Introductie
Met de komst van Intels X79-platform heeft het X58-platform eindelijk zijn langverwachte opvolger gekregen. Tweakers.net testte het vlaggenschip, de hexacore Core i7-3960X, op een Rampage-moederbord. Is deze Sandy Bridge E-processor een waardige opvolger voor het X58-platform?
In het najaar van 2008 introduceerde Intel het X58-platform, met de Core i7-9xx-serie. Deze Bloomfield-processors werden in X58-moederborden, met socket lga1366, gestoken en vormden drie jaar het beste platform dat Intel te bieden had. In de loop van 2010 en 2011 voegde Intel een aantal nieuwe cpu's aan het platform toe; met de Gulftown-hexacores werd socket lga1366 nieuw leven ingeblazen.
Met de prestaties die werden neergezet door de volgende generatie processors, de op de Sandy Bridge-architectuur gebaseerde 'tweede generatie core-processors', taande de superioriteit van het X58-platform. Het topmodel uit de Sandy Bridge-serie, de Core i7-2600K, streeft de Bloomfields in elk geval voorbij; alleen de hexacore-Gulftowns blijven de nieuwelingen nog voor.
In een aparte review gaan we in op het platform rond de nieuwe Sandy Bridge E-serie, de opgevoerde Sandy Bridge-processors voor het topsegment. De Rampage IV Extreme komt in een aparte pagina aan bod. In deze review steken we de Core i7-3960X, het vlaggenschip van duizend dollar, in de Rampage IV Extreme, Asus' vlaggenschip-moederbord. We vergelijken de prestaties met die van Intels eigen snelste cpu's, AMD's onlangs geïntroduceerde FX-processors en de Thubans van AMD.
Testsysteem: de Rampage IV Extreme
Een topprocessor moet op een topmoederbord worden getest, al is het maar om zo veel mogelijk te voorkomen dat het moederbord een bottleneck voor de prestaties vormt. Daarom kozen we voor Asus' Rampage IV Extreme-moederbord, de logische opvolger van de Rampage III Extreme, al dan niet als Black Edition-uitvoering.
De nieuwe versie voor de Sandy Bridge E-processors heeft de X79-chipset en de grote lga2011-socket aan boord. De socket wordt aan twee kanten geflankeerd door vier ddr3-geheugenslots, zoals bij het gros van de X79-moederborden. Ook is de spanningsvoorziening voor het systeem rondom de socket te vinden met daarbovenop nieuw vormgegeven heatsinks om de vrm's koel te houden.
Uitbreidingskaarten, primair uiteraard videokaarten, kunnen in vijf slots worden gestoken. Aangezien de processor 'slechts' veertig pci-express-lanes kan leveren, zijn niet alle slots gelijktijdig als x16 aan te sturen. De chipset helpt nog met acht extra lanes, waardoor opstellingen met vier kaarten in x8-configuratie mogelijk zijn. De spacing is ruim voldoende om dubbelslots-kaarten naast elkaar kwijt te kunnen.
Ook wat i/o vanuit de chipset voor harde schijven en randapparatuur betreft zijn er meer dan genoeg mogelijkheden voorhanden. De nieuwe Rampage is voorzien van acht sata-poorten: vier sata-300-poorten vanuit de chipset en twee sata-600-poorten. Een Asmedia-controller stuurt de overige twee sata-600-poorten aan. Verder zijn headers voor twee usb 3.0- en vier usb 2.0-poorten aanwezig. Op het i/o-shield zijn nog eens acht usb 2.0-poorten aanwezig, evenals vier usb 3.0-aansluitingen, een ps/2-poort, een gigabitnetwerkpoort, twee esata-aansluitingen, en analoge en optische audio-uitgangen. Een bluetooth-module ontbreekt evenmin.
Terwijl het Rampage-bord wat aansluitingen betreft riant is uitgevoerd, blinkt het vooral uit in features voor overklokkers. Allereerst zijn er uiteraard de powerbuttons, een post-led en een bios-restore-knop aanwezig, maar dat helpt alleen de 'casual overklokker'. Voor die-hards zijn er een ln2-modus en uitleespunten voor diverse spanningen, en kunnen pci-express-poorten met dipswitches worden uitgeschakeld.
De echt handige tools zijn echter de Go-Key, de ingebouwde thermometers en de gpu-volt. Met die laatste feature kan de voor overklokken benodigde extra spanning op de gpu softwarematig geregeld worden, zonder potmeters op de kaart te solderen. Met de Go-Key, die tussen videokaart en monitor geplaatst wordt, kan de hardware via RoG-chips in de gaten gehouden en getweaked worden. Zo kunnen spanningen, temperaturen en snelheden worden uitgelezen, maar ook, hardwarematig en zonder software-installatie, worden aangepast via een on-screen-menu. De thermometers ten slotte zijn bedoeld voor overklokkers met ln2-potten. Er zijn twee ingangen waarop standaard-thermocouples kunnen worden aangesloten. Daarmee kan een thermometer, die al snel vijftig euro kost, worden uitgespaard.
Eindoordeel
Prijzen en specificaties
| Merk en type |
| Merk |
Intel |
| Productserie |
Core i7 |
| Type |
3960X |
| Processortechniek |
| Socket |
2011 |
| Snelheid |
3,3GHz |
| Cpu core |
6-core |
| Geheugenspecificatie |
PC3-12800 (ddr3-1600) |
| Procestechnologie |
32nm |
| Thermal design power |
130W |
| Cache |
| Cpu cache level 1 |
6x64kB |
| Cpu cache level 2 |
6x256kB |
| Cpu cache level 3 |
15MB |
| Functies |
| Maximale turbo frequentie |
3,9GHz |
| Virtualisatie |
Ja |
| Cpu-instructieset |
EM64T, MMX, SSE, SSE2, SSE3, SSE4.1, SSE4.2, SSSE3, x86-64 |
| Overig |
| Koeling |
Actieve koeling |
| Verkoopstatus (cpu) |
Boxed |
Realworld-benchmarks: Adobe-tests
Allereerst werd met Adobe's software getest. Met Photoshop werd een foto met behulp van een script bewerkt; in Lightroom werden 24 foto's geëxporteerd met een 'sharpen'-filter en een testfilmpje werd, compleet met effecten, in Premiere in 1080p-resolutie gerenderd.
De verschillen tussen de Sandy Bridge E-cpu en de overige processors in het testveld zijn in de Adobe-tests vrij groot. In Photoshop duikt de cpu onder de tien seconden om de foto te bewerken en ook in Lightroom blijft de 3960X minstens 25 procent voor op de concurrentie. In Premiere is dat beeld niet anders.
Realworld-benchmarks: films uitpakken en Cinebench
Klassieker Cinebench was vervolgens aan de beurt met zijn drie deeltests, waarin achtereenvolgens met één en met alle cores een afbeelding wordt gerenderd en ten slotte een 3d-scene wordt getoond. Een in rar-bestanden opgedeelde film werd vervolgens met behulp van Quickpar gerepareerd, waarna het herstelde archief werd uitgepakt.
De 3960X presteert multithreaded een stuk beter dan de 990X, terwijl de 2600K in de singlethreaded-test de andere Sandy Bridge-processor goed kan bijhouden. In de OpenGL-test is de hexacore van Intel eveneens ruimschoots sneller.
De verschillen tussen de beide Sandy Bridge-architecturen zijn in Quickpar gering, maar het gat met de overige processors is des te groter. Ook wordt de harde schijf in Winrar een stuk vlotter volgeschreven met gedecodeerde data dan bij de overige platforms.
Synthetische benchmarks: Futuremark
De Futuremark-tests zijn vervolgens aan de beurt. We geven hier alleen de hoofdresultaten van 3DMark11, 3DMark Vantage en PCMark7 weer; alle deelresultaten zijn in de benchdb terug te vinden.
De 3960X is in 3DMark nauwelijks sneller dan de overige processors, maar in deze Futuremark-test is dan ook de gpu bepalend. De HD6950 is in elk systeem ongeveer even snel. In Vantage zijn iets grotere verschillen te zien, die vooral aan de physics-scores te wijten zijn. Ook in PCMark 7 zijn de verschillen tussen de diverse processors opnieuw vooral te danken aan de extra rekenkracht in de Computation-deeltest.
Realworld-benchmarks: games
| AvP - 1920x1080 - High - 0xAA/16xAF |
| Systeemnaam | Minimum / gemiddeld aantal frames per seconde, hoger = beter |
| Intel Core i7-2600K |
****
+
***
34,7 / 57,8 |
| Intel Core i7-3960X |
****
+
***
35,3 / 57,4 |
| AMD FX-8150 |
****
+
***
35,0 / 57,3 |
| AMD 1100T |
****
+
***
35,3 / 57,1 |
| Intel Core i7-990X |
****
+
***
34,7 / 56,8 |
| Stalker: CoP - 1920x1080 - Extreme - 0xAA |
| Systeemnaam | Minimum / gemiddeld aantal frames per second, hoger = beter |
| Intel Core i7-2600K |
****
+
***
51,3 / 81,5 |
| Intel Core i7-3960X |
****
+
***
52,2 / 80,9 |
| Intel Core i7-990X |
****
+
***
48,7 / 79,9 |
| AMD 1100T |
****
+
***
46,3 / 79,4 |
| AMD FX-8150 |
****
+
***
44,5 / 78,7 |
| Far Cry 2 - 1920x1080 - High - 0xAA |
| Systeemnaam | Minimum / gemiddeld aantal frames per second, hoger = beter |
| Intel Core i7-2600K |
*****
+
**
75,4 / 95,8 |
| Intel Core i7-3960X |
*****
+
**
75,4 / 95,3 |
| AMD FX-8150 |
*****
+
**
74,8 / 93,8 |
| AMD 1100T |
*****
+
*
73,9 / 92,6 |
| Intel Core i7-990X |
*****
+
*
72,6 / 90,9 |
Beide Sandy Bridge-processors zijn wat vlotter dan de overige processors, maar de verschillen in deze goeddeels gpu-gelimiteerde tests zijn vrij klein.
Snelheidswinst en opgenomen vermogen
De prestaties van de concurrerende processors, die met uitzondering van de gelijkgeklokte 1100T een iets hogere kloksnelheid hebben, werden eerst genormaliseerd naar de 3,3GHz van de 3960X. Vervolgens hebben we de procentuele verschillen, klok voor klok, berekend en in onderstaande tabel weergegeven. Zo zijn alle resultaten direct met elkaar te vergelijken. Ter illustratie: de 3960X is in de multi-cpu-test van Cinebench 40,9 procent sneller dan de 2600K.
| Benchmark | 990X | FX-8150 | 2600K | 1100T |
| Cinebench OpenGL |
42,3% |
37,5% |
14% |
34,2% |
| Cinebench 1cpu |
29,6% |
41,1% |
5,8% |
29,3% |
| Cinebench xcpu |
29,7% |
51,6% |
40,9% |
47,9% |
| PCMark 7 |
20,9% |
27,3% |
7,7% |
23,2% |
| 3DMark Vantage |
10,3% |
28,7% |
12,3% |
21,9% |
| 3DMark11 |
12,6% |
12% |
3,4% |
8,1% |
| Photoshop |
27,2% |
74,1% |
33,8% |
96,8% |
| Premiere |
25,8% |
89,2% |
46,6% |
88,6% |
| Lightroom |
27,5% |
68,9% |
52% |
73,3% |
| Handbrake |
21,8% |
65,7% |
55,2% |
69,9% |
| Winrar |
45,1% |
105,3% |
77,5% |
84,2% |
| Quickpar |
27,9% |
80,1% |
6,3% |
48,1% |
| Gemiddeld verschil |
26,7% |
56,8% |
29,6% |
52,1% |
De games hebben we, omwille van hun geringe verschillen, even apart genomen, anders zouden bovenstaande resultaten wat vertekend worden.
| Games | 990X | FX-8150 | 2600K | 1100T |
| Farcry avg |
10,3% |
9,5% |
2,5% |
2,8% |
| Farcry min |
9,4% |
8,8% |
3,1% |
2% |
| AvP avg |
6,4% |
8,1% |
2,3% |
0,5% |
| AvP min |
7,3% |
8,9% |
4,8% |
0% |
| Stalker avg |
6,1% |
10,4% |
2,2% |
1,8% |
| Stalker min |
12,8% |
21,6% |
4,6% |
11,3% |
| Gemiddeld verschil |
4,4% |
5,6% |
1,6% |
1,5% |
Pas als de applicatie sterk is geoptimaliseerd voor multithreaded processors, profiteert de Sandy Bridge E echt van zijn extra cores. In veel gevallen blijkt de quadcore 2600K de 3960X goed te kunnen bijbenen. De veel duurdere Westmere 990X toont grotere verschillen met de 3960X. De grootste verschillen zien we bij de AMD-processors, waarbij opvalt dat de oudere generatie Thuban kleinere marges laat vallen dan de nieuwe Bulldozer.
Opgenomen vermogen
Het opgenomen vermogen van de systemen werd zowel idle als onder belasting met een energiemeter gemeten. De load was afkomstig van de blend-test van Prime95, die alle cores onder zware belasting zet.
| Opgenomen vermogen |
| Systeemnaam | Minimum / gemiddeld vermogen in watt, lager = beter |
| Intel Core i7-2600K |
**
+
**
65,00 / 145,00 |
| AMD 1100T |
***
+
**
104,00 / 192,00 |
| Intel Core i7-990X |
**
+
****
67,00 / 207,00 |
| AMD FX-8150 |
**
+
***
82,00 / 212,00 |
| Intel Core i7-3960X |
**
+
*****
96,00 / 272,00 |
De Sandy Bridge quadcore is het zuinigst, terwijl ook AMD's K10-cpu zeker onder load goed presteert. De twee nieuwste cpu's zijn ook het minst zuinig, wat in het geval van de 3960X deels door het moederbord komt. Andere borden toonden een opgenomen idle-vermogen van net onder de 70W.
Conclusie
Het nieuwe Sandy Bridge E-platform is uiterlijk al imposant, met zijn grote socket, de acht geheugenslots eromheen en een beest van een processor. Ook de specificaties van de X79-chipset zijn imposant en dat geldt dubbel voor de cpu met zijn zes cores en maar liefst 15MB L3-cache. De kloksnelheden en turbomodi vormen de kers op de taart, maar zonder resultaten is dat allemaal uiterlijk vertoon en theorie.
De benchmarks tonen echter aan dat de Core i7-3960X de snelste processor voor consumenten is die er te koop is. De strijd met de snelste processors van AMD, de Thuban-hexacore uit de K10-generatie en de FX-8150 'octacore' met Bulldozer aan boord, wordt met gemak gewonnen. De verschillen tussen de Sandy Bridge E-cpu en de AMD's bedragen, de games niet meegerekend, ruim vijftig procent.
De verschillen met de voorgaande Core i7's, de 990X-Gulftown en de Sandy Bridge 2600K, zijn iets kleiner, vooral waar het de 2600K betreft. Daar loopt de 3960X in multithreaded-tests uit, maar de singlethreaded-verschillen zijn klein. Dat is vergeleken met de 990X precies andersom; multithreaded ontlopen beide cpu's elkaar wat minder, terwijl de 3960X enkele draadjes een stuk rapper afwerkt. Gemiddeld bedragen de verschillen ook hier een imposante 25 tot 30 procent. Let wel: de cpu is met de Rampage vrij aggressief beheerd; de turbo-modus staat continu op de hoogste stand, wat de resultaten positief beïnvloedt.
Al met al heeft Intel de prestatiekroon, voor zover die ooit in gevaar is geweest, stevig in handen met de 3960X. De verschillen met de snelste cpu's die het bedrijf op de markt heeft, lopen in de 'double digits', wat geen geringe prestatie is.
Die prestaties, de grote socket en de bijbehorende 2,2 miljard transistors, hebben echter ook hun prijs. De Extreme-versie is met zijn ruwweg duizend dollar natuurlijk schreeuwend duur, terwijl de K-versie, met een iets lagere kloksnelheid en iets minder cache, al betaalbaarder wordt. Over een paar maanden komt een goedkopere quadcore uit, die de prijs-prestatieverhouding wellicht wat verbetert. Tel bij de prijs een vrij duur moederbord, de goedkoopste X79-borden blijven voorlopig ruim boven de tweehonderd euro, en vier repen geheugen op en een gewone Sandy Bridge-processor op een Z68-bordje wordt een stuk aantrekkelijker. Voor de ultieme prijs-prestatieverhouding blijft AMD echter vooroplopen.
Kortom, wie het snelste van het snelste wil, koopt met Sandy Bridge E geen kat in de zak, maar een verstandige koper steekt vijfhonderd dollar in zijn zak en kiest voor de K-cpu: net zo overklokbaar, maar een stuk goedkoper. Wie een zeer snel en redelijk betaalbaar systeem wil, gaat voor Sandy Bridge en de prijsbewuste koper kiest AMD. Gulftown-bezitters kunnen misschien net zo goed hun platform nog even in de behuizing laten zitten.
Eindoordeel
:strip_exif()/i/1321185861.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/1321264468.jpeg?f=thumblarge)
:fill(white):strip_exif()/i/1320752867.jpeg?f=thumblarge)
:fill(white):strip_exif()/i/1321264468.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1320753069.jpeg?f=thumbmedium)
/i/1334763853.png?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/i/1321601139.jpeg?f=fpa_thumb)
:strip_exif()/u/26632/dosprompt2.gif?f=community)
/u/64410/killer2-200x300.JPG?f=community)
:strip_icc():strip_exif()/i/1320318375.jpeg?f=fpa_thumb)
/i/1294416060.png?f=fpa)
/i/1207757626.png?f=fpa)
/i/1239798739.png?f=fpa)
:strip_exif()/u/318790/vertomme-1130623773.gif?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/677/crop5e62ccc026e5a_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/386815/296252.jpg?f=community){kind=small}
/u/5028/assassins-creed-II-iconwarped.png?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/123261/crop58c92b0e24d35_cropped.gif?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/9023/crop586ff6dbba130_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/155073/73848557.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/100224/paladin-small.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/55093/UPpharoah.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/30508/crop5bcc802fbf6a6_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
/u/12038/crop5a51514a4dec1_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/6764/cergorach.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/326608/crop5d26079bc4d20_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/54579/Static.gif?f=community){kind=small}
/u/155568/usericon.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/53680/steiner.jpg?f=community){kind=small}
/u/354532/crop619653ec8c6ca_cropped.png?f=community){kind=small}
/u/156663/crop602442069f9f4.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/122141/ic.tweakimg.net2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/237472/canon_eos_logo_small.jpg?f=community){kind=logo}
:strip_icc():strip_exif()/u/265607/crop634d9c9366968_cropped.jpg?f=community){kind=small}
