accessoires. Iets dat eveneens ontbreekt, is stembediening.

Accuduur

De accuduur is niet onbelangrijk. Immers, als je aan het skiën, watersporten of fietsen bent, heb je vaak niet de mogelijkheid om de accu te verwisselen en wil je je niet constant afvragen of de camera nog opneemt en of de accu het al begeven heeft. Een accuduur van een uur is wel het minimum en twee uur of meer is wenselijk.

Dat laatste kun je vergeten als je ik 4k filmt, want dat kost meer energie. Het gebruik van de hogere resolutie vergt meer van de processor en dat heeft gevolgen voor de accuduur. In de praktijk kan dat zomaar een factor twee verschil maken. Er zijn diverse redenen om in 4k te filmen, maar in de meeste situaties voldoet 1080p prima. Je hebt dan bovendien de optie om een hogere framerate te kiezen. Daarmee kun je actiebeelden met veel beweging vloeiend vastleggen en het biedt de optie om deze scènes later in slow motion weer te geven. Meer fps leidt echter eveneens tot een kortere accuduur. En hetzelfde geldt voor extra's als gps. Dit kost je alsnog gemiddeld 25 procent aan accucapaciteit.

Praktijktest

Om een indruk te krijgen van de accuduur, hebben we die op drie verschillende manieren getest. We hebben de camera's voor onbepaalde tijd laten opnemen in 4k en 1080p30 om het verschil te kunnen meten. Daarnaast hebben we getest wat het effect van een koude omgeving is door de camera's in een vriesvak met een temperatuur van -7° Celsius te leggen. De actiecamera's lijken hier goed tegen bestand, want het energieverlies is beperkt. We zien vooral een groot verschil tussen opnemen in 4k en in 1080p. Bij de Sony scheelde het bijna een factor twee; in 1080p is de accuduur zeer goed, in 4k matig. De GoPro's zetten de hoogste scores neer, met de Nikon en de Garmin in de middenmoot.

Overigens zijn de meeste accu's van actiecamera's verwisselbaar, zodat je eventueel een tweede of derde kunt gebruiken om de hele dag door te filmen. In de praktijk is het aan te raden om de camera's regelmatig uit te schakelen op minder spannende momenten, zoals bij een ritje in de skilift.

Opnamekwaliteit en stabilisatie

Alle beelden zijn op exact hetzelfde moment gemaakt en tonen min of meer dezelfde beeldhoek. Dat was mogelijk doordat we een zelfgebouwde rig gebruikten, waarop de camera's naast elkaar waren bevestigd. Dat maakt een goede vergelijking mogelijk, zoals we tonen in een beeld met vijf camera's tegelijk, afgewisseld met een volledig beeld van exact dezelfde scènes achter elkaar. Veel beelden zijn verwerkt in de videoreportage op de eerste pagina, maar los daarvan hebben we een aantal extra beelden gemaakt, onder andere om te zien hoe de camera's omgaan met weinig licht en met de stabilisatie.

Voor alle scènes geldt dat de resolutie en de framerates handmatig zijn ingesteld, terwijl de overige instellingen op automatisch stonden. Voor de video op de eerste pagina hebben we vier verschillende instellingen gebruikt: 4k met maximale fps, 1080p met maximale fps, 1080p60 en 4k30. Bedenk dat de beelden in Snowworld gefilmd zijn met kunstlicht en dat je daardoor af en toe wat flikkering ziet, zeker bij hoge framerates die naar slow motion zijn omgezet.

Er is voor de onderstaande scènes gefilmd in 4k met 30fps. De compilatievideo bestaat uit vier verschillende scènes die met alle camera's tegelijk zijn opgenomen. De eerste twee scènes zijn na zonsondergang opgenomen, waarbij het in het eerste geval flink sneeuwde. We zien grote verschillen in de mate van detail in donkere gebieden. In de derde scène lopen we door de sneeuw in de richting van een bruggetje. Bij deze scène is de effectiviteit van de stabilisatie goed te zien; de GoPro Hero 6 gebruikt elektronische stabilisatie, terwijl de Sony X3000R optisch stabiliseert. De andere camera's bieden geen stabilisatie in 4k en dat is ook te zien. De laatste scène is een clip vanuit Snowworld. Skiën en snowboarden, maar ook bewegingen als fietsen zijn doorgaans vloeiender dan loopbewegingen. Let ook op het geluid, vooral bij de skiscène. De Garmin was de enige die een behuizing nodig had, maar er is wel extra aandacht besteed aan het doorlaten van het geluid.

Twee soorten stabilisatie

Er bestaan twee soorten stabilisatie: digitaal, oftewel elektronische stabilisatie, afgekort eis, en optisch. Elektronische stabilisatie is grotendeels een softwarematige oplossing en daardoor ook relatief eenvoudig te implementeren. De camera analyseert het beeld dat de sensor registreert, en detecteert kleine perspectiefverschillen, bijvoorbeeld als een onderwerp dat eerst in het midden van het beeld stond, plots iets naar links afwijkt. De camera probeert dan de pixels op hun plaats te houden door het beeld softwarematig te verschuiven. Je kunt het vergelijken met een zigzagbeweging; het beeld doet 'zig', de camera 'zag'. Om deze methode effectief toe te passen, zijn meer pixels rondom nodig, oftewel er wordt dan een kleine uitsnede gemaakt. Daardoor werkt stabilisatie vaak wel in 1080p, maar niet in 4k, of alleen als de beeldhoek wordt verkleind door het middelste deel van de sensor te gebruiken. De GoPro Hero 6 is de enige in deze vergelijking die beelden elektronisch kan stabiliseren op 4k30 en 1080p120. Bij de andere camera's moet je 1080p60 gebruiken als je gestabiliseerde beelden wilt.

De Sony gebruikt optische stabilisatie. Dat is in tegenstelling tot het bovenstaande een mechanische oplossing. Een bewegend lenselement, een prisma met een variabele hoek, compenseert de beweging in tegengestelde richting. Dit compenseert bewegingsonscherpte, mits de sluitertijd niet te lang of de beweging niet te snel is. Het beeld wordt dus gecorrigeerd voordat het door de sensor wordt opgevangen. Camera's met optische stabilisatie hebben dan ook een ingebouwde gyrosensor om de mate van beweging accuraat te meten.

Een voordeel van optische stabilisatie is dat de lichtgevoeligheid laag kan blijven, met een hogere beeldkwaliteit als gevolg. Optische stabilisatie heeft ook geen last van artefacten, die we bij digitale stabilisatie weleens zien doordat de camera onterecht beweging ziet of deze te agressief te lijf gaat. Een nadeel is dat een bewegend lenselement een camera wat groter en complexer maakt. In een langwerpig ontwerp, zoals dat van de Sony, is dit makkelijker toe te passen, omdat er in de diepte meer ruimte is voor lenselementen.

Aan de bovenstaande beelden, maar ook in de videoreportage, is het verschil in stabilisatie duidelijk te zien. De Sony produceert de stabielste beelden in praktisch alle omstandigheden. Hoewel dit niet bij iedere sport van belang is, is dit een grote plus voor een actiecamera. De elektronische stabilisatie van de GoPro Hero 6 doet het oog goed, maar is niet zo effectief als die van Sony.

Een actiemoment uit de video

Beeldkwaliteit

Los van de stabilisatie, zien we ook andere verschillen op het gebied van de beeldkwaliteit. Zo is er een duidelijk verschil in kleurverzadiging en contrast. De beelden van de GoPro 6 zijn zeer contrastrijk en de kleuren spatten ervan af, wat waarschijnlijk mede te danken is aan GoPro's eigen GP1-processor. Het verschil met de Hero 5 is dan ook duidelijk zichtbaar. De zwarttinten schieten soms wel een beetje door. De witbalans van de GoPro 6 is ook beter, al schiet hij af en toe een beetje door, zoals bij het beeld van de schemering, waarbij hij ook wat ruizig wordt. Ook de beelden van de Garmin zijn contrastrijk, maar de witbalans schiet soms wat te warm uit, terwijl de kleuren van de Sony vrij neutraal zijn en die van de Nikon wat aan de fletse kant. Wie aan videobewerking doet, kan dat natuurlijk nog verder optimaliseren, maar de beelden van de Hero 6 en Garmin zijn extra aantrekkelijk voor mensen die ze het liefst zo snel mogelijk willen publiceren.

Een opname tijdens de schemering levert grote verschillen op

De meesten gebruiken een actiecamera buiten bij daglicht, maar ook indoor of tijdens de schemering wil je weleens wat vastleggen. Dat is veel lastiger voor de kleine sensoren van actiecamera's en we zien op dit vlak dan ook grote verschillen. De beelden van de Garmin en GoPro Hero 5 zijn aan de donkere kant en tonen daardoor weinig details van de omgeving. De Nikon en Hero 6 doen dat een stuk beter, maar moeten toch hun meerdere erkennen in de Sony X3000R. De Garmin is in de meeste scènes wat ruiziger dan de andere actiecamera's, en in het uiterste donker geldt dat ook voor de Nikon en beide GoPro's. De Sony levert de schoonste beelden af.

Hou er rekening mee dat de Hero 6 h265-compressie gebruikt voor 4k60 en 1080p240, want niet iedere computer kan daar goed mee overweg.

Sneeuw in de duisternis

Conclusie

Het is interessant om te zien hoe de vier fabrikanten elk een eigen ontwerp en strategie kiezen voor hun actiecamera's. Garmin borduurt voort op de klassieke actiecamera met losse behuizing, wat weliswaar een beproefd concept is, maar waar de concurrentie modellen zonder watervrees tegenover heeft gezet. Wel innovatief bij de Garmin Virb Ultra 30 zijn het aanraakgevoelige scherm en de spraakbesturing.

De GoPro 5 en 6 bieden dat ook, maar zijn van zichzelf al waterdicht, en bestand tegen vallen en vorst. Wat bediening betreft vonden we ze het prettigst in gebruik. Het aanraakmenu van het scherm is vrij vlot en overzichtelijk, en is daardoor eenvoudig te doorlopen.

Nikon slaat een wat vreemde koers in, met enerzijds een waterdichte behuizing, maar anderzijds een rudimentair menu dat rechtstreeks afkomstig lijkt van zijn fotocamera's en daardoor voor een actiecamera veel minder doordacht is. De twee knoppen bovenop zijn handig, maar als je instellingen wilt wijzigen, begint een speurtocht. Het scherm is klein, de resolutie is laag en het is niet aanraakgevoelig.

De Sony X3000R Action Cam gaat alweer enige tijd mee en mist de laatste innovaties, zoals stembediening, een aanraakgevoelig scherm en een volledig waterdichte behuizing. Hij is wel spatwaterdicht en daardoor ook in de sneeuw zonder behuizing te gebruiken.

De Nikon en beide GoPro's zijn zonder behuizing onder water te gebruiken tot een diepte van tien meter. Wil je echt gaan duiken, dan moet je alsnog een onderwaterhuis aanschaffen. Bij de Sony en de Garmin krijg je dat er standaard bij, goed voor respectievelijk zestig en veertig meter diepte. Dat zo'n behuizing bij vier van de vijf camera's in veel situaties niet nodig is, vinden we een grote plus, want dat scheelt een paar handelingen. De aanraakbediening van de GoPro's is het best uitgedacht en daardoor het prettigst in gebruik. De aanraakgevoelige interface van Garmin is ook niet slecht, maar deze werkt alleen als de camera niet in de behuizing zit, anders moet je je behelpen met drie knoppen. Dat geldt ook voor de Sony en de Nikon, die op dit vlak nog wat achterstand hebben.

Wat beeldkwaliteit betreft springen twee modellen eruit. De beelden van de GoPro Hero 6 zijn zeer contrastrijk en hij kan overweg met de hoogste framerates: 60fps in 4k en 240fps in 1080p. Dat komt vooral slowmotionbeelden ten goede. De Sony X3000R scoort zeer goed in situaties met minder licht en onderscheidt zich vooral met zijn sublieme optische beeldstabilisatie. De beelden ogen daardoor veel vloeiender, wat bij onregelmatige bewegingen een grote plus is. Het is dus maar net waar je persoonlijke voorkeur naar uitgaat. Wij vinden beeldkwaliteit het zwaarste wegen en kiezen daardoor voor de Sony als beste allrounder.

Actiecamera's

Productvergelijking	Garmin Virb Ultra 30 Rood, Zwart	GoPro Hero 5 Black Edition	GoPro Hero 6 Black	Nikon KeyMission 170 Zwart	Sony FDR-X3000R Wit

Beeldkwaliteit	++	++	+++	+	+++
Beeldkwaliteit low-light	+	+	++	++	+++
Stabilisatie	-	-	+	-	+++
Bediening	++	+++	+++	-	+
Framerates	++	++	+++	+	++
Waterbestendigheid body	-	+++	+++	+++	+
Fps	4k30, 1080p120	4k30, 1080p120	4k60, 1080p240	4k30, 1080p60*	4k30, 1080p120
Kleurenscherm	Ja	Ja	Ja	Ja	Nee
Gps	Ja	Ja	Ja	Nee	Ja
Touchscreen	Ja	Ja	Ja	Nee	Nee
Wifi/nfc	Ja	Ja	Ja	Ja	Ja
Timelapsefunctie	Ja	Ja	Ja	Ja	Ja
Prijs	+	+	--	+	--
				vanaf € 182,05

Scorekaarten zijn geen exacte wetenschap. De verschillende subonderdelen in de tabel zijn in relatie tot elkaar beoordeeld en zijn niet allemaal even zwaar meegewogen voor het eindoordeel.

* De Nikon is instelbaar tot 1080p met 60fps, maar heeft wel een 4x1080p/8x720p-slowmotionmodus.