FairPhone: 'eerlijkere' telefoon van Nederlandse bodem

Hoe eerlijk is eerlijk?

Laat de naam je niet misleiden; de FairPhone is geen 'fair trade'-telefoon, zo geeft initiatiefnemer Van Abel grif toe. FairPhone heeft als doel de productie van telefoons eerlijker en duurzamer te laten verlopen en de eerste telefoon is een stap in de richting van dat doel. Er zijn al diverse elementen aan de FairPhone die wel 'fair' zijn. Het tin komt bijvoorbeeld uit een conflictvrije mijn in Congo. Bovendien draait het om transparantie; het bedrijf heeft een eerste lijst van leveranciers en toeleveranciers online gezet. Daardoor kan iedereen opzoeken waar de onderdelen van de telefoon vandaan komen.

Hoewel de FairPhone naar eigen zeggen dus 'eerlijker' is, is hij nog lang niet zo eerlijk als zou kunnen. Neem nu het metaal tantalium. Dat is weliswaar conflictvrij, maar niet kinderarbeidvrij. Nog altijd moeten kinderen, waarvan sommige naar verluidt slechts zeven jaar jong zijn, elke dag de mijn in om tantalium te delven, ook in de mijn waar FairPhone zijn tantalium vandaan haalt.

Dat had voorkomen kunnen worden door het tantalium uit Australië te importeren, maar Van Abel ziet daarin geen oplossing. "Mensen die nu in elk geval werk hebben in de mijn, verliezen hun baan als het op die manier gaat. Bovendien hopen wij, dankzij het afnemen van tantalium in Congo, daar ook te kunnen helpen de arbeidsomstandigheden te verbeteren en kinderarbeid tegen te gaan." Hoewel dat te prijzen is, is het de vraag in hoeverre potentiële kopers het streven steunen. "Ik kreeg al een telefoontje uit het buitenland van iemand die vond dat wij de naam fair misbruiken, omdat onze telefoon vooralsnog niet fair is."

Voor een volgende versie van de telefoon wil FairPhone dan ook veel meer elementen 'eerlijker' maken. Zo streeft het ernaar als eerste electronicaproducent 'fairtrade'-goud toe te passen in producten. Ook moeten meer onderdelen recyclebaar zijn. Daarnaast wil FairPhone dan een eigen ontwerp met allemaal zelfgekozen materialen gebruiken. Nu is een bestaand ontwerp gebruikt en aangepast, maar een eigen ontwerp maakt meer eigen invloed mogelijk. Dat moet gebeuren met de opbrengst uit de verkoop van de telefoon en eventueel geld van investeerders.

Van Abel benadrukt dat het essentieel is dat FairPhone niet wordt opgeslokt door een grote fabrikant of provider. Zij mogen niet of niet te veel investeren in FairPhone en Van Abel zou een samenwerking met bijvoorbeeld Samsung voor een 'Galaxy Fair' resoluut afwijzen. "Dat ondermijnt ons doel. Voor ons is onafhankelijkheid het belangrijkste." Samsung zou daar bovendien geen interesse in hebben, vermoedt Van Abel. "Als ze een of twee modellen eerlijker zouden maken, wat zegt dat dan over de rest van hun telefoons?"

FairPhone zou alleen interesse hebben in samenwerking als grote fabrikanten de koppen bij elkaar steken. "Als Samsung, Apple, Nokia, Sony en dat soort grote merken bij elkaar gaan zitten en gezamenlijk de problemen willen aanpakken, dan doen wij wel graag mee, maar dat zie ik niet gebeuren."

Waar staat de industrie eigenlijk op gebied van eerlijke en duurzame productie van telefoons volgens Van Abel? "Er zijn wel initiatieven, maar die zijn verspreid. Nokia gebruikt bijvoorbeeld ook tin en tantalium uit conflictvrije mijnen, maar kan niet vertellen in welke telefoons die zitten. Amerikaanse beursgenoteerde bedrijven zijn verplicht om hun uiterste best te doen geen grondstoffen uit conflictgebieden te gebruiken, maar er is geen gestructureerde aanpak." Van Abel stelt vast dat er wel aandacht voor is gekomen. "Zo gaat Motorola telefoons in de Verenigde Staten in elkaar zetten. Dat klinkt natuurlijk goed, maar daar zit ook een deel marketing bij. De onderdelen komen nog altijd uit Azië en aan de keten verandert het dus zo goed als niets."

Kind aan het werk in een tinmijn in de open lucht in Congo. Foto: Grassroots Reconciliation Group / Sasha Lezhnev

• Volgende pagina 5. Tot slot: de prijs van eerlijkheid