Inleiding: neusje van de zalm
AMD bracht eind 2011 in allerijl de HD 7970 uit. Inmiddels hebben de partners van AMD de tijd gehad om met deze high-end grafische kaart aan de slag te gaan en met eigen varianten op de proppen te komen.
MSI bouwde een Lightning-versie van de nieuwe AMD-kaart. De fabrikant maakt al een paar jaar Lightning-versies van zware videokaarten, die dan een flink hogere kloksnelheid krijgen en met een ferme koeler op temperatuur worden gehouden. De HD 7970 Lightning wordt bovendien standaard geleverd met de zogeheten GPU-Reactor, die op het pcb geklikt kan worden en waarmee de kaart nog beter overgeklokt zou kunnen worden.
In deze review zetten we deze Lightning tegenover de Asus HD 7970 DirectCU II. Dat is niet helemaal eerlijk. Asus brengt zijn beste kaarten in de Matrix-serie uit, maar de HD 7970 Matrix is nog niet verschenen - als hij er al komt - en dus moeten wij het met de DirectCU II-versie doen. Dat is echter ook geen misselijke kaart: net als de MSI is de Asus flink opgevoerd en de koeler zorgt ervoor dat de videokaart maar liefst drie uitbreidingsslots in beslag neemt.
/i/1334327656.jpeg?f=imagenormal "Lightning / DirectCU II")
De MSI HD 7970 Lightning
Voor de Lightning-versie van de HD 7970 heeft MSI alles uit de kast gehaald. Het uiterlijk van de videokaart spreekt boekdelen: we zien de imposante vierde editie van MSI's Twin Frozr-koeler, twee achtpins voedingsconnectors en maar liefst zes video-uitgangen. De dvi-poorten zijn helaas wel single-link-poorten en kunnen dus maximaal 1920x1080-schermen aansturen. MSI levert een verloopje van mini-displayport naar displayport en een van dvi naar hdmi mee.
De Twin Frozr-koelers gooien al vanaf de tweede editie hoge ogen. De grootste verandering in versie 4 is dat er 100mm-fans in plaats van 80mm-versies worden gebruikt. Verder zien we twee 8mm dikke heatpipes - die MSI 'superpipes' noemt - en drie 'normale' heatpipes met een doorsnede van 6mm. Om ook de geheugenchips en de vrm's te koelen, plaatste MSI daar een metalen plaat overheen, die een deel van het pcb bedekt. Nieuw is ook een trucje om stofophoping tegen te gaan: als de pc wordt gestart, draaien de fans gedurende dertig seconden in tegenovergestelde richting, waardoor stof geen kans zou krijgen.
De veranderingen aan het pcb zijn misschien nog wel belangrijker. De 300W die via de twee achtpins pci-e-connectors kan worden aangevoerd, wordt via veertien fases naar de gpu geleid. Het geheugen moet het met twee fases doen, maar ook deze stroom is afkomstig van de pci-e connectors en niet van het pci-e-slot. Om de stroom zo stabiel mogelijk te maken en om de warmteontwikkeling te beperken gebruikte MSI CopperMOS, Hi-C- en Dark-condensators, en massieve spoelen. Verder is er een drietal punten om de spanning van onder meer de gpu en het geheugen uit te lezen. Voor de huis-tuin-en-keukengebruiker is dat niet erg relevant, voor de overklokker die vloeibaar stikstof gebruikt des te meer. Een laatste handigheidje is het dubbele bios; met een kleine schakelaar kan uit de twee chips gekozen worden.
De GPU-Reactor is een klein pcb dat ter hoogte van de gpu achter op de kaart geplaatst moet worden. Deze 'reactor' zou voor een nog stabielere stroomtoevoer moeten zorgen en zo hogere kloksnelheden mogelijk maken. Wij zijn er niet in geslaagd om profijt van deze gpu-reactor te hebben, maar misschien dat het met veel hogere spanningen, die alleen met vloeibaar stikstof of andere exotische koelmethoden realiseerbaar zijn, wel van nut is.
Dankzij MSI's inspanningen heeft de HD 7970 Lightning een standaardkloksnelheid van 1070MHz in plaats van de standaard 925MHz. Dat is een overklok van net geen zestien procent en in gpu-land is dat aanzienlijk. Het geheugen draait op 5600MHz en dat is slechts marginaal hoger dan de standaard geheugenklok van 5500MHz.
De Asus HD 7970 DirectCU II
De Asus HD 7970 DirectCU II Top is niet de ultieme HD 7970 - dat zou een kaart in de Matrix-serie zijn, maar daar is dus nog geen HD 7970 in verschenen. De DirectCU II-versie is desalniettemin een indrukwekkende videokaart. Net als bij de Lightning-kaart vinden we zes video-uitgangen aan de achterkant; twee dvi-poorten - een ervan is een dual-link-poort - en vier displayports. Ook Asus levert een verloopje van dvi naar hdmi mee. Met deze kaart is het ook mogelijk om zes schermen aan te sturen, maar dan moet de dual-link-poort wel naar een single-link-variant worden omgezet. Daarvoor is een kleine schakelaar aanwezig.
De naam van de videokaart verwijst uiteraard naar de DirectCU II-koeler. 'DirectCU' betekent dat de zes 6mm-heatpipes direct in contact met de gpu staan, en de 'II' staat voor het aantal fans. De fans zijn, net als bij de MSI, indrukwekkende 100mm-versies. Door de koeler neemt de videokaart maar liefst drie slots in beslag. Het bouwen van een CrossFireX-opstelling met twee van deze kaarten kan dus een aardige uitdaging zijn. De achterkant van het pcb is bedekt met een metalen plaat, om de warmteafvoer te verbeteren.
Het pcb telt een voedingscircuit met twaalf fasen. Ook Asus verving de condensators, spoelen en mosfets door zogenaamde Super Alloy-varianten, die beter moeten presteren dan de gebruikelijke componenten van AMD. De HD 7970 DirectCU II telt vier punten om de spanning van de gpu en het geheugen uit te lezen.
De gpu van de Asus-kaart is met 1000MHz wat lager geklokt dan die van de MSI, maar de overklok bedraagt dus nog altijd 75MHz. Net als bij de Lightning-kaart draait het geheugen op 5600MHz.
Testsysteem
Begin maart hebben we een nieuw testsysteem op basis van Intels Sandy Bridge E-cpu's en de X79-chipset in gebruik genomen. Van Intel kregen we twee Core i7 3960X-cpu's, die in een Asus Rampage IV Extreme-moederbord werden gestoken. Deze cpu's zijn naar 4,5GHz overgeklokt en worden met de standaard waterkoeler van Intel op temperatuur gehouden. Verder gebruiken we 8GB op 1600MHz geklokt ddr3-geheugen, een Kingston Sandforce 2281-ssd van 240GB en een Corsair AX750W Gold-voeding. Alle hardware is op een benchtable van CoolerMaster gemonteerd.
| Testsysteem | |
|---|
| Moederbord |
Asus RoG Rampage IV Extreme |
| Processor |
Intel Core i7 3960X |
| Geheugen |
Kingston KHX1600C9D3K4/8GX |
| Ssd |
Kingston HyperX 240GB |
| Videokaarten |
Asus HD 7970 DirectCU II Top
MSI HD 7970 Lightning
Asus GTX 680
AMD HD 7970
Asus GTX 580
|
| Koeler |
Intel Thermal Solution RTS2011LC |
| Voeding |
Corsair Professional Gold AX750 |
We streven ernaar om altijd de nieuwste drivers te gebruiken en als er bètadrivers zijn gebruikt, vermelden we dat. Bij deze review werden de AMD-kaarten met driverversie 12.3 aangestuurd. De Nvidia-kaarten gebruikten versie 301.10 van de GeForce-drivers.
Als benchmarks kozen we de games Far Cry 2, Battlefield 3, Alien vs. Predator, Shogun: Total War, The Witcher 2, Batman: Arkham City, Stalker: Call of Pripyat en Metro 2033. Van deze games werden, voor zover beschikbaar, alle patches geïnstalleerd. Waar mogelijk werden de interne benchmarks van de games gebruikt.
:fill(black)/i/1285675715.jpeg?f=thumb)
Elke game is getest met een Dell U3011-beeldscherm op de resoluties 1920x1080 en 2560x1440 pixels. De instellingen verschillen per game en worden daarom telkens vermeld. In principe wordt altijd anti-aliasing toegepast, tenzij dit resulteert in onspeelbaar lage framerates. Hetzelfde geldt voor sommige ingame-settings, die naar beneden worden bijgesteld als de videokaart anders onvoldoende fps produceert. Ook wordt er altijd 16xAF toegepast. Bij games die dat niet ondersteunen is deze instelling afgedwongen met behulp van AMD's Catalyst Control Center of Nvidia's Control Panel.
In AMD's CCC staat adaptive aliasing op multisampling en is mipmapping op de hoogste kwaliteit ingesteld. In Nvidia's Control Panel staat de anti-aliasing-transparancy-modus op multisampling en is de texture quality op 'quality' ingesteld.
3DMark 11, Vantage & Unigine
We beginnen met een drietal synthetische benchmarks die een indicatie geven van de prestaties ten opzichte van de concurrentie.
In 3DMark 11 gaan de HD 7970's meteen goed van start, met een gezonde voorsprong op de reguliere HD 7970. Wel zien we dat de GTX 680, ondanks de vrij ruime overklok van de Lightning, nog steeds met gemak sneller is.
In het ondertussen al wat gedateerde 3DMark Vantage wordt de GTX 680 echter door beide HD 7970's ingehaald.
In Unigine moeten de HD 7970's de GTX 680 wel weer voor laten en de verschillen met de normale HD 7970 zijn vrij klein.
Alien vs. Predator
Het eerste spel dat we testen is Alien vs. Predator. We gebruiken voor deze DirectX 11-game bijna de hoogst mogelijke settings, en passen slechts 2x anti-aliasing toe. Op deze resolutie is de benchmark al zwaar genoeg, alhoewel de nieuwste videokaarten er al heel wat minder moeite mee hebben.
| Alien vs. Predator - 1920x1080 - High - 2xAA |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| MSI 7970 Lightning |
*****
+
***
63,7 / 106,3 |
| Asus 7970 DCII |
*****
+
***
61,3 / 101,7 |
| GTX 680 |
****
+
***
54,3 / 97,5 |
| HD 7970 |
****
+
***
57,5 / 96,8 |
| HD 7950 |
***
+
***
47,5 / 79,4 |
| GTX 580 |
***
+
**
34,6 / 56,5 |
| HD 6950 |
***
+
*
35,0 / 53,1 |
| GTX 570 |
**
+
*
21,0 / 38,0 |
| GTX 560 |
**
+
*
21,0 / 37,7 |
| HD 6970 |
*
+
*
20,0 / 35,7 |
Op een resolutie van 1920x1080 pixels betaalt de overklok van de twee HD 7970's zich meteen uit. Ook de GTX 680 moet zijn meerdere in de opgevoerde HD 7970's erkennen.
| Alien vs. Predator - 2560x1440 - High - 2xAA |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| MSI 7970 Lightning |
*****
+
****
38,5 / 66,6 |
| Asus 7970 DCII |
****
+
***
37,3 / 63,9 |
| HD 7970 |
****
+
***
35,0 / 61,2 |
| GTX 680 |
****
+
***
32,3 / 59,9 |
| HD 7950 |
***
+
***
28,3 / 49,7 |
| GTX 580 |
***
+
***
24,0 / 44,5 |
| HD 6950 |
**
+
**
20,0 / 35,3 |
| GTX 570 |
**
+
**
19,0 / 34,5 |
| HD 6970 |
**
+
**
20,0 / 32,8 |
| GTX 560 |
**
+
**
17,0 / 32,0 |
Op 2560x1440, een resolutie waarop de gewone HD 7970 al erg sterk presteert, komt ons tweetal goed uit de hoek. Voor beide benchmarks geldt overigens wel dat de overklok van bijna zestien procent van de MSI 7970 Lightning leidt tot maar ongeveer tien procent hogere prestaties.
Battlefield 3
We hebben Battlefield: Bad Company 2 in onze benchmarkset door Battlefield 3 vervangen. De vernieuwde engine van deze game produceert mooiere beelden, maar dat gaat wel ten koste van de framerate. We testen op de hoogste instellingen, inclusief 4xAA en 16xAF.
| Battlefield 3 - 1920x1080 - Ultra |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| GTX 680 |
******
+
**
43,0 / 56,7 |
| MSI 7970 Lightning |
******
+
**
41,3 / 51,4 |
| Asus 7970 DCII |
******
+
*
41,5 / 49,8 |
| HD 7970 |
******
+
*
40,2 / 46,8 |
| GTX 580 |
*****
+
*
36,2 / 45,3 |
| HD 7950 |
*****
+
*
34,2 / 39,9 |
| HD 6970 |
*****
+
*
33,0 / 39,7 |
| GTX 560 |
****
+
*
30,0 / 36,6 |
| GTX 570 |
****
+
*
28,5 / 36,4 |
| HD 6950 |
****
+
*
25,8 / 29,8 |
De overgeklokte HD 7970's zijn op 1920x1080 beeldpunten slechts marginaal sneller dan de standaarduitvoering van de HD 7970. Ook moeten ze de GTX 680 laten voorgaan.
| Battlefield 3 - 2560x1440 - Ultra |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| GTX 680 |
******
+
**
29,0 / 37,6 |
| MSI 7970 Lightning |
******
+
**
29,6 / 36,6 |
Asus 7970 DCII
|
******
+
**
29,4 / 36,1 |
| HD 7970 |
*******
+
*
32,0 / 35,2 |
| GTX 580 |
*****
+
**
22,0 / 31,0 |
| HD 7950 |
*****
+
*
24,5 / 29,0 |
| GTX 570 |
****
+
*
20,0 / 24,6 |
| HD 6970 |
****
+
*
19,5 / 23,7 |
| HD 6950 |
***
+
*
16,8 / 20,6 |
| GTX 560 |
**
+
*
11,0 / 13,9 |
Op 2560x1440 kruipen de HD 7970's erg dicht naar de GTX 680 toe. Het verschil tussen de DirectCU II- en de Lightning-versie is hier miniem.
Batman: Arkham City
Batman: Arkham Asylum hebben we lang geleden afgedankt voor alles behalve het testen van low-end gpu's, maar Arkham City leek weer een veelbelovende zwaargewicht. De DirectX 11-functionaliteit werkt inmiddels naar behoren, maar de benchmark laat nog wel wat te wensen over. Zo zien we regelmatig extreem lage minima, die we dan ook uit de resultaten hebben gefilterd.
| Batman: Arkham City - 1920x1080 - Ultra |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| GTX 680 |
****
+
****
55,0 / 105,3 |
| Asus 7970 DCII |
***
+
****
43,0 / 87,0 |
| MSI 7970 Lightning |
***
+
***
44,0 / 86,0 |
| HD 7970 |
***
+
***
40,0 / 79,0 |
| GTX 580 |
***
+
***
34,7 / 75,0 |
| GTX 570 |
***
+
**
39,0 / 69,5 |
| HD 6970 |
*
+
****
18,5 / 63,8 |
| HD 6950 |
*
+
***
18,0 / 57,8 |
| GTX 560 |
**
+
**
27,0 / 50,5 |
De overgeklokte HD 7970's zijn op de full-hd-resolutie ongeveer tien procent sneller dan de normale HD 7970, maar doen nauwelijks voor elkaar onder. Alleen de GTX 680 is sneller - en niet een klein beetje.
| Batman: Arkham City - 2560x1440 - Ultra |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| GTX 680 |
*****
+
***
39,0 / 65,0 |
| Asus 7970 DCII |
***
+
****
28,0 / 56,0 |
| MSI 7970 Lightning |
***
+
***
29,0 / 54,0 |
| HD 7970 |
***
+
****
26,5 / 54,0 |
| GTX 580 |
***
+
***
25,0 / 48,0 |
| HD 6970 |
*
+
****
12,3 / 40,3 |
| GTX 570 |
**
+
***
18,6 / 39,6 |
| HD 6950 |
*
+
***
11,0 / 35,0 |
| GTX 560 |
**
+
**
14,5 / 29,2 |
Ook op 2560x1440 ontlopen de HD 7970's elkaar nauwelijks en zijn ze wederom ongeveer tien procent sneller dan de HD 7970 met standaard kloksnelheden. De kaarten blijven op gepaste afstand van de GTX 680.
Far Cry 2
Far Cry 2 heeft altijd beter gedraaid op videokaarten van Nvidia en biedt hedendaagse gpu's geen echte uitdaging meer. Het is een van de laatste DirectX 10-spellen en we zullen dit spel te zijner tijd dan ook uit onze benchmarksuite schrappen.
| Far Cry 2 - 1920x1080 - Ultra |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| GTX 680 |
******
+
**
114,3 / 157,4 |
| MSI 7970 Lightning |
*****
+
**
108,4 / 136,9 |
| Asus 7970 DCII |
*****
+
**
105,9 / 133,9 |
| HD 7970 |
*****
+
*
98,6 / 123,1 |
| GTX 580 |
*****
+
*
96,9 / 122,1 |
| GTX 570 |
****
+
*
84,6 / 108,7 |
| HD 6970 |
****
+
*
82,0 / 104,8 |
| HD 7950 |
****
+
**
75,0 / 104,7 |
| HD 6950 |
****
+
*
73,8 / 92,4 |
Op 1920x1080 presteren de HD 7970's relatief erg goed en ze laten hier ook een flinke winst ten opzichte van de normale HD 7970 zien.
| Far Cry 2 - 2560x1440 - Ultra |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| GTX 680 |
*****
+
***
75,1 / 109,7 |
| MSI 7970 Lightning |
******
+
**
79,3 / 103,1 |
| Asus 7970 DCII |
*****
+
**
76,2 / 100,2 |
| HD 7970 |
*****
+
**
70,3 / 90,2 |
| GTX 580 |
*****
+
**
64,7 / 85,6 |
| HD 6970 |
****
+
*
59,0 / 77,2 |
| GTX 570 |
****
+
**
56,5 / 76,4 |
| HD 7950 |
****
+
**
51,5 / 75,5 |
| HD 6950 |
****
+
*
52,2 / 68,0 |
Ook op 2560x1440 pixels komen de opgevoerde HD 7970's goed uit de verf; de scores benaderen zelfs die van de GTX 680.
Metro 2033
Metro 2033 is grafisch erg mooi maar ook zwaar voor videokaarten. Als de hoogste instellingen worden gebruikt, inclusief tesselation en depth of view, storten de framerates in. We schroefden de instellingen dan ook iets terug om tot bruikbare resultaten te komen.
| Metro 2033 - 1920x1080 - high |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| MSI 7970 Lightning |
******
+
**
44,0 / 57,4 |
| HD 7970 |
******
+
**
43,0 / 55,7 |
| Asus 7970 DCII |
******
+
**
42,5 / 55,6 |
| GTX 580 |
*****
+
**
35,6 / 51,9 |
| GTX 680 |
*****
+
**
33,0 / 49,5 |
| HD 7950 |
*****
+
**
37,0 / 49,3 |
| GTX 570 |
****
+
**
29,0 / 38,9 |
| HD 6970 |
****
+
*
30,5 / 38,5 |
| HD 6950 |
****
+
*
26,8 / 34,6 |
| GTX 560 |
****
+
*
26,0 / 34,1 |
Opvallend genoeg is de Asus op 1920x1080 langzamer dan een HD 7970 op de standaardsnelheid. Wel laten de Radeons ditmaal de Nvidia-kaarten ruim achter zich.
| Metro 2033 - 2560x1440 - high |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| GTX 580 |
*****
+
***
22,5 / 33,7 |
| MSI 7970 Lightning |
******
+
**
25,8 / 32,7 |
| Asus 7970 DCII |
******
+
**
25,0 / 32,2 |
| HD 7970 |
******
+
**
24,0 / 30,2 |
| HD 7950 |
******
+
**
23,8 / 29,7 |
| GTX 680 |
*****
+
**
22,3 / 29,6 |
| GTX 570 |
****
+
*
18,3 / 23,8 |
| HD 6970 |
****
+
*
16,8 / 21,5 |
| HD 6950 |
****
+
*
16,0 / 20,0 |
| GTX 560 |
***
+
*
15,0 / 19,6 |
Ook op 2560x1440 laten de overgeklokte HD 7970's slechts een kleine winst zien ten opzichte van de reguliere HD 7970.
Shogun 2: Total War
Tussen alle first-person-shooters hebben we voor de afwisseling Shogun 2: Total War in onze benchmarksuite opgenomen. Dit strategiespel maakt gebruik van enkele DirectX 11-technieken en weet de gpu behoorlijk op de proef te stellen. Een paar videokaarten, zoals de GTX 560 Ti en de HD 6870, ontbreken omdat die niet voldoende geheugen hebben om de benchmark op deze instellingen af te spelen.
| Shogun 2: Total War - 1920x1080 - Ultra |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| MSI 7970 Lightning |
******
+
**
41,0 / 56,1 |
| Asus 7970 DCII |
*****
+
**
39,0 / 53,6 |
| HD 7970 |
*****
+
**
39,0 / 50,4 |
| HD 7950 |
****
+
**
32,0 / 41,5 |
| GTX 580 |
****
+
**
28,0 / 38,8 |
| GTX 680 |
***
+
**
22,0 / 38,4 |
| HD 6970 |
****
+
*
26,0 / 33,7 |
| GTX 570 |
***
+
*
23,0 / 32,0 |
| HD 6950 |
***
+
*
22,5 / 29,8 |
Op 1920x1080 leveren de overkloks vooral hogere gemiddelden op. De minimale framerates zijn niet noemenswaardig beter dan die van de reguliere HD 7970.
| Shogun 2: Total War - 2560x1440 - Ultra |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| MSI 7970 Lightning |
*****
+
***
22,1 / 36,4 |
| Asus 7970 DCII |
*****
+
**
21,0 / 31,8 |
| HD 7970 |
****
+
**
18,0 / 25,9 |
| HD 7950 |
****
+
**
18,0 / 25,3 |
| GTX 580 |
****
+
*
19,0 / 24,7 |
| HD 6970 |
***
+
**
15,0 / 21,6 |
| GTX 680 |
**
+
**
11,0 / 21,2 |
| HD 6950 |
***
+
*
14,0 / 18,6 |
Op 2560x1440 zijn de extra megahertzen wel van toegevoegde waarde. Met name de scores van de Lightning zijn flink hoger dan die van de reguliere HD 7970.
The Witcher 2
Ook The Witcher is opgenomen om wat variatie te hebben. Waar ontwikkelaar Bethesda Softworks enkele jaren geleden de toon voor rpg's zette, is het nu The Witcher dat grafisch voor de muziek uit loopt. Alle settings staan zo hoog mogelijk, maar übersampling staat uit.
| The Witcher 2 - 1920x1080 - Ultra |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| Asus 7970 DCII |
****
+
****
34,0 / 67,5 |
| GTX 680 |
******
+
**
52,0 / 66,7 |
| HD 7970 |
****
+
****
34,5 / 64,3 |
| MSI 7970 Lightning |
****
+
****
31,0 / 63,9 |
| HD 7950 |
****
+
***
31,6 / 55,1 |
| GTX 580 |
*****
+
*
41,0 / 51,0 |
| GTX 570 |
****
+
**
36,6 / 48,5 |
| HD 6970 |
****
+
**
32,0 / 44,9 |
| HD 6950 |
***
+
**
28,0 / 42,5 |
De HD 7970 van Asus lijkt het beste te presteren, maar de GTX 680 zet veel betere minima neer. Verder is de DirectCU II amper sneller dan de normale HD 7970 en de Lightning is zelfs iets langzamer.
| The Witcher 2 - 2560x1440 - Ultra |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| MSI 7970 Lightning |
****
+
****
20,3 / 37,8 |
| Asus 7970 DCII |
*****
+
***
22,0 / 35,5 |
| HD 7970 |
***
+
****
16,3 / 33,1 |
| GTX 680 |
***
+
***
16,7 / 31,1 |
| GTX 580 |
*****
+
**
23,7 / 31,0 |
| HD 6970 |
***
+
****
13,0 / 29,4 |
| HD 7950 |
***
+
***
14,3 / 27,5 |
| HD 6950 |
**
+
***
12,0 / 24,2 |
| GTX 570 |
***
+
**
12,6 / 23,3 |
| GTX 560 |
**
+
**
12,0 / 21,8 |
Op 2560x1440 pixels maken de overgeklokte kaarten het verschil. De normale HD 7970 is hier al sneller dan de GTX 680, en de MSI en de Asus doen er nog een flinke schep bovenop.
Stalker: CoP
Stalker: Call of Pripyat begint oud te worden, maar weet videokaarten nog altijd flink onder druk te zetten. Het gebruik van diverse DX11-functies en de grote levels maken het leven van een videokaart er niet gemakkelijker op. Wel moesten we een instelling aanpassen, omdat AMD's kaarten de benchmark anders niet wilden draaien.
| Stalker: CoP - 1920x1080 - Ultra |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| MSI 7970 Lightning |
*****
+
***
56,8 / 87,9 |
| GTX 680 |
*****
+
***
51,6 / 84,7 |
| HD 7970 |
*****
+
**
58,4 / 83,8 |
| Asus 7970 DCII |
*****
+
***
55,7 / 83,6 |
| HD 7950 |
****
+
**
49,6 / 68,8 |
| HD 6970 |
***
+
**
39,1 / 56,2 |
| GTX 560 |
***
+
**
34,4 / 51,7 |
| GTX 570 |
***
+
**
32,9 / 49,3 |
| HD 6950 |
***
+
*
28,8 / 39,9 |
Vreemd genoeg liggen de resultaten van de vier snelste videokaarten op 1920x1080 erg dicht bij elkaar. De overgeklokte HD 7970's zijn niet of amper sneller dan de normale HD 7970, en ook de GTX 680 weet zich niet te onderscheiden.
| Stalker: CoP - 2560x1440 - Ultra |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| MSI 7970 Lightning |
******
+
**
44,0 / 59,3 |
Asus 7970 DCII
|
******
+
**
41,4 / 55,8 |
| GTX 680 |
*****
+
***
34,7 / 55,5 |
| HD 7970 |
*****
+
**
36,4 / 53,1 |
| HD 7950 |
****
+
**
32,1 / 43,1 |
| GTX 570 |
***
+
**
21,1 / 31,2 |
| HD 6970 |
***
+
*
23,6 / 29,6 |
| GTX 560 |
**
+
*
19,1 / 27,0 |
| HD 6950 |
***
+
*
20,1 / 24,9 |
Op 2560x1440 is het een ander verhaal. Ditmaal zijn de overgeklokte HD 7970's wel degelijk sneller en moet ook de GTX 680 eraan geloven.
Overklokken (1)
MSI en Asus voorzagen hun HD 7970 al van een degelijke overklok, maar de forse koelers doen vermoeden dat er nog betere prestaties uit de videokaarten gehaald kunnen worden.
| MSI Lightning | Asus DirectCU II |
| Stock-gpu |
1070MHz |
1000MHz |
| Overklok-gpu |
1230MHz (15%) |
1150MHz (15%) |
| Stock-mem |
5600MHz |
5600MHz |
| Overklok-mem |
5700MHz (2%) |
6000MHz (7%) |
We richtten ons vooral op het overklokken van de gpu, aangezien dit over het algemeen de grootste prestatieverbetering met zich meebrengt. Om met de Lightning tot 1230MHz te komen moesten we de spanning wel naar 1,3V verhogen. Daarmee was de winst ten opzichte van de standaardkloksnelheid van de MSI een kleine 15 procent, en ten opzichte van de standaard HD 7970 kwam de winst op bijna 33 procent uit..
Een verhoging van het gpu-voltage bij de DirectCU II leidde onheroeppelijk tot artifacts en uiteindelijk een crash. We konden benchmarks starten tot een kloksnelheid van wel 1250MHz, maar de gpu van de Asus leek dan te heet te worden en het energieverbruik steeg tot rond de 600W. De hoogste veilige kloksnelheid bleek 1150MHz te zijn. Dat is 15 procent meer dan de fabrikant van de kaart instelde en dik 24 procent meer dan de AMD-kaart.
Opvallend is wel dat het geheugen van de Asus naar 6GHz getild kon worden; dat is heel wat meer dan de krappe twee procent extra die we nog uit het ram van de Lightning wisten te persen.
Om de stabiliteit te testen draaiden we de synthetische benchmarks 3DMark 11 en Vantage en de spellen Stalker: Call of Pripyat en Alien vs. Predator.
In 3DMark 11 pakt de Lightning brutaal de kop. De kloksnelheid van 1230MHz legt de videokaart bepaald geen windeieren, en zelfs de GTX 680 wordt verslagen.
In Vantage zijn de verschillen tussen de overgeklokte Lightning en de DirectCU II kleiner. Toch maken zowel Vantage als 3DMark 11 duidelijk dat het de moeite waard kan zijn om de gpu's nog verder op te voeren.
Overklokken (2)
We testten onze overkloks ook in Stalker en Alien vs. Predator, op zowel 1920x1080 als 2560x1440.
| Stalker: CoP - 1920x1080 - Ultra |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| MSI 7970 Lightning OC |
*****
+
***
61,2 / 102,0 |
| Asus 7970 DCII OC |
*****
+
***
61,2 / 98,5 |
| MSI R7970 Lightning |
****
+
***
56,8 / 87,9 |
| GTX 680 |
****
+
***
51,6 / 84,7 |
| HD 7970 |
*****
+
**
58,4 / 83,8 |
| Asus 7970 DCII |
****
+
**
55,7 / 83,6 |
In Stalker is het de Lightning die een net iets hoger gemiddelde neer weet te zetten, maar ondanks de lager geklokte gpu kan de DirectCU II goed meekomen.
| Stalker: CoP - 2560x1440 - Ultra |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| Asus 7970 DCII OC |
******
+
**
48,7 / 66,6 |
| MSI 7970 Lightning OC |
*****
+
**
44,8 / 61,4 |
| MSI 7970 Lightning |
*****
+
**
44,0 / 59,3 |
| Asus 7970 DCII |
*****
+
**
41,4 / 55,8 |
| GTX 680 |
****
+
***
34,7 / 55,5 |
| HD 7970 |
****
+
**
36,4 / 53,1 |
Op 2560x1440 streeft de DirectCU II de Lightning zelfs voorbij. Vermoedelijk speelt de flink hogere geheugensnelheid van de Asus hier een rol, maar het valt ook op dat de extra overklok van de Lightning bijna geen extra frames per seconde oplevert.
| Alien vs Predator - 1920x1080 - High - 2xAA |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| MSI 7970 Lightning OC |
*****
+
***
71,5 / 116,4 |
| Asus 7970 DCII OC |
*****
+
***
68,5 / 114,4 |
| MSI 7970 Lightning |
****
+
***
63,7 / 106,3 |
| Asus 7970 DCII |
****
+
***
61,3 / 101,7 |
| GTX 680 |
****
+
***
54,3 / 97,5 |
| HD 7970 |
****
+
***
57,5 / 96,8 |
In AvP mag de Lightning zich weer de snelste noemen, maar de marge ten opzichte van de overgeklokte DirectCU II is klein. Wel leveren onze overkloks hier weer een flinke prestatiewinst op.
| Alien vs Predator - 2560x1440 - High - 0xAA |
| Videokaart | Minimum / Gemiddelde framerate in fps, hoger is beter |
| MSI 7970 Lightning OC |
*****
+
****
42,5 / 73,7 |
| Asus 7970 DCII OC |
****
+
***
42,0 / 71,7 |
| MSI 7970 Lightning |
****
+
***
38,5 / 66,6 |
| Asus 7970 DCII |
****
+
***
37,3 / 63,9 |
| HD 7970 |
****
+
***
35,0 / 61,2 |
| GTX 680 |
***
+
***
32,3 / 59,9 |
Ook op 2560x1440 ontlopen de videokaarten elkaar niet veel. De resultaten zijn ruim tien procent beter dan wanneer de DirectCU II en de Lightning op hun standaardsnelheden draaien.
Energieverbruik
We meten het energieverbruik van het gehele systeem aan het stopcontact. In de idle-stand wordt enkel de Windows-desktop weergegeven, op één scherm.
Beide kaarten beschikken overigens over AMD's nieuwe Zero Core Power-technologie, die ervoor zorgt dat de videokaart vrijwel helemaal uitgeschakeld wordt als het scherm in de standby-modus staat. De fans stoppen dan met draaien en het verbruik neemt drastisch af.
Het idle-verbruik van ons tweetal is iets hoger dan bij de standaard HD 7970, vermoedelijk vanwege de ferme koelers en de vele fasen waar ze over beschikken.
Als ze met Furmark aan het werk worden gezet, verbruiken de Asus en de MSI onfatsoenlijk veel energie. Het gaat hier wel om een worst-case-scenario; het verbruik is niet typerend voor het spelen van games. Met name de Lightning verbruikt hier veel meer energie dan de standaard HD 7970.
Zoals verwacht ligt het verbruik in games een stuk lager, en ditmaal is het verschil tussen de reguliere HD 7970 en de overgeklokte varianten ook een stuk kleiner. Opvallend is dat de Lightning in deze test minder verbruikt dan de DirectCU II van Asus.
Warmtebeelden
We schoten ook nog wat warmtebeelden van de videokaarten terwijl ze met Furmark bezig waren. Ondanks de backplates van beide videokaarten geven de beelden een goede indicatie van de warmteverdeling.
Overigens zijn we nog op zoek naar de beste manier om deze platen te maken; de kabels die je in beeld ziet, zijn van de cpu-koeler en de pci-e-spanningsvoorziening.
De Lightning wordt met name rondom de vele voltage regulator modules erg heet. De gpu wordt hier bedekt door het pcb'tje met de GPU Reactor, maar zal ook een temperatuur van rond de 75 graden Celsius hebben.
De vrm's van de Asus-kaart worden ook warm, en de rest van het pcb is zo te zien niet veel koeler. De DirectCU II-kaart wordt daarmee aanzienlijk warmer dan de MSI.
Geluid
Naast het energieverbruik hebben we ook de geluidsproductie gemeten. De geluidsproductie wordt op een afstand van 20cm gemeten, in een afgesloten ruimte met een omgevingsgeluid van 35 tot 35,5dBA.
De onbelaste videokaarten maken wel wat geluid, maar het is bijna onhoorbaar. Zowel de Twin Frozr 4- als de DirectCU II-koeler doen niet of nauwelijks onder voor de concurrentie.
Onder belasting van Furmark blijft de DirectCU II van Asus vrij stil - het geluid is wel hoorbaar, maar daar is alles wel mee gezegd. De Lightning van MSI maakt daarentegen irritant veel herrie. Gezegd moet worden dat de geluidsproductie ingame een stuk lager ligt, maar dan nog doet de DirectCU II het hier afgetekend beter. Dat is niet zo heel verwonderlijk: niet alleen heeft Asus een beest van een koeler gebouwd, de kaart wordt ook duidelijk warmer.
Conclusie
Asus en MSI hebben de HD 7970 beide serieus aangepakt, en beide bedrijven hebben er een nog betere kaart van gemaakt. De twee videokaarten lenen zich goed om nog verder over te klokken, alhoewel de Lightning-versie daar beter tegen lijkt te kunnen: dat een spanningsverhoging bij de Asus-kaart onherroepelijk tot een crash leidde, boezemt weinig vertrouwen in. Bovendien is de Lightning uit de doos al hoger geklokt, maar daar staat tegenover dat de koeler minder goed is dan de imposante DirectCU II-koeler van Asus.
MSI's Lightning is met 540 euro ongeveer tien procent duurder dan de DirectCU II van Asus. Daar krijg je een 7 procent hogere overklok voor terug, en enkele opties die overklokkers zullen aanspreken. Maar hoewel het een leuke uitdaging is om deze kaart tot 1250 of 1300MHz over te klokken, is de Lightning een kleine honderd euro duurder dan een reguliere HD 7970. Dat is een hoop geld.
De DirectCU II van Asus is in twee varianten verkrijgbaar: een niet overgeklokte versie en de Top-uitvoering die wij getest hebben. Beide kaarten zijn ongeveer 30 tot 40 euro duurder dan een normale HD 7970, en dat is wat ons betreft een goede investering. Je krijgt er een dijk van een koeler voor en de overklokmogelijkheden zijn ook zonder hogere spanningen heel behoorlijk.
Alleen de GTX 680 van Nvidia kan nog roet in het AMD-eten gooien. Deze videokaart hebben we nog niet uitgebreid kunnen testen, en in sommige benchmarks lijken de drivers nog niet helemaal volwassen. Bovendien laat de beschikbaarheid vooralsnog te wensen over. Met een prijs van om en nabij de 500 euro is deze kaart echter een serieuze concurrent voor de HD 7970 en gebruik hij ook nog eens minder energie. Voor dat geld heb je echter nog geen DirectCU II- of Lightning-uitvoering.
:fill(white):strip_exif()/i/1332158196.jpeg?f=thumbsmall "MSI R7970 Lightning")
:fill(white):strip_exif()/i/1327053480.jpeg?f=thumbsmall "ASUS HD7970-DC2T-3GD5")
:fill(white):strip_exif()/i/1327053480.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1326100616.jpeg?f=thumbmedium)
:strip_icc():strip_exif()/i/1340797827.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/1286531505.png?f=fpa)
:strip_exif()/u/26632/dosprompt2.gif?f=community)
/u/155568/usericon.png?f=community)
/i/1239798739.png?f=fpa)
/i/1250255860.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/1299591784.jpeg?f=fpa)
:strip_exif()/i/1313739683.jpeg?f=fpa)
/i/1267110502.png?f=fpa)
/i/1262682951.png?f=fpa)
/i/1241511581.png?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/79795/crop5ccff73b8d1c6_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/216683/i2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/401873/images2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/298864/Baron-Peter-resized-64.gif?f=community){kind=small}
/u/34200/crop6554f56fe2075_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/370910/Ubuntu2.jpg?f=community){kind=small}
/u/205692/dagvatartweakers2.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/249917/jaapschaap.jpg?f=community){kind=small}
De ervaringen die ik heb met een 3 slots 
Maar koelt wel SUPER!
:strip_icc():strip_exif()/u/417627/crop5fc8d563465dc_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/10569/RUNSIES_by_sereneworx.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/406786/256px-Cc_kane_shot.jpg?f=community){kind=small}