Naast de grenzen van de capaciteit is er nog een andere reden voor providers om geld voor het gebruik van bepaalde toepassingen te vragen. Telecomproviders zien hun traditionele verdienmodel namelijk als sneeuw voor de zon verdwijnen.
De telecombedrijven verdienen van oudsher geld aan de verkoop van belminuten en sms'jes. Vooral de marges op sms-berichten zijn enorm: de werkelijke kosten bedragen minder dan één eurocent, maar er wordt geregeld meer dan twintig cent voor het versturen van een tekstberichtje gerekend. Ook mensen die niet binnen de limieten van hun belbundel blijven, betalen hoge prijzen en zijn een grote bron van inkomsten.
Die inkomsten dalen echter razendsnel. Deze week nog meldde KPN dat het sms-volume ten opzichte van een jaar geleden met tien procent was gekrompen, terwijl tot dusverre altijd groei was genoteerd. Tien procent lijkt misschien niet veel, maar het probleem is dat de daling - vermoedelijk volledig - kan worden toegeschreven aan de opmars van smartphones. De internettelefoons maken inmiddels tussen de 33 en 40 procent van alle toestellen uit.
Die minderheid van toestellen wist in korte tijd de groei van het aantal sms'jes in een daling om te zetten. Ook de groeiende populariteit van voip-telefonie zorgt in combinatie met flatfee-internet voor een belangrijke daling van de inkomsten, en dan hebben we het nog niet over nieuwe toepassingen als streaming video, die wel capaciteit kosten maar waaraan geen cent extra wordt verdiend - in elk geval niet zolang mobiel internet voor een vaste prijs aan de man wordt gebracht.
KPN denkt een oplossing te hebben gevonden in de vorm van heffingen voor bepaalde diensten. Hoe dat er exact uit komt te zien is nog onduidelijk, maar het is een veilige aanname dat de nieuwe beprijzing modulair wordt opgebouwd: met een basisabonnement kan wat gesurfd en misschien ge-e-maild worden, chatten zal extra kosten, voip zal extra kosten, videostreams zullen nog meer kosten en wie een onbeperkt abonnement wil hebben, zal de hoofdprijs betalen. Op deze manier denkt KPN de verloren inkomsten te kunnen compenseren: het leveren van connectiviteit is nu eenmaal niet zo lucratief als het afrekenen per hoeveelheid data, of dat nu om belminuten of megabytes gaat.
De andere providers reageren niet bepaald afwijzend op de stap van KPN. T-Mobile wil officieel nog geen vragen over deze zaak beantwoorden, maar Vodafone heeft al laten weten 'na te denken' over nieuwe manieren om traffic te beprijzen. "De transitie van spraak naar data is al een tijdje aan de gang. De hele industrie heeft hiermee te maken; het zorgt ervoor dat we moeten nadenken over nieuwe verdienmodellen", aldus de provider in een verklaring tegen Tweakers.net.
Hoewel het niet expliciet wordt uitgesproken, valt uit de reacties op te maken dat het introduceren van de chatheffing door alle providers wordt overwogen. Daaruit blijkt ook dat de telco's zulke maatregelen nodig hebben om hun winstgevendheid op peil te houden. De chatheffing is immers een impopulaire maatregel: als provider kun je zieltjes winnen door veel en vaak te roepen dat je zoiets niet zal doen. T-Mobile deed dat afgelopen najaar toen KPN en Vodafone datalimieten invoerden; de magenta provider paste zijn prijsbeleid wel aan, maar riep ondertussen zo hard als het maar kon dat het in elk geval nog onbeperkt internet leverde.