Inleiding
Dat elektronisch papier het traditionele papier gaat vervangen wordt al decennia geroepen. Lang wist de technologie die belofte alles behalve waar te maken, maar de laatste twee jaar is er sprake van een opleving wat de interesse in e-readers en e-books betreft.
Tot voor kort waren het relatief kleine spelers, zoals het Nederlandse iRex, die e-readers uitbrachten, maar dat veranderde toen online-boekenreus Amazon zijn Kindle voorstelde. Vervolgens zag Sony wel brood in de markt en nu Apple de e-readerkwaliteiten van zijn iPad heeft benadrukt, buitelen fabrikanten over elkaar met nieuwe apparaten om e-books te kunnen lezen.
Uiteraard kon de Koreaanse elektronicagigant niet uitblijven. In januari maakte Samsung bekend met een e-reader op de markt te komen, die inmiddels in Nederland verkrijgbaar is.
Entourage is een veel kleinere speler op de e-readermarkt, maar het bedrijf wist nog niet zo lang geleden de aandacht op zich te vestigen met de opvallende eDGe. Deze op Android gebaseerde e-reader heeft een e-ink-scherm met een diagonaal van 9,7" om e-books mee te kunnen lezen. Daarnaast is er een tweede scherm aanwezig waarop Entourage zijn eigen Android-interface heeft geïnstalleerd. Zo hebben we een kleine compacte e-reader van Samsung versus een groot model met tablet-mogelijkheden van Entourage in deze hands-on. Wat werkt nu fijner?
Prijzen en specificaties Samsung E60
| Merk en type |
| Merk |
Samsung |
| Type |
E60 |
| Scherm |
| Schermdiagonaal |
6" |
| Schermresolutie |
800x600 pixels (svga) |
| Invoermethode |
Touchscreen |
| Geheugen |
| Geheugenkaarttype (e-reader) |
Secure digital micro |
| Geheugengrootte |
2GB |
| Besturingssysteem |
| Bestandsformaten (e-reader) |
Adobe ePub, jpeg, mp3, pdf, png, text |
| Verbinding |
| Verbinding (wlan) |
802.11b, 802.11g |
| Aansluiting koptelefoon |
Jackplug 3.5mm |
| Fysieke specificaties |
| Gewicht |
315 gram |
| Hoogte |
171mm |
| Breedte |
119,5mm |
| Diepte |
16,3mm |
| Overig |
| Kleur |
Wit |
| Bijzonderheden |
Handwriting recognition, bluetooth 2, emr-stylus |
Prijzen en specificaties Entourage eDGe
| Merk en type |
| Merk |
enTourage |
| Type |
eDGe |
| Scherm |
| Schermdiagonaal |
9.7" |
| Schermresolutie |
1024x600 pixels
|
| Invoermethode |
Touchscreen |
| Geheugen |
| Geheugenkaarttype (e-reader) |
Secure digital micro |
| Geheugengrootte |
4GB |
| Interfaces |
| Verbinding (wlan) |
802.11b, 802.11g |
| Fysieke specificaties |
| Gewicht |
1.3kg |
| Hoogte |
209,5mm |
| Breedte |
273mm |
| Dikte |
25,4mm |
| Kleuren |
Grijs |
| Overige specificaties |
| Besturingssysteem |
Google Android 1.6 |
Semi-touchscreen
De E60 is verrassend licht en handzaam. Door zijn geringe dikte zal degene die het apparaat voor het eerst in handen krijgt niet direct doorhebben dat het hier een slider betreft. Het achterste deel van de reader is namelijk gedeeltelijk onder het apparaat vandaan te schuiven. Mede hierdoor geeft de E60 de indruk van een uit de kluiten gewassen Samsung-telefoon.
Samsung heeft voor een minder strak ontwerp gekozen dan bijvoorbeeld Sony met zijn reader. De randen zijn licht gebogen, de E60 is van glanzend wit plastic en het model heeft een zilverkleurige rand rondom, wat de reader overigens een wat goedkoper uiterlijk geeft dan zijn Sony-evenknie. Ook raakt de rand zeer snel beschadigd. Aan de achterkant zit een wit quasi-lederen oppervlak, wat de nodige grip moet geven./i/1281623984.jpeg?f=imagenormal "Samsung E60")
Aan de voorkant zitten twee knoppen waarmee de gebruiker een bladzijde verder of terug kan bladeren. Verder zijn er in ingeklapte modus geen knoppen; de bediening verloopt via het touchscreen. De naam touchscreen is echter wellicht wat te veel eer, aangezien het scherm van de E60 uitsluitend invoer via een stylus accepteert.
Samsung maakt daarbij gebruik van elektromagnetische resonantietechnologie, zoals Wacom die heeft ontwikkeld. Bij deze technologie zit er een sensor achter het elektronische papier, waardoor dit iets meer energie verbruikt dan gewoon e-paper. De stylus is van plastic en erg licht. Aan het uiteinde zit een punt die als een knopje iets wordt ingedrukt bij het drukken op het scherm.
:fill(white)/i/1281623987.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1281622830.jpeg?f=thumb)
Hoewel de bediening van de Samsung met een stylus in deze tijden van multitouch wat gedateerd aanvoelt, heeft het enkele voordelen. Zo werkt het accurater; je kunt bijvoorbeeld gedetailleerdere tekeningen en notities maken, en het aanstippen van de soms kleine icoontjes verloopt soepel. Een ander voordeel is dat geen extra laag over het e-paper nodig is, zoals bij e-readers die resistieve aanraaktechnologie voor vingerbediening gebruiken. Die extra laag maakt het beeld immers een fractie waziger. De E60 heeft deze laag niet en biedt een helder beeld, met meer contrast dan de Sony Reader Touch Edition PRS-600.
De eDGe gebruikt dezelfde methode als de Samsung voor de bediening van het elektronische papier. De lcd heeft een diagonaal van 10,1 inch en een resolutie van 1024x800 pixels. Het touchscreen maakt gebruik van resistieve technologie, waardoor bediening met de meegeleverde stylus en met vingers mogelijk is. Multitouch-ondersteuning is er niet.
Dichtgeklapt zijn de schermen niet zichtbaar en lijkt het apparaat op een laptop. Bij het openklappen moet het apparaat echter als een boek worden vastgehouden. Opengeklapt zit het readergedeelte dan aan de linkerkant en de lcd rechts. Gelukkig kan de lcd geheel worden omgeklapt, zodat de gebruiker alleen nog het boekendeel voor zich heeft.
/i/1281622836.jpeg?f=imagenormal "Entourage eDGe")
Het eerste wat opvalt, is dat de Samsung veel compacter en lichter is. De E60 weegt 315 gram tegenover 1,36 kilogram voor de eDGe. Ook wint de Samsung het vanzelfsprekend wat geringe dikte betreft: 16,3 versus 25,4 mm. Gezien de combinatie met een lcd en de keuze voor een groter scherm is het niet vreemd dat de eDGe een stuk lomper aanvoelt, maar wat gebruiksgemak betreft is het verschil erg bepalend. Bij de Samsung heb je meteen de neiging een boek te openen en te lezen, waar dan ook; bij de eDGe zoek je eerst nog een tijd onwennig naar de juiste positie in je handen. Het wiebelen van het dikke stuk tussen de lcd en het e-paper, waar de speaker zit, helpt daarbij niet.
De Samsung E60 onder de loep
Het grote nadeel van een stylus is dat deze kan kwijtraken; geen van beide fabrikanten heeft de stylus met een touwtje aan zijn speler verbonden. De Samsung kan dan nog worden bediend via het bedieningspaneel; dit verschijnt bij het uitschuiven van het onderste deel. Hier zien we tiptoetsen waarmee we kunnen scrollen door de items uit het menu en deze kunnen selecteren. Ook kunnen we direct naar het menu of het homescreen. Naast het bedieningspaneel zitten de speakertjes. De E60 kan audiobestanden in mp3-formaat weergeven. De speakers klinken erg iel en de gebruiker zal ook liever zijn koptelefoon op de 3,5mm-mini-jack-output aansluiten. Het dichtschuiven van de slider heeft weinig effect op de weergave van de muziek via de speakers. Door een roostertje op de voorzijde klinkt de audio dan nog steeds, zij het iets doffer.
/i/1281623986.jpeg?f=imagenormal "Samsung E60")
De gebruiker kan echter niet rechtstreeks de muziek bedienen als hij een boek aan het lezen is. Hij kan dan alleen het volume aanpassen met de knoppen aan de zijkant. Voor het pauzeren, overslaan of stoppen van nummers moet hij via het menu terug naar de audiospeler. De muziekspeler is een aardige toevoeging, maar veel gebruikers zullen daarvoor eerder hun mobieltje of een andere mp3-speler, met meer bedieningsmogelijkheden en geheugen ter hand nemen. Samsung sprak bij de eerste aankondiging over een text-to-speech-functie die zijn readers zouden krijgen. Deze functie was echter niet in ons reviewexemplaar terug te vinden.
Het menu van de Samsung is eenvoudig van opzet. Het biedt direct toegang tot de boekencollectie, kranten, een onlineboekwinkel, notititeblok, kalender, woordenboek, de muziekspeler, een pictureviewer en de instellingen. Bovenaan staat het boek dat de gebruiker aan het lezen is. De lezer kan verschillende boeken geopend houden en de speler onthoudt voor elk boek bij welke bladzijde hij was.
/i/1281623985.jpeg?f=imagenormal "Samsung E60")
De reader ondersteunt boeken en kranten in de formaten epub, txt en pdf, terwijl afbeeldingen in de formaten bmp en jpg kunnen worden weergegeven. Het valt op dat de schermopbouw, het wisselen van pagina, soms lang en soms kort duurt. Dit zagen we vaker bij e-readers, maar de E60 maakt het op sommige momenten wel erg bont met de wachttijden.
Een ander manco is dat de reader bij e-books met kleine letters weinig zoommogelijkheden heeft, wat toch lastig is bij een reader met een klein scherm. In sommige gevallen kan alleen leesbare tekst worden weergegeven door te kiezen voor weergave van een halve pagina, waarna heel omslachtig na het lezen van een halve zin naar de andere helft moet worden omgeschakeld.
Er is 802.11g-wifi aanwezig, maar alleen om boeken te kopen en niet om ze vanaf een computer binnen te halen. Voor het aanschaffen biedt Samsung direct toegang tot de Selexyz-winkel. Om deze te kunnen benaderen, is een Adobe ID-account nodig. Het invoeren van het netwerkwachtwoord en de id-gegevens van het Adobe-account verloopt via een virtueel toetsenbord en snel gaat het invoeren met de stylus niet. De toegang tot de Selexyz-winkel verloopt hierna goed en het binnenhalen van titels verloopt vlot.
/i/1281623988.jpeg?f=imagenormal "Samsung E60")
Elders gekochte of anderszins verkregen e-books kunnen via de meegeleverde usb-kabel worden binnengehaald. Voor alle bestandsoverdracht meldt de E60 zich als een externe schijf bij computers, waarna de bestanden in de daarvoor bestemde mappen kunnen worden gezet. Aanvankelijk meldde Samsung ook de aanwezigheid van bluetooth, maar bij de Nederlandse introductie werd hier niet over gerept en we kwamen het ook niet tegen bij de instellingen. 3g-ondersteuning is er evenmin.
Er is verder een woordenboek Nederlands Engels en vice versa, maar veel stelt dit niet voor. Een simpel woord als 'hallo' kan al niet worden gevonden, omdat dit als 'hallo!' in de lijst staat. Een andere functie die we tegenkomen is EmoLink, maar navraag bij Samsung leert dat dit vooral voor gebruik in het onderwijs is, waarbij in klassenverband documenten kunnen worden uitgewisseld. Een laatste eigenschap is dat de gebruiker zijn agenda kan synchroniseren met Outlook. Dit is helaas eenrichtingsverkeer, dus aanpassingen in de kalender kunnen niet worden verstuurd.
De fabrikant claimt dat de reader het met een volgeladen accu twee weken volhoudt; het meten van de accuduur is bij e-readers lastig. Bij het opnieuw opbouwen van pagina's wordt energie verbruikt en bij muziek afspelen bijvoorbeeld, neemt het verbruik toe. Onze E60 hield het bij regelmatig gebruik en af en toe afspelen van muziek ongeveer een week uit. Het apparaat kan daarna in vier uur volledig worden opgeladen. De accu is van een model dat ook in Samsung-telefoons wordt gebruikt.
De eDGe opengeklapt
De bediening van de eDGe verloopt radicaal anders dan die van de Samsung. De eenvoudige bediening, zoals voor het omslaan van pagina's, roteren van het scherm en zoomen, verloopt via vier knoppen aan de zijkant. De overige functies, zoals het maken van aantekeningen, selecteren van tekst, opslaan van gewijzigde content, openen van boeken uit de collectie, benaderen van de instellingen, enzovoort, worden met de stylus geactiveerd.
/i/1281622831.jpeg?f=imagenormal "Entourage eDGe")
Vervolgens gebeurt er niets in het scherm van elektronisch papier, maar moet de gebruiker zich tot de lcd wenden. Dit is in het begin erg wennen. Het nadeel is dat de bediening over en weer niet erg intuïtief is. Bovendien moet de gebruiker de twee schermen opengeklapt voor zich hebben, terwijl hij tijdens het lezen misschien de voorkeur geeft aan het volledig omklappen van het scherm. Er zijn echter ook voordelen; de schermopbouw van het lcd is veel sneller, de bediening van het touchscreen kan met de hand en er is kleurweergave. Bovendien kan de gebruiker verder lezen op het e-paper-scherm, zonder hinderlijke vensters voor de tekst.
De toevoeging van een volwaardig tabletdeel leidt tot een erg lange opstarttijd. De Samsung start binnen een tiental seconden op en kan eigenlijk permanent aanstaan zonder al te veel te verbruiken. Bij de eDGe duurde het maar liefst een minuut en twintig seconden voordat het apparaat volledig bruikbaar was en is uitzetten noodzakelijk voor een lange accuduur.
Een knop om de lcd daarna snel uit te schakelen, zodat we met laag verbruik vanaf het e-paper kunnen lezen, troffen we niet aan. Wel kan het scherm softwarematig worden uitgeschakeld. Volgens Entourage zou de eDGe het met de tabletmodus ingeschakeld zes uur kunnen volhouden. Voor een reader is dit niet lang en zelfs voor een tablet niet, maar de claim leek bij onze test redelijk op waarheid te berusten. Met de tabletmodus uitgeschakeld houdt het readergedeelte het nog niet eens dubbel zo lang uit en ook dat is een tegenvaller; de meeste concurrenten houden het veel langer uit.
/i/1281622838.jpeg?f=imagenormal "Entourage eDGe")
Het aan- en uitzetten verloopt via een rubberen knop aan de linkerzijde. Daar treffen we ook de audio-interfaces, de ingang voor de voeding en de volumeregeling aan. Bovendien zien we twee usb-poorten. Om het hoekje zit bovendien nog een micro-usb-poort, een hardwarematige knop voor wifi en, mooi weggestopt achter rubberen bedekkingen, de sleuven voor sd/mmc- en sim-kaart.
De usb-poorten en de het sd-kaartslot kunnen worden gebruikt om e-books direct, zonder tussenkomst van een pc te openen of naar het 4GB-geheugen van het apparaat over te zetten. Het duurt even voordat het bestandssysteem van de speler de inhoud van de externe 120GB-schijf en de 2GB-sd-kaart toont, maar verder werkte het zoals beloofd. Dit is een mooie mogelijkheid om de speler te vullen.
Entourage biedt via een snelmenu toegang tot de op de speler aanwezige collectie boeken, maar ook naar een browser, mailclient, instellingen en een store. Deze laatste is van Entourage zelf en is voor Europese gebruikers niet zo interessant. Het tabletdeel is verder heel aardig om wat te surfen, mailen en andere eenvoudige internettaken uit te voeren, maar de Marvell Armada PXA168-processor lijkt soms moeite te hebben om het bij te benen.
/i/1281622833.jpeg?f=imagenormal "Entourage eDGe")
Wat video betreft kan het apparaat mp4 en 3gp weergeven, op audiogebied worden mp3, ogg, wav, aac, 3gpp en mp4 ondersteund. De 3-megapixelcamera geeft een heel redelijk beeld en er zijn twee ingebouwde microfoons voor audio-input, naast de mic-ingang. De werking van de tablet kan met apps worden uitgebreid. Entourage heeft er een reeks voorgeïnstalleerd, maar de fabrikant biedt er nog meer aan in zijn eigen app store. Toegang tot de Android Market is er niet.
De tablet moet een aanvulling zijn op de reader; hij kan worden gebruikt om documenten te openen die de e-reader niet ondersteunt, zoals die voor Microsoft Office, en ook kan de gebruiker op het internet verder zoeken naar aanleiding van tekstdelen van documenten of op links in pdf-bestanden klikken. De tablet biedt echter meer mogelijkheden, zoals foto's en video kijken, websurfen, communiceren en social networking. Dit werkt allemaal aardig, maar het is wel basaal en de mogelijkheden zijn minder dan die van een hedendaagse smartphone of van de vele andere tablets die er zijn of nog komen. Het tabletdeel moet zijn meerwaarde toch vooral hebben van de link met het elektronische papier.
Conclusie
In deze hands-on hebben we twee zeer uiteenlopende readers tegenover elkaar gezet; de Samsung E60 en de Entourage eDGe zijn bijna elkaars tegenpolen. De twee tonen aan dat de diversiteit aan e-readers groeit en dat de koper steeds beter moet nadenken waarvoor hij het apparaat gaat gebruiken.
Als we een e-reader voor onderweg nodig hebben, voor het uitsluitend lezen van e-books, zouden we uiteraard voor de Samsung gaan. Die is licht en compact, en de accu gaat lang mee. Het apparaat heeft een aantal functies die leuk, maar niet noodzakelijk zijn, zoals de muziekspeler. Bovendien moet de consument beseffen dat sommige eigenschappen er op papier beter uitzien dan ze in werkelijkheid zijn, zoals de wifi-ondersteuning, die alleen toegang tot de Selexyz-winkel biedt.
/i/1281622834.jpeg?f=imagenormal "Entourage eDGe")
Zo bezien is de prijs van 299 euro eigenlijk te hoog om van een aanrader te spreken. Er zijn simpelweg handzame concurrenten die veel minder kosten en de trend is ook een prijsdaling voor veel bestaande modellen. Eigenlijk is dat het advies dat we iedereen die op zoek is naar een compacte e-reader voor het simpelweg lezen van boeken zouden willen geven: ga op zoek naar een goedkope, want voor veel additionele functies is elektronisch papier niet echt geschikt.
De eDGe zit aan het andere einde van het spectrum. Dit apparaat is groot en log, en voelt onhandig aan. In eerste instantie lijkt het apparaat een worst of both worlds, waarbij de e-reader een overbodig aanhangsel van de tablet is en de tablet een stroomvreter die niets aan het lezen van e-books toevoegt. Tel daar de weinig indrukwekkende accutijd bij op en de conclusie dringt zich op dat dit idee op papier leuk leek, maar in de praktijk niet werkt.
Na enige tijd met het apparaat te hebben gewerkt en gewend te zijn geraakt aan de bediening, blijkt echter dat er veel kan worden ontdekt. We kunnen ons best situaties voorstellen waarbij de reader en de tablet elkaar versterken. Zo kan deze combinatie van pas komen bij onderwijsdoeleinden, waarbij veel met documenten wordt gewerkt. Even snel meer informatie opzoeken uit een complexe onderzoeks-pdf is een fluitje van een cent. Entourage richt zich ook op studenten en het onderwijs en dit lijkt ons een juiste strategie. De enTourage eDGe staat bij Ebook Reader Store schappen voor 599 euro.
Met dank aan www.entourageedge.nl voor het mogelijk maken van de review.
/i/1281622835.jpeg?f=imagenormal "Entourage eDGe")
Gallery
:fill(white)/i/1281623987.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/1281622835.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/1281623981.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/1281623984.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/1281623987.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/1281623988.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/1281623989.jpeg?f=imagegallery)
:strip_exif()/i/1281623990.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1269359470.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/1294749190.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1268222303.jpeg?f=thumbmedium)
/i/1237500420.png?f=fpa)
/i/1262839612.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/1268163438.jpeg?f=fpa)
/u/129167/Deftones1.JPG?f=community){kind=small}
/u/105978/IMG_0188.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/265607/crop634d9c9366968_cropped.jpg?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/31716/benedictuz.gif?f=community){kind=small}
:strip_exif()/u/69716/disgaea2_thief.gif?f=community){kind=small}
/u/260857/Untitled.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/39182/crop5ed2c334175a2_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/37213/ava.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/100237/ikke.jpg?f=community){kind=small}
/u/374804/crop632ac74f7b4c3_cropped.png?f=community){kind=small}
supertablet + e-reader in 1 = winner in mijn ogen! vond het device er nog wel een beetje bulky uitzien though 
:strip_icc():strip_exif()/u/242941/crop5a0ecbff49196_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/280177/Afbeelding1.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/40447/crop64d49c15ee865_cropped.jpg?f=community){kind=small}
/u/62799/crop589e049deeb18_cropped.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/114881/LinuxvsFreebsd2613.jpg?f=community){kind=small}
/u/232001/crop5e4ccc672380f_cropped.png?f=community){kind=small}
