TU/e ontwikkelt apparaten om wagenziekte in zelfrijdende auto te beperken

Onderzoekers van de Technische Universiteit Eindhoven ontwikkelen verschillende apparaten om wagenziekte bij de inzittenden van een autonoom rijdende auto te beperken. Volgens de onderzoekers slagen twee apparaten erin om de wagenziekte daadwerkelijk te verminderen.

Twee Maleisische onderzoekers, die in de komende dagen hun proefschriften over dit onderwerp verdedigen, hebben volgens de TU/e twee apparaten ontwikkeld die de wagenziekte van passagiers verlagen: PVFS en VDAM. Het eerstgenoemde systeem is gericht op passagiers die een film kijken en het andere systeem is bedoeld voor deelnemers die een boek in de auto lezen.

Het PVFS bestaat uit twee rijen met 32 led-lampen die aan de zijkant van het beeldscherm met de film zijn gemonteerd. Deze lampjes informeren de passagier met lichtsignalen over het voornemen van de auto om van richting te veranderen. Het VDAM-systeem communiceert die informatie naar de passagier door trillingen in de onderarm en een tweetal bewegende platen in de stoel.

Deze twee apparaten en de overigen zijn bedoeld om het zogeheten omgevingsbewustzijn van inzittenden te vergroten. De apparaten zijn getest in een speciale auto waarmee een zelfrijdende auto wordt nabootst. Beide onderzoekers hopen dat hun werk bijdraagt aan het onderwerpen van betere interfaces in nieuwe autonoom rijdende auto's.

Reacties (54)

-ION- 1 juli 2019 21:22

Goede ontwikkeling, wagenziekte is een van de belangrijkste reden dat ik op langere stukken altijd zelf wil rijden. Dus wil ik ooit een zelfrijdende auto überhaupt overwegen moet deze drempel eerst worden weggenomen.

D_Jeff @-ION- • 1 juli 2019 21:27

Even een vraagje: Als je niet rijdt en je zou constant afgeleid worden (en daardoor niet naar buiten kijkt), werkt dat enigszins of is dat "onzin" ?

Anoniem: 455617 @D_Jeff • 2 juli 2019 07:24

Dat veroorzaakt juist de bewegingsziekte. Zie ook reactie van @hiostu die geheel correct aangeeft dat het verschil tussen wat je ziet en wat je evenwichtsorgaan voelt de hele crux van het probleem.

Simpelste oplossing: Regelmatig naar buiten kijken, en als je gevoelig bent zelfs continue naar buiten kijken.

Wat ook meespeelt is hoe smooth/abrubt het voertuig beweegt. De meeste AI remt en accelereert aanzienlijk harder dan de gemiddelde menselijke bestuurder, dat maakt de effecten erger doordat de mismatch tussen wat je ogen en evenwichtorgaan groter worden (komt omdat ogen nauwelijks een vertraging hebben en evenwichtsorgaan wel).

Master_duck @Anoniem: 455617 • 2 juli 2019 10:34

Laatste is fout, je evenwichtsorgaan is net zo snel als je ogen of zelfs sneller. Je evenwicht orgaan stuurt namelijk je ogen aan. Om je beeld te corrigeren, als dat niet gebeurd weet je niet wat je ziet. Dan lijkt het net als je een camera snel draait, ook bij zeer kleine bewegingen van het hoofd. (Wat wel zo is dat de vloeistof in bepaalde situaties een vertragende reactie kan veroorzaken (pirouetjes maken en dan plots stoppen))
Je evenwicht zit niet je de organen maar in de hersenen net zoals je beeld en geluid. Wat ook impact kan hebben is emotie, en omdat wagenziekte een naar gevoel geeft zal de meeste personen een negatief gevoelens hebben, daarom hebben mensen er bv in andere voertuigen geen last. Geen negatieve associatie met een ander voertuig. Ook de perceptie van dat je stil zit en de rest beweegt of andersom dat je beweegt en de rest stil staat kan een reden zijn dat je wagenziekte hebt.
Wat helpt is horizon zoeken, kijken naar bewegende dingen helpt niet, gaan liggen of je ogen sluiten. Maar dat verschilt per persoon.

Anoniem: 455617 @Master_duck • 2 juli 2019 14:27

Wat wel zo is dat de vloeistof in bepaalde situaties een vertragende reactie kan veroorzaken (pirouetjes maken en dan plots stoppen)

Daar doelde ik op

Maar ik wou het niet al te ingewikkeld maken met het hele massatraagheidsgedoe van de vloeistof in het oor enz.

ChAiNsAwII @Anoniem: 455617 • 2 juli 2019 21:15

Als ik de hele tijd naar buiten moet kijken kan ik net zo goed zelf rijden, nummer 1 oorzaak van vermoeidheid tijdens lange ritten is het naar buiten kijken waardoor je ogen moe worden...

hiostu @D_Jeff • 1 juli 2019 21:36

Afleiding werkt niet tegen wagenziekte. Bij de meeste mensen (inclusief mezelf) komt het gewoon puur door het verschil wat de ogen zien en je evenwichtsorgaan voelt. Zodra een verschil zit tussen beide wordt je misselijk. Het makkelijkste voorbeeld is bijvoorbeeld beneden dek in een boot waar je niet naar buiten kijkt. Je evenwichtsorgaan voelt continue de schommeling van de boot, maar je ogen registeren niet dezelfde beweging. Zodra je naar buiten gaat en de horizon kunt zien en dus kunt relateren aan de bewegingen die je maakt dan gaat het veelal stukken beter. Daarom worden mensen voorin de auto minder misselijk dan achterin. Voorin kijk je naar de horizon en zit je in de rijrichting. Achterin kijk je zijdelings uit het raam en heb je minder goed uitzicht.

batjes @hiostu • 1 juli 2019 22:09

Ik heb zelf wagenziekte. Het lukt me niet om er aan te wennen, hoe dan ook. De enige oplossing is door naar buiten te staren in de richting van waar het voertuig heen gaat. Veel mensen kunnen geen snelheid aanhouden -.- en waarom uitrollen als je 5meter voor het verkeerslicht gewoon vol in de ankers kan om al schakelend en stotterend zo snel mogelijk weer weg te rijden.

In bussen ontkom ik er voor een groot deel aan door boven op een as te gaan zitten.

Maar op een boot heb ik er weer helemaal last van. Geen last van zeeziekte. Onderdeks of bovendeks. Grote schepen tot roeibootjes. Tot aan stormachtig weer tenminste.

Het schommelen van een trein op een gammel spoor net zo. Maar een stoptrein traject de randstad door met af en toe een gemist rood sein... dan tuur ik soms ook weer uit het raam (afhankelijk van machinist). Het heen en weer geschommel lijkt geen effect te hebben. Het is naar mijn idee echt meer de constante g-krachten uit verschillende hoeken, wat met je overige zintuigen niet overeenkomt, niet eens zo zeer alleen zicht, want ogen dicht helpt niet.

mkools24 @batjes • 1 juli 2019 23:49

Ik heb er ook vrij veel last van, ik ga elke dag met de boot naar m'n werk (ja klinkt vreemd maar het is nieuw alternatief vervoer hier

) en meestal ben je dan op je telefoon bezig want ja je hebt een half uur toch niks te doen maar op sommige stukken vaart hij wat langzamer en begint dan een beetje te schommelen, dan moet ik echt direct m'n telefoon wegdoen en naar buiten kijken anders word ik kotsmisselijk

En dan op vakantie met een boot over de oceaan varen die constant tegen en over de golven beukt en zwaar op en neer gaat en nergens last van. Soms is het gewoon ook niet te begrijpen...

In de auto heb ik het vooral in die oude bakken die al een beetje muf ruiken en als je dan ook nog iemand hebt met een sportieve rijstijl...

007Nightfire @mkools24 • 2 juli 2019 04:42

Ik heb het altijd in de winter als men de verwarming in de auto (te) hoog zet ''om even snel lekker warm te worden'', dan ben ik met drie bochten groen. Met een raampje open of de airco aan heb ik nergens last van.

84hannes @mkools24 • 2 juli 2019 08:02

[quote]En dan op vakantie met een boot over de oceaan varen die constant tegen en over de golven beukt en zwaar op en neer gaat en nergens last van.[quote]
Zo'n oceaanstomer heeft een gigantische massa. Hoewel het water er behoorlijk tegenaan kan beuken, en de wind ook, vermoed ik dat de boot vrij constant beweegt, en op een lage frequentie op en neer gaat. Een kleine boot is veel wendbaarder en zal daardoor veel meer versnelling in allerlei richtingen kennen. Mijn eigen ervaring is ook dat ik in een personenbusje minder snel misselijk wordt dan in een sportievere auto, ook omdat bestuurders van een sportieve auto hoegenaamd 'sportief' (lees agressief en onvoorspelbaar) rijden.

stuiterveer @batjes • 1 juli 2019 22:29

Veel mensen kunnen geen snelheid aanhouden -.- en waarom uitrollen als je 5meter voor het verkeerslicht gewoon vol in de ankers kan om al schakelend en stotterend zo snel mogelijk weer weg te rijden.

Als ik bij m’n moeder in de auto zit kan ik op zich nog wel zo nu en dan snel op de telefoon bezig zijn en dan nog een beetje herstellen van een misselijk gevoel. Bij m’n broer gaat dat niet, hij heeft een veel te agressieve rijstijl, zo’n beetje als wat je hier omschrijft (om nog maar te zwijgen over hoe abrupt hij bochten neemt, wat juist de grootste boosdoener is voor me). Als ik dan misselijk word is het gedaan, dat gevoel zal blijven hangen voor de rest van de rit.

In bussen en treinen kan ik wel echt doen wat ik wil zonder misselijk te worden, de bewegingen zijn daarin veel zachter wat het behoorlijk verbetert (Ik zit in de bus wel echt consequent in het midden, maar volgens mij staat het daar los van al zijn de bewegingen voor/achter wel direct heel anders). Zeeziekte heb ik ook nooit last van gehad tot nu toe.

[Reactie gewijzigd door stuiterveer op 23 juli 2024 05:28]

Anoniem: 1216024 @batjes • 2 juli 2019 08:59

Goh, daar zeg je zoiets. Ik kan me van lang geleden nog herinneren dat we als 12 jarigen met de klas in een bus ergens naartoe reden. Er zat ook iemand in met wagenziekte, de chauffeur reed op de snelweg en kreeg het voor elkaar om iedere 5 seconden even zijn gas was losser te laten. Dus een soort zeurende beweging krijg je dan, volgens mij had hij kinderhaat

Daarna is ze nooit meer een bus in gestapt.

kdekker @D_Jeff • 1 juli 2019 21:55

Ik weet het niet. Wagenziekte kennen we helaas maar al te goed in ons gezin. Maar gek genoeg: het treed/trad bijna niet op tijdens een terugreis naar huis. Nu is dat vaak - maar niet altijd - 's avonds (schemer/donker/rustiger op de weg), maar dit lijkt toch een beetje op 'iets tussen de oren' te duiden.

Laat onverlet dat ik te vaak met spugende kinderen in de auto heb gezeten (en altijd bijna precies op de helft van een reis, zodat omkeren geen zin had) om het geweldig te vinden als een oplossing bekend zou zijn.

Overigens helpt een reistablet aardig, al namen ze de laatste tijd een dosering die zo laag was (half of kwart pilletje) t.o.v. het lichaamsgewicht, dat je bijna aan placebo effect zou denken. Voorin hebben ze minder last dan achterin, maar er kan maar 1 passagier voorin zitten. Lezen tijdens de reis is prijsschieten voor wagenziekte. Afleiden/naar buiten kijken werkt wel (redelijk) goed. Al hebben ze soms het meeste last bij net uitstappen. En bij het klimmen van de jaren, lijkt het beter te gaan. Kortom: het is nog niet zo eenvoudig een eenduidige oorzaak aan te wijzen.

dfbt @kdekker • 1 juli 2019 23:08

Ik heb van leeftijd +- 8-10 ( dat ik mij kan herrineren tot leeftijd 20-21 echt veel last gehad (extreme vorm bijna ) Zelf met eigen auto rijden , kon ik bijvoorbeeld in file veel lasten krijgen, ook omdat t rijden dan steeds van tempo veranderd. Echt heel veel gekots , en alles geprobeerd, van die achtelijke pols dingetjes, tot aan oordoppen, tot aan reispillen, en zelfs nog een keer sterke reispillen uit italie gehad waar je ongeveer de halve dag zo slap als een ezel van werd, ook altijd voorin gezeten, frisse lucht etc.
Nu heb ik dat de auto en treinen en bussen wel oke zijn, de rest heb ik echt nog serieus problemen mee.

Vliegtuigen
Boten
Alles wat met attracties/ronddraaien te maken had.

In deze dingen word ik ook echt na +- 5-10 minuten echt serieus ziek tot overgeven aan toe.
Hoor graag oplossingen

kdekker @dfbt • 2 juli 2019 08:40

Een rustige rijstijl van de bestuurder :-). Rotondes en veel bochtwerk levert misselijke kinderen op... Verder weet ik geen oplossingen (of alles met de fiets of lopend doen, dan heb je geen last, maar is je actieradius ook beperkt).

stuiterveer @dfbt • 2 juli 2019 09:26

Alles wat met attracties/ronddraaien te maken had.

Oh man, die verachtelijke theekopjes. Hoe iemand die ooit leuk heeft kunnen vinden snap ik niet.

dfbt @stuiterveer • 2 juli 2019 10:22

Hahaha precies hetzelfde hier, die theekopjes zijn bijna t ergste

.
En niemand om me heen die t kan snappen dat je daar misselijk in kan worden.

stuiterveer @dfbt • 2 juli 2019 12:56

Het ergste is nog dat ik niet echt problemen heb met achtbanen (tenzij ik er te vaak in ga achter elkaar). Maar zodra ik in iets heb gezeten wat ronddraait zoals de theekopjes ben ik de zak en kan ik echt niks meer aan. Het rare is dan wel dat ik best wel plezier heb van de breakdance op de kermis, dat snap ik niet echt (al ben ik dan wel veel aan het focussen op alles wat langsgaat en kan ik er niet meer dan 2 keer achter elkaar in gaan).

necessaryevil @D_Jeff • 1 juli 2019 21:37

Dat lijkt me onzin. Ik dacht altijd dat wagenziekte werd veroorzaakt door tegenstrijdige informatie van je zintuigen. Het advies dat ik opving was dat mensen die er aan leden juist naar buiten moeten kijken, wikipedia lijkt dat te bevestingen.

J8S @D_Jeff • 1 juli 2019 21:39

Je moet toch juist wél naar buiten kijken? Wagenziekte ontstaat omdat wat je evenwichtsorgaan registreert niet overeenkomt met datgene wat je ziet. (een boek, film etc.) Kijk je naar buiten en zie je de beweging, dan komt het wel overeen en zou het beter moeten gaan.

glennoo @D_Jeff • 1 juli 2019 21:35

Bij mij persoonlijk werkt het omgekeerd. Als ik afgeleidt wordt (praten, mobiel, boek lezen) wordt ik misselijk, als ik gewoon rechtdoor blijf kijken is er niks aan de hand.

Kevinp @glennoo • 1 juli 2019 21:40

Ik kan het beste slapen (tenzij ik rijd natuurlijk). Maar dat doe ik niet graag.

Hangt ook erg van de Auto af. Een teamgenoot heeft een Tesla en dat vind ik vreselijk. (niet zozeer de rijstijl). De auto rijdt prima, maar misscihen wel iets te goed. De auto van mijn vader vroeger Mazda 626 vond ik ook vreselijk. Maar bij andere auto's eigenlijk nooit echt last van gehad.

Het hangt denk ik af van veel factoren, ook bv of ik goed gegeten heb of niet. Soms is er niks aan de hand als ik op mijn telefoon kijk andere keren is het binnen 5 minuten mis.

Als er iets is wat altijd werkt dan zou ik dat erg fijn vinden.

Stijn Weijters @Kevinp • 1 juli 2019 22:48

Airco en snelle koude lucht zonder dat er een raam open staat werkt ook zeer vervellend voor mij (en komt ook vaker voor.)
Goed zitten, gewoon lekker relaxed, helpt het beste en ook meerijden (mee kijken opletten op borden, auto's helpt bij mij.)

Tassadar32 @Kevinp • 2 juli 2019 09:10

Tesla (heb zelf de 3) geeft inderdaad veel minder feedback (motorgeluid) waardoor je dus minder informatie hebt over acceleratie. Een ICE zal altijd een klein beetje lag hebben tussen motorgeluid en acceleratie waardoor je lichaam er dus op voorbereid is. Het helpt natuurlijk ook niet dat zelfs de langzaamste Tesla een hoop meer koppel onderin heeft dan de gemiddelde ICE waardoor abrupte acceleratie nog veel makkelijker is.

Anoniem: 470811 @glennoo • 1 juli 2019 21:46

Klopt.

Van wat ik begreep is de perspectief van een persoon t.a.v. de horizon en de beweging van de auto belangrijk. Ik heb er totaal geen last van, maar ken genoeg mensen die, wanneer ze niet de horizon recht zien (of op dezelfde manier zien mee bewegen zoals de auto beweegt), compleet misselijk worden.

Op een boot is het nog erger, omdat je dan helemaal geen vast punt heb bij een beetje golven.

Niet leuk voor zij die er last van hebben!

mjtdevries @Anoniem: 470811 • 2 juli 2019 16:29

Ik heb een boot en ik kan de hele dag varen zolang ik maar op het dek zit. Maar ga ik in de kajuit en er zijn een beetje flinke golven dan moet ik echt de horizon in de gaten houden door de ramen, want anders word ik heel snel misselijk. De horizon is echt cruciaal.

spNk @-ION- • 1 juli 2019 21:27

Ik heb juist problemen met kortere afstanden. Hoe langer de rit hoe minder ik me hoef te focussen om niet misselijk te worden.

Atmosfeer @spNk • 2 juli 2019 17:50

Komt dit niet doordat je minder last hebt van wagenziekte op de snelweg, omdat je dan minder onverwachte bewegingen hebt en je nauwelijks hoeft te stoppen? Een lange rit gaat meestal over de snelweg terwijl een korte rit vaak door de stad gaat. Ik kan uren prima in de auto zitten op de snelweg, maar als we dan de stad binnen rijden wordt ik bijna direct misselijk.

[Reactie gewijzigd door Atmosfeer op 23 juli 2024 05:28]

spNk @Atmosfeer • 2 juli 2019 18:09

Ook, maar het is ook gewenning.

Groningerkoek @-ION- • 1 juli 2019 21:39

Afleiding is juist een probleem voor wagenziekte, als mijn vrouw 10 minuten op de iPad zit kan ik stoppen zodat ze even kan kotsen, als ze meekijkt en ik sommige dingen van te voren even aangeef als drempels of een slingering redden we het meestal wel 200 kilometer zonder kotsen als het wegdek niet al te hobbelig/deinend is)

Scriptkid @-ION- • 2 juli 2019 08:20

Denk dat dit ook veelal komt door de haastige rij manouvers van vele.

Ik ken meer mensen die daar last van hebben tenzij je veel rustiger rijdt

dasiro 1 juli 2019 23:11

geen idee wat het verschil voor een passagier is als hij in een zelfrijdende, dan wel door een mens bestuurde wagen zit, het effect van de bewegingen van het voertuig op diens lichaam is uiteindelijk ongeveer dezelfde.

stuiterveer @dasiro • 2 juli 2019 08:04

Dan ben ik benieuwd naar de ervaringen van iemand met een zelfrijdende auto, aangezien ik er in geen heb gezeten. Ik vermoed in ieder geval dat de bewegingen wat vloeiender zijn en minder abrupt dan wanneer een persoon de auto bestuurt. Als dat het geval is is het al een enorm pluspunt, aangezien dat de grootste reden is voor m’n misselijkheid.

Tassadar32 @stuiterveer • 2 juli 2019 09:01

Tesla met Navigate on Autopilot (meest "autonome" systeem op de markt): Op de een of andere manier vloeiender maar toch meer robotisch. Altijd strak in het midden van een rijstrook en wisselen van rijstrook gaat altijd op exact dezelfde manier. Het volgen van de rijstrook is echter een stuk strakker waar een menselijke bestuurder vaker van het midden afwijkt om een vloeiendere weg te kiezen. Waar de rijbaan echter vloeiend ligt is het strak volgen weer een voordeel (minder gezwalk en gezoek dan de meeste menselijke chauffeurs). Als je een keer in de buurt bent (Den Bosch/Heesch/Hilversum) kan je me een DM sturen als je een demo wil

Anoniem: 310408 @Tassadar32 • 2 juli 2019 12:13

Ben ik met je eens maar het was voor mij ook wennen dat de auto zonder enige input een afslag neemt. Werd er niet misselijk van maar lichtelijk verward de eerste paar keer.

Nu is het verreweg mijn favoriete autodrive functie. Magisch om te zien hoe de auto de richting aanwijzer 150 meter voor de afslag aanzet en dan super precies de afrit neemt (in de eerste paar meters). Invoegen gaat nog iets minder mooi maar de laatste update van vorige week gaf al verbetering.

Waarom je in een automatische auto eerder misselijk zou worden dan als passagier in een 1960 Kever is mijn zelfs na het lezen van de bron geheel niet duidelijk. Hoe stabieler de auto hoe beter en veel stabieler dan in een auto als een Tesla word het niet. Vorig weekend 1600 km gereden, 1422 daarvan vol automatisch.

Cerberus_tm

@Anoniem: 310408 • 2 juli 2019 15:15

Misschien word je ook niet sneller misselijk dan als gewone passagier? Dat is al vrij erg: ik denk dat de meeste mensen niet met een scherm of boek kunnen werken als passagier? Ik in elk geval niet langer dan een paar minuten. En dat is nou juist wat je wel wil voor zelfrijdende auto's: nu rijden de meeste mensen in hun eentje in een auto; stel je eens voor hoeveel productiviteitswinst of hoeveel minder saaiheid je zou hebben, als al die mensen de hele rit lekker konden werken of een boek lezen.

[Reactie gewijzigd door Cerberus_tm op 23 juli 2024 05:28]

MonkeyJohn @dasiro • 2 juli 2019 01:46

Die stopt niet even snel zodat je kan kotsen?

flippy @MonkeyJohn • 2 juli 2019 01:56

positief: de bestuurder heeft de handen vrij om je een bak onder de neus te schuiven.

a fly @flippy • 2 juli 2019 04:54

Welke bestuurder?

terror538 @a fly • 2 juli 2019 07:05

Welke handen

84hannes @dasiro • 2 juli 2019 07:58

geen idee wat het verschil voor een passagier is als hij in een zelfrijdende, dan wel door een mens bestuurde wagen zit

Dat vroeg ik me ook af, dus heb ik het artikel maar even gelezen.

Deze lampjes informeren de passagier met lichtsignalen over het voornemen van de auto om van richting te veranderen.

Vermoedelijk zit daar de crux: een zelfrijdende auto weet van te voren wat hij gaat doen, hoe scherp er gestuurd/afgeremd gaat worden etc. Een menselijke bestuurder weet dat tot op veel mindere hoogte en bovendien heeft deze geen tijd/methode om dat door te geven aan de systemen die op hun beurt de passagiers moeten informeren.

mac1987 @dasiro • 2 juli 2019 12:13

Ik denk vooral dat waar tegenwoordig de meest logische plek voorin de auto is (bestuurder of bijrijder die met bestuurder praat) in de toekomst de meest logische plek achterin de auto wordt. Zie ook mensen met chauffeur: achterin is meer ruimte en veiliger bij een botsing.
Nadeel is dat je minder zicht op de weg hebt, waardoor mensen met wagenziekte daar meer last van hebben. Dat probleem los je hier gedeeltelijk mee op.

[Reactie gewijzigd door mac1987 op 23 juli 2024 05:28]

mjtdevries @dasiro • 2 juli 2019 16:18

Voor de passagier maakt het natuurlijk geen enkel verschil. Maar je krijgt waarschijnlijk sneller/meer onderzoeksgeld als je er iets hips als een zelfrijdende auto in noemt.

Seers 1 juli 2019 23:26

Hoeveel beter zou dit werken dan een Seetroën https://www.citroen.nl/ov...-leuk-wordt-seetroen.html op je neus zetten? Die kan je nu kopen voor 99 euro. Een korte Ctrl+F op de thesis laat deze niet naar boven poppen, maargoed, het doel was ook meer iets te maken met een zelfrijdende auto in het vooruitzicht waar bepaalde sensoriek al aanwezig is waarschijnlijk.

Trommelrem 2 juli 2019 05:57

Euhm, zo moeilijk is dat toch niet? Het enige wat van de bestuurder wordt gevraagd is anticipatievermogen, daarmee ga je automatisch een constante snelheid rijden en kun je vrijwel altijd uitrollen i.p.v. afremmen als je dan toch een remming moet verrichten, voor bijvoorbeeld een verkeerslicht waar je net even verkeerd op hebt geanticipeerd. Dus als zelfrijdende auto's gaan communiceren met verkeerslichten zal wagenziekte bijna volledig verleden tijd zijn.