Onderzoek: lezers onthouden minder van verhaal bij lezen op e-readers

Lezers die een boek lezen op een e-reader onthouden minder van de plot dan lezers die hetzelfde verhaal in een papieren boek lezen, zo stellen Europese wetenschappers die onderzoek deden naar het leesgedrag op de twee media.

Bij het onderzoek las een groep van vijftig lezers een kort verhaal van 28 pagina's van schrijfster Elizabeth George. De ene helft gebruikte een Kindle e-reader om de tekst te lezen, terwijl de andere helft het verhaal tot zich nam via een paperback. Vervolgens werden de lezers ondervraagd over zaken als de plot, de karakters, de structuur en diverse scènes, zo schrijft The Guardian.

Uit het onderzoek blijkt dat beide groepen in grote lijnen het verhaal op identieke wijze uitleggen, maar dat Kindle-lezers aanmerkelijk meer moeite hebben om de plot te reconstrueren dan lezers die een normaal boek lezen. Dit zou blijken door de lezer veertien gebeurtenissen in het verhaal in de juiste volgorde te laten rangschikken. Gebruikers van een Kindle presteerden daarbij ondermaats.

Een mogelijke oorzaak zou de 'fysieke feedback' zijn die een boek verschaft. Zo voelt de lezer aan het aantal gelezen pagina's hoe ver hij in een boek is gevorderd, wat onmogelijk is op een e-reader. Door deze feedback zouden lezers van een papieren boek zich ook beter kunnen focussen op het vertelde verhaal. Uit een eerder gehouden Noors onderzoek onder leerlingen op een basisschool zou verder blijken dat het niveau van begrijpend lezen bij geprinte teksten gemiddeld hoger is dan bij het lezen van dezelfde tekst in pdf-vorm op een computerscherm.

De onderzoekers zeggen met hun research uitgevers handvatten te willen geven over de vraag welke vorm het best gebruikt kan worden voor een bepaalde tekst: print of digitaal. Ook het onderwijs kan profiteren van de bevindingen.

Reacties (125)

Ik ben wel benieuwd of dit onderzoek over een aantal jaren herhaald wordt, en of de uitslag bij een volgende generatie (die straks waarschijnlijk leren lezen op een e-reader) hetzelfde zal zijn.

Het zou mij niet verbazen als er een relatie is tussen hoe je gewend bent ( / geleerd hebt) te lezen en hoe je de gelezen informatie opslaat.

[Reactie gewijzigd door Tha_Clown op 20 augustus 2014 11:26]

Dit gelijkaardig onderzoek komt tot de conclusie dat ook jonge kinderen (die opgegroeid zijn met digitale media) een voorkeur hebben voor fysieke boeken:

http://www.scientificamer...le/reading-paper-screens/

Edit: Tekst wat herschreven (korter gemaakt)

[Reactie gewijzigd door DonCortizone op 20 augustus 2014 13:18]

Inderdaad, dat was ook mijn gedachte. Het lijkt me dan ook bijzonder moeilijk om conclusies aan dit onderzoek te verbinden.
Ik ga er vanuit dat ze die 50 proefpersonen willekeurig toegewezen hebben aan de kindle en paperback groepen. Dan heb je dus inderdaad het probleem dat waarschijnlijk op dit moment een groter deel van de paperback groep ook gewend is om paperbacks te lezen dan het deel van de kindle groep dat gewend is om op een kindle te lezen.
Het zou interessant zijn om te zien wat er met het resultaat gebeurt als je juist mensen selecteert met als criterium dat ze in het dagelijks leven ook al een ereader gebruiken. Helaas heb je dan natuurlijk weer mogelijke andere vervuiling van je onderzoek en moet je potentieel weer gaan corrigeren voor opleidingsniveaus en dergelijke (ik doe maar eens een gooi maar het zou me niet echt verbazen als ereader gebruik meer voorkomt bij hoger opgeleiden of misschien mensen die een meer technische achtergrond hebben).

Ik heb sinds december een e-reader.
Kan mij wel iets voorstellen bij bovenstaand verhaal, alleen dacht ik dat het kwam doordat ik heel veel meer lees dan voorheen.

Ik moet altijd even nadenken voordat ik begin met lezen wat er zich heeft afgespeeld. Hier ben ik mij bewust van geworden, terwijl ik hier met fysieke boeken nooit moeite mee had. Het lukt mij altijd wel om het op te halen, dus de chronologie test zal mij wel lukken. Ik denk alleen dat dit mij langer kost dan bij een fysiek boek.

Grappig om bij stil te staan. Het menselijk brein heeft zich dus sinds het ontstaan van de boekdrukkunst aangepast aan het fysieke boek. Iets wat geheel aangeleerd gedrag lijkt. We zijn dus veel afhankelijker van visuele prikkels dan we denken.

Of het brein zal altijd al beter met een fysiek boek werken. Met niet alleen prikkels van het oog maar ook van de vingers, enz. En dat krijg je met een fysiek boek uiteraard meer als bij een digitaal boek.

Hoewel er meerdere oorzaken kunnen zijn is er waarschijnlijk één belangrijke: de meeste mensen lezen op e-readers met een veel groter lettertype (font size). Onderzoek* heeft duidelijk uitgewezen dat mensen bij kleine lettertypes veel sterker nadenken over het geschrevene dan bij een groot lettertype. Dit is ook de reden waarom de Telegraaf zo makkelijk wegleest, terwijl een krant met kleine lettertjes veel meer moeite kost: je hoeft er simpelweg minder bij na te denken.

Ik denk dat het effect hetzelfde is bij e-readers; mensen doen door het grote lettertype weinig moeite om te lezen, en daardoor onthouden ze ook minder van wat ze lezen.

* Weet het specifieke onderzoek niet, maar staat uitgebreid beschreven in het boek van Kahneman, Thinking Fast and Slow. (http://en.wikipedia.org/wiki/Thinking,_Fast_and_Slow)

[Reactie gewijzigd door city17 op 20 augustus 2014 14:12]

Lijkt mij inderdaad ook een veel plausibelere verklaring dan wat er in de publicatie genoemd wordt.

Vind het verhaal hier een beetje nietszeggend, vooral omdat cijfers ontbreken en niet echt duidelijk hoe groot het verschil precies was en of dat niet op toeval kon berusten. Het bronartikel dat hier genoemd wordt is niet veel beter, dus zelf even opzoek gegaan naar wat meer informatie.

De NY Times heeft een artikel met wat meer details en het lijkt me na het lezen van deze informatie toch wel een zinvol onderzoek met een goede conclusie.

Zou het alleen voor (mijn eigen?) geloofwaardigheid toch fijn vinden als ze het met wat meer verhaaltjes hadden getest om toeval uit te sluiten. De groep die de papieren boeken had gelezen maakte immers ook genoeg fouten bij de onderdelen waarop de kindle-lezers minder scoorden

Zitten redelijk veel haken en ogen aan dit onderzoek en wat vreemde assumpties:

- Er worden maar twee lezers gebruikt die ervaring hebben met de Kindle E-reader en deze zitten waarschijnlijk allebei aan de Kindle kant.
- Vijftig mensen (alleen studenten) is niet heel representatief (begrijp de keuze wel, het is vrij kostbaar om driehonderd e-readers aan te schaffen)
- Had de onderzoeker het ondderzoek niet combineren met een derde testgroep (mensen die het verhaal lezen van Ipad of meestal op universiteit aanwezige computers.
- Volgens het artikel weet je in een papieren boek beter waar je ongeveer bent in een boek. Je ziet namelijk hoe dik het vervolg nog is, maar er wordt niet vermeld dat je op een e-reader ook continue kunt zien welke bladzijde je bent.
- Boeken van Elizabeth George zijn Thrillers, misschien komt er bij een ander soort genre een totaal andere uitslag
- De vraag is natuurlijk ook welke groep las sneller
- Zijn mensen die gebruik maken van een E-reader überhaupt degenen die veel boeken lezen

Zo zijn er natuurlijk nog genoeg vragen die gesteld kunnen worden bij dit onderzoek. Het beste is misschien om in de kop het woord Kindle te gebruiken in plaats van E-reader en het woord mogelijk toe te voegen.

[Reactie gewijzigd door Mindpower op 20 augustus 2014 13:20]

Wat ook mist zijn dan simpele tests om de verklaringen te staven. Bijvoorbeeld een verhalen bundel nemen, waarbij je alleen een kort verhaal in het midden leest. Daarbij zou die dikte-feedback van een papieren boek dan niet meer aanwezig zijn, en zou men gelijk moeten scoren. Daarmee kun je de verklaring onderzoeken, en dán pas krijg je nuttige informatie.

"Zo voelt de lezer aan het aantal gelezen pagina's hoe ver hij in een boek is gevorderd, wat onmogelijk is op een e-reader."

Zover ik weet heb je op een E-Reader toch ook een duidelijke vermelding op welke pagina je zit?

Cijfertjes zijn toch anders als dat je 'echt' voelt dat je door een boek heen gaat. Je ziet en voelt de hoeveelheid bladzijdes lager worden. Dat is toch iets anders.

Als ik op mijn e-reader aan het lezen ben en zie dat ik bijna bij het einde ben dan leg ik hem net zo makkelijk neer. Als ik een papieren boek lees en ik zie dat er nog maar een paar pagina's zijn dan lees ik hem uit.

Nou dat laatste is een persoonlijke voorkeur. Als ik op mijn ereader zie dat ik mijn boek bijna uit heb dan lees ik ook tot het eind. Doe ik sowieso want goeie boeken wil ik uitlezen en slechte liggen al veel eerder aan de kant.
Ik geloof best dat het voelen van hoe ver je bent een extra feedback geeft maar ik zie niet in waarom je daardoor een verhaal beter in je op neemt. Zeker niet als het gaat om het begin van het verhaal waar het nog niet zo van belang is hoever je bent.
Overigens, als je continu bezig bent met kijken hoever je bent met lezen houdt dat in dat het verhaal je toch niet echt boeit.

Ja, zeker kun je het pagina nummer zien. Maar de fysieke feedback werkt mogelijk anders op je onderbewuste in.

Zelf lees ik ook meestal in een e-book (Sony), en kan me er wel iets bij voorstellen. Ik kijk niet vaak naar het paginanummer (even vaak als in een fysiek boek).

In een papieren boek heb je ook paginanummers. Het gaat er hem om dat je bij een boek echt voelt waar je zit; hoe dikker het boek in je linkerhand, hoe dichter bij het einde (behalve bij manga ;-)).

Ik heb de luxe gebonden versie van Lord of the Rings... Die hou je niet in je hand als je hem leest :-).
Het is me alleen niet opgevallen of ik meer van een boek onthoud als ik hem vast heb in vergelijking met een boek dat ik op tafel leg tijdens het lezen.

Het lijkt me echter vooral te komen doordat je op een e-book niet even terugbladert om iets te checken, wat ik in papieren boeken veel vaker doe.

Ik zelf heb met een e-ink e-reader niet de neiging om de content als websites te browsen, maar misschien hebben anderen daar wel een handje van.

Daar heb je een goed punt. Het teruglezen doe ik ook minder, dan vroeger in een papieren boek. En dat kan best eens een belangrijk verschil bij het in je opnemen van een plot.

Hangt ervan af. Je kunt het aan of uitzetten. Dus onmogelijk is het zeker niet. En volgens mij laat de Kindle het zelfs default zien.

Ja idd, en bij de kindle (misschien ook bij andere geen idee) kun je ook nog zien hoe lang je nog moet lezen voordat je het huidige hoofdstuk uit hebt. Ook geen hij aan hoe lang het nog duurt voordat je je boek op de huidige leessnelheid uit hebt.

Maar die zie je (als je er naar kijkt) maar voel je niet. Ik ben ergens eerder onderzoek tegen gekomen dat als mensen meerdere zintuigen tegelijk gebruiken bij het lezen/leren ze het beter leren. In dit geval zou dat de combinatie van visuele tekst en tastzintuigen zijn.

Als je een boek vast heb zie je dat niet alleen, maar voel je het ook. Je merkt dat de bundel bladeren in je rechter hand dunner wordt en in je linker hand dikker naar mate je verder leest

Maar dan moet je twee getallen lezen (huidige pagina en totaal aantal pagina's) en die met elkaar vergelijken.
Bij een papieren boek kun je fysiek voelen dat de stapel pagina's in je linker hand dikker of dunner is dan de stapel pagina's in je rechterhand.
Dat zal toch anders verwerkt worden dan 365/981 uitrekenen of weten dat 365 iets meer dan 1/3de van 981 is.

Volgens mij gaat het er niet om of je het ziet, maar of je het onderbewust ervaart. De dikte van het boek en hoe ver je bent voel je misschien meer dan dat je het ziet.
Op de kindle weet ik dat er een balkje is dat laat zien hoe ver je in het boek bent. Dat kan je ook onderbewust zien maar je voelt het niet, wat iets in de beleving kan schelen.

Wat hier boven niet duidelijk is maar wat ik mij wel afvraag is of er nog verschil is tussen e-papier en (((a)m)o)led en lcd ten aanzien van dit bovenstaande. En of er nog verschil is tussen 'tablet' form, laptop of desktop. maar dat is vast te veel gevraagd.

Wow testgroep van 50 lezers.... Compleet niks zeggend onderzoek dus. Als de testgroep 50.000 lezers waren, dan had het wat gezegd, maar nu zegt het precies helemaal niets. De foutmarge is gewoon veel te groot.

Zoals altijd geldt bij elk onderzoek. Als de doelgroep voldoende representatief is gekozen hoeft het aantal deelnemers geen belemmering te zijn. Sterker nog, 50.000 man is je reinste onzin. Een goed representatief onderzoek kan je prima met 200 man uitvoeren.

In dit geval gaat het erom dat de 2 groepen gelijkwaardig zijn samengesteld (achtergrond, scholing en leeftijd). Als je hier vervolgens een _aanzienlijk_ verschil waarneemt, dan lijkt het me niet dat je het onderzoek niets zeggend kan noemen. Het is een prima indicatie die een aanzet geeft tot grondiger en uitgebreider onderzoek.

Overigens kan ik me erg vinden in een eerdere comment hier of dit bij de volgende generatie een zelfde verschil zou opleveren. Gezien het feit dat wij allemaal gewend zijn met boeken te werken en de nieuwe generatie niet anders kent dan digitaal (iPad school).

de nieuwe generatie niet anders kent dan digitaal

Verkeerde suggestie: Bijna de gehele nieuwe generatie leert nog altijd zoals de oudere generatie doet: merendeels uit fysieke boeken aangevuld met een laptop. Niets zegt ons dat een volgende generatie naar 100% digitaal gaat.

Hier in de buurt gaat een zogenaamde -leren vanaf tablet/ipad- school komend schooljaar naar merendeels fysieke boeken aangevuld met laptops. Waarvan een aantal Windows 8 hybrides per klas. Dit onderzoek onderstreept die beslissing.

50.000 lijkt me een beetje veel meeste onderzoeken doen dat met veel minder mensen aangezien dat ondoenlijk is en onnodig. Ook is dit een vervolg van een ander onderzoek dat het zelfde had gedaan met een iPad en waar ongeveer het zelfde uit kwam. Het gaat er meer om of de 50 mensen representatie zijn voor de e-reader gebruikers dus 50 mensen van 50+ zegt niks over de gemiddelde e-reader gebruiker maar een mix van leeftijd mannen en vrouwen opleidingsniveau weer wel. Kan het bron onderzoek niet vinden want over het algemeen wordt dat daar in behandeld.

In elk geval is wat je zegt te simplistisch en het voorstel van een correcte hoeveelheid totaal onjuist

Maar stel het blijkt dat de ene groep 2x zoveel fouten heeft zal het toch zeker wel iets zeggen! Bij een verschil van enkele procenten zegt het uiteraard nog niets met zo'n kleine groep.

Daarnaast is er getest met één titel. Wellicht zijn in dit onderzoek de kleine groep e-readergebruikers gewoonweg minder geboeid door dit specifieke boek.

Ook is er getest met enkel Kindle e-readers; is het effect ook aanwezig bij andere merken en modellen?

De enige conclusie die je nu kunt trekken, als dat al mogelijk is, is dat lezers minder van het verhaal van een Elizabeth George-boek onthouden wanneer ze dit op een Kindle e-reader lezen, in vergelijking met een fysiek boek.

Ik was inderdaad al op zoek naar of er mensen dit commentaar gegeven hadden. Mijn eerste gedachte was ook al dat 50 mensen wel een hele kleine steekproef is. Dit is wellicht een eerste indicatie om een onderzoek te rechtvaardigen maar dit kan onmogelijk als representatief gezien worden. Wellicht is het gewoon zo dat toevallig de mensen die de e-reader kregen van zichzelf al minder inhoudelijk lezen. Bij een veel grotere groep, zoals bijvoorbeeld de 50k die jij suggereert wordt deze kans zoveel kleiner dat deze verwaarloosbaar wordt. Daarnaast is een enkele tekst ook niet heel representatief, wellicht zou het ook beter zijn om meerdere teksten te testen (bijvoorbeeld verschillende soorten/genres) om te zien of het globaal is, of enkel in bepaalde soorten teksten.
In mijn optiek kan dit dus niet serieus genomen worden als onderzoeksresultaat, en is dus hooguit "goh interessante eerste bevindingen, hier zou men wellicht een serieus onderzoek naar kunnen doen". Ik vermoed dus ook dat The Guardian het "onderzoek" flink uit proporties blaast en dat dit nooit bedoeld is als alomvattende conclusie, maar meer als een vooronderzoek.

[Reactie gewijzigd door TheKmork op 20 augustus 2014 11:49]

Wat een BS onderzoek idd, 50 lezers zegt niks. Als je een eerste keer een ebook-reader hebt moet je idd even wennen.

Er ontbreekt ook een "echte" uitleg voor het verschijnsel, ebooks kunnen namelijk ook nummering geven, en dat zou ook een lengte-maat kunnen geven. Daarnaast word vergeleken met pdf op een computer scherm t.o.v. een papier versie, ebook-readers bestaan net omdat ze geen direct licht uitzenden, wat voor onze hersenen behoorlijk verschillend is.

Goed voor libelle/flair/dames magazines onderzoek, maar niks anders.

Dat ligt helemaal aan de uitslag van de test. Simpel gezegd, als van de e-readers geen één het plot kon vertellen en van de boek-lezers iedereen dan is het wel degelijk een prima resultaat. Daarnaast kan je ook een prima onderzoek houden met 500 mensen ipv 50.000 of denk je dat alle medicijnen getest worden met 50.000 man?

Inderdaad! En hoe representatief waren de proefpersonen m.b.t. de "gemiddelde mens"?
Hadden de proefpersonen al ervaring met e-readers of was het de eerste keer dat ze er een vast hadden?
Ik kan me zo voorstellen dat je even moet wennen aan het lezen op een e-reader. Het lijkt me daarom ook veel interessanter om het onderzoek zo uit te voeren dat de groep die vanaf een e-reader leest al ervaring moet hebben met een e-reader en dan ook zijn of haar eigen e-reader moet gebruiken. En dat de andere groep normaal gesproken ook "echte" boeken leest. Anders heeft de factor van het nog nooit hebben gelezen vanaf een e-reader teveel invloed op het resultaat.

Dat was ook direct mijn gedachte. Net zo als in die reclames waar ze statements onderbouwen met een test groep van ver onder de 100 personen.

Daarnaast was het misschien ook handig om de 2 groepen om te draaien, en dezelfde proef met een ander boek te herhalen.

Ik lees nergens iets van een baseline die word genomen.

Op deze manier kan ik ook proeven uitvoeren. Dan neem ik ook een groep van 50 personen, geef ik de ene helft een vel groen papier en de andere helft een vel groen geprint papier in precies dezelfde kleur en vraag ik of ze deze mooi vinden. Hoppa, wetenschappelijk onderzoek naar hoe mensen kleuren interpreteren.

Heeft dit er niet meer mee te maken dat je gewend bent om digitale informatie sneller te lezen/filteren zoals je websites afstruint?

Lijkt me wel, ja. Merk zelf ook op een e-reader dat ik meer scannend ga lezen dan echt aandachtig. Komt denk ik ook door het feit dat je toch een (dun) apparaat vast hebt in plaats van een boek; je bent eerder geneigd het te behandelen als je telefoon die je ff snel uit je broekzak trekt.

Serieuze vraag, maar heb je die boeken ook allemaal voor 't volle pond gekocht? Ik merk namelijk dat ik vaak games als ware van test illegaal download, en als ik ze echt leuk vind koop, maar vaak geef ik eerder op bij een game omdat ik weer dat ik er geen 60 euro aan waarde uit hoef te halen.

Ik weet niet of dit een erkend fenomeen is, maar ik ervaar dat ook zo.

Ik had vroeger een Sega console. In den beginne had ik 3 games, van 150-200 gulden per stuk. Jazeker, zo duur waren die destijds. Ik heb die games grijs gespeeld. Niet alleen omdat ze zo geweldig waren, maar ook omdat het alles was wat ik had.

Een tijd daarna kreeg ik een kopieer-apparaat en had ik al snel honderden games. Het effect was dat ik games totaal waardeloos vond. Als ook maar iets me tegenstond, dan wisselde ik het voor de volgende.

Hezelfde heb ik ook met muziek. Ik doe het allang niet meer, maar ik heb vroeger veel tijd gespendeerd aan het opbouwen van een mp3 bieb. De omvang is op een gegeven moment zo groot dat ik een individueel liedje amper meer kan waarderen.

Conclusie: iets wat gratis is en in grote hoeveelheden aanwezig, verliest voor mij zijn waarde. Ik weet zeker dat ik een boek veel meer waardeer wanneer ik deze koop voor 20 euro dan wanneer ik een pakketje "1000 ebooks for free" download.

Er zit (emotionele) waarde in beperkingen.

Same here, en voor mij reden hier wat bewuster mee om te gaan.

(OT:)
Het is mij ook al tijdenlang duidelijk dat lezen op een beeldscherm minder 'efficient' is en ook meer energie kost. Ik vind de conclusie van dit onderzoek dan ook helemaal niet verassend.

[Reactie gewijzigd door Vayra op 20 augustus 2014 16:46]

Dat geld als je leest op een tablet. Op een E-reader vind ik het net zo fijn lezen als met een boek in handen. Ik mis inderdaad nog de geur en 'feel' van een boek in handen maar de bladzijde die je leest op een ereader met e-ink scherm leest ook heerlijk.
Het lezen op een tablet is niet te vergelijken, ja ik lees ook boeken op mijn Ipad. Dat gaat, maar is vermoeiender, veel vermoeiender dan een geprint boek of ereader omdat je daar geen licht vanaf krijgt. In het donker zie je ook niks op zo'n ereader en moet je ook een lamp opzoeken.

Wat hierboven gezegd wordt kan ik me ook in vinden. Ik heb ook gedownload, illegaal, maar met mate om het toch leuk te vinden. Muziek, films, sommige download ik andere wil ik echt in de bioscoop zien om de ervaring.
Ik weet nog Final Fantasy 8, 120-130 gulden? en Resident evil 3, kon hem overkopen voor 110 gulden op de launch dag. Heb beide spellen met veel plezier gespeeld.

Maar een ereader/tablet is vooral handig voor op vakantie, vroeger sleurden we een extra, loodzware tas mee met boeken. Nu enkel een of ander lichtgewicht apparaat en je bent klaar.

Inderdaad. Goed onderzoek is dit ook. Jammer dat ze zaken als gewenning aan informatiefiltering, daar dan niet in mee nemen.

Hoe betrouwbaar zijn dit soort hap en snap onderzoeken dan eigenlijk, als ze zo'n klein onderdeel van het concept digitaal lezen onder de loep nemen.....

En met deze ter discussie stelling van de betrouwbaarheid, vraag ik mij af, waarom een gerenommeerde site als Tweakers dit publiceert. Is dit niet meer voer voor de telegraaf???


(Dit geld ook al die andere hap en snap onderzoeken trouwens. Onderzoeken als links draaiende eieren zijn gezonder dan rechts draaiende eieren)

[Reactie gewijzigd door maquis op 20 augustus 2014 11:41]

Is dit toevallig een gesponsord onderzoek?????

Het idee is leuk, de uitvoering moet wel zo zijn dat mensen die nu gewend zijn boek te lezen, niet zomaar even handig (en dus even geconcentreerd) in een e-book lezen, omdat dat nieuw is. Als ze nu mensen eerst echt laten wennen aan een e-book/ e-reader, daar veel in laten lezen, zodat het voor hen even gewoon wordt om een e-book te pakken om te lezen, als het voor de gemiddelde lezer is om in een boek te pakken om te lezen, dan wordt een uitkomst ook geloofwaardiger.
Hoe geconcentreerd zou jij zijn, als je ineens een voor jou nieuw apparaat in handen gedrukt krijgt om op te lezen? Zou je ook niet erg bezig zijn (naast het lezen) met de vraag of je het apparaat prettig vindt, en zo ja, of het prettiger is dan een boek, en of je het zelf hebben wil, enzovoorts? Kortom is je hoofd dan voller/ drukker met andere (rand) zaken, dan puur het lezen zelf, als je dat vergelijkt met je gedachtenstroom, wanneer je "gewoon" (als altijd) uit een boek leest.

Inderdaad. Goed onderzoek is dit ook. Jammer dat ze zaken als gewenning aan informatiefiltering, daar dan niet in mee nemen.

Klinkt lekker makkelijk weer. Heb je het onderzoek zelf al gelezen? Ben je uberhaupt een beetje deskundig op dit gebied? Op welke manier blijkt dat die gewenning wel relevant is maar niet meegenomen in het onderzoek? Hard roepen kunnen we allemaal..

Ik vraag me af of je het onderzoek gelezen hebt en ook de aanpak hebt bestudeerd. Als dat namelijk niet zo is, dan ben jij het die hap-snap doet

Ik zou dit onderzoek toch niet als "hap en snap" beschouwen. De studie past in een groter Europees COST-onderzoek naar de invloed van digitalisering op lezen. Vermoedelijk zullen hieruit nog meer publicaties voortkomen.

De onderzoekster (Anne Mangen) publiceerde al eerder over de verschillen tussen lezen op papier en op een computerscherm (zie bvb. http://www.sciencedirect....cle/pii/S0883035512001127). Al moet ik zeggen dat de opzet van die paper wel nogal beperkt is (experimentele studie naar 72 leerlingen uit de lagere school).

Hopelijk worden de ideeën over informatiefiltering en gewenning bij de doelgroep ook meegenomen in verder onderzoek.

geen hap en snap he?

Was inderdaad ook mijn eerste gedachte: deden ze er even lang over? Indien mensen ebook sneller lezen wat me op zich niet zou verbazen dan is dit nogal een weinigzeggend onderzoek.

[Reactie gewijzigd door David Mulder op 20 augustus 2014 11:22]

Als de conclusie is dat je via een eReader sneller leest en minder onthoudt van het plot / minder goed begrijpend leest, dan is dat wel degelijk een aanleiding om op basis daarvan voorschriften te ontwikkelen voor het onderwijs.

De vraag is dan bijvoorbeeld wil je snelheid of moet er geleerd worden begrijpend te lezen.

In mijn optiek dus wel degelijk een interessant onderzoek.

Dit is toch geen wetenschappelijk onderzoek? Wie zegt dat de tweede groep, die van de e-reader las niet gemiddeld mensen met een lager IQ waren? Eigenlijk hadden ze nog een boek moeten pakken en de groep om moeten wisselen om dat uit te sluiten.

Om hier nu zo al zulke conclusies uit te trekken vind ik wel ver gaan, dit lijkt echt een onderzoek van een paar uur.

Dit is toch geen wetenschappelijk onderzoek? Wie zegt dat de tweede groep, die van de e-reader las niet gemiddeld mensen met een lager IQ waren? Eigenlijk hadden ze nog een boek moeten pakken en de groep om moeten wisselen om dat uit te sluiten.

Om hier nu zo al zulke conclusies uit te trekken vind ik wel ver gaan, dit lijkt echt een onderzoek van een paar uur.

Misschien moet je het onderzoek dan even lezen voordat je je conclusie op een samenvatting (tweakers) van een samenvatting (Guardian) baseert. Liever op papier valt daar te lezen.

Als jij iets meer onderzoek gedaan had, dan wist je dat het betreffende onderzoek pas LATER dit jaar gepubliceerd zal worden. De Guardian baseert zich op een presentatie van de resultaten tijdens een conferentie in Italie.

Verder warern er (volgens de onderzoekster) maar 2 ervaren Kindle gebruikers in de testgroep aanwezig. Hierdoor worden de resultaten in ieder geval vertekend.

Zelf merk ik geen verschil tussen begrijpend lezen op een e-reader (Irex, PocketBookPro) en een papieren boek.

Ik ben benieuwd naar de uitgangspunten en randvoorwaarden van dit onderzoek. [bv even grote heldere letter als in het papieren boek]

Ik antwoord slechts dat hij zijn conclusie niet moet baseren of andere bronnen dan het onderzoek zelf.
Ik had het artikel van the Guardian prima gelezen, dank je.

Je mag er vanuit gaan dat het onderzoek aan de gestelde wetenschappelijke eisen voldoet. 't Zijn niet allemaal Diederik Stapeltjes.
Het is niet verboden om onderzoeksconclusies in twijfel te trekken of kritsch te benaderen maar dan moet je m.i. het oorspronkelijk onderzoek erbij pakken en de beschreven onderzoeksmethodiek tegen het licht houden.

50 Lezers is nu ook toch niet echt een representatieve groep te noemen?

Er zijn meer onderzoeken met ongeveer dezelfde conclusie.

Onthouden vanaf een scherm gaat moeilijker. De oorzaak is nog niet helemaal duidelijk. Men gaat er van uit dat een aantal kleine zaken die je wel hebt bij lezen van papier ontbreken bij een scherm.
Notities maken op papier levert ook meer op dan notities op een scherm/laptop. Je onthoud meer.

Jawel hoor. Er zijn statistische methodes om te bepalen hoe groot je groep moet zijn, en wat je 'power' (in principe de betrouwbaarheid) is op basis van een bepaalde groepsgrootte. Daar wordt allemaal aan gedacht. Mensen die conclusies trekken zoals jij dat nu doet, doen dat vaak op intuitie, maar dat klopt dan nog niet per se.

Je mag er vanuit gaan dat het onderzoek aan de gestelde wetenschappelijke eisen voldoet. 't Zijn niet allemaal Diederik Stapeltjes

Hmmm... ik ben bang dat het in de sociale wetenschappen niet bijster goed gesteld is met de wetenschappelijke eisen. Fraude alla Diederik Stapel zal natuurlijk niet zo vaak voorkomen, maar laksheid wat betreft statitische significantie en representativiteit is een groot probleem.

Sommige onderzoekers die deze problematiek van slechte statistiek onderzoeken gaan zo ver dat beweren dat 50% van alle gepubliceerde artikelen niet reproduceerdbaar is, omdat de statistiek niet in orde is.

Dat er ook geen link naar een wetenschappelijk tijdschrift wordt gegeven, doet sowieso al het ergste vermoeden...

Klopt, ik geeft je hierin gelijk. Mijn opmerking was ook in het algemeen bedoeld.
Nadat ik mijn opmerking geplaatst had las ik in andere opmerkingen terechte punten van kritiek.

Met deze kanttekening dat ALS het aan gewenning ligt (sneller lezen, minder opnemen, omdat het een beeldscherm is en je dat gewend bent), kinderen hier minder last van zouden moeten hebben. Jij en ik zijn gewend dat informatie in een boek op school belangrijk is en aandachtig gelezen moet worden, anders leer je niks en blijf je zitten. Kinderen die met e-readers en tablets opgroeien leren dat er belangrijke informatie op dat soort schermen getoond wordt op school, dus die hebben dat onderscheid wellicht niet.

De conclusie dat tijdsduur iets te maken heeft met de mate van tekstbegrip is onjuist. Dat zou hetzelfde zijn als zou stellen dat je door sneller te lopen minder meters aflegt.

Een hogere leessnelheid leidt normaal gesproken tot een hoger begrip. Tijdens het lezen doen jouw hersenen weinig, dus jouw gedachten dwalen af; je hebt meer moeite om het verhaal te volgen.

De conclusie dat tijdsduur iets te maken heeft met de mate van tekstbegrip is onjuist. Dat zou hetzelfde zijn als zou stellen dat je door sneller te lopen minder meters aflegt.

Dat is wel een beetje een scheve vergelijking natuurlijk. Het is correcter om te stellen dat iemand die sneller loopt, minder van de omgeving in zich op zal nemen dan iemand die langzaam loopt. De afgelegde afstand (het verhaal van het boek meekrijgen) was in dit onderzoek dan ook in beide groepen gelijk.

Ik heb niet de indruk dat de snelheid van lezen bepalend is. Een lezer leest op zijn/haar eigen leessnelheid en zal op een e-reader niet of slechts minimaal verschillen van een fysiek boek.

Het nodigt wel uit naar een vervolgonderzoek.

Mijn natte vinger is dat contrast mogelijk een rol speelt. Bij een papieren boek is wit wit en zwart zwart maar bij een e-reader is wit licht grijs, en zwart niet echt diepzwart.
Ook de resolutie (dpi) van het scherm speelt hierbij mogelijk een rol. Een gemiddelde reader heeft een dpi van 212 en een fysiek boek 300 dpi.
Ik kan mij indenken dat een papier boek hierdoor - bewust of onbewust - prettiger leest of minder belastend is voor de ogen. Of er een verschil is, of hoe groot of minimaal dat verschil is verschilt ook weer van persoon tot persoon. Maar een vervolgonderzoek waard.

Mijn ervaring is juist dat het lastiger is om even terug te bladeren, wat ik dus bijna nooit doe als ik op mn kindle lees. Terwijl bij een gewoon boek ik best vaak even snel heen en weer blader.

Waar, maar daartegenover search ik vaker naar een woord of naam, b.v. als ik denk "wie was dat ook al weer?". in die zin "blader" ik juist wel wat meer dan in een papieren boek, waar het me vaak teveel tijd kost om die persoon weer terug te vinden.
Anderzjds, als ik in de papieren variant de moeite neem, lees ik wel weer meer heen en weer door het verhaal m de eerste vermelding van de persoon terug te vinden en misschien dat daardoor wel juist de volgorde van het verhaal wat minder blijft hangen...

Klopt, maar dan moet je wel het precieze woord weten waar je op moet zoeken, wat niet altijd het geval is. Verder wordt je door fysiek te bladeren ook aan meer informatie waar je eigenlijk niet naar op zoek was blootgesteld, wat positief kan zijn.

Dat, maar mogelijk ook: In hoeverre zijn de mensen gewend om van een e-reader te lezen? In elk geval is het zo dat ik zelf mijn eerste boeken op E-Reader nauwelijks kan herinneren (alsin, ik herken daarin wel wat er is onderzocht), alleen latere boeken lezen voor mij net zo handig als in een gewoon boek.

Voor de mensen die nu die e-reader gebruiken, mogelijk voor het eerst, is het ook een interessant speeltje, naast het lezen ben je ook bezig met uitzoeken hoe (en of ) het werkt, en zit je in gedachten mogelijk te spelen of je de e-reader wel net zo waardeerd als een gewoon boek.

Zoals het nu is beschreven, misschien hebben ze de gebruikte testpersonen eerst een tijd lang laten wennen aan de e-reader, lijkt het mij een weinig zeggend onderzoek. Plat gezegd zou me hetzelfde precies andersom voor kunnen stellen (over 20 jaar ofzo) voor de generatie die juist opgroeit met E-books, gewend is digitaal te lezen (niet op een computer, maar op een e-book), wanneer ze ineens een boek in handen krijgen.... Zitten ze zich tijdens het lezen ook af te vragen hoe het toch komt dat we dat "vroeger" zo prettig vonden, het lezen uit een boek.

Dat, maar mogelijk ook: In hoeverre zijn de mensen gewend om van een e-reader te lezen?

Dat vraag ik me dus bij dit onderzoek ook af. In hoeverre zijn de mensen die met een ereader moesten lezen al gewend aan het lezen met zo'n ding. Als je er nieuw mee bent dan kan ik me goed voorstellen dat dat het leesproces verstoort.

dacht eerder erannd dat de 25 mensen met een ereader er iig 20 van voor het eerst zo'n ding in handen hebben en waarschijnlijk 24 ervan voor het eerst dat model, dan ben je ook even bezig met wat handig is etc en moet je nog wennen aan de feedback voor Progress, een balk of percentage is niet zo natuurlijk, daar moet je ook aan wennen.

bij audiobooks overgens onhoud ik echt maar de helft van een boek

Ik heb geen idee wat er in je comment staat, maar ik ben het er helemaal mee eens.

las dit in 0.01 sec maar was me volkomen duidelijk. Poster is verliefd op clowns.

Dat kan ik wel voor een gedeelte begrijpen. Zelf GOT deel drie gelezen in boekvorm en momenteel deel 4 op de Ereader. Boek 4 blijft me minder bij op het gebied van details. Waar ik in boek 3 redelijk de lijn kon volgen, ook mbt de details; blijft het bij deel 4 meer op de achtergrond. Deel 5 gaat dus ook gewoon in boekvorm gelezen worden

Ligt dat niet meer aan het feit dat de verhaallijnen steeds meer uit elkaar lopen en er steeds meer gebeurt?

Valt mee... gaan ook een hoop mensen dood dus dan stopt die lijn weer

Ik krijg vooral het gevoel dat het terugbladeren, wanneer je even de draad kwijt bent, op 'papier' praktischer en beter gaat dan op een e-ink-scherm.

Dat kan dan nog een interface-afhankelijke situatie zijn, waarover ik niet lees in dit artikel. Een paperback en een hardcover lezen ook allebei anders.

Ik ervaar persoonlijk geen echte nadelen, ik lees dank zij de e-reader weer veel meer dan vroeger, en vooral veel ouder werk, zoals momenteel de complete verhalen van Sherlock Holmes. Alles overigens legaal gratis te vinden. Een ideale ontsluiting van oud werk, waarvoor ik of erg veel geld voor een zoveelste herdruk, of een beduimeld antiquariaat-exemplaar voor had moeten betalen.

De nadelen zijn volgens mij, als de uitslagen van dit experiment kloppen, wel voer voor onderwijs-vernieuwers om zich in te verdiepen! Het is dus ook hier weer medium x message!

whahaha..nu snap ik 'm..Game Of Thrones...

Ik dacht dat je Gathering Of Tweakers compleet aan het lezen was...kan me dat best voorstellen als je bijvoorbeeld de Tweakers Huiskamer eens gaat doorlezen

GOT staat voor mij al sinds 2002 voor Gathering of Tweakers...

Dit kan ook te maken hebben met het feit dat boek 4 van asoiaf veelal over nieuwe characters gaan. Boek 3 was meer afsluitend van de eerste 3 boeken. maar dit was way off-topic.

ontopic: Ik denk dat dit voornamelijk te maken heeft met het "even terugbladeren". Tuurlijk kan dit wel met een e-reader, maar is niet zo eenvoudig te doen als met een e-reader.

Andere theorie: boek 4 was stukken minder leuk dan boek 3.

Ik heb de hele serie in boekvorm gelezen en van boek 4 weet ik me ook minder te herinneren dan boek 3. Wat ik me vooral herinner van "A Feast od Crows" is dat er helemaal niks belangrijks in lijkt te gebeuren, terwijl boek 3 in mijn herinnering bol stond van de spannende momenten.

Is dat 'A feast for crows'? Dat staat ook bekend als een draak van een boek (pun not intended). Zelfs fans hebben moeite dat mormel door te komen.

Heb ik me allemaal laten vertellen hoor. Ben zelf na deel 1 gestopt. Het vooruitzicht dat Martin net als iedere andere fantasyschrijver zijn verhaal niet in de hand heeft, deed me bij voorbaat besluiten niet verder te lezen.

Offtopic:

Snap de verwarring nu pas zelf met GOT

Excusses en met Boek vier bedoel ik niet 3.2 [snappen jullie hem nog ]

Zelf GOT deel drie gelezen in boekvorm en momenteel deel 4 op de Ereader.

Is het Tweakers forum er ook in boekvorm?

^{[edit] Clown toegevoegd omdat mensen de grap niet snappen, gezien de moderatie.}

[Reactie gewijzigd door 3raser op 20 augustus 2014 12:16]

Het valt me tegen dat hij pas bij deel 4 is. Zo kom je er natuurlijk nooit doorheen.

IMO zijn de huidige e-readers ook verre van ideaal. Pas zodra de knoppen en interface verdwenen zijn zal ik er zo geconcentreerd uit kunnen lezen als uit een boek.

Dat ligt er maar aan welke e-reader je gebruikt. Ik heb zelf een Kobo Touch, die geen on-screen interface heeft als je aan het lezen bent, en slechts één knop op de voorkant heeft. De Kobo Glo en de Aura's hebben helemaal geen knoppen op de voorkant meer.

Ik heb zelf de Kobo Aura HD, maar ik vind de interface nog steeds storend. Pas als de e-reader uit 1 geheel bestaat en geen interface tijdens het lezen meer heeft zal het zo prettig lezen als een boek.
Overigens mag het formaat van mij ook wel wat groter.

Dan moet je de firmware bijwerken maar versie 3.3.x en hoger. Dan is er een mogelijkheid tot "full screen" lezen waarbij de kop- en voettekst op iedere pagina wordt verborgen. Ook de paginanummering is dan verborgen. Deze optie is aan de leesinstellingen toegevoegd.

Het is natuurlijk wel Kobo, dus niets werkt out-of-the-box. Dus moet je ook nog even prutsen in het volgende bestand: Kobo eReader.conf (in de map .kobo\Kobo\)

Voeg onderstaande toe aan het .conf bestand

[FeatureSettings]
FullScreenReading=true

[Reactie gewijzigd door ariekanari op 20 augustus 2014 13:48]