Inleiding
De tweejaarlijkse uitgave van een long term support-versie van Ubuntu is een belangrijk moment in het uitgaveschema van Canonical. Ubuntu 16.04, met codenaam 'Xenial Xerus', is de zesde lts-versie van Ubuntu. Een lts-versie moet stabieler zijn dan een 'gewone' versie uit het halfjaarlijkse uitgaveschema en wordt vijf jaar ondersteund voor de desktop- en serverversie. Standaard levert Ubuntu beveiligingsupdates voor de aangeboden software uit de repositories, al zijn er enkele uitzonderingen, zoals Firefox en Chromium. Deze laatste twee applicaties worden vrijwel direct volgens hun eigen releaseschema geüpdatet vanuit Ubuntu's softwarebronnen. Voor hen die extra zekerheid willen voor de uitgave is het verstandig te wachten op de eerste point-release, ofwel 16.04.1.
/i/2001057943.jpeg?f=imagenormal)
Deze uitgave is beduidend spannender dan de versies die Canonical in de afgelopen jaren introduceerde, al is niet alles direct zichtbaar. Zo is ZFS toegevoegd zonder dat daar bijvoorbeeld Fuse voor nodig is, al blijft die keus tot nog toe controversieel. Ook wordt het met snap mogelijk om op een makkelijkere manier aan nieuwere versies van bepaalde software te komen zonder dat het 'eeuwige' gedoe met afhankelijkheden of dependencies blijft doorzeuren.
Dat is vooral de onzichtbare binnenkant. De buitenkant blijft zoals hij is en ziet er zo langzamerhand wat outdated uit. Unity 8 en Mir zijn opnieuw doorgeschoven naar een volgende versie, waardoor de displaymanager blijft steken op Unity-versienummer 7.4. Uiteraard is Unity 8 met Mir voor de geïnteresseerden apart te installeren. Onze ervaring tot nu toe met Unity 8 en Mir is dat het er steeds beter uitziet, maar er blijft volgens ons behoefte aan meer dan alleen wat finetunen.
Zichtbare veranderingen
Hoewel er nauwelijks sprake is van zichtbare veranderingen, zijn er wel degelijk aanpassingen gedaan die het vermelden waard zijn.
Gnome Software
/i/2001051087.png?f=imagenormal)
Het Ubuntu Software Center is niet meer. Het werd voor het eerst bij Ubuntu 9.10 of Karmic Koala meegeleverd, maar zelfs op zeer moderne systemen met ssd's duurde het lang om het softwarecentrum te starten. In november 2015 kondigde Canonical aan dat het tijd was voor het integreren van Gnome Software, waarvan de eerste uitgave in september 2013 het licht zag, al duurde het nog tot 23 maart 2016 voor de eerste stabiele release. Software, dat intern gewoon Ubuntu Software Center blijft heten, ondersteunt ook fwupd, een daemon voor het onderhouden van firmware-updates onder Linux, maar daarover later meer.
Het besluit om te wisselen van softwarecentrum werd genomen tijdens een Ubuntu-desktopsprint in Londen eind vorig jaar. Ontwikkelaars van Canonical werken aan de Ubuntu Store op Ubuntu Phone. In Unity 8 moet de Store ook op de desktop gaan fungeren. In de tussentijd wordt Gnome Software gebruikt. Canonical zal plug-ins maken om het nieuwe systeem installatiebestanden in de vorm van snaps te laten begrijpen. Wat er na het uitkomen van Unity 8 precies met Ubuntu Store en Software Center gebeurt, is nog niet duidelijk. Een van de functies die bijvoorbeeld nog niet in Software Center zitten, is de mogelijkheid tot betalen.
/i/2001051099.png?f=imagenormal)
Gnome Software in Ubuntu 16.04
Gnome Calendar
Niet alleen Gnomes softwarecentrum heeft zijn plaats gevonden in Xenial, maar ook Gnome Calendar 3.20. Calendar integreert met de Online Accounts uit het systeemmenu van Ubuntu. Het laat dezelfde agenda-afspraken zien als rechtsboven in de balk worden getoond via het pull-downmenu dat te zien is als er op de klok geklikt wordt. Helaas is Calendar niet te openen vanuit een agendalink in datzelfde menu, maar wellicht wordt dat nog toegevoegd.
De agenda heeft twee opties: een maand- of een jaaroverzicht. Het toevoegen van een afspraak wijst zichzelf, al is het voor mensen die veel verschillende agenda's hebben wellicht handig om enkele oude, ongebruikte agenda's uit te zetten, aangezien Calendar ook alle, op onzichtbaar gezette agenda's zichtbaar maakt. Synchronisatie werkt op dit moment zonder extra moeite met Google Calendar en Yahoo Calendar door in de systeeminstellingen de koppeling bij Online Accounts aan te zetten.
Net als Gnome Software heeft Calendar het voordeel dat het ook door veel andere distributies gebruikt wordt en daardoor goed wordt onderhouden. Het is ook de standaardagenda-applicatie op Fedora Workstation, openSUSE Leap en uiteraard Ubuntu Gnome.
Unity Launcher
Het kost wat moeite, maar de Unity Launcher, of Starter in het Nederlands, is naar beneden te verplaatsen. De opties zijn nog wat beperkt: links of beneden, maar het kan via het commando:
gsettings set com.canonical.Unity.Launcher launcher-position Bottom
of left om weer links te zetten of via dconf-editor.
/i/2001052293.png?f=imagenormal)
Notificaties voor software-updates
Het notificatiesysteem dat werd geïntroduceerd met Unity zal nu ook aangeven dat er softwareupdates zijn. Dit houdt in dat als er standaardinstellingen worden gebruikt, er rechtsboven een pop-up verschijnt. Of dit betekent dat de pop-up in de Unity-starter nu verleden tijd is, is nog niet duidelijk op het moment van schrijven.
Apt-get
Gebruikers van de terminal voor het installeren van applicaties zullen merken dat 'apt-get install' niet langer per se nodig is. Alleen 'apt install' werkt ook. Het meest zichtbare verschil is dat er een voortgangsbalk te zien is. Apt is 'simpeler' dan apt-get en apt-cache.
Verwijderde software
Met het klimmen van de jaren zijn er ook steeds meer apps die niet of vrijwel niet meer onderhouden worden, zoals Brasero en Empathy. Brasero, de aloude toepassing om cd's en dvd's te branden, wordt niet meer standaard geïnstalleerd. Ook chatprogramma Empathy moet het veld ruimen. Beiden zijn nog terug te vinden in het Softwarecentrum en desgewenst te installeren.
Ultra-hd-monitoren en schalen
Onlangs schreef Tweakers een achtergrond over het nut van 4k-monitoren. Daarbij kwam ook het schalen aan bod. Schalen in Windows 10 werkt meestal goed, maar niet altijd, was de conclusie van dat artikel. Datzelfde geldt voor Ubuntu, maar in vergelijking met 15.10 lijkt Xenial het schalen een stuk beter onder de knie te hebben. Bij 15.10 resulteerde opschalen op een 28"-monitor tot rare reacties van bijvoorbeeld de muiscursor. Alles wat onder de windowmanager viel, in dit geval Unity, schaalde oké, maar binnen applicaties wilde dat nog weleens verschillen. De muiscursor sprong dan van een normaal, of eigenlijk twee keer zo groot, formaat naar een heel klein, bijna onzichtbaar pijltje. Dat probleem lijkt nu opgelost, in ieder geval met de opstelling die wij gebruiken: een Nvidia Quadro 2000 met een Intel Xeon E5 en een IIyama 28"-monitor.
Om de juiste schaling te krijgen moet dat wel eerst ingesteld worden in het instellingenmenu. Op een 'normale' 28"-monitor is een instelling van 2 aan te raden. Op een 40"-tv is schalen praktisch niet nodig en zijn alle iconen op 1 al van het juiste formaat.
Wat dat betreft lijkt een 28"-monitor een veilige optie voor Ubuntu. Toch bleek Dells 28"-monitor P2715Q niet gedetecteerd te worden op ons moderne systeem, terwijl Asus' 28"-monitor ProLite PL2888UH wel werd gedetecteerd. Een oudere laptop, die niet in staat bleek 4k te serveren, zag beide monitoren dan weer wel via de hdmi-poort. Voor het workstation gebruikten we displayport. Het niet detecteren kan liggen aan de gebruikte displayport-chipset van de monitoren, maar als het goed is, hebben beide monitoren dezelfde chipset. Hoe het ook zij: voorzichtigheid is geboden bij het aanschaffen van een 4k-monitor.
1. Beeld zonder schalen 2. Beeld met schalen (2x) 3. Verhouding niet goed schalende applicatie uhd-monitor 4. Verhouding met Unity-launcher op hd-monitor
Opvallende veranderingen onder de motorkap
Van de buitenkant gaan we naar de binnenkant. Onder de motorkap zijn wat zaken toegevoegd die op z'n minst opvallend te noemen zijn, waaronder de ondersteuning voor ZFS vanuit de main-repositories en snap, een relatief nieuw verpakkingsformaat voor apps en afhankelijkheden. Ook is het nu mogelijk om firmware te updaten vanuit het besturingssysteem zelf via fwupd en de Linux Vendor Firmware Service.
Kernel 4.4
Niet alleen de release zelf is een long-term-supportversie, maar ook de Linux-kernel met versie 4.4. Daarmee zijn wel veel verbeteringen toegevoegd aan de opensource-AMD-drivers. Helaas is er nog geen PowerPlay-ondersteuning voor AMD-kaarten in meegenomen. Dat komt pas in kernel-versie 4.5. Ook belooft 4.4 extra stabiliteit voor bezitters van Nvidia-kaarten met de nouveau-drivers. Ondanks alles verdient het bij upgraden de aanbeveling om per definitie de opensourcedrivers aan te zetten in de extra stuurprogramma's.
Snaps naast debs
Geen afhankelijkheden meer, gewoon een werkende applicatie. Dat is het idee van snappy packages. Gebruikers van Snappy Ubuntu Core, ofwel Ubuntu voor iot-apparaten, zijn al langer bekend met snaps en het ontwikkelen van apps met Snapcraft. Snappy werd in eerste instantie ontwikkeld om een provider-grade updatemechanisme te hebben voor Ubuntu's mobiele- en iot-systemen.
Het besturingssysteem en de applicaties worden met snappy compleet gescheiden gehouden als een verzameling read-only-images. Doordat de files read-only zijn, kan er niet naderhand mee gerotzooid worden. Voor updates gebruikt snappy delta updates, ofwel alleen de gewijzigde code hoeft gedownload te worden, wat weer bestandsgrootte scheelt. Een ander voordeel is dat als een ontwikkelaar een update uitrolt, de update ook direct bij iedereen binnenkomt, zonder afhankelijk te zijn van updatecycli. Bij fouten in een update moet de update ook makkelijk terug te draaien zijn.
Nu heeft Canonical de installatiemethode doorgevoerd in de desktop- en serverversie van Xenial. Snap-packages kunnen gewoon naast traditionele deb-packages geïnstalleerd worden, zelfs identieke apps kunnen naast elkaar bestaan.
/i/2001052241.png?f=imagenormal)
Wat is het grote verschil tussen een deb-package en een snap? Afhankelijkheden of dependencies. Velen die wel eens een deb- of rpm-pakket hebben geïnstalleerd, hebben meegemaakt dat een afhankelijkheid niet meer in de softwarebronnen staat. Vaak gaat het dan om een softwarebibliotheek die verouderd is, zoals een lib-bestand. Over het algemeen is het benodigde bestand wel ergens te vinden, maar het kan hoofdbrekens opleveren.
Dat moet met snaps over zijn. Ze lijken in essentie erg op containers als Docker en LXD, maar dan kleiner. Een ontwikkelaar kan aan een snap-package zowel de applicatie-binary als de afhankelijkheden toevoegen die nodig zijn om de app te draaien. Het maakt niet uit of de libraries al op het host-systeem staan of niet. Het betekent ook dat gebruikers veel makkelijker nieuwe applicaties kunnen gebruiken op oudere versies van Ubuntu zonder toeren uit te halen die soms tot vervelende complicaties leiden.
Het klinkt allemaal goed doordacht, alleen is er op het moment van schrijven nog geen enkele app officieel voor de desktop uitgebracht. Er is een test-snap-rekenmachine-app, maar de versie die wij konden vinden, kon nog niet via Software Center worden geïnstalleerd. Via Snapcraft moet het mogelijk zijn om bestaande debs in snaps om te zetten.
Fwupd
De updateservice voor firmware is niet veel meer dan een simpele daemon die het mogelijk maakt dat software tijdens een sessie firmware updatet op een lokale machine, iets wat sinds eufi mogelijk is vanuit Windows. Het project kwam in september 2015 in de 3.18-versie van Gnome terecht als gevolg van een samenwerking tussen ontwikkelaars van het Gnome-project en Dell. Nu is het meegenomen door Canonical in Ubuntu. In theorie is het een interessante toevoeging, alleen moeten zowel hardwareboeren als de community ermee aan de slag.
Fwupd is wat dat betreft nog in ontwikkeling en leunt op de Linux Vendor Firmware Service. De service is een online bron voor hardwarebouwers om hun nieuwste firmware te uploaden. Op het moment van schrijven is de lijst van de LVFS nog vrijwel leeg. Er staan vier Dell-systemen in en drie opensource-colorimeters van Hugski. Niet toevallig is Richard Hughes een van de drijvende krachten achter het systeem. Hij onderhoudt onder andere Gnome Software, Power Manager, Color Manager en colord, en ondersteunt nog vele andere projecten.
Hopelijk kan de toevoeging aan Ubuntu het aantal ondersteunde systemen dat via uefi updates kan uitvoeren, snel vergroten. Tot dan klinkt het vooral als een mooie belofte dat het niet meer nodig is om via Windows of DOS een bios-update of iets dergelijks uit te voeren. Dat ook randapparatuur direct in de implementatie wordt meegenomen, lijkt vooralsnog niet het geval.
AMD grafische drivers
AMD's propriëtaire Catalyst of fglrx-driver wordt niet meer ondersteund. Dat hoeft voor de meesten niet direct een probleem te zijn, maar gebruikers van specifieke functies, zoals OpenCL en een AMD-kaart, moeten misschien wel even oppassen alvorens te upgraden. Omdat veel verbeteringen voor AMD-kaarten in de 4.5-kernel zijn terechtgekomen, zegt Ubuntu veel daarvan teruggeport te hebben naar de 4.4-variant.
De propriëtaire drivers van AMD komen niet terug in hun huidige vorm. Er is al wel een hybride driver in de maak met zowel open- als closedsourcecomponenten, amdgpu-pro, waarin Vulkan, OpenGL en OpenCL werken. Het aantal ondersteunde kaarten is wel klein.
ZFS: is GPLv2 incompatibel met CDDL?
Eveneens onder motorkap, maar de beslissing om OpenZFS als bestandssysteem mee te nemen in Ubuntu 16.04, verdient vanwege de gevolgen een eigen hoofdstuk. Xenial is de eerste uitgave van Ubuntu waarbij Canonical standaard het bestandssysteem OpenZFS meelevert.
ZFS als next-gen-bestandssysteem is vooral goed bruikbaar als er in een systeem verscheidene harde schijven worden gebruikt, omdat het naast bestanden serveren, ook functioneert als lvm en raid-engine. Het is daarom een hybride bestandssysteem en beschikt niet over traditionele partities. Canonical prijst ZFS dan ook aan als het bestandssysteem voor containers, iets waar het al enkele jaren zwaar op inzet binnen de server- en cloudwereld. Andere voordelen zijn het maken van snapshots, het kunnen maken van incrementele back-ups, copy-on-write, continue integriteitschecks, waardoor datacorruptie vrijwel niet kan voorkomen, automatische reparatie van corrupte bestanden en het efficiënt omgaan met datacompressie.
Canonical heeft ervoor gezorgd dat ZFS in de kernel zelf als module zit en niet via dkms gecompileerd hoeft te worden. De package ZFSutils-linux is inbegrepen in de Ubuntu Main-repository en installatie is snel gedaan door middel van enkele simpele commando's. Er is één addertje onder het gras; Canonical zegt dat zijn juristen hebben uitgezocht dat ZFS compatibel is met GPLv2. De consensus is echter jarenlang geweest dat ZFS, dat onder CDDL valt, niet compatibel is met GPLv2, waar de linux-kernel onder valt.
Om de juridische strijd en alle achterliggende pro's en cons hier te gaan behandelen, is te veel van het goede. ZFS was al op een andere manier bruikbaar binnen GNU/Linux-distributies via de fuse-api, maar kon niet zomaar meegeleverd worden vanwege de vermeende licentieverschillen. Het ZFS-bestandssysteem valt onder CDDL, een softwarelicentie ontwikkeld door Sun Microsystems. CDDL is niet compatibel met GPLv2, maar ze bijten elkaar niet. Dat leidt tot veel frustratie, te meer omdat Oracle, de huidige eigenaar van Suns intellectuele eigendom, de licentie van ZFS niet wil wijzigen in een licentie die wel compatibel is met GPLv2.
Nu heeft Canonical gesteld dat beide licenties 'copyleft'-licenties zijn, met het verschil dat bij CDDL alle bestanden onder die licentie vallen en GPLv2 alleen overgaat op afgeleide werken. Canonical is van mening dat CDDL bij het gebruik van ZFS niet ineens van toepassing is op de Linux-kernel. Canonical stelt dat zfs.ko een bestandssysteemmodule is die op zichzelf staat en dat de kernel daarom 'duidelijk geen afgeleid werk is' van het nieuwe bestandssysteem. Het is volgens Canonical een afgeleide van OpenZFS en OpenSolaris, en behoort daarom tot de uitzonderingen waartoe meer opzichzelfstaande non-GPL-kernelmodules behoren. Daarom concludeert Canonical dat ZFS 'goed is voor Ubuntu-gebruikers, voor Linux en voor alle vrije en opensourcesoftware'.
De discussie zal zeker op juridisch vlak nog verder gevoerd worden, getuige de vele artikelen die er in de afgelopen tijd over zijn verschenen.
ZFS vs. Btrfs
Waarom doet Canonical zoveel moeite om OpenZFS als kernelmodule mee te leveren terwijl Btrfs een prima alternatief lijkt? Het antwoord daarop is simpel; ZFS is af en volledig rijp voor productieomgevingen. Het is een volwassen volgendegeneratie-bestandssysteem en dat is Btrfs nog niet. Er zijn wel enkele verschillen, waardoor beide bepaalde voordelen zouden kunnen bieden op bepaalde plekken. Btrfs is bijvoorbeeld compatibel met ext4, waardoor het makkelijk is een Btrfs-implementatie uit een bestaande ext4-Linux-implementatie te vormen. Het lijkt er ook op dat Canonical expres de knuppel in het hoenderhok gooit, misschien om Oracle te dwingen de licentie aan te passen of de discussie in ieder geval weer open te breken. Saillant detail is dat Btrfs ook mede van Oracle is.
Voor de gewone, enkele eindgebruiker lijkt de hele discussie niet zo belangrijk. Thuis een nasje in elkaar klussen zal waarschijnlijk niet leiden tot een juridische strijd, maar je bent gewaarschuwd.
Ubuntu met Unity-desktop
Hoewel de Unity-interface een oude bekende is voor de doorgewinterde Ubuntu-gebruiker, lopen we even langs enkele kleine wijzigingen, handige gebruiksinstellingen en enkele standaardprogramma's. Iedereen zal daarin zo zijn voorkeur hebben en mensen die Unity echt te achterhaald vinden, kunnen probleemloos een andere desktopomgeving gebruiken binnen de *buntu-familie.
Systeeminstellingen
De belangrijkste wijziging in het systeeminstellingenmenu ten opzichte van voorgaande versies zit bij de beveiliging, namelijk dat Internetzoekresultaten via Dash, of in het Nederlands 'Snelzoeker', standaard uitstaan. Dit was tijdens de introductie in 12.04 een heikel punt. Het werd door sommigen zelfs gezien als spyware toen het standaard aanstond. Nu lijkt Canonical naar de community geluisterd te hebben.
Standaard worden menu's voor de applicatie die in gebruik is, weergegeven in de menubalk bovenin. Dit gedrag is te wijzigen naar menu's in de menubalk van het venster bij Gedrag onder Uiterlijk. Canonical stelde de wijze van menu's weergeven juist zo in, omdat het de verticale ruimte ten goede kwam, wat vooral praktisch is op breedbeeldmonitoren.
Verder is er niets veranderd aan de standaardinstellingenmenu's. Toch blijft het voor nieuwe gebruikers handig om eens door de instellingen heen te gaan, al was het maar om de standaardtoepassingen in te stellen onder Details of om een tekentablet beter te configureren bij 'Wacom-tablet'. Ook kan er bij Geluid voor gekozen worden om het maximale volume hoger te zetten dan honderd procent. De maat van de iconen uit de Unity Launcher kan er ook aangepast worden. Dit gebeurt onder Uiterlijk tot minimaal zestien pixels breed.
Bij het langer ingedrukt houden van de 'super'-, of in veel gevallen Windows-toets, verschijnt een overzicht van alle sneltoetsen, zoals super+w om alle in gebruik zijnde vensters te zien of hoe door verschillende instanties van hetzelfde programma te browsen via linker-alt-tilde. Ook kan de supertoets gebruikt worden om via Dash snel in de menu's van het geselecteerde programma te zoeken. De sneltoetsen zijn naar eigen smaak aan te passen via Toetsenbord en Sneltoetsen.
Om dieper in de instellingen te duiken via een gui moet gconf-editor geïnstalleerd worden, maar dit vereist iets meer kennis van zaken. Ook is het aloude Compiz Config-instellingenbeheer nog te installeren via de terminal. Onder de gui van deze laatste configuratietool bevinden zich veel opties die allemaal tot problemen kunnen leiden, maar het kan leuk zijn er eens mee te spelen. Onder Bureaublad en vervolgens Ubuntu Unity Plugin zijn heel wat opties te vinden.
Standaardprogrammatuur
Als altijd komt Ubuntu met een keur aan applicaties voor dagelijks gebruik. Mocht bepaalde programmatuur niet al voorgeïnstalleerd zijn, dan is vrijwel alles wat nodig is uit het Ubuntu Software Center te halen. Het nieuwe softwarecentrum van Gnome werkt snel en soepel, heel wat anders dan het oude. Toch vertoont het softwarecentrum op het moment van schrijven nog wat eigenaardigheden, zoals het niet altijd tonen van de 'verwijder'-knop, en is de informatie over de programmatuur nog erg karig. Wel is al zichtbaar wat de mening van anderen is over de software, waarbij de beoordelingen van het oude Software Center zijn opgenomen. Aankopen kunnen nog niet via het centrum gedaan worden, iets wat wel kon in het oude.
De verschillende smaken
Als vanouds bestaat de *buntu-familie uit veel verschillende smaken. Sommigen worden rechtstreeks door Canonical ondersteund en anderen gaan hun eigen weg op basis van Ubuntu, zoals Linux Mint. Omdat het aantal afgeleiden groot is, houden we het op de officieel ondersteunde smaken. Een aantal behandelen we hier kort.
Kubuntu
/i/2001057939.png?f=imagenormal)
De eerste uitgave van Kubuntu zag zes maanden na de eerste Ubuntu-uitgave 4.10 Warty Warthog het levenslicht en is daarmee de oudste officiële afgeleide. Kubuntu is gebaseerd op de KDE-desktop. Het was tot eind maart nog onduidelijk of het Kubuntu-project wel zou meedoen met de releasecycle van Ubuntu 16.04. De nieuwste versie maakt gebruik van KDE Plasma 5.5.4 samen met de KDE Applications 15.12.1-softwaresuite en de KDE Framework 5-pakketten. Verder bevat Kubuntu LibreOffice 5.1 en Firefox 45.0. Kubuntu is in zowel een 32- als een 64bit-uitgave beschikbaar.
Xubuntu
/i/2001057945.png?f=imagenormal)
De derde variant op Ubuntu was Xubuntu in 2006 met de uitgave van Ubuntu 6.06 Dapper Drake. De tweede variant die uitkwam, de op educatie gerichte Edubuntu, slaan we hier over, omdat Edubuntu vooral bestaat uit enkele voorgeïnstalleerde pakketten op de standaard-Ubuntu-uitgave met wat extra instelmogelijkheden. Xubuntu gebruikt als desktop Xfce en vereist minder zware hardware dan Ubuntu zelf. De minimale systeemeisen voor de grafische omgeving zijn 512MB intern geheugen en een processor die physical address extension ondersteunt, ofwel processors vanaf Pentium Pro, geïntroduceerd in 1995. Toch adviseert het team minimaal 1GB intern geheugen om applicaties goed naast elkaar te kunnen draaien en een schijfruimte van 20GB.
Lubuntu
Een andere bekende variant die gebruikmaakt van een lichte desktopomgeving is Lubuntu, gebaseerd op de LXDE-omgeving. Lubuntu 16.04 is een mijlpaal, aangezien het de eerste lts-versie wordt. Het lukte de community achter Lubuntu niet om bij de vorige lts-versie aan de minimale eisen van Canonical te voldoen om het label te mogen dragen. Lubuntu blijft gebruikmaken van LXDE en gaat nog niet over naar LXQt, de nieuwe in Qt geschreven desktop die het werk van LXDE en Razor-qt mixt. Omdat 16.04 een lts-uitgave is, is stabiliteit belangrijk en LXQt is volgens het team nog te veel in ontwikkeling, maar voor de nieuwsgierigen is het uiteraard mogelijk om het te installeren. De minimale eisen zijn 256MB ram, maar het advies is om minimaal 512MB te gebruiken, samen met een 512MHz-processor en een harde schijf van 6GB, al kan het systeem ook met een tragere pae-processor toe.
Ubuntu Gnome
Als antwoord op de komst van de Unity-interface werd in 2012 Ubuntu Gnome geïntroduceerd. De uitgave bevat niet veel wijzigingen ten opzichte van de laatste versie. De hoop was dat Gnome 3.20 gebruikt zou worden, maar vooralsnog is het Gnome 3.18 met Gnome Shell 3.18, hoewel Gnome 3.20 op 23 maart werd uitgegeven. Met de invoering van Gnome Software Center in Ubuntu zit het eigen softwarecentrum nu ook in Ubuntu Gnome, evenals Gnome Calendar. Interessant is dat ook Wayland wordt meegeleverd met Ubuntu Gnome, al moet daarvoor wel de gnome-session-wayland-package geïnstalleerd worden. Daarna is 'Gnome on Wayland' in het loginscherm te selecteren. Wayland werkt alleen met opensource- grafische drivers.
Ubuntu Mate
/i/2001057933.jpeg?f=imagenormal)
Liefhebbers van de Gnome 2-desktopomgeving kunnen bij Mate terecht. In de 16.04-versie is onder andere Synapse 0.2.99 te vinden, een semantische bestandsstarter en een vervanging van Gnome Do. Een nieuwe versie van Mate Tweak is meegeleverd en de integratie met Compiz is onder handen genomen. In de vorige versie gebruikte Mate nog Grid als softwarecentrum. Dat is nu vervangen door Gnome Software.
Via Mate Tweak is het thema Mutiny te activeren en dat lijkt verdacht veel op Unity. Wel ontbreken bepaalde zaken, zoals de Dash en de hud. De minimale systeemeisen van Mate zijn met een Pentium III op 750MHz laag, maar het advies is liever een Core 2 Duo op 1,6GHz of equivalent te gebruiken, met 2GB ram en 16GB opslaggeheugen. Daarnaast is Mate beschikbaar voor PowerPC en ARMv7 op de Raspberry Pi 2.
En de rest
De smaken die we hier nog even noemen zijn Edubuntu, Mythbuntu, Ubuntu Studio en Ubuntu Kylin. Edubuntu heeft als voordeel dat bepaalde kioskmodi al zijn voorgeïnstalleerd en dat het voor kinderen geschikte spelletjes en educatieve software bevat, al is de Nederlandse taalondersteuning niet altijd even goed. Mythbuntu is eigenlijk meer een add-on met de focus op het opzetten van een standalone-MythTV-systeem en werkt ook binnen een bestaand MythTV-netwerk. Ubuntu Studio is een normale Ubuntu-installatie met extra veel praktische applicaties voor audio-, video- en beeldbewerking. Ubuntu Kylin ten slotte is een versie van Ubuntu die op Chinese gebruikers is gericht, met een volledig Chinese out-of-the-box-ervaring.
Conclusie
Voor de doorgewinterde Ubuntu-gebruiker verandert er eigenlijk niets. Misschien wat saai, maar wat ons betreft maar goed ook. Unity 8 komt in de verste verte nog niet over als 'af', getuige de verschillende filmpjes op YouTube en de eigen ervaring via convergence. Hierbij is overigens niet gelet op snelheid, aangezien de gebruikte Nexus 4 om convergence te testen toch echt hardware uit 2012 bevat, waar het overigens erg netjes op draait.
Het uiterlijk van 16.04 doet zo langzamerhand gedateerd aan. Wat dat betreft is het duidelijk dat Canonical al enkele jaren zijn menskracht inzet op de vele andere projecten waarmee het bedrijf bezig is, zoals Ubuntu Phone, Core, Snappy, LXD, Server en wat al niet meer.
Voor de hardcore LTS-gebruikers is het verstandig te wachten met upgraden tot de point-release is uitgebracht, ofwel 16.04.1. In die uitgave zal het gros van de bugs geplet zijn en is de kans om voor vervelende verrassingen te staan, een stuk kleiner.
Minder
Er zijn een paar dingen uit het verleden nog steeds niet fatsoenlijk opgelost voor de argeloze eindgebruiker. Iedereen die ooit een upgrade heeft gedraaid, is waarschijnlijk weleens iets geks tegengekomen. Over het algemeen geen grote problemen, maar als je niet beschikt over voldoende zoekkunst op internet en slechts ongeveer weet waar je naar moet zoeken, ben je hopeloos in de aap gelogeerd. Daarom geldt ons inziens nog steeds: een upgrade gaat bijna altijd goed, maar niet goed genoeg.
Als een upgrade op zichzelf wel goed gaat, is nog niet alles altijd koek en ei. Eindgebruikers die argeloos applicaties hebben geïnstalleerd vanuit andere softwarebronnen en er nu nog van uitgaan dat deze keurig worden geüpgraded via de softwarebronnen, komen bedrogen uit. Apps als Spotify, Dropbox, Steam, Opera en vele andere gebruiken hun eigen repositories, waardoor ze niet afhankelijk zijn van het updateschema van Canonical. Deze worden tijdens een upgrade uitgeschakeld om de upgrade niet te verstoren bij eventuele fouten in die repo's. Daarna blijven de repo's uit en er is geen manier waarop een argeloze eindegebruiker wordt gewezen op de noodzaak om ze weer in te schakelen. Na weer inschakelen blijkt meestal dat er updates zijn voor de desbetreffende programma's, terwijl de eindgebruiker een vals gevoel van veiligheid kan hebben gehad 'omdat ie toch wel automatisch alles zelf updatete'.
Dat brengt ons direct bij het nieuwe softwarecentrum. Dat werkt redelijk, maar mist nog veel opties. Zo is het niet mogelijk om systeempakketten te laten zien en werkt de zoekfunctie nog niet naar behoren. Een advies kan zijn om Synaptic te installeren, een zeer krachtig pakket om programmatuur aan de tand te voelen, te installeren en te verwijderen. Zeer krachtig betekent ook: let op, alles kan kapot.
Als je Xenial Xerus nieuw installeert en de komende twee jaar niet wil upgraden naar een nieuwere versie, zit je waarschijnlijk goed en heb je aan Ubuntu 16.04 een stabiel en zeer compleet besturingssysteem, waarop vooral door de inspanningen van Valve steeds meer games goed draaien en dat betreft dan niet alleen meer indie-titels.
Xenial Xerus met de standaard Unity-interface is via de image-server van Ubuntu te downloaden voor zowel 32- als 64-bitsystemen, maar ook voor PowerPC, zoals een Apple Macintosh G3 en verder, PowerPC64, IBM System Z- en LinuxONE-mainframes en verschillende ARM-systemen.
/i/2001057953.png?f=imagegallery)
/i/2001057951.png?f=imagegallery)
/i/2001352177.png?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/i/2000776603.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/1286787881.jpeg?f=fpa)
/u/49730/babby%2520tux.png?f=community){kind=small}
/u/218586/crop640e215f1a435_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/39500/BoGy_4_Tweakers_60.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/81611/headcrop.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/78725/train-icon3.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/9784/refuse.gif?f=community){kind=small}
/u/8/oog3.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/174665/crop5f3505845c31b_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/638638/crop59158feeb9c10.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/404881/crop6757027e6a392_cropped.webp?f=community){kind=small}
/u/12967/c5512929c5778c25c9da2378c7dbb01b.png?f=community){kind=small}
(of iets in die richting)
:strip_icc():strip_exif()/u/353194/ic.tweakimg.net.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/303838/BoBoBo_DAnce_Avatar_by_Coolcomixz.gif?f=community){kind=avatar}
:strip_icc():strip_exif()/u/611711/crop63189b7544364_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/264294/crop5761a1de95d4c_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/660771/crop62b6e9a360f67_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/750/crop566153961c02a_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/16675/prodigy-icon.gif?f=community){kind=icon}
):strip_icc():strip_exif()/u/45000/zardoz3-edit.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/761487/crop5717803465ddc_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/554650/crop55b8c58b4fb95_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/483702/crop5718c73036ac9_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/70909/BlueKachina_60x60.gif?f=community){kind=small}
/u/32287/crop5704f5348305b.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/57010/goku-mini.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/22362/kedtll.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/291761/Agfa%2520Vista%252050x65-2kb.jpeg.jpg?f=community){kind=small}