Het Mesa+-instituut van de Universiteit Twente heeft in samenwerking met verschillende over de wereld verspreide instituten een nieuwe combinatie van ferromagnetische materialen onderzocht. Dat biedt mogelijkheden voor spintronica, maar ook voor bijvoorbeeld mram.
Mark Huijben van Mesa+ legt uit wat er precies is ontdekt. "We hebben heel fundamenteel materiaalkundig onderzoek verricht. Het zou bijvoorbeeld toepasbaar kunnen zijn bij mram, maar bij ons gaat het om de nieuwe atomaire controle van het materiaal zelf", vertelt Huijben. "Op de Universiteit Twente kunnen we heel gecontroleerd dunne lagen maken in ons nanolab. We kunnen films maken van slechts een atoomlaag dik. Als je dat kunt, kun je ook de kristalstructuur heel goed beïnvloeden. Die structuur bepaalt uiteindelijk of het materiaal magnetisch of elektrisch geleidend is."
"Dit materiaal, lanthaan-strontium-magnaat, is normaal ferromagnetisch. We hebben dat materiaal opgedampt zo dat het een precieze ordening heeft. Dat magnetische materiaal krijgt zo een voorkeursrichting voor het magnetisme. In die kristalstructuur zit een atoom met daar een zestal zuurstofatomen omheen. Die zuurstofatomen kunnen gezamenlijk een bepaalde draairichting hebben. Nu hebben we een kristallijne onderlaag genomen met een draaiing in die zuurstofatomen. Daaroverheen leggen we dan een laag met dat ferromagnetische materiaal, zodat ook daarin die zuurstofatomen dezelfde draaiing krijgen."
"We noemen het ook wel legoën met atomen", vervolgt Huijben. "We hebben lagen op elkaar gezet zodat de structuur uit de laag eronder zich doorzet in de laag erboven. Als we nou één atoomlaag van een ander materiaal tussen die materialen zetten, dan neemt de ferromagnetische laag de rotatie van de zuurstofatomen niet meer over. Daardoor is de magnetische laag niet meer gekoppeld met het onderliggende materiaal en is de richting van het magnetisme anders. En het bijzondere is: slechts één atoomlaag is voldoende om die koppeling uit te schakelen."
Dat het bijzonder is dat slechts één atoomlaag al voldoende is om de beïnvloeding van het magnetisme door de draaiing van de zuurstofatomen op te heffen, is een interessante ontdekking. Huijben vertelt wat je daar dan precies mee kunt doen. "Je kunt dan een oppervlak maken waar dat ene atoomlaagje wel of juist niet aanwezig is", legt hij uit. "Tussen die verschillende gebiedjes staat de richting van het magnetisme dan loodrecht op elkaar. Zo kun je heel verschillende kleine gebiedjes maken om bijvoorbeeld data weg te schrijven, misschien wel voor mram."
"Een tweede mogelijkheid is om een laag magnetisch materiaal een voorkeursrichting mee te geven en daarbovenop weer een magnetische laag te leggen die haaks op de andere staat. Dat is weer interessant voor spintronica. Met dat soort combinaties kun je denken aan hogere schakelsnelheden. De volgende stap is uitzoeken of dat echt werkt." "Dit zijn slechts initiële stappen", besluit Huijben. "Men was al heel lang op zoek naar het maken van twee lagen met loodrecht op elkaar staand magnetisme." Dat lijkt nu dus inderdaad gelukt.
Het Mesa+-instituut kon dat niet alleen. In Antwerpen werden de atomaire dwarsdoorsnedes van de lagen gemaakt, in Canada werd gekeken naar de dwarsdoorsnede op magnetismeniveau en dan was er nog een Oostenrijkse groep die het theoretische model onderbouwde. Het hele onderzoek verscheen in Nature Materials.