Wat een gelul dat je met APSC geen "echte foto's" kan maken.
Ik denk dat jullie het over twee verschillende dingen hebben, kort door de bocht: fotografisch vastleggen en fotograferen. Zelf ooit begonnen met het fotograferen van bruiloften met een Nikon F2 en een Hasselblad SWC en het maken van banddiapresentaties voor bedrijven (9 projectoren op 3 schermen, soms wel 100 dia’s per minuut...) weet ik het verschil wel tussen ‘echt’ fotograferen en vastleggen. Voor wat ik niet commercieel fotografeer is 98 procent vastleggen en 2 procent ‘fotograferen’ En ik vind beide hartstikke leuk en zinvol.
Smartphones zijn fantastisch en praktisch veel beter dan DSLR’s voor het vastleggen van situaties en momenten. En echte toptalenten kunnen er een uitzonderlijk hoog niveau van ‘fotograferen’ mee halen, net zoals vroeger Bresson en onze eigen Ed van der Elsken met een simpele Leica en 1 of 2 lenzen.
Voor ons gewone stervelingen die een trapje hoger streven dan alleen vastleggen maakt een betere camera het een stuk makkelijker om met bijvoorbeeld een andere lens, een losse flitser of filter voor de lens en de doorgaans veel uitgebreidere mogelijkheden om het beeld vast te leggen iets toe voegen die de opnames beter maken dan een toevallig gemaakt kiekje. Hoe belangrijk dat is blijft natuurlijk heel persoonlijk, veel van mijn vroeger gemaakte ‘kiekjes’ zijn voor mij nu veel waardevoller dan mijn in dezelfde tijd gemaakte prachtige voor een tentoonstelling gemaakte foto’s..
Dan nog een wat technisch college.
Ja, de camera’s van smartphones zijn flut. Een hele camera met bijbehorende sensor en electronica vervangen inclusief arbeidsloon kost rond de 100 euro. Het lensje zelf zal minder dan een paar tientjes kosten. Het is een formidabele prestatie hoe de fabrikanten daar met software de fouten uit weten te halen en er die mooie plaatjes van weten te maken. Maar vergeleken met een ‘echte’ camera blijft het een soort onecht. Het duidelijkst blijkt dat als ik 4K opnames van mijn iPhone in een met een GH5 gemaakte film wil monteren. Wat ik ook probeer, het lukt mij niet ze te matchen. Op zich zien de iPhone opnames er goed uit, maar het verschil met de GH5 shots is echt te zien, alles lijkt een soort -wel haarscherp- plastic. En er was mij toch echt veel aan gelegen dat het verschil niet te zien zou zijn...
Iets anders is dat lensontwerpers van merken als Nikon, Leica en Canon niet proberen om de scherpste lens te maken, maar de lens met het mooiste beeld. Dat hangt veel meer af van hoe onscherpte wordt gerenderd, de balans tussen scheidend vermogen en contrast, welke lensfouten je compenseert en welke niet, kleurweergave en coating enzovoort. Wat dat betreft zijn de topontwerpers echte kunstenaars en is hun visie wat een goede lens is de reden dat door hen ontworpen peperdure lenzen die voor een testwandje maar matig scoren toch veel gebruikt worden.
Ik denk toch echt dat de smartphone fabrikanten hun researchbudget voornamelijk steken in het zo goedkoop mogelijk een inderdaad zeer acceptabel tot goed resultaat met hun (flut)lensjes te halen. Maar iets anders uit die beelden halen dan de software ontwerpers erin gestopt hebben is vrijwel onmogelijk.
Zie je het verschil tussen APS-C en fullframe? Kort door de bocht: ja, mits natuurlijk de fullframe sensor grotere pixels heeft. Ook hier geldt weer dat fabrikanten door slimme software een hoop kunnen verdoezelen maar een grotere pixel heeft 3 grote voordelen.
Een grotere pixel kan meer contrast aan en is lichtgevoeliger. Lichtgevoeliger is logisch, op een grotere sensor vallen meer fotonen dus de kans dat er bij weinig licht toch nog een foton op valt is groter dan die bij een kleinere pixel.
Daarnaast is zo’n lichtgevoelig elementje te beschouwen als een soort emmertje waar die fotonen in vallen. In kleiner emmertje kan 1 foton vallen of 1000, dan is het emmertje simpelweg vol en geven meer fotonen niet meer signaal. Contrast omvang 10 stops. In een 2x grotere emmer kan 1 foton vallen of 2000 voor die vol is. Contrastomvang 11 stops. Dit voordeel van een grotere pixel die minder snel ‘vol’ is is gewoon fundamenteel.
Een ander voordeel van een grotere pixel is dat allerlei kritische optische fenomenen minder spelen. Het scheidend vermogen van lenzen en speciaal de onvermijdelijke onscherpte door diffractie van licht hebben minder invloed. Ook de optische componentjes op de sensor zelf zijn een stuk groter en lopen tegen minder grenzen aan. Is allemaal omheen te werken maar het electronisch wegwerken van onscherpte door diffractie die groter is dan de pixel is minder goed dan het simpelweg groter maken van de pixel/lager scheidend vermogen nodig waardoor diffractie een mindere rol speelt.
Een wat afgeleid voordeel is dat er bij gelijke sensorgrootte minder pixels zijn te verwerken door de electronica, zowel in het omzetten van de analoge spanning in de lichtgevoelige elementjes naar digitale waardes waar de software mee aan de slag moet als de hoeveelheid data die software moet verwerken. Hoe minder pixels er bewerkt moeten worden, hoe beter de kwaliteit van de bewerking kan zijn.
Zelf heb ik per ongeluk een heel bruikbare variant daarvan ontdekt. Mijn Panasonic GX80 geeft in stand-by stand een onbewerkt 4K HDMI signaal af. Ook bij instelling op 6400 iso haarscherp maar volstrekt onbruikbaar door de hoeveelheid eveneens haarscherpe ruis die eroverheen ligt. Zet je hem op opname dan springt de noise limiter erin en wordt het een waterverf plaatje. Wel zondervruis... Maar door het onbewerkte HDMI signaal met een Ninja V op te nemen en met Topaz te bewerken krijg ik bij weinig licht en hoge iso waardes een opnames die beter is dan mijn 20 keer duurdere professionele videocamera. Die bewerkt het uitgaande videosignaal helaas altijd. Alleen staat voor de GX80 shots mijn Studio Max met 70 Watt verbruik iets van 8 frames per seconden te berekenen, met elk kwartiertje opnames is de computer een uur bezig. Panasonic zou deze software ook best in z’n GX80 kunnen stoppen maar de meer dan 200 Watt die nodig is om het met de nodige 25 of 30 beelden per seconde uit te voeren is op batterijen helaas nog niet haalbaar.
Het is niet allemaal,theoretisch, ook in de praktijk blijken de voordelen van een grotere pixel. Fotografen die hun foto’s maken voor klanten die het verder geen moer uitmaakt of ze met een iPhone of een professionele camera zijn gemaakt geven heel bewust meer dan 7000 euro uit voor een 20 megapixel Nikon D6 body. En dat zal toch ook voor een deel zijn door de kwaliteit die die grote pixels geven...