Inleiding
De ATI Radeon HD 5870 is nu enkele weken beschikbaar, en over nog een paar weken introduceert AMD de ATI Radeon HD 5970, een videokaart met twee Cypress-gpu's aan boord.
Door middel van Crossfire-benchmarks, waarbij eerst twee en daarna drie HD 5870's in Crossfire worden gezet, geven wij vast een voorproefje van de prestaties die de HD 5970 naar verwachting neer zal zetten. Een vergelijkbare opzet gebruiken we eerder bij de HD 4870 X2; twee HD 4870's in Crossfire bleken nagenoeg hetzelfde te presteren als deze kaart met een dubbele gpu. Daarom verwachten we dat de prestaties van twee HD 5870's in Crossfire een goede indicatie geven van wat de HD 5970 zal presteren.
Als extraatje hebben we, naast het benchen van de twee HD 5870's in Crossfire, nog een derde HD 5870 op het moederbord geplaatst. Zelfs de meest zware spellen zijn met deze setup bedwongen.
Zoals gebruikelijk kijken we ook naar de geluidsproductie en het energieverbruik. Enkele spellen zijn met hogere anti aliasing-instellingen getest, aangezien de gpu's anders toch maar duimen staan te draaien.
Omdat deze review toch in het teken van extreme grafische prestaties staat, doen we ook verslag van de twee zaterdagen afgelopen maand waarop in het Tweakers.net-gebouw de videokaarten samen met de Core i7-processor op extreme wijze werden overgeklokt met behulp van vloeibaar stikstof.
/i/1256132784.jpeg?f=imagenormal "Overklokopstelling met 3 x HD 5870")
Specificaties
De in september uitgekomen Radeon HD 5870 heeft een Cypress-gpu aan boord, met 1600 stream processors, die door middel van een 256bit-geheugenbus in verbinding staan met gddr5-geheugen dat op 4800MHz geklokt is. Deze kaart is recentelijk door Tweakers.net beproefd, waarbij ook de architectuur en de verschillende nieuwe features van de ATI-kaart aan bod kwamen.
Van de vier door ons gebruikte HD 5870's waren er drie afkomstig van Asus, terwijl de vierde bij Sapphire vandaan kwam. Tot op heden blijkt het overigens weinig verschil te maken van welke fabrikant de videokaart afkomstig is: op elke pcb prijkt het amd-logo, wat aangeeft dat de fabrikant het referentie-ontwerp gebruikt heeft. Het enige verschil zit hem in de stickers op de lange zwarte koeler.
Toch zijn de kaarten zoals wij ze voor deze review hebben gebruikt, niet geheel gelijk aan de exemplaren zoals die uit de fabrieken zijn gerold: we hebben het bios van de kaarten geflashed naar een versie waarin bepaalde limitaties van de kloksnelheden zijn opgehoogd. Daardoor werd het mogelijk zowel de gpu als het geheugen naar 1500MHz te overklokken: die snelheden waren nodig voor het overklokken met vloeibaar stikstof. Op deze bios-aanpassing na zijn de kaarten identiek aan de HD 5870's zoals wij die in de eerdergenoemde review hebben gebruikt.
Aangezien Nvidia's nieuwe videokaarten voorlopig nog niet op de markt komen, is ervoor gekozen om een GTX 295 van Nvidia tegenover het grafische geweld van ATI te zetten. Ook de Asus Mars, feitelijk een 'gesandwichde' GTX 285, maakt zijn opwachting. De focus ligt dit keer echter niet op de strijd tussen AMD en Nvidia, maar op de vraag hoe snel de snelste single-gpu van vandaag is als er meerdere tegelijkertijd ingezet worden.
| | HD 5870 | Asus Mars
| GTX 295
|
| Gpu |
Cypress
|
G200b x2
|
G200b x2
|
| Productieprocedé |
40nm |
55nm |
55nm |
| Gpu-snelheid |
850Mhz |
648MHz |
680MHz |
| Shadersnelheid |
- |
1476MHz |
1242MHz |
| Geheugensnelheid |
4800MHz |
2306MHz |
1998MHz |
| Geheugentype |
gddr5 |
gddr3 |
gddr3 |
| Geheugen-interface |
256bit |
2x512bit |
2x448bit |
| Streamprocessors |
1600 |
240
|
240
|
| Rops |
32 |
32 |
32 |
| Texture-eenheden |
80 |
80 |
80 |
| Tdp |
188W |
300W + |
289W |
| Chipoppervlak |
334mm2 |
487mm2 |
487mm2 |
| Transistors |
2,14 miljard |
1,4 miljard
|
1,4 miljard
|
| Actuele prijs |
Onbekend |
Onbekend |
Onbekend |
Testsysteem
Het testsysteem is opgetrokken rond een Core i7 920-processor, die voor deze review op 3,8GHz werd geklokt door de bclk tot 180MHz te verhogen. We streven ernaar om altijd de nieuwste drivers te gebruiken, en als er bèta-drivers gebruikt zijn, wordt dat vermeld. Bij deze review zijn de ATI-kaarten met versie 8.66RC7 van de Catalyst-drivers aangestuurd en de Nvidia-kaarten met versie 191.07 van de Nvidia-drivers. Voor de benchmarks zijn de volgende games van de plank gehaald: Call of Duty: World at War, Crysis: Warhead, Far Cry 2, Stalker: Clear Sky, Race Driver: GRID, Tom Clancy's H.A.W.X en Batman: Arkham Asylum. Ook van deze games zijn, voor zover beschikbaar, alle patches geïnstalleerd. Indien mogelijk is van de interne benchmarks van de games gebruikgemaakt.
| Testsysteem |
| Moederbord |
EVGA X58 Classified
|
| Processor |
Intel Core i7 920 @ 3,8GHz |
| Geheugen |
6GB ddr3: 3x OCZ3X1333LV6GK 8-8-8 |
| Harde schijven |
500GB Samsung Spinpoint F1 HD502IJ |
| Videokaarten |
Asus HD 5870
Asus GTX 295
Asus GTX 285
Asus HD 4870X2
Asus Mars
|
| Koeler |
Thermalright Ultra Extreme 120
|
| Voeding |
Enermax Revolution 85+ 1050W
|
Intels X58-platform zal naar verwachting nog geruime tijd de prestatiekroon in handen houden. Dit platform zal bij het uitvoeren van de benchmarks niet snel een bottleneck vormen. Ook biedt het platform de mogelijkheid om videokaarten in sli- en in Crossfire-modus te draaien.
Elke game is getest op de resoluties 1920x1200 en 2560x1600. De instellingen verschillen per game en zullen daarom telkens vermeld worden. In principe wordt altijd anti-aliasing toegepast, tenzij dit resulteert in onspeelbaar lage framerates. Hetzelfde geldt voor sommige ingame-settings, die naar beneden worden bijgesteld als de videokaart anders onvoldoende fps produceert. Ook wordt er altijd 16xAF toegepast, behalve bij HAWX; bij games die dat niet ondersteunen is deze instelling afgedwongen met behulp van ATI's CCC of Nvidia's Control Panel.
In het Catalyst Control Center staat de adaptive aliasing op multi-sampling, wordt de toepassing van AA/AF waar mogelijk aan de applicatie overgelaten, en is mipmapping op de hoogste kwaliteit ingesteld. In Nvidia's Control Panel staat de anti-aliasing transparancy-modus op multisampling en is de texture quality op high quality ingesteld. Ook hier wordt AA/AF waar mogelijk door de applicatie verzorgd.
Bij alle tests wordt zowel het minimale als het gemiddelde aantal frames per seconde gegeven, waarbij een hogere score uiteraard altijd beter is.
Crysis Warhead
Crysis Warhead blijft het meest veeleisende spel in onze testsuite. Het eerste waar we achter wilden komen is of meerdere HD 5870's Crysis kunnen overwinnen.
| Crysis Warhead - 1920x1200 - Enthusiast - 0xAA/16xAF |
| Gpu | Minimum » Gemiddelde score (fps) |
| HD 5870 X3 |
*******
+
**
33,5 / 42,0 |
| Asus Mars |
*******
+
**
33,0 / 40,3 |
| HD 5870 X2 |
*******
+
**
33,0 / 40,1 |
| GTX 295 |
*****
+
**
27,2 / 34,3 |
| HD 4870X2 |
****
+
**
21,7 / 32,7 |
| HD 5870 |
****
+
*
22,3 / 28,6 |
| GTX 285 |
****
+
*
18,6 / 23,2 |
Het antwoord is ja: met twee HD 5870's is Crysis in volle glorie speelbaar op 1920x1200. Ook de Asus Mars weet speelbare framerates neer te zetten. Wat opvalt is dat de derde HD 5870 niets toevoegt.
| Crysis Warhead - 2560x1600 - Enthusiast - 0xAA/16xAF |
| Gpu | Minimum » Gemiddelde score (fps) |
| HD 5870 X3 |
******
+
***
28,5 / 41,5 |
| HD 5870 X2 |
*****
+
*
22,8 / 27,8 |
| Asus Mars |
****
+
*
21,8 / 27,5 |
| GTX 295 |
****
+
*
17,7 / 23,4 |
| HD 4870X2 |
***
+
*
16,3 / 21,6 |
| HD 5870 |
***
+
*
14,5 / 18,8 |
| GTX 285 |
**
+
*
12,0 / 14,5 |
Op de hoogst mogelijke resolutie weet de HD 5870 X3-opstelling met moeite speelbare framerates neer te zetten. Desondanks is de schaling slecht te noemen, vooral omdat de Asus Mars wel goed schaalt ten opzichte van de GTX 285. De Mars heeft wel 2GB geheugen per gpu, maar of dat het verschil maakt valt te betwijfelen.
Stalker: Clear Sky
Samen met Crysis is Stalker grafisch het meest veeleisende spel. De makers van Clear Sky zijn ook behoorlijk vooruitstrevend, aangezien Clear Sky gebruik kan maken van DirectX 10.1, terwijl zijn opvolger, Call of Pripyat, DirectX 11 kan gebruiken.
| Stalker: Clear Sky - 1920x1200 - High - 0xAA/16xAF |
| Gpu | Minimum » Gemiddelde score (fps) |
| HD 5870 X3 |
******
+
***
73,6 / 102,7 |
| HD 5870 X2 |
****
+
**
45,4 / 63,0 |
| Asus Mars |
**
+
*
28,4 / 41,1 |
| HD 4870X2 |
**
+
*
29,0 / 37,2 |
| GTX 295 |
**
+
*
26,2 / 34,5 |
| HD 5870 |
**
+
*
23,3 / 33,4 |
| GTX 285 |
*
+
*
18,8 / 25,4 |
In tegenstelling to Crysis maakt Clear Sky wel optimaal gebruik van een tweede en zelfs een derde HD 5870. Zo vloeiend als met twee HD 5870's hadden wij Clear Sky nog niet gespeeld. De minima zijn bij gebruik van drie HD 5870's zelfs meer dan drie keer zo hoog als bij een enkele HD 5870.
De drie snelste videokaart-opstellingen werden nogmaals getest, maar dan met 2xAA geactiveerd via het spel. De HD 5870-opstellingen zouden waarschijnlijk nog uit de voeten kunnen met 4xAA. De Mars kon zonder AA al geen speelbare framerates produceren, dus die zakken nu nog verder in.
| Stalker: Clear Sky - 2560x1600 - High - 0xAA/16xAF |
| Gpu | Minimum » Gemiddelde score (fps) |
| HD 5870 X3 |
*******
+
*
59,3 / 69,0 |
| HD 5870 X2 |
****
+
*
31,5 / 41,8 |
| Asus Mars |
**
+
*
20,0 / 26,5 |
| HD 4870X2 |
**
+
*
17,0 / 23,3 |
| GTX 295 |
**
+
*
15,4 / 22,6 |
| HD 5870 |
**
+
*
17,6 / 22,3 |
| GTX 285 |
**
+
12,9 / 16,1 |
Op 2560x1600 zien we het onmogelijke gebeuren, met ruimschoots meer dan 100 procent schaling. Met de toevoeging van een tweede HD 5870 verdubbelt het aantal frames net niet, maar met de derde HD 5870 erbij verdubbelt het aantal minimum framerates gewoon nog een keer.
Ook op 2560 bij 1600 beeldpunten is er met 2xAA getest. De performance-hit vanwege 2xAA bij de HD 5870-configuraties is erg klein, terwijl de Mars ruim 25 procent slechter presteert met 2xAA ingeschakeld.
Race Driver: GRID
Race Driver: GRID is ondertussen al een wat ouder spel, maar de graphics zijn er nog steeds niet minder om. Totdat DiRT 2 zijn opwachting maakt, benchmarken we gewoon nog in GRID.
| Race Driver: GRID - 1920x1200 - Maximum - 4xAA/16xAF |
| GPU | Minimum » Gemiddelde Score (fps) |
| HD 5870 X3 |
******
+
**
118,6 / 155,8 |
| HD 5870 X2 |
******
+
**
112,4 / 143,3 |
| HD 4870X2 |
*****
+
**
94,4 / 124,8 |
| Asus Mars |
*****
+
**
96,3 / 124,1 |
| GTX 295 |
*****
+
**
94,2 / 122,3 |
| HD 5870 |
*****
+
*
98,6 / 121,8 |
| GTX 285 |
****
+
*
67, 0 / 84,1 |
Voor GRID is een multi-gpu opstelling weggegooid geld, een GTX 285 weet al prima raad met het racespel op nagenoeg de hoogste instellingen. De schaling valt ook tegen, maar aan de resultaten van de HD 5870 X3 te zien, lopen we tegen een cpu-bottleneck aan.
| Race Driver: GRID - 2560x1600 - Maximum - 4xAA/16xAF |
| GPU | Minimum » Gemiddelde Score (fps) |
| HD 5870 X3 |
******
+
**
119,5 / 158,1 |
| HD 5870 X2 |
******
+
**
113,3 / 142,7 |
| Asus Mars |
****
+
*
83,3 / 101,3 |
| HD 4870X2 |
****
+
*
73,4 / 93,1 |
| GTX 295 |
****
+
*
72,0 / 87,3 |
| HD 5870 |
****
+
*
67,8 / 84,7 |
| GTX 285 |
**
+
*
46,3 / 57,6 |
Ook op de hoogste resolutie voldoet een GTX 285 nog prima. De schaling van een enkele HD 5870 naar twee HD 5870's is ditmaal indrukwekkender, maar met een derde HD 5870 lopen we steevast tegen een cpu-bottleneck aan, en dat nog wel op zo'n veeleisende resolutie.
Call of Duty: World at War
Call of Duty: World at War is met name voor ATI-kaarten een redelijk zware kluif. Hopelijk zien we dan ook een goede schaling met dit spel.
| Call of Duty: World at War - 1920x1200 - Maximum - 4xAA/16xAF |
| Gpu | Minimum » Gemiddelde score (fps) |
| HD 5870 X3 |
*******
+
**
72,4 / 89,9 |
| HD 5870 X2 |
*******
+
*
77,6 / 89,7 |
| GTX 295 |
******
+
***
62,8 / 88,8 |
| Asus Mars |
******
+
**
66,9 / 88,8 |
| HD 5870 |
*****
+
***
51,6 / 77,7 |
| HD 4870X2 |
*****
+
***
49,0 / 75,7 |
| GTX 285 |
****
+
**
47,8 / 69,8 |
Op 1920x1200 heeft de HD 5870 geen enkele moeite met World at War en de schaling valt enigszins tegen. De derde HD 5870 zorgt juist voor lagere minima. Verder heeft World at War een maximum van 90 frames per seconde, waardoor het gemiddelde bij vier systemen nagenoeg op 90fps ligt.
| Call of Duty: World at War - 2560x1600 - Maximum - 4xAA/16xAF |
| Gpu | Minimum » Gemiddelde score (fps) |
| HD 5870 X3 |
*******
+
*
74,6 / 88,3 |
| Asus Mars |
*****
+
***
56,8 / 84,5 |
| HD 5870 X2 |
*****
+
***
56,8 / 81,3 |
| GTX 295 |
****
+
***
43,3 / 77,7 |
| HD 4870X2 |
***
+
**
33,2 / 57,5 |
| GTX 285 |
***
+
**
34,0 / 51,6 |
| HD 5870 |
***
+
**
31,2 / 46,8 |
Ditmaal is de schaling een stuk beter: geen 100 procent, maar het komt aardig in de buurt, met zo'n 80 procent hogere minima. De schaling met de derde HD 5870 is eveneens uitstekend te noemen. De Mars onderscheidt zich positief ten opzichte van de GTX 295.
Far Cry 2
Far Cry 2 staat bekend als een game waar Crossfire goed in schaalt. We maken wederom gebruik van de ingebouwde benchmark, waarbij alle settings op hun hoogst staan.
| Far Cry 2 - 1920x1200 - Ultra high - 4xAA/16xAF |
| Gpu | Minimum » Gemiddelde score (fps) |
| HD 5870 X3 |
******
+
***
121,1 / 172,8 |
| HD 5870 X2 |
****
+
**
87,0 / 114,8 |
| Asus Mars |
***
+
*
65,5 / 87,3 |
| GTX 295 |
***
+
*
58,4 / 77,8 |
| HD 4870X2 |
**
+
*
47,3 / 67,5 |
| HD 5870 |
**
+
*
47,3 / 66,2 |
| GTX 285 |
**
+
*
41,0 / 52,7 |
En zowaar, de schaling in Far Cry 2 blijkt met Crossfire uitstekend, met zo'n 80 procent extra frames per seconde als er een tweede kaart wordt toegevoegd. Bij de toevoeging van een derde kaart ligt de schaling ook rond de 80 procent. De schaling van sli bij Nvidia-kaarten is beduidend minder.
| Far Cry 2 - 2560x1600 - Ultra high - 4xAA/16xAF |
| Gpu | Minimum » Gemiddelde score (fps) |
| HD 5870 X3 |
******
+
**
90,2 / 122,7 |
| HD 5870 X2 |
****
+
*
59,9 / 78,1 |
| Asus Mars |
***
+
*
50,6 / 67,2 |
| HD 4870X2 |
**
+
*
31,2 / 48,8 |
| HD 5870 |
**
+
*
31,8 / 46,0 |
| GTX 295 |
**
+
*
24,3 / 40,4 |
| GTX 285 |
**
+
*
29,7 / 39,7 |
Op 2560 bij 1600 beeldpunten laat Far Cry 2 zien hoe het hoort: Crossfire schaalt nagenoeg 100 procent bij de toevoeging van zowel een tweede als een derde HD 5870. De Asus Mars doet het ook niet slecht qua schaling, maar moet het toch duidelijk afleggen.
Tom Clancy's: HAWX
HAWX is een van AMD's favoriete spellen, omdat het gebruik kan maken van DirectX 10.1. Zoals Call of Duty: World at War de voorkeur geeft aan Nvidia, zo geeft HAWX de voorkeur aan AMD.
| Hawx - 1920x1200 - Maximum - 4xAA/0xAF |
| Gpu | Minimum » Gemiddelde score (fps) |
| HD 5870 X3 |
******
+
***
125,0 / 184,8 |
| HD 5870 X2 |
****
+
**
88,3 / 126,4 |
| Asus Mars |
****
+
*
85,0 / 108,0 |
| HD 4870X2 |
****
+
*
79,6 / 106,4 |
| GTX 295 |
***
+
*
76,0 / 93,6 |
| HD 5870 |
***
+
*
63,3 / 78,8 |
| GTX 285 |
**
+
*
42,0 / 58,8 |
Van één HD 5870 naar twee HD 5870's zien we een tegenvallende boost, maar van twee naar drie HD 5870's neemt het aantal fps juist extreem toe. De schaling van een enkele GTX 285 naar de Asus Mars is echter zo goed als 100 procent.
| Hawx - 2560x1600 - Maximum - 4xAA/0xAF |
| Gpu | Minimum » Gemiddelde score (fps) |
| HD 5870 X3 |
******
+
***
114,4 / 159,4 |
| HD 5870 X2 |
****
+
*
70,2 / 95,3 |
| HD 4870X2 |
***
+
*
49,0 / 74,8 |
| Asus Mars |
***
+
*
52,2 / 73,9 |
| GTX 295 |
**
+
*
48,2 / 64,9 |
| HD 5870 |
**
+
*
44,4 / 59,6 |
| GTX 285 |
*
+
*
27,7 / 39,8 |
Wederom is de schaling van een HD 5870 naar twee HD 5870's redelijk maar niet om over naar huis te schrijven. De schaling van twee naar drie HD 5870's is echter uitstekend. De Mars laat ook erg goede schaling zien van zo'n 90 procent.
Batman: Arkham Asylum
Batman: Arkham Asylum is een veelbesproken titel. Nvidia zou een oneerlijk voordeel hebben door de ingame toepassing van anti-aliasing, terwijl AA bij ATI geforceerd moet worden in de Catalyst Control Center, waardoor er overal AA op wordt toegepast. Dit weegt zwaarder op de gpu, waardoor de framerate relatief lager uitvalt dan wanneer ATI ook gebruik zou maken van de ingame anti-aliasing. We testen het spel daarom zowel met als zonder AA.
De verschillende videokaarten ontlopen elkaar nauwelijks. De schaling is echter ver te zoeken, aangezien drie HD 5870's slechter presteren dan twee HD 5870's.
| Batman: Arkham Asylym - 1920x1200 - Max - 4xAA/16xAF |
| Gpu | Minimum » Gemiddelde score (fps) |
| HD 5870 X3 |
***
+
*****
89,0 / 214,0 |
| Asus Mars |
****
+
****
93,3 / 179,7 |
| HD 5870 X2 |
***
+
***
89,0 / 170,7 |
| GTX 295 |
***
+
***
83,3 / 150,7 |
| HD 4870X2 |
**
+
**
61,0 / 105,7 |
| GTX 285 |
**
+
**
61,3 / 104,7 |
| HD 5870 |
**
+
*
59,7 / 90,0 |
Met 4xAA onderscheidt de X3-opstelling zich alleen door een hoger gemiddelde; het lijkt haast wel of er een cpu-bottleneck bestaat, aangezien de minima-score tegen de 90fps aan hikt. De schaling is daardoor ook niet optimaal.
| Batman: Arkham Asylym - 1920x1200 - Max - 8xAA/16xAF |
| Gpu | Minimum » Gemiddelde score (fps) |
| HD 5870 X3 |
****
+
*****
79,7 / 176,7 |
| HD 5870 X2 |
****
+
***
77,0 / 147,0 |
| Asus Mars |
***
+
**
68,0 / 114,0 |
| GTX 295 |
***
+
**
53,7 / 92,3 |
| HD 4870X2 |
**
+
**
51,7 / 91,3 |
| HD 5870 |
***
+
**
56,3 / 86,7 |
| GTX 285 |
**
+
*
38,7 / 64,0 |
De cpu-bottleneck is verdwenen, maar de schaling blijft tegenvallen. De derde HD 5870 is pure geldverspilling in Batman. De schaling van de GTX 285 naar de Mars is wel vrij goed te noemen.
Op 2560x1600 zonder AA herhaalt de geschiedenis zich: drie kaarten zijn niet sneller dan twee kaarten, wat betreft de minimale framerate presteren drie HD 5870's zelfs slechter dan twee HD 5870's.
| Batman: Arkham Asylym - 2560x1600 - Max - 4xAA/16xAF |
| Gpu | Minimum » Gemiddelde score (fps) |
| HD 5870 X3 |
****
+
*****
69,7 / 155,0 |
| HD 5870 X2 |
***
+
***
57,3 / 103,3 |
| Asus Mars |
***
+
**
62,0 / 101,0 |
| GTX 295 |
***
+
**
51,7 / 82,0 |
| HD 4870X2 |
**
+
**
39,0 / 66,0 |
| HD 5870 |
**
+
*
40,7 / 58,7 |
| GTX 285 |
**
+
*
35,7 / 55,7 |
Met 4xAA bliijft de schaling ronduit beroerd. Meerdere videokaarten zijn sowieso niet nodig voor dit spel, dat gebruik maakt van de Unreal 3.0-engine. Sli schaalt nog wel heel behoorlijk.
Energieverbruik en geluidsproductie
In onze allereerste review met de HD 5870 werd het lage energieverbruik in idle-modus al opgemerkt. Voorheen was het idle-verbruik van Crossfire-opstellingen echter een hekel punt, maar ook daar zou AMD verandering in gebracht hebben. Behalve het voordeel van het 40nm-procedé en het feit dat het gddr5-geheugen nu netjes terugklokt, paste AMD nog een trucje toe.
Met twee of meer 5000-serie kaarten in Crossfire worden de tweede, derde of zelfs vierde videokaart nagenoeg uitgeschakeld, waardoor het idle-verbruik slechts minimaal toe zou nemen. Zoals gebruikelijk meetten we het idle-verbruik door de videokaarten de Vista-desktop weer te laten geven.
Energieverbuik
Houd goed in het achterhoofd dat het hier gaat om het vermogen dat uit het stopcontact wordt opgenomen. Met een rendement van tussen de 85 en 90 procent van de voeding ligt het vermogen dat door de hardware wordt verstookt al gauw tien procent lager.
| Vermogensopname systeem - Idle |
| | Opgenomen vermogen (watt) |
| HD 4870 X2 |
**********
213 |
| Asus Mars |
**********
208 |
| GTX 295 |
**********
203 |
| GTX 285 |
*********
194 |
| HD 5870 X3 |
********
170 |
| HD 5870 X2 |
********
165 |
| HD 5870 |
*******
159 |
Het trucje van AMD werkt: het verbruik van twee en drie HD 5870's ligt ten opzichte van één HD 5870 amper hoger. De Crossfire-opstellingen zijn daardoor de zuinigste van alle videokaarten, op een enkele HD 5870 na natuurlijk.
| Vermogensopname systeem - Load |
| | Opgenomen vermogen (watt) |
| HD 5870 X3 |
**********
796 |
| Asus Mars |
*******
574 |
| HD 5870 X2 |
*******
560 |
| HD 4870 X2 |
******
482 |
| GTX 295 |
******
461 |
| GTX 285 |
*****
374 |
| HD 5870 |
*****
359 |
Door de videokaarten te belasten met behulp van Furmark word het verbruik onder load gemeten. Zoals te verwachten was, spant de tri-Crossfire-opstelling de kroon, met net geen 800W die uit de muur worden getrokken. Overigens werden de HD 5870's erg heet als de fancontrole op 'automatisch' stond. Bij 90 graden Celsius trad de beveiliging in werking, waardoor het verbruik van de videokaarten automatisch omlaag ging. Om toch achter het maximale verbruik te komen werd de fansnelheid verhoogd, zodat de temperatuur onder de 90 graden Celsius bleef.
Op het eerste gezicht lijkt dit een groot minpunt, maar de load die bereikt werd in Furmark werd nooit gehaald in games. In Stalker: Clear sky zijn enkele pieken waargenomen van 650W, maar over het algemeen verbruikten drie HD 5870's maximaal 600W. Hetzelfde geldt voor de Asus Mars, waar slechts met moeite het maximum verbruik kon worden vastgesteld, omdat de gpu's te warm werden. Ook hier werd de ventilator op maximaal gezet om toch achter het maximale verbruik te komen.
Geluidsproductie
De geluidsproductie wordt gemeten in de idle- en in de load-toestand. Idle betekent de weergave van de desktop, terwijl de load-toestand wordt bereikt met Furmark. Het omgevingsgeluid bedroeg 39,2dBA.
| Geluidsproductie systeem - Idle |
| | Geluidsdruk (dBA) |
| GTX 295 |
**********
47,5 |
| GTX 285 |
**********
47,0 |
| Asus Mars |
**********
46,8 |
| HD 5870 X3 |
*********
43,6 |
| HD 5870 X2 |
*********
43,2 |
| HD 5870 |
*********
42,4 |
| HD 4870 X2 |
*********
42,3 |
De geluidsproductie is weinig opzienbarend. De Mars maakt ongeveer evenveel geluid als de GTX 295 en een tweede en derde HD 5870 produceren wel wat extra geluid, maar het is amper hoorbaar.
| Geluidsproductie systeem - Load |
| | Geluidsdruk (dBA) |
| Asus Mars |
**********
62,2 |
| HD 5870 X3 |
**********
62,0 |
| HD 5870 X2 |
**********
62,0 |
| GTX 295 |
**********
61,7 |
| GTX 285 |
**********
60 |
| HD 4870 X2 |
*********
57,8 |
| HD 5870 |
*********
55,2 |
Of er nu twee of drie HD 5870's voluit staan te blazen, de herrie wordt er niet meer of minder om. Het lijkt bijna of er iemand aan het stofzuigen is, dus met zo'n monster-setup is een stevige audio-installatie of een goede headphone aan te raden. De Mars spant helemaal de kroon, door in zijn eentje de meeste herrie te produceren.
Overklokken met LN2
Behalve de standaard benchmarks die we altijd draaien, is er ook flink op los getest met behulp van extreme koelmethoden. Aangezien de HD 5870 de snelste single-gpu videokaart is, kunnen er drie of zelfs vier exemplaren ingezet worden om scores in benchmarks neer te zetten die voorheen onmogelijk waren. Met drie HD 5870's van Asus en het beste overklokkers-moederbord dat er is - de EVGA X58 Classified - ontbrak alleen het vloeibare stikstof nog.
/i/1256134006.jpeg?f=imagenormal "Overklokopstelling met 1 x HD 5870")
Voorbereidingen
Overklokkers Bart Peters, Neil Breems en Mark van Velthoven werden uitgenodigd om op kosten van Tweakers.net de hardware tot het uiterste te drijven. Zij voorzagen zelf in een meer dan capabele cpu en de nodige koelapparatuur, opdat alle hardware met behulp van vloeibaar stikstof tot ruim onder de min 100 graden Celsius gekoeld kon worden. Bij overklokken met LN2 komt echter meer kijken dan even een andere koeler op de videokaart schroeven en er gewoon zoveel mogelijk LN2 in gieten.
Op de allereerste plaats is er een fatsoenlijke cpu nodig, die gekoeld tot zo'n min 100 graden Celsius 3d-benchmarks af kan draaien met een snelheid van minimaal 5000MHz. Enkele topexemplaren kunnen zelfs 3d-benchmarks draaien met snelheiden van tot wel 5500MHz. Voordat het echter zo ver is, moet het moederbord van onder tot boven van isolatie voorzien worden, omdat eventuele condensvorming, die bijna altijd optreedt, voor kortsluiting kan zorgen. Elektrische componenten worden dan ook hermetisch afgesloten door ze te isoleren met tape, wat foam en vooral heel veel kneedgum, dat eenvoudig te plaatsen is, maar toch goed isoleert.
Vervolgens kan de pot op de cpu geplaatst worden, die met een backplate stevig vastgeschroefd wordt. De LN2-pot naar keuze is op dit moment de F1, ontworpen door overklokker Kingpin. De pot bestaat volledig uit koper en weegt ruim twee kilogram. Door de hoge massa kan de pot veel koude opnemen, zodat de temperatuur van de cpu onder belasting niet al te snel omhoog schiet. Door gaten in de onderkant te boren neemt het contact oppervlak tussen de LN2 en het koper toe, zodat de cpu nog beter op subarctische temperaturen gehouden kan worden.
Na de cpu zijn de gpu's aan de beurt. Eerst wordt de standaard koeler verwijderd, waarna zowel de voor- als achterkant bijna helemaal geïsoleerd worden met behulp van kneedgum. Rondom de gpu wordt nog wat extra isolatie geplaatst in de vorm van foam, waarna de LN2-pot geplaatst kan worden, in ons geval een Tek 9. Na de plaatsing van de Tek 9 wordt er nog extra foam geplaatst en wordt er simpel keukenpapier om de videokaart gebonden om condensatiedruppels op te vangen. Kneedgum, en het afplakken van pci-slots die niet gebruikt worden, zorgt voor de isolatie bij de pci-e slots.
Het 3DMark03-wereldrecord
Vloeibaar stikstof en Asus SmartDoctor
Als alle hardware geprepareerd is, ontbreken er nog twee cruciale zaken om succesvol te kunnen overklokken. Het vloeibare stikstof lijkt voor de hand liggend, maar het goedje kan niet op elke straathoek eventjes bijgetankt worden in een Cola-fles. Voor de opslag van LN2 is een dewar nodig en om de LN2 fatsoenlijk in de koelers te kunnen gieten, moet het van de dewar overgegoten worden naar een thermoskan. Let wel, een thermoskan met glazen binnenwand is niet aan te raden, omdat de mogelijkheid bestaat dat deze uiteen barst. Enige voorzichtigheid is geboden bij het gebruik van vloeibaar stikstof.
Ten tweede is er een software- of hardware-mod nodig om de hardware naar hogere prestaties te tillen. Voor de HD 5870's van Asus kon er gebruik gemaakt worden van Asus SmartDoctor, waardoor de videokaarten niet hardware-matig aangepast hoefden te worden. Met een speciale versie kon de spanning op de gpu naar 2,0V getild worden terwijl een exclusieve bios kloksnelheden toeliet van 1500MHz voor de gpu en 1500MHz voor het geheugen. Asus SmartDoctor liet het echter afweten, waardoor er gebruik gemaakt werd van MSI Afterburner, waarvan de spanningslimiet helaas op 1,375V lag. Voor de cpu was het eenvoudiger, aangezien bijna alle moederborden tegenwoordig de mogelijkheid bieden om de spanning op de cpu te verhogen.
Aan de slag
Zodra alles klaar en geïnstalleerd is, kan er gebenchmarkt worden. Elke benchmark geeft de voorkeur aan een bepaald OS, waardoor er altijd meerdere hdd's gebruikt worden om tussen de benchmarks te switchen. De eerste zaterdag, op 4 oktober, verliep vrijwel probleemloos en na wat getest te hebben met een enkele HD 5870, werden de twee overige HD 5870's in het moederbord geprikt. In het begin moet de hardware afgetast worden: wat is de maximale kloksnelheid voor de gpu, hoe snel wil het geheugen, maar ook de cpu kent per benchmark een maximumsnelheid.
/i/1256134520.jpeg?f=imagenormal "Drie HD 5870's raken op stoom")
In het begin is het dus vooral veel proberen en telkens een stapje sneller gaan, totdat de benchmark keihard crasht. Wanneer dat gebeurt moet er weer aan de spanning gesleuteld worden, of misschien draaien de videokaarten beter op een lagere of hogere temperatuur. Ondanks dat alles voorspoedig verliep op 4 oktober, wat nog maar afwachten was met drie videokaarten in Crossfire, kwam het eerste succes pas in het begin van de avond. Tijdens de zoveelste 3DMark03-run waren Bart en Neil het oneens over hoe goed de run was en Neil temperde Barts optimisme. Toen de benchmark echter klaar was stond er het magische getal van 183.959 punten, waarmee we een nieuwe wereldrecord in handen hadden.
:fill(white)/i/1256134679.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1256135005.jpeg?f=thumb)
Om tot het 3DMark-wereldrecord te komen werd de cpu overgeklokt naar 5231MHz, terwijl de uncore-snelheid 4321MHz bedroeg en het geheugen op 1818MHz liep. De overklok op de gpu's was minstens net zo indrukwekkend, met een kloksnelheid van 1200MHz, ten opzichte van de standaard kloksnelheid van 850MHz. Het geheugen werd slechts van 1200MHz naar 1225MHz overgeklokt, aangezien het vermoeden ontstaan was dat het geheugen bij één videokaart niet graag overgeklokt wilde worden. De nieuwe 5000-serie van ATI zit zo in elkaar dat fouten in het geheugen niet meteen tot artifacts leiden, maar de data moet opnieuw over de geheugenbus verzonden worden, wat de snelheid niet ten goede komt.
Al met al was de eerste zaterdag zeer geslaagd, vanwege de hoge kloksnelheden en het 3DMark03-wereldrecord, dat overigens alweer verbroken is. Desondanks prijkt de score nog steeds op de tweede plek.
41.134 punten in 3DMark Vantage
Aan de slag met vier HD 5870's
Met het 3DMark03-wereldrecord op zak, smaakte de eerste zaterdag naar meer. Al gauw werden er plannen gesmeed om op 17 oktokber met vier videokaarten nog meer records te doen sneuvelen. Daarvoor was echter of een ander moederbord nodig - de P6T7 WS Supercomputer van Asus, met vier pci-e x16-slots - of het vierde pci-e-slot op het EVGA-moederbord moest bruikbaar gemaakt worden met een pci-e riser. Uiteindelijk werd voor de laatste optie gekozen, omdat het Asus-moederbord een minder goede overklokker is.
/i/1256136108.jpeg?f=imagenormal "Overklokopstelling met 4 x HD 5870")
Met nog een extra videokaart, ditmaal van Sapphire, was er de potentie om nog een 3DMark Vantage-wereldrecord te pakken of om het 3DMark03-wereldrecord terug te pakken. Ten opzichte van de eerste zaterdag verliep alles echter minder voorspoedig. Ten eerste werd er besloten om de videokaarten van een OCP-mod te voorzien, waardoor ze in theorie hogere kloksnelheden zouden kunnen halen. Tests met een enkele videokaarten toonden al gauw aan dat kloksnelheden van wel 1300MHz mogelijk waren, maar of dat met meerdere videokaarten nog steeds zo zou zijn, viel nog te bezien.
/i/1256136335.jpeg?f=imagenormal "Bevroren achterkant van 4 x HD 5870")
Met een enkele videokaart werden er overigens drie kleine records gepakt, door met een enkele HD 5870 de meeste punten te scoren in 3DMark 03, 06 en Vantage. Eenmaal met vier kaarten aan de slag werd het benchmarken een stuk problematischer. Driverproblemen en kloksnelheden die eerst stabiel waren en opeens niet meer, gooiden roet in het eten. Uiteindelijk moest er genoegen genomen worden met 41.134 punten in 3DMark Vantage, wat nog steeds goed was voor een derde plek.
Die score werd behaald met een cpu-kloksnelheid van 5,0GHz, terwijl de gpu's wederom op 1200Mhz en het geheugen op 1225Mhz waren geklokt. Aan het einde van de dag was er ruim 70 liter LN2 gebruikt, maar ondanks de extreme omstandigheden liet geen enkel stuk hardware het leven.
:fill(white)/i/1256136792.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1256136910.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1256137204.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1256137272.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1256137365.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1256137458.jpeg?f=thumb)
Conclusie
De HD 5870 kreeg van ons een goede beoordeling: veel waar voor je geld, DirectX 11, een laag energieverbruik en als bonus ATI Eyefinity. Maar is het ook nodig om twee zelfs drie HD 5870's in Crossfire te zetten? Nodig is het in veel gevallen niet, maar het is wel erg gaaf... Twee HD 5870's ploegen op hun dooie gemak door praktisch elke benchmark heen die ze voorgeschoteld wordt. In sommige spellen is één HD 5870 ruim afdoende, maar in bijvoorbeeld Clear Sky of Crysis Warhead kunnen op 1920 bij 1200 beeldpunten alle instellingen zonder blikken of blozen op zijn hoogst gezet worden.
Het energieverbruik met twee of drie HD 5870's in idle-modus is indrukwekkend, want het neemt amper toe ten opzichte van een enkele HD 5870. Onder load blijft de schade zelfs beperkt, een stevige 800-900W voeding kan vrij eenvoudig drie HD 5870's en een overgeklokte Core i7 920 de baas. Het geluid is werkelijk niet om aan te horen als er langere tijd flink gegamed wordt, maar in een kast zal het stofzuiger geluid minder erg zijn, en de speakers staan natuurlijk vol open.
Niet lang geleden werd Crossfire, of sli, nog regelmatig afgeraden, omdat de schaling erg slecht zou zijn. In de door ons geteste spellen schaalt Crossfire echter behoorlijk goed. Alleen Crysis Warhead valt echt tegen als het om multi-gpu-opstellingen gaat. Far Cry 2 en Clear Sky, twee andere grafische krachtpatsers, maken daarentegen gretig gebruik van elk beetje grafische rekenkracht dat ze toegeworpen wordt.
Ter vergelijking werd de Asus Mars getest, die in feite twee GTX 285's in sli is. De videokaart wist de GTX 295 bijna altijd af te troeven, maar er zijn maar 1000 exemplaren van de Mars gemaakt. De videokaart is daarom erg duur, verbruikt ook nog eens veel energie, is lawaaiig en kan bij lange na niet op tegen twee HD 5870's, die toch goedkoper zijn en DirectX 11 hebben. De Mars is echter een soort van prototype van Asus geweest om te laten zien dat ze meer kunnen dan alleen een standaard videokaart uit brengen, en dat is ze gelukt. De ontwerper van de videokaart weet te vertellen dat het verbruik, en de daaropvolgende warmte-ontwikkeling, onderschat is. Desondanks is hij trots op de videokaart, omdat niemand anders zo'n snelle Nvidia-videokaart heeft uitgebracht.
:fill(white)/i/1254593516.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1254593532.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1254594618.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1256132784.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1256134006.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1256134520.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1256136108.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1256136335.jpeg?f=thumb)
:fill(white)/i/1253661143.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1253661145.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1253661146.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1253661147.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1253661148.jpg?f=thumb)
:fill(white)/i/1253661149.jpg?f=thumb)
/i/1256135005.jpeg?f=imagegallery)
/i/1256136792.jpeg?f=imagegallery)
/i/1256137204.jpeg?f=imagegallery)
/i/1256137272.jpeg?f=imagegallery)
/i/1256137365.jpeg?f=imagegallery)
/i/1256137458.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1256132784.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1256134006.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1256134520.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1256136108.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1256136335.jpeg?f=imagegallery)
:fill(white)/i/1253661146.jpg?f=imagegallery)
/i/1253661148.jpg?f=imagegallery)
:fill(white):strip_exif()/i/1253698907.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1253698816.jpeg?f=thumbmedium)
/i/1255376492.png?f=fpa_thumb)
/i/1253654295.png?f=fpa_thumb)
:strip_icc():strip_exif()/u/123739/crop5f9ddcde3b3f4_cropped.jpeg?f=community)
:fill(white):strip_exif()/i/1255345791.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1251364830.jpeg?f=thumbmedium)
:fill(white):strip_exif()/i/1253691341.jpeg?f=thumbmedium)
/i/1239798739.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/1161789090.jpg?f=fpa)
/i/1206089508.png?f=fpa)
/i/1256810574.png?f=fpa)
:strip_exif()/i/1172501463.jpg?f=fpa)
/i/1198048718.png?f=fpa)
:strip_icc():strip_exif()/u/67678/crop57e119e58e2d8_cropped.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/37169/opadef.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/159609/caffeine_is_the_shit_60x60.shkl.jpg?f=community){kind=small}
/u/286895/icon1.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/249917/jaapschaap.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/121740/avatar.jpg?f=community){kind=avatar}
/u/229564/eic.png?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/80624/crop56269c878c330.jpeg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/164703/images2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/220197/pino2.jpg?f=community){kind=small}
:strip_icc():strip_exif()/u/133408/v9999ge-clanek.jpg?f=community){kind=small}
