Google-tool werpt licht op efficiëntie zonnepanelen

Google heeft een tool ontwikkeld waarmee bewoners kunnen zien hoe efficiënt zonnepanelen op hun huizen zouden zijn. De tool werkt op dit moment enkel nog in kleine delen van de Verenigde Staten, en berekent de efficiëntie op basis van satellietbeelden.

Met de tool kunnen huizenbezitters zien hoeveel zonlicht er per jaar op hun dak valt, en hoeveel ze met zonnepanelen kunnen besparen op hun energierekening. Daartoe leunt Google op satellietfoto's die het voor zijn Maps-dienst heeft laten maken.

Gebruikers kunnen vervolgens vanuit de interface van Project Sunroof, zoals de tool heet, contact opnemen met installateurs van zonnepanelen. Het is onbekend of die geld betalen voor vermelding. Op dit moment lijkt de tool overigens nog offline, ondanks dat Google hem wel al heeft aangekondigd.

In eerste instantie is de tool in drie gebieden beschikbaar: het gebied rond San Francisco, de eveneens Californische stad Fresno en Boston. Google zegt dat de tool uiteindelijk in de gehele Verenigde Staten beschikbaar zal worden, 'en mogelijk zelfs in de hele wereld'.

Overigens biedt een Nederlands bedrijf, Zonatlas, al een vergelijkbare dienst.

google sunroof

Helaas!
De video die je probeert te bekijken is niet langer beschikbaar op Tweakers.net.

Door Joost Schellevis

Redacteur

17-08-2015 • 19:05

157

Reacties (157)

157
156
108
4
0
0
Wijzig sortering
In Nederland kan dat al geruime tijd op zonatlas.nl
Bijvoorbeeld: http://www.zonatlas.nl/pr...6.777278612440313&zoom=14
Volgens zonatlas.nl is mijn dak 'zeer geschikt' terwijl verschillende zonnepanelen-installateurs me afraadden zonnepanelen te laten installeren. Vanwege piramidevormig dak met ramen op de zonnigste plaatsen en half de middag schaduw van het huis op de garage.

Ik hoop dan ook dat dit Project Sunroof beter werkt en schaduw en dergelijke meeneemt in de berekening, zoals het geval lijkt in de video.
Hoop ook dat het hier gaat komen (en goed gaat werken), want zonatlas doet bij mij juist het omgekeerde: Mijn platte dak is niet geschikt, terwijl de buren aan weerszijden met dezelfde ligging, zelfde platte dak en zelfde instralingsplaatje wel als "zeer geschikt" te boek staan.
naast zonatlas is het natuurlijk ook al jaren mogelijk om de data van het KNMRI te gebruiken en je locatie tussen 2 meetstation te interpoleren. krijg je meteen een zeer duidelijk beeld omdat je als je wilt van meerdere jaren data kan gebruiken en meteen kan kijken wat je hoogste en laagste waardes zullen zijn en wanneer die gemiddeld genomen zijn. vergt wat copy-paste in Excel maar een veel duidelijker beeld kun je niet krijgen.
Het mooie van zonatlas is dat deze ook de hellingsrichting van je dak meeneemt. Dus wanneer de helling niet richting het zuiden is dan zul je minder opbrengst hebben.
ahaa, dat had ik niet gezien op de site. goed dat je het aankaart zou ook in mijn stuk moeten staan dat daar uiteraard nog achteraf rekening mee gehouden moet worden.
Mits waar je woont wordt ondersteunt, mijn woonplaats en adres levert niks op
De link van Erikloman werkt alleen in Overijssel. Als je gewoon naar http://zonatlas.nl gaat zou heel Nederland moeten werken?
nee niet heel nederland is beschikbaar tenminste dat betekent groen en blauw vd kaart neem ik aan. Ik kan mijn adres ook niet opzoeken dus helaas
Bij mij is de hele kaart blauw en groen. In welke gemeente woon je dan? Of, als dat te privé is, heb je een naburige gemeente waar het ook niet werkt?
Voor overige delen van nederland moet je naar http://www.zonnekaart.nl/ toe gaan. Daar is ook een overzicht te zien welke delen er via zonnekaart en welke via zonatlas te zien zijn.
Deze is dan ook heel interessant, en voor heel europa:
http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis/apps4/pvest.php

Je kan zelfs met de parameters spelen en kijken welke impact en 1- of 2-assige tracker zal hebben.
Die is toch redelijk beperkt in wat er te vinden is, alleszins niet voor geheel Nederland.
Mooi dat Google er mee komt, maar om te zien of zonnepanelen op je dak rendabel zijn hebben we hier in Nederland al een tijdje: http://www.zonatlas.nl/home/
Kijk dat is mooi, al zeg ik kan je het geld missen leg die dingen op het dak. Op de bank krijg je toch al weinig rente en dit moet je als een lange termijn investering zien
Het is niet altijd een goede investering. In België hebben ze het eerst aangemoedigd tot en met, met premies etc, maar nu trekken ze hun staart in en gaan ze er geld voor vragen!

Ik heb net na het beëindigen van de premies vorig jaar nog 10 KW gelegd. Niet voor de premies dus, want die waren er niet meer, maar juist omdat ik zoveel nodig heb om mijn verbruik break-even te krijgen. Ik verbruik zoveel omdat ik een geothermische warmtepomp gebruik voor mijn verwarming/warm water, OOK zo'n aanrader van de overheid waar ze tot een tweetal jaar geleden nog subsidies voor gaven wanneer je zo'n ding liet installeren. Als je er zo eentje hebt verbruik je dus geen gas of stookolie, maar wel ongeveer het dubbel aan electriciteit als wat je anders zou doen. Daarom heb ik dus 10 KW aan panelen nodig, gewoon om break even te draaien op jaarbasis.

Dus ik denk: ik investeer even en dan ben ik voor 20 jaar gerust. Ik krijg wel geen premies meer ervoor, maar ik betaal ook zelf geen stroom meer, dat is toch ook wat. De installatie zou ik er na 7 jaar uit hebben, en de overige 13 jaar zou dan "gratis electriciteit" zijn, ervan uitgaande dat zo'n installatie effectief 20 jaar meegaat.

Dat was dus zonder de overheid gerekend. Sinds juli dit jaar zijn ze beginnen een "prosumententarief" aanrekenen, hetgeen betekent dat je 75 euro PER KW wordt aangerekend, voor "gebruik van het net". In mijn geval, met mijn 10 KW kost mij dit dus 750 euro extra PER JAAR! Dat heb ik de installatie niet afbetaald in 7 jaar zoals eerst voorzien was, maar na 16 à 17 jaar! Ervan uitgaande dat ze maar 20 jaar meegaan wordt dit dus een zo goed als nuloperatie! Bedankt (r)overheid!! Als je spreek over onbetrouwbare partners, voila, een perfect voorbeeld!

Het enige lichtpuntje is nog dat dit prosumententarief momenteel wordt aangevochten voor de rechtbank. Terecht, want het gaat in tegen alles wat de overheid meer dan 10 jaar lang beloofd heeft! Helaas weet uiteraard niemand hoe dat zal aflopen, maar ik kan maar op het beste hopen!
Je bent in je redenering 1 ding vergeten...
Door de BTW-stijging op de elektriciteit, zal je nadeel wat kleiner zijn dan je voorzien hebt. OK, je betaalt 750 euro voor de pakweg 9 MWh die je op jaarbasis produceert, maar als je de 15% verschil telt tussen de BTW aan 6% zoals het was en 21% nu, dan scheelt dat toch ook weer een aardige hap (pakweg 330 €) in BTW die je niet moet betalen op de 9 MWh.

Als de elektriciteitsprijs in de toekomst gaat stijgen, dan zal je terugverdientijd ook weer wat korter worden. De kans dat die gaat stijgen lijkt me nog altijd groter dan dat die gaat dalen, maar je weet natuurlijk maar nooit.

Voor wat betreft de levensduur van je installatie... normaal gezien zou die langer moeten zijn dan 20 jaar, maar zal je dan wel de omvormer eens moeten vervangen, tenzij je gekozen hebt voor micro-omvormers.

De panelen die we zelf gelegd hebben zijn door het dolgedraaide subsidiebeleid van de voorbije jaren al terugverdiend na minder dan 4 jaar. Door het plaatsen van de zonnepanelen enerzijds, en het terugdringen van het verbruik door het vervangen van oudere toestellen en verlichting en het zoveel mogelijk uitschakelen van sluipverbruikers, hebben we de laatste jaren dan ook praktisch niets betaald voor onze elektriciteitsaansluiting, wat ook niet helemaal logisch is, aangezien we die wel nodig hebben.
Hiermee wil ik het niet goedpraten dat ze nu ineens een netvergoeding invoeren, terwijl veel mensen voor hun berekening daar natuurlijk geen rekening mee gehouden hebben, maar klaag ik eerder het ondoordachte subsidiëringsbeleid van de voorbije jaren aan.

[Reactie gewijzigd door GORby op 22 juli 2024 14:25]

Je hebt gelijk. Het is inderdaad zo dat ik mijn berekening maak met de electriciteitsprijzen van NU in gedachten, en dat deze wel nog zullen stijgen in de toekomst. Maar dat is een magere troost, want het "prosumententarief" zal ook stijgen. Ze hebben nu al een stijging aangekondigd van 3% tegen het einde van het jaar. Wat let hen om bijvoorbeeld ieder kwartaal dat te doen? Het is dat wat ik bedoel: je kan er niet van op aan, want ze veranderen de spelregels tijdens het spel en dat is niet correct. Dat ze wijzigingen willen aanbrengen heb ik geen problemen mee, maar NIET retroactief voor de mensen die in een bepaald systeem zijn ingestapt. Dat ze dat wel doen voor nieuwe eigenaars is iets anders ; die mensen weten dan ook waar ze aan toe zijn van in het begin. En ook voor hen zouden hun voorwaarden op dat moment moeten blijven gelden voor zolang hun installatie in dienst is.

BTW, ik heb niet gekozen voor een klassieke omvormer en ook niet voor micro-omvormers, maar voor een mix van de twee: SolarEdge. Dat is een systeem met achter ieder paneel een stukje intelligentie (zodat ieder paneel apart kan worden aangestuurd), maar wel met nog steeds een centrale "domme" omvormer. Ik wilde eigenlijk echt micro-omvormers gaan gebruiken zoals bv. van Enphase, maar deze ondersteunen geen panelen met meer dan 60 cellen (nu ook 72 geloof ik), en gezien mijn situatie moest ik panelen gaan gebruiken met 96 cellen. Enphase ondersteunde dit niet. Wat ook een nadeel was, was dat Enphase het niet ondersteunde om de data op één of andere manier te gaan uitlezen en te importeren in mijn domotica systeem. (werkt enkel met powerline) En dat wilde ik wel kunnen. Dus werd het SolarEdge..
Inderdaad, het eenzijdig veranderen van de spelregels terwijl het spel gespeeld wordt is iets waar ik me ook aan erger...
Ze hadden gewoon van het begin goed moeten nadenken in plaats van belachelijk veel te veel te subsidiëren, en eventueel de GSC voor nieuwe installaties behouden zodat die ongeveer de kosten van de netvergoeding dekten. Netvergoeding alleen toepassen op eigenaren die voor/na 2015 panelen geplaatst hebben zou niet pakken vermoed ik.

Het probleem is nu alleen dat voor nieuwe installaties geen GSC meer gegeven worden, maar wel een netvergoeding berekend wordt, wat het veel minder interessant maakt om nu nog een PV installatie te plaatsen dan gewoon geen subsidies en taksen. Voor diegenen die er nog geplaatst hebben na de afschaffing van de GSC is het natuurlijk helemaal huilen met de pet op, omdat de terugverdientijd al niet zo kort meer was.
Op die manier gaat België zijn doelstellingen voor CO2 reductie niet halen.
Klopt volledig. Mensen zoals ik, die 0,0 aan GSC's meer krijgen, maar die wel evenveel aan prosumententarief gaan betalen zijn in dit geval de grootste dutsen. Want voor ons komt er geen enkele euro aan opbrengst binnen (enkel de gratis stroom), maar we moeten wel evenveel prosumentarief betalen als diegenen die tot 450 euro per stroomcertificaat krijgen, en dat nog zeker 15 jaar... (tenzij ze die regels ook retroactief zouden gaan aanpassen - ik sta nergens meer van te kijken...)

En het klopt ook dat ze zo hun doelstellingen niet gaan halen. Ik vraag me af hoe ze daar zullen mee omgaan, want ze hebben dat akkoord getekend, en ik denk niet dat ze daar zo gemakkelijk vanonder zullen raken zoals ze nu met ons doen. Er gaan maw boetes van komen. (Of gaan ze die dan ook weer op ons verhalen? ...)
Wat betreft de Enphase omvormers zat je vroeger inderdaad met de beperking tot 60 cels panelen, maar hoe het nu zit weet ik niet vanbuiten. Voor de rest is het echter ook een mooi systeem, zeker met de standaard garantie van 25 jaar op de omvormers.

Wat bij Enphase wel kan met de data, is het rechtstreeks koppelen aan pvoutput.org, zodat de data langs die weg geïmporteerd kan worden in andere systemen. Voor zover ik weet is het dan echter niet mogelijk om de opbrengst per paneel te zien in PVoutput.org, maar natuurlijk wel nog via de enphase interface.
Jouw verhaal is precies de angst waarom ik nog steeds geen zonnepanelen op mijn dak heb geplaatst. In Nederland is er nu een salderingsregeling, wat betekent dat alle teveel opgewekte stroom die terugvloeit naar het net wordt afgerekend tegen hetzelfde tarief als wat betaald wordt wanneer je stroom afneemt van het net. Dit is op lange termijn natuurlijk niet houdbaar, dus dan zal er een situatie ontstaan dat je weinig terugkrijgt voor geleverde stroom, en "veel" betaalt voor afgenomen stroom. Aangezien panelen leveren op de momenten dat je weinig thuis bent heb je er m.i. tegen die tijd weinig aan. Sure, je kunt het e.e.a. plannen en inprogrammeren, maar handig is het niet en zaken als auto, televisie, computer, en ander elektrisch entertainment verbruikt toch in de avond uren. Ik vermoed dat wanneer veel mensen aan de panelen gaan, men de belastingen gaat verleggen, want het geld moet ergens vandaan komen. Aangezien volledig zelf regelen voor weinig mensen realistisch is (batterijen zijn erg duur en komen niet uit in de wintertijd), zou de aansluiting een goede kandidaat zijn.

Hiermee wil ik niet zeggen dat ik totaal geen interesse heb in zonnepanelen, maar het ontbreken van een visie vanuit de overheid maakt me wel voorzichtig om te investeren in iets dat na een jaar of 7 (vanwege mijn dak positie waarschijnlijk langer, zeg 10 jaar) pas rendabel wordt.
Klopt. Het is vreselijk te moeten vertrouwen op een onbetrouwbare partner. Maar toch gaan ze iets moeten toen, want volgens de Kyoto norm moeten ze in België bv. tegen 2020 een groot percentage van hun opbrengst halen uit groene stroom, en ze halen dit nu bijlange nog steeds niet. En als ze de zonnepanelen eigenaar zo zullen blijven pesten, dan gaan ze dat nooit halen ook. Ze gaan dus eens moeten kiezen.

Ik blijf erbij dat niets voor eeuwig is en dat ze wijzigingen mogen aanbrengen, maar dan enkel voor nieuwe installaties. Eigenaars van bestaande installaties die op een bepaald systeem zijn ingestapt zouden moeten daarvan kunnen blijven genieten zolang hun installatie operationeel is. Anders komt dit neer op de spelregels wijzigen tijdens het spel zelf en dat is compleet onfair.
Tot 50-55 graden is een warmtepomp veel efficiënter, en ook veel goedkoper als stroom gratis hebt.
Maar dan moet het verwarmingssysteem ook werken op deze temperaturen, dus vloer of wand verwarming.
Anders is het enkel efficiënt voor sanitair water, ipv van een boiller. Maar wel een dure oplossing dan.
je had je verwarmingssysteem kunnen vervangen door stralingspanelen.
Mijn verwarming staat er ook op, evenals mijn sanitair warm water. In de zomer zorgt het ding ook voor koeling. (fantastische optie!)
Begrijp me niet verkeerd: ik ben nog steeds HEEL tevreden van de warmtepomp. Het is een super-efficiënt ding en doet zijn werk heel goed en vrij zuinig ook. Hij werd geplaatst in een nieuwbouwwoning die aan alle moderne vormen voorziet van isolatie etc (laag-energetisch tot bijna passief woning).
Stralingspanelen zijn helemaal niet efficiënt. Ik heb er ééntje hangen in mijn badkamer dus ik weet hoe ze werken. Ik mag er niet aan denken dat ik daarmee mijn ganse woning zou moeten verwarmen.
Ik heb onlangs een rapport gelezen (van begin dit jaar), dat de verwachting is dat de prijs van panelen de komende 2 jaar met wel 40% kan gaan dalen. Ik ben zeer geintereseerd in panelen, maar ik wacht wel tot 2016-2017 en kijk dan hoe de prijzen zich ontwikkeld hebben.
Het gaat overigens om dit aritkel: http://cleantechnica.com/...ll-40-next-2-years-heres/
Tenzij je zelf de panelen aansluit is bijna de helft installatie / arbeids kosten. Dus leuk dat de panelen over 2 jaar 40% goedkoper zijn, maar effectief is dat dus maar zo'n 20% op de totaal prijs. Inmiddels ben ik al flink aan het "verdienen".
Het viel mij op dat in het door mij gelinkte artikel ook de arbeidskosten daalden. Blijkbaar zit daar ook nog wat lucht in.
De PV markt heeft een flinke tik gekregen toen de subsidie pot leeg was in 2013. Om nog wat werk te hebben is men gaan stunten met de installatie kosten (de chinese panelen zijn wat duurder geworden tgv heffingen).
Ik heb net 20 panelen laten installeren en de installatiekosten waren € 841 euro.
Dit is 10% van alle kosten (Solaredge SE5000 + 20 Solaredge optimizers + 20 265Wp panelen).
Daar kwamen nog wat kabels en montagestrips bij, maar ik kan me niet voorstellen dat dit nog eens € 3300 euro heeft gekost.

Dus 50% installatie / arbeidskosten?
Ik verwacht het niet.
De verhouding zal inderdaad anders zijn hoe meer panelen je legt, maar de gemiddelde consument neemt er 9-12 en geen 20. Daarbij, als de prijs van de zonnepanelen daalt, geldt dit niet voor je omvormer dus die rekende ik dan ook de 50% installatie (/andere) kosten. Dus jouw Solaredge van ~1000 euro komt er nog eens boven op en dan kom je al weer redelijk in de buurt van 50%.
Dat klopt eigenlijk wel.
De panelen zijn iets meer dan de helft van de kosten.
4400 euro van de totale kosten van 8400.
Anoniem: 498327 @page40417 augustus 2015 20:49
Zie mijn bovenstaande berekening: nu al gratis, waarom wachten. De regelingen die het gratis maken kunnen alleen maar ophouden. Dus niet wachten op nog lagere prijzen, nu cashen nu het nog kan!
Vergeet niet dat je nu de BTW terugkrijgt over de installatie inclusief arbeid. De kans zit er dik in dat je die over 2 jaar kwijt bent.. Als de inschatting van die site er een beetje naast zit ben je dus nog veel duurder uit ook straks!
Ja, en in 2016-2017 ga je weer zitten wachten omdat de panelen over 2 á 3 jaar nóg weer efficiënter zijn en weer een paar jaar later komt er een nieuw type dat net zo goed werkt maar op een kleiner oppervlakte en nog weer 2 jaar later is dat nieuwe type weer 30% goedkoper.

En ondertussen ben jij 10 jaar verder en heb je nog steeds geen panelen op je dak.
Alleen al aan je link kan je zien dat was je zegt niet klopt, de panelen zakken niet 40%. De gehele installatiekosten incl. panelen zakken 40%.

Of afwachten een goed idee is weet ik niet, je zit namelijk met je tvt en de afschaffing van het salderen. Ik hoop m'n panelen te hebben terugverdiend net voordat het salderen wordt afgeschaft. Want daarna komen vast verrassingen zoals Acheon die beschrijft, en die kan ik dan hopelijk opvangen.
Weinig rente op de bankrekening is een flinke understatement. Je krijgt vrijwel niks. Daar tegenover staat dat we samen miljarden aan de banken geven in de vorm van spaarsaldo waar banken wel enorm mee kunnen verdienen.

Je raakt je geld niet kwijt maar het is doodzonde om het anno nu nog op een spaarrekening te laten. Zonnepanelen op je dak kan een veel betere vorm van sparen zijn.
Maar met spaargeld mijn je wel dingen kopen met zonnepanelen niet
Anoniem: 498327 @4play17 augustus 2015 20:48
Hier:
Rente op zonnepanelen 2%, na aftrek effectief ongeveer 1,2%, uitgesmeerd over 10 jaar.

Aanschaf systeem 3700WP/3300kWh/jr: 4900€, na BTW teruggaaf 4000€

Rente/jaar: 48€
Aflossing/jaar: 400€
Teruggaaf energiebelasting -360€/jr
En we houden nog wat over (500kWh), betaalt Greenchoice 0,2€/kwh voor = -100€/jaar

Totaal kosten/baten: 448-460=-12€/jaar
Effectief dus gratis, en hoef niet eens spaarrekening aan te spreken.
Complete debiel dus die het NIET doet!
Totdat het subsidiëren/salderen verdwijnt (wellicht in 2017) dan mag je blij zijn met €0,08 per kWh, dan ziet het plaatje er heel anders uit (je produceert namelijk je energie op momenten dat je het doorgaans niet zelf gebruikt: overdag)
2017 wordt het salderen opnieuw behandeld. Hooguit 2020 komt er dan een wijziging. Maar dan zijn we al minstens 1 kabinet verder.
2020, mits uitrol slimme meter succesvol is.
Mijn ouders zijn nog steeds erg in hun nopjes met hun terugdraaiende schijf, en zullen die zolang mogelijk proberen te houden.
Dat is korte termijn-denken, hoewel niet helemaal onterecht.
Stel je investeert 5.000 euro. Normaal gesproken is de terugverdientijd 7 tot 9 jaar.
Ga uit van 10 jaar: de panelen gaan minimaal 25 jaar mee! Dus dan verdien je zo'n 7.500 euro over die tijd. Daar komt nog bij, dat je maandlasten dalen (want je betaalt minder aan de energiemaatschappij).

Maar op korte termijn moet je natuurlijk wel wat geld achter de hand houden voor het geval je koelkast het begeeft, of je computer, of de cv, of...
idd zeer korte termijn denken en ik zeg dat spaargeld-op-een-bankrekening dom is. Want de enige die daar profijt van heeft is de bank zelf.

Jaren geleden werden vrijwel alle bankkluizen opgeheven. Tegenwoordig zie je dat kluizen weer aangeboden worden, ook door beveligingsbedrijven. Er zijn genoeg alternatieven voor een spaarrekening. Maar wat de boer niet kent.. we houden graag vast aan hetgeen ons nu zekerheid lijkt te bieden.
Vergeet niet dat de ontwikkeling in deze branche zo snel gaat dat de panelen die nu interessant zijn binnen de terugverdienperiode niet meer rendabel zijn.

Tel even mee dat als iedereen dit gaat doen de energieprijs ook nog eens daalt, iemand zijn investering nooit maar dan ook nooit terug kan verdienen. (de energie prijs is al jaren aan het dalen_

let wel op dit geld voor mensen die er nu mee beginnen! Heb je al 5 jaar je panelen op het dak liggen dan kan iemand zijn investering nog wel terug verdienen maar nu instappen? Dan moet je dit doen vanuit het oogpunt "groene" energie maar niet meer om geld of de eventuele energie belasting te omzeilen.
In 6 a 7 jaar heb je je panelen terugverdiend. Er zit dan geen geld meer in en je bent vrij om er alles mee te doen wat je wil. Ik denk dat de praktijk voorlopig is dat ze blijven liggen, want dat levert gewoon geld op en hoef je niets voor te doen.
als de energie prijs in die 6 a 7 jaar het zelfde blijft dan heb je gelijk maar de trend is als jaren elk jaar omlaag. Met andere woorden het punt komt eraan dat mensen hun investering niet meer terug gaan verdienen.

Het klinkt allemaal heel leuk maar, de ontwikkeling, het aanbod en de trend zal hier naar mijn gevoel echt roet in het eten gaan gooien.

Daarnaast ik betwijfel hoelang het gaat duren totdat hier belasting op geheven gaat worden.
Het maakt niet uit als de stroomprijs iets gaat dalen. Hooguit wordt de terugverdientijd iets langer. Maar terugverdienen ga je. Het is immers zo'n beetje een eenmalige investering, en met elke kWh die de panelen opleveren komt het terugverdienmoment dichterbij.

De stroomprijs schommelt iets, maar wordt echt geen 0,15 euro/kWh meer. Maar zelfs als dat gebeurt, doe je er slechts enkele jaren langer over om de installatie terug te verdienen.

Heb je de installatie eenmaal terugverdiend, dan heb je jaar na jaar 10 tot 20% rendement op je investering.

Mogelijk wordt er vanaf 2020 belasting geheven. Tijd genoeg dus om al een flink deel terug te verdienen voordat het zo ver is.
Men "vergeet" in de berekening wel altijd een aantal dingen. Zo heb je een flinke accu nodig om hier goed gebruik van te maken als er niet de hele dag verbruik is (zo is hier eigenlijk vooral verbruik tussen 18-21 uur, daartussen nauwelijks), moet je frames kopen en in sommige huizen is het nog niet eens zo makkelijk om alles eenvoudig aan te sluiten. Met mijn berekening die al vrij optimistisch is kom ik op 10 jaar (gebruik o.a. zonatlas).
En vergeet niet: Zodra de kostenpost voor de overheid te onvoordelig wordt gaan ze er gewoon mee stoppen. Dat zie je nu ook al met de elektrische auto's, die krijg je straks niet meer voor 0% bijtelling.

Daarnaast ziet het er ook gewoon niet uit (mijn ouders hoef ik dit bijvoorbeeld echt niet aan te smeren). Lang niet iedereen wil een dergelijk offer brengen voor die paar euro.
Het stroomnet van Nederland is de accu. Je levert aan het net wanneer het je uitkomt, en je haalt er vanaf wanneer het uitkomt.

Ik heb onze installatie deels zelf aangelegd en slim ingekocht. Ik verwacht binnen 5 jaar de installatie terugverdiend te hebben. Zonder enige subsidie.

Het klopt dat de overheid wispelturig is, maar ze hebben aangegeven dat we in elk geval tot 2020 kunnen salderen. Hopelijk zijn de batterijen dan wat goedkoper.

Persoonlijk vind ik terecht dat de elektrische auto bijtelling krijgt. De particulier betaalt immers de volle mep.

Of je het lelijk vind is natuurlijk heel persoonlijk. We hebben ook schoorstenen en dakramen waar je wat van kunt vinden. Over smaak valt niet te twisten.

Ik denk echter dat we geen keuze hebben, omdat de olie op raakt en kernenergie niet meer mag. En windmolens zijn ook lelijk.
Het net is geen accu.
Als jij levert, dan stijgt de spanning op het net. Als de spanning te veel stijgt, dan moeten anderen minder leveren om de spanning op de gewenste waarde te houden (of het verbruik moet omhoog). "Anderen" zijn vaak de gasturbines die makkelijk hun vermogen kunnen regelen.
Natuurkundig heb je natuurlijk volledig gelijk: het stroomnet is geen accu.
Maar de kleine particuliere zonnepaneelbezitter gebruikt het stroomnet financieel gezien wel als accu.
Oh absoluut. Zo beschouw ik het ook :)
Op het moment dat het een smart-grid wordt en het net bepaald wanneer jouw auto wordt opgeladen, of zelfs ontladen bij schaarste, "zou" je het net als accu kunnen beschouwen.
Dit is hopelijk nog ver weg... Wil je met de auto weg, heeft Nuon 'm net leeg gemaakt... :'(

Laatst las ik een artikel over hoe enorm veel energie een auto gebruikt.
Het ging over de toepassing van de brandstofcel. Een 100 kW brandstofcel (voor een modale auto....) zou volgens het artikel 100 huishoudens (...) van energie kunnen voorzien. Uitgangspunt is natuurlijk dat ze niet allemaal tegelijk de wasmachine aan zetten.
Ik gebruik gemiddeld 10 KWh per dag, delen op 24 uur, is een vermogen van ~ 500 Watt. Met 100 KW zou je zo 200 huishoudens van energie kunnen voorzien, idd gemiddeld.

Overigens heb je niet niet vaak 100 KW in je auto nodig. Om 100 KM/h te rijden heb je nog geen 20 KW nodig.
En de auto rijdt natuurlijk ook niet de hele dag :)

Maar goed, de verhouding 1 auto vermogen t.o.v. 100 (200?) huishoudens vond ik wel opmerkelijk.

Je zou zeggen, zo'n brandstofcel in de buurt moet toch betaalbaar zijn, als je deze samen aanschaft. En dan nog een fikse windmolen met overcapaciteit voor de (inefficiënte) productie van waterstof. Dan kan de leiding met de stroomleverancier / Belastingdienst doorgeknipt worden.
Is niet zo makkelijk, een collega is eens bezig geweest energie naar de buren te leveren i.v.m. overschot aan PV. Helaas in Nederland niet zomaar toegestaan om energie te transporteren.
Zelfs als je een appartement hebt en je schaft gezamenlijk panelen aan, mag je niet 100% salderen, je krijgt dan €0,075 belastingvoordeel.
Elektrische auto's gaan naar 7% en de hybride's gaan gewoon naar de 22% waar ze thuis horen.
Er zal komend jaar nog wel een "run" op de hybrides komen om nog gauw een paar jaar te kunnen te profiteren van de 14% klasse.
Hoe kom je erbij dat de prijs omlaag gaat?
Daar hebben we he CBS voor. Conclusie: de consument betaalt sind 2007 ongeveer hetzelfde in EUR per m3 of kWh. Netto resultaat is dat het dus ietsje goedkoper is geworden, er is wel wat inflatie geweest sinds 2007. Procentueel betaal je dus minder aan gas/electra.
In mijn geval (België) val ik door het plaatsen van zonnepanelen in de categorie BEN-woning wat mij 2000€ rechtstreeks oplevert als premie en 5 jaar uitstel van Kadastraal Inkomen (belasting op roerend goed).
Samen meer dan wat de zonnepanelen gekost hebben en dan hebben ze nog niets opgewekt. TVT van < 5 jaar :).

Energie is in België trouwens flink duurder geworden door politieke keuzes in het verleden. Prijs stijging op elektriciteit over een dik jaar is 50%, niets zegt dat volgend jaar de Nederlanders aan beurt zijn...
De energie prijzen zullen nooit dermate drastisch dalen dat zonne-energie onrendabel wordt! En ook al komt er een nieuwe techniek in jouw terugverdientijd heeft dat er nog geen invloed op: namelijk verdien jij met jouw installatie binnen periode X je geld terug, of een nieuwe installatie efficienter is of een betere prijs/opbrengst verhouding maakt totaal niet uit want je hoeft je installatie niet te vernieuwen als er een nieuwe versie uitkomt!

Op het moment dat energiemaatschappijen meer produceren dan er wordt afgenomen kunnen er twee dingen gebeuren; A ze verkopen over de grens of B ze draaien de productie terug. Misschien gaat het wel schelen doordat er kolen centrales uit de lucht worden gehaald!

Het enige wat de komende jaren zal veranderen wat je terugverdientijd beïnvloed is het vastrecht. Die is nu gerelateerd aan het aantal kWh dat je verbruikt. Iemand die het elektriciteitsnet gebruikt als 'accu' of buffer maar aan het eind van het jaar netto niets verbruikt hoeft ook geen vastrecht te betalen. Waarschijnlijk gaan ze dit in 2020 veranderen.

Even een bron waaruit blijkt dat de energieprijzen helemaal niet een dalende trend hebben zoals je beweert: https://www.energievergel...ijzen-een-totaaloverzicht en voor actueel: http://statline.cbs.nl/St...&STB=G2,G3,G1&CHARTTYPE=3
Vrij eenzijdige manier van redeneren. Jouw enige drijfveer in het leven is geld? Ongeacht wat de prijs doet kun je er nu voor kiezen om van een rekening van 500 euro op jaarbasis terug te gaan naar niks. Op dat moment heb je verder niks meer met de huidige energieprijs te maken, je bespaart vanaf dan gewoon het geld dat je nu hebt begroot voor energie.

Wat je ook kan doen is lekker gaan zitten wachten tot de prijs omlaag gaat zoals jij zegt ( omlaag, geloof je het zelf?) en kom je nergens. Het bied gewoon ook een stukje zekerheid qua toekomst, minder afhankelijk van instabiele buitenlandse landen voor onze energiebehoefte en een groot stuk duurzaamheid (huidige manier van opwekken is eindig).

Dus redeneer zoals je wil maar met een blik als de jouwe op onze wereld komen we nergens.
Als je de reactie ervoor leest snap je waar dit antwoord vandaan kwam.

Maar vergeet niet in je voorbeeld de kostprijs en installatie van de zonnepanelen mee te nemen, en vooral niet dat er over 2 jaar compleet vernieuwde modellen zijn en het rendement dus hoger ligt en de terug verdientijd zo op het eerste gezicht lager ligt maar dit word verstoord als de energie prijs omlaag gaat.

En ik heb het niet over lekker zitten gaan wachten, maar dit land, moet met alles het beste jongetje van de klas zijn en probeer alleen maar te zeggen; laat de rest even het spits afbijten. Kijk naar landen als Duitsland waar ze al een piek van 50% groene energie behaald hebben. Dat is goed! stimuleert de ontwikkeling maar alles wat er nu word gebouwd is binnen 15 jaar gedateerd en dat past bij mij niet in het straatje duurzaamheid.
Zonnepanelen gaan veel langer dan 15 jaar mee. Er zijn er die al 60 jaar energie leveren. Het rendement loopt wel terug.

Duitsland was veel eerder dan wij en heeft veel dure panelen. De huidige panelen zijn veel goedkoper.

Ik kan geen betere investering bedenken dan zonnepanelen. Geen enkele bank geeft dit financiële rendement.

Jij hebt het over lagere energie prijzen. Nu kost een kWh zo'n 0,21 euro. Hoeveel gaat deze zakken, en waar haal je die wijsheid vandaan?
Nu kost een kWh zo'n 0,21 euro. Hoeveel gaat deze zakken, en waar haal je die wijsheid vandaan?
Dat is gelijk aan mijn piektarief nu. Dat was vorig jaar mijn dal tarief. De afgelopen paar heb ik mijn kWh (incl. tarieven) alleen maar zien dalen. Zie mijn CBS link iets lager voor de harde cijfers, overstappen loont elk jaar.
Dat gaat misschien om enkele centen en om korte termijn. Kijk je naar de lange termijn, dan stijgen de tarieven alleen maar.
Mogelijk wordt de marktprijs nu iets lager, maar het energie akkoord, dat tientallen miljarden gaat kosten, zal ergens mee gefinancierd moeten worden.

Ik verwacht dus dat de prijzen zullen stijgen.
Dat gaat misschien om enkele centen en om korte termijn. Kijk je naar de lange termijn, dan stijgen de tarieven alleen maar.
Mogelijk wordt de marktprijs nu iets lager, maar het energie akkoord, dat tientallen miljarden gaat kosten, zal ergens mee gefinancierd moeten worden.
Als je de ontwikkelingen bijvoorbeeld in de US volgt zie je dat stroomprijzen daar dalen omdat het aanbod aan goedkope stroom (deels door zonneenergie) aan het toenemen is. En als je de inflatie bekijkt is stroom zelfs in West Europe goedkoper geworden in de laatste 10 jaar.

Ik denk feitelijk dat zodra we met slimmere methoden van afrekenen beginnen (goedkope stroom als het aanbod groot is) de rekening zelfs aanzienlijk zal dalen.
Zonnepanelen worden ook steeds goedkoper, dus ze blijven imho wel interessant.
De energieprijs stijgt juist alleen maar, zeker in de landen die veel investeren in duurzame energie zoals duitsland en denemarken. Die trend zul je in Nederland waarschijnlijk ook gaan zien.

Beetje ongefundeerd verwarring zaaien dit.

http://www.eia.gov/todayinenergy/detail.cfm?id=18851
Het is niet de energieprijs die stijgt, maar alle toeslagen op de energieprijs die stijgen.
Het opwekken van elektrische energie kost al jaren zo'n €60 per MWh.

http://www.polderpv.nl/fi...stroomtarieven_Vattenfall
Anoniem: 623473 @Geim18 augustus 2015 10:13
Klopt, het is vooral de infrastructuur die grote investeringen nodig heeft, juist door het overschakelen naar alternatieve energie.
Kost wat, maar erg nuttig :)
Zou je mij een bron kunnen geven waarin staat dat ik als consument een betere installatie kan kopen die een hoger rendement voor mij heeft? Dank alvast

En een semi ongerelateerde vraag; pas jij de filosofie ook toe op bijvoorbeeld tv's of telefoons? Daar komen elk jaar nieuwe en betere modellen van, zonde om dus ooit een nieuwe te kopen!

Ontwikkeling en verduurzaming moet ooit beginnen, een rendement van 10-15% is super! Dan heb je de productie van de panelen (milieu impact van de productie) en je investering er binnen 7-10 jaar dik uit! En dan schat ik een gemiddeld rendement niet eens hoog in!
Ik heb nog niemand zien aantonen dat het daadwerkelijk een goede investering is. Terugverdientijd is meestal zo'n 10 jaar, daarin wordt niet meegenomen inflatie, dalende energieprijzen, dalende energievraag (apparaten worden steeds zuiniger) en regelgeving die ook zal veranderen waardoor rendementen lager zullen worden. Verder moeten omvormers vervangen worden en kunnen andere componenten kapot gaan. Nee, zonnepanelen zijn verre van de fantastische investeringen die zo velen ons proberen voor te schotelen.
Wat zijn volgens jou dan wel goede investeringen in plaats van in elke reactie bijna te ranten op PV? Negatief rendement op de bank? Een TV kopen of een nieuwe ultra dikke pc? Ik ben wel een beetje nieuwsgierig naar wat dan beter loont. :)
We hebben het hier over een langetermijn belegging van +10 jaar, dus verwacht ik wel degelijk een beter rendement op de bank of op de beurs. Bovendien is je geld op de bank op elk gewenst moment beschikbaar (mits je het niet langer vast zet).

Zonnepanelen kun je nemen als je het leuk vindt maar voor het geld hoef je het niet te doen. Veel onzekerheden over het rendement en bij verkoop van je huis is je investering in 1 klap weg.
Je kunt de panelen meenemen naar je volgende huis.
De panelen geven je huis ook een beter energielabel. Dat betekent dat je huis makkelijker en voor een hoger bedrag verkocht kan worden.
Je keuken kun je ook meenemen naar je volgende huis. Heb je recentelijk een huis gekocht / verkocht? Het energielabel is echt een wassen neus.
Kan zijn, maar veel kopers (jij vermoedelijk niet) zijn best gevoelig voor de aanwezigheid van zonnepanelen op het te kopen huis.
Dat is wel kort door de bocht. PV kan je verkopen of gewoon meenemen, je haalt ze van het dak en legt ze ergens anders neer. In die zin is isoleren bijv nog een slechtere investering omdat je die helemaal niet meer mee kunt nemen. Net als je nieuwe kozijnen en andere bouwmaatregelen. Soms is de investering nodig, soms kies je zelf voor, maar een eigen huis kost sowieso geld i.p.v. dat het financieel veel oplevert. Voordeel van PV is dat je langzaam "terug verdient" en meteen vanaf dag 1 daarmee begint. Mogelijk veranderde regelgeving treft je uiteindelijk maar beperkt.

Verder is investeren altijd een risico, net als beleggen en aandelen op beurs. Er kan van alles gebeuren waardoor de investering minder mooi uit pakt, maar dat weet je vooraf en het is maar net waar je dan voor wilt gaan. PV is geen lopende goudmijn, maar om het allemaal zo dramatisch neer te zetten is een beetje overdreven. Onzekerheden heb je met alles.

Wat je hebt met andere financieel lange termijn investeringen (beleggingen, deposito's en andere spaarvormen) is dat je er vaak tussentijds geen profijt van hebt en de uitkomst evengoed onzeker is. Te denken aan een crisis, fusies of simpelweg veranderende voorwaarden. Als je kijkt naar PV (en andere bouwmaatregelen in je huis) dan betaald zich dat na 1 dag al uit of je hebt er meteen profijt van (comfort bijv. bij isoleren). Het enige verschil is dat het wordt verspreid over de lange termijn totdat je alles terug hebt. Daarmee is naar mijn mening het risico van investeren in PV lager (de mogelijke winst ook) dan een risicovolle belegging op de beurs waar je mogelijk je geld verdubbeld (of juist alles verliest). Het is wat dat betreft maar goed dat iedereen vrij is in wat ie met zijn/haar geld wil doen. ;)
Wie zegt dat je weinig rente krijgt op de bank op de lange termijn? Het grappige is altijd dat de eigenaars van zonnepanelen de opbrengst op lange termijn als gegarandeerd beschouwen (wat alles behalve waar is) en dit vergelijken met de rente op dit moment, die inderdaad laag is. De kans is echter zeer groot dat de rente over de komende 10 jaar gemiddeld veel hoger zal liggen en je panelen dus verhoudingsgewijs veel minder opbrengen.
klopt helemaal die garantie krijg je van mij niet, daarom zeg ik ook als je geld hebt liggen en je wilt nu wat doen. hypotheek heb ik ook al flink afgelost dus ik zocht een andere leuke investering.
Heb ze liggen sinds 2012 en heb nu 1200 euro terugverdient aanschaf was 2800 dus met 7 jaar moet ik uit de kosten zijn. Daar tegenover staat dat mijn kinderen een stuk bewuster opgroeien en dat ze nu letten op hun verbruik en hun apparaten niet zomaar aan laten staan. Mijn zoon heeft er zijn spreekbeurt over gehouden etc het is een wezenlijk onderdeel van het huishouden geworden. dus ik zeg een goede investering maar dat is voor mijn portemonee :)
Die bewustwording kan ook wel zonder panelen. Verder hoop ik voor je dat de salderingsregelingen niet op de schop gaan, want dan wordt je terugverdientijd een stuk langer. Energiemaatschappijen en de overheid zullen het simpelweg niet accepteren dat steeds meer mensen 'gratis' stroom opwekken. Ze lopen er teveel inkomsten door mis.
Ben benieuwd hoe Google op basis van satellietbeelden bepaald wat de hoek in graden is van een schuin dak. Immers heeft dat best wel impact op je opbrengst.
Anoniem: 498327 @Wasp17 augustus 2015 20:43
Ook raar dat er steeds weer de term "satelietbeelden" wordt gebruikt. Het zijn immers gewoon luchtfoto's.
Nee hoor. de voorbeelden die Google geeft zijn allemaal 25 of 35 cm sat materiaal. Je kan de bron zelfs altijd zien onder aan de pagina. In dit geval vrijwel altijd Landsat.
Misschien meten ze hoe veel licht de daken reflecteren?
Gut, efficient. Meer dan 38 watt per vierkante meter gaat het nooit worden, gezien over 24/7/365. Er zit namelijk een groot nadeel aan die dingen. De zon schijnt niet 24 per dag. En als ie te zien is zijn er vaak wolken.
Kortom, weersafhankelijke energiebronnen hebben altijd 100 % backup nodig. En energie opslag is astronomisch onbetaalbaar duur.
Leuke oplossing voor off grid oid. Maar je kunt er geen economie op laten draaien. Kansloos.
Wat een kortzichtige post weer Moose. 38 W/m2 is in elk geval flink meer dan wat dakpannen opleveren, wat boeit de efficientie als de ruimte verder toch niet gebruikt wordt.
Dakpannen zijn goedkoper?
Daar ging het niet om en de meeste mensen hebben én dakpannen én zonnepanelen maar het is wel leuk om dat argument verder uit te diepen.

Laten we uitgaan van een betonpan of zonnepaneel als dakbedekking
Een m2 dakpan kost €5/m2
Een m2 zonnepaneel kost €100/m2

Na een jaar of 10 heb je de zonnepaneel terugverdiend en is het dak in feite gratis. In de tientallen jaren daarna levert het dak zelfs geld op, mogelijk ruim €100/m2 voor de volgende 10 jaar en nog eens €100/m2 de 10 jaar daarop (even zonder rekening te houden met degradatie, omvormer wissel en met saldering).

De dakpan heeft na 30 jaar nog steeds €5/m2 gekost plus je bent over die tijd blootgesteld aan de volatiteit van de elektriciteitsprijs.

Een slimme investeerder legt zonnepanelen.

[Reactie gewijzigd door styno op 22 juli 2024 14:25]

Ik lees een paar aannames, waarvan je je af kan vragen of ze wel kloppen:
Na een jaar of 10 heb je de zonnepaneel terugverdiend
In de tientallen jaren daarna levert het dak zelfs geld op, mogelijk ruim €100/m2
Mocht alleen de eerste aanname al niet kloppen (en dat is zeer aannemelijk te maken) dan klopt je laatste stelling dus ook niet:
Een slimme investeerder legt zonnepanelen.
De vraag is of een slimme investeerde sowieso geinteresseerd is in een terugverdientijd van 10, 15 of zelfs 20 jaar. Met de huidige technologische ontwikkelingen is het onmogelijk om de wereld op zo'n termijn te voorspellen en dus kun je ook niet weten of je een goede investering zult doen. Persoonlijk houd ik het geld dus liever in kas, zodat het beschikbaar is wanneer ik er iets mee wil doen. Die paar tientjes stroom per maand kan ik wel betalen.
Mocht alleen de eerste aanname al niet kloppen (en dat is zeer aannemelijk te maken) dan klopt je laatste stelling dus ook niet:
Maak die dan eens aannemelijk want wat je tot nu toe gezegd hebt in dit draadje doet dat niet.
- Slijtage van apparatuur (afname rendement en kosten vervanging)
- Afschaffing / aanpassing regeling voor salderen in de toekomst
- Daling energieprijzen
- Daling verbruik door zuinigere apparaten (verlengt de terugverdientijd weliswaar niet, maar maakt panelen wel relatief minder aantrekkelijk)
- Slijtage van apparatuur (afname rendement en kosten vervanging)
Is gemiddeld 0.5%/jr voor panelen met een levensduur van 25+ jaar. En de meeste omvormer zul je na 10 jaar moeten vervangen. Maar dat doet slechts weinig voor de tvt. Bijv. een 2kW omvormer kun je al voor onder de €400 krijgen, de tvt daarvan is net iets meer dan één jaar.
- Afschaffing / aanpassing regeling voor salderen in de toekomst
Is een risico. Maar pas op zijn vroegst in 2020 en dan heb je een groot deel al terugverdiend, is het de vraag of de regeling helemaal afgeschaft wordt en zelfs dan heb je nog eigen consumptie (besparing van inkoop van elektriciteit).
- Daling energieprijzen
Is een klein risico.
Daling verbruik door zuinigere apparaten (verlengt de terugverdientijd weliswaar niet, maar maakt panelen wel relatief minder aantrekkelijk)
Alleen als je 1) overproductie hebt EN 2) de salderingregeling voor het overproductiedeel geheel stopt.

Ik zie nog steeds geen "zeer aannemelijke argumenten" dat panelen zichzelf niet in circa 10 jaar terugverdienen. Met als toevoeging: aannemende dat je opwek niet veel meer is dan je verbruik.

De grootste onzekerheid in de PV-tvt is de overheid (salderingsregeling).
In mijn ogen zijn deze argumenten dus wel valide. Neem nu die omvormer, dat is al 1 jaar extra. Verder ga je er vanuit dat je panelen dus allemaal heel blijven en niet degraderen.
De overheid heeft al vaak laten zien niet betrouwbaar te zijn dus is er geen enkele garantie dat de salderingsregeling pas in 2020 zou wijzigen, dat kan net zo goed dit jaar nog gebeuren.
En de daling van energieprijzen is wel degelijk een groot risico in deze; check de daling in de laatste 6 jaar eens, trek je die lijn door, dan is dat ook killing voor je terugverdientijd.

En over je laatste toevoeging: De zon schijnt overdag, en de meeste mensen zijn niet thuis overdag. Dat wil zeggen dat er dan ook weinig verbruik zal zijn. Dus de salderingsregelingen zal zeer belangrijk voor de meeste mensen.

Los van dit alles vind ik een investering met een tvt van 10 jaar al totaal niet interessant persoonlijk.
Neem nu die omvormer, dat is al 1 jaar extra
Ja, om een systeem wat op dat moment al afbetaald is weer 10 jaar vooruit te helpen. Dat is toch een no-brainer?
Verder ga je er vanuit dat je panelen dus allemaal heel blijven en niet degraderen.
Ja en nee. Ja, ik ga er vanuit dat ze heel blijven (en er is geen reden om te denken dat ze dat niet zouden doen). Nee, ik weet dat ze gaan degraderen, dit is op basis van praktijkcijfers ruim minder dan 1% per jaar en heb fabrieksgarantie op 80% na 25 jaar.
De overheid heeft al vaak laten zien niet betrouwbaar te zijn dus is er geen enkele garantie dat de salderingsregeling pas in 2020 zou wijzigen, dat kan net zo goed dit jaar nog gebeuren.
Ja en nee. Ja, de overheid is nogal onbetrouwbaar qua energiebeleid. Nee, Kamp zelf heeft gezegd dat hij pas in 2017 beging met herevaluatie met mogelijk vanaf 2020 aanpassingen in de regeling.
En de daling van energieprijzen is wel degelijk een groot risico in deze; check de daling in de laatste 6 jaar eens, trek je die lijn door, dan is dat ook killing voor je terugverdientijd.
Leuke cherry pick trouwens, het hoogste jaar uit een reeks van 8 getallen pakken en dan zeggen dat er een negatieve trend is omdat het laatste getal toevallig lager is, dat zegt statisch helemaal niks.

Maargoed, je stelling om de lijn door te trekken gaat niet op want elektriciteit wordt niet gratis. Mocht de prijs van 19 ct/kWh dalen naar 15 ct/kWh dan zou dat het goedkoopste zijn in ruim 15 jaar: zeer onwaarschijnlijk. De terugverdientijd zou dan met +/- 1/5 verlengen: van 10 jaar naar 12. En daarna alsnog 20+ jaar een zo goed als afbetaald systeem.
De zon schijnt overdag, en de meeste mensen zijn niet thuis overdag. Dat wil zeggen dat er dan ook weinig verbruik zal zijn.
Da's grotendeels waar, mits de salderingregeling ophoudt te bestaan en er geen alternatief voor in de plaats komt.

Maar vergeet het weekend, Demand Side Management en in het uiterste geval accupacks niet.

De meeste bedrijven hebben hun piekverbruik zowieso overdag.

In mijn opinie haal je vooral risico's aan die klein zijn. Nu is het jouw recht om te zeggen dat je die risico's niet wilt lopen. Prima, ga je lekker sparen tegen 1% rente en 2% inflatie. Duizenden anderen maken jaarlijks een andere afweging en zien de risico's niet opwegen tegen de opbrengsten .
Op grote schaal bezien is het nog kansarm. Als individuele paneelbezitter is het gewoon uitermate lucratief.

Als je de manier waarop jij denkt doortrekt, zou je geen gas of autobrandstof meer mogen gebruiken. Je weet immers dat deze opraken. Daar kun je dus niet oneindig een economie op laten draaien.

Nu is er even een wereldwijd dipje in de vraag. De prijzen dalen. Als de financiële crisis echter voorbij is, krijgen we een crisis van een andere soort. De olie raakt op.
Lucratief? Ik ken niemand die rijk is geworden van panelen op z'n dak. Wel velen die zich rijk rekenen ermee!
Vertel! Ik ben benieuwd naar zo'n verhaal. Graag met uitleg hoe het is gekomen dat de panelen ineens niet meer terugverdiend konden worden.
Ik zeg nergens dat ze niet terugverdiend kunnen worden, maar wel dat bezitters zich altijd rijk rekenen ermee: Ze nemen de aanschafkosten + installatiekosten, berekenen de opbrengst * het kwh tarief en denken zo de terugverdientijd te weten. Dit komt meestal neer op 6 a 10 jaar.

Wat altijd buiten beschouwing wordt gelaten:

- Inflatie
- Slijtage van apparatuur
- Afschaffing / aanpassing regeling voor salderen in de toekomst
- Daling energieprijzen
- Daling verbruik door zuinigere apparaten
- Verlies investering bij verkoop huis

Neem je dit allemaal mee in de berekening dan kom je op een terugverdientijd die waarschijnlijk de levensduur van de panelen overschrijdt. Met andere woorden; Ze leveren gewoon niet of nauwelijks iets op. Je hebt ook nog eens foeilelijke platen op je dak. Zonnepanelen kun je nemen als je dat leuk vindt, niet om er geld mee te verdienen. Dan kun je je geld beter op de bank zetten (vast voor langere tijd voor een hogere rente of simpelweg wachten tot de rente weer gaat stijgen wat in de VS bijv al het geval is en hier op termijn ook gaat gebeuren).
Inflatie zorgt juist voor extra inkomsten.
De apparatuur gaat (veel) langer mee dan de tvt.
Op lange termijn stijgen de energie prijzen.
De aanschaf van de installatie wordt steeds goedkoper.

De salderingsregeling is inderdaad een onzekerheid. Dan moet je dus geen VVD stemmen ;)

Of het mooi is... Ik zie wel eens zwarte daken met zwarte panelen, en dan vallen de panelen nauwelijks op. Maar dat is zoals gezegd persoonlijk.
Op grote schaal bezien is het nog kansarm.
Tja, toch denkt Duitsland en grote delen van de US daar geheel anders over. Daar groeit zonne-energie snel en is de planning dat het binnen 15 jaar meer dan 50% van de stroom gaat leveren.

Ik snap de argumentatie (of gebrek aan argumentatie) van tegenstanders meestal niet zo goed. Ze komen met berekeningen waar de eigenaren van panelen om moet schaterlachen. Ze denken dat een snel schakelend net waarin 'onbetrouwbare' bronnen onmogelijk of erg duur is (terwijl in Duitsland elke zomer bewijst dat het wel kan).

En natuurlijk vinden ze altijd wel een vaag rapport op het Internet dat hun argumentatie ondersteund. Op het Internet vind je tenslotte rapporten die alles ondersteunen.
Ik heb zelf zonnepanelen, dus mij hoef je niet te overtuigen van het nut van die dingen.

Ik denk wel dat er nog grote uitdagingen zijn als het aandeel alternatieve energie steeds groter wordt. Mijn gezond verstand zegt dat als Duitsland af en toe gratis stroom bij ons dumpt, bij hen nog niet alles werkt zoals het zou moeten.
ik ben daar ook heel erg voor. dat gaat zeker de komende 50 of misschien 100 jaar toch wel heel interessant worden die zonnepanelen.
Zelf ben ik bang de ontwikkelingen hierin achterna te moeten rennen en uiteindelijk opgescheept te zijn met een setje gloednieuwe oude modellen. Omdat de techniek hierin zo snel lijkt te gaan.
Dat geldt overal voor. Koop een TV, en deze is morgen verouderd.
Waar het om gaat is dat zonnepanelen anno nu al een zinnige investering zijn.

Besteed je alles uit, dan heb je ze in 8 jaar terugverdiend. Doe je eea zelf, dan daalt dat tot 5 jaar. En dan heb je nog tientallen jaren gratis stroom.
5 jaar? Dat is jezelf rijk rekenen! 10 jaar is waarschijnlijk nog optimistisch. Reken inflatie, dalende energieprijzen, dalende energievraag, slijtage apparatuur mee en je zit zo op 15 a 20 jaar. Wie koopt er überhaupt een huis voor zo'n lange termijn?
Haha, en dit is een kwestie van jezelf arm rekenen. Als je alles zelf doet dalen de kosten aanzienlijk, omdat een groot deel in arbeidsloon gaat zitten. Dat ben je dan kwijt waardoor je terugverdientijd flink omlaag gaat. Als je tvt 5 jaar is heb je wel héél scherp ingekocht, maar 8 jaar voor als je uitbesteed is best realistisch.

Ik heb zelf panelen laten leggen en verwacht in een jaar of 10 uit de kosten te zijn. Ik heb dan ook iets duurdere panelen (zwart, want vind ik mooier) en micro-omvormers. De omvormers hebben 20 jaar garantie en de energieprijs zal wellicht wat dalen maar die zie ik echt niet halveren.

Zelfs in een slecht scenario zal je tvt niet snel boven 15 jaar uitkomen. En als je je huis wil verkopen, dan heb je zelfs geluk want volgens de TU Eindhoven is je huis meer waard als je zonnepanelen hebt.
Ja maar de TU koopt je huis niet als je het kwijt moet. Natuurlijk is je huis op papier meer waard, maar in werkelijkheid krijg je die investering nooit terug natuurlijk.
Die 10 jaar van jou is puur op basis van je investering en je rendement wat je nu haalt. Echter zal het binnenkort gedaan zijn met de salderingsregelingen en dan is die 10 jaar nooit meer haalbaar. Verder zullen energieprijzen waarschijnlijk blijven dalen waardoor het eigenlijk steeds minder interessant wordt om panelen te hebben.

Persoonlijk zou ik sowieso geen investeringen doen met een terugverdientijd die zo lang is. Maar dat is dus een persoonlijke keuze.

Bovendien betaal ik maar een paar tientjes aan electra per maand tegenwoordig (groot huis). IMO is daar dus nauwelijks een besparing te halen, zeker niet als je daarvoor duizenden euro's moet investeren. Dan zijn er simpelweg betere investeringen denkbaar of beter nog, leukere dingen om met dat geld te doen.
Er is meer dan geld alleen. Ik zat een tijd te twijfelen of ik wel panelen moest nemen, onder andere door overwegingen die jij ook noemt. Met name de overheid is een onzekere factor. Tot 2019 is salderen gegarandeerd. Daarna zal het wel veranderen, maar volledig onaantrekkelijk zal het ook niet gemaakt worden lijkt mij, dus op een of andere manier zullen de panelen zich vanaf 2020 ook wel terugverdienen.

Zo zat ik te twijfelen tot een collega tegen me ze dat ik niet zo moest zeuren en de panelen gewoon moest aanschaffen: "je vindt het leuk, dus zie het als een hobby en dan in dit geval een die nog geld oplevert ook in plaats van dat het geld kost".

Dat maakte de overwegingen een stuk simpeler inderdaad. En nu heb ik dus al zo'n 2000kWh met mijn 6 paneeltjes terugverdiend en zijn mijn onkosten per maand een paar tientjes gedaald. Altijd leuk :)
Daar kan ik dan nog wel in meegaan. Als je het leuk vindt en je hebt het geld liggen, dan waarom niet? Maar mensen die geld gaan lenen om panelen te (laten) leggen en vervolgens denken over 5 jaar gratis stroom te hebben... sja :)
Maar ja, die mensen zullen dan ook wel geld lenen voor andere onbenullige zaken, dat houd je toch. Evenals niet verder nadenken over de gevolgen "geld lenen kost geld", etc. Toch blijf ik wel van mening dat je beter geld kunt lenen voor PV pf andere maatregelen, dan bijv. voor een auto of computer of <insert>. Die laatste zaken kosten sowieso altijd nog weer extra.
Het is toch best mogelijk. In mijn geval verwacht ik de panelen in ca. 5 - 6 jaar terugverdiend te hebben.
Je loopt natuurlijk enig risico.

Maar bij welke bank kun jij 4000 euro inleggen, deze in 6 jaar tijd in stukjes terugkrijgen, en dan 20 jaar lang 650 euro per jaar krijgen?
goed om te horen! dankjewel.
Helemaal met je eens....... maar de ontwikkeling staan daar bepaald niet stil!
Als over een jaar de kosten 10% lager (best mogelijk) is het wel jammer als je net het jaar ervoor die dingen hebt gekocht - juist omdat het een lange-termijn investering is! Het loont waarschijnlijk wel geld ervoor te lenen.
Als zonnepanelen over een jaar 10% minder kosten dan kan je juist beter _niet_ wachten. Zonnepanelen leveren ruim 10% van de investering op in het eerste jaar. Als je het goedkoop doet zelfs wel iets van 14%! Daarnaast maken zonnepanelen zelf een steeds kleiner deel uit van de totale installatiekosten, denk aan kabels, frames, manuren, eventueel het huren van hoogwerkers, extra groepen etc.

Dus nee, een jaar wachten op 10% goedkopere paneelprijzen kan niet uit.
Waar haal jij die getallen vandaan?

Alle berekeningen die ik voor Nederland kan vinden zitten rond de 5% per jaar. Ook in het eerste jaar. Daarmee is de kans dat je er überhaupt geld mee verdient heel erg klein geworden. Men gaat nogsteeds uit van een gemiddelde levensduur van 15 jaar en een maximale levensduur van 25 jaar. Zelfs in het meest positieve geval mag je dus geen extra kosten tussendoor hebben, wil je over de gehele levensduur de installatie kosten terug krijgen.

Als men in een jaar tijd de kosten met 10% weet te verlagen dan tikt dat dus 2 jaar van mijn terugverdientijd af. Als men in een jaar tijd de efficiëntie met 10 procent weet te verhogen doet dat ongeveer hetzelfde. Er is nooit een beter moment geweest om te wachten met het installeren van zonnepanelen.
Bij SolarNRG heb je meerdere installaties (panelen+ omvormer combinaties) staan inclusief bevestigingsmaterialen voor 1 euro per watt piek (de ex. BTW prijs, de BTW krijg je terug van de overheid).

Dat houdt in dat je voor een installatie van 2000 watt piek voor 2000 euro hebt. Installeren moet je dan zelf doen.

Deze installatie gunstig neergelegd levert elk jaar 2200 kWh aan stroom a 22 cent op. Dat is 484 euro.

Als je pech hebt en de installatie slechts 1800 kWh oplevert (schaduw, verkeerde hoek of op oost/west gericht) dan levert het nog steeds 400 euro per jaar op.

In het ongunstige geval doe je er dus 5 jaar over om de hardware terug te verdienen. Als je de installateur nog 800 euro geeft heb je de pannelen geinstalleerd en doe je er 7 jaar over om de panelen + installatiekosten terug te verdienen. Dat is 14%.

Zoals Joepla beschrijft hebben de meeste leveranciers een garantie van 80% opbrengst voor 20 jaar en de minder dan 1% opbrengstvermindering wordt vaker genoemd.

Binnen de garantielevensduur bespaar je 3x de aanschafwaarde aan stroom. Als de panelen het nog 7 jaar langer doen dan heb je het over 4x de aanschafwaarde.

Kom daar maar eens om bij de bank!
Maar dit is dan wel obv subsidie: BTW terugkrijgen, mogen salderen (waardoor je dus effectief energiebelasting betaald krijgt). Doe mij maar het Franse systeem: gewoon stroom afnemen voor 7,5 cent per kWh zonder enige vorm van extra belasting.
In NL is, op dit moment, zonneenergie een sigaar uit eigen belasting doos. Ik hoop van harte dat de panelen snel efficiënter worden en dit systeem dus helemaal op de schop kan.
Fossiele energie is ook jarenlang gesubsidieerd. Duurzame energie moet het dan opeens op eigen benen doen?
Het zou mooi zijn die traditie van het inefficiënte subsidiëren (want subsidies kosten meer dan de subsidie zelf) nu eindelijk eens te doorbreken. Maar dat is waarschijnlijk een utopie...
Subsidies zijn soms effectief, maar zelden efficiënt...

[Reactie gewijzigd door Frankster op 22 juli 2024 14:25]

Fossiele energie is ook jarenlang gesubsidieerd. Duurzame energie moet het dan opeens op eigen benen doen?
Leg dat eens uit? Voor zover ik weet is er vanaf 1920 belasting geheven op benzine, gas. Soms (zoals nu) zelfs zoveel dat de heffingen hoger zijn dan de product kosten!

Fossiele energie voor consumenten (waar we het hier over hebben) is naar mijn weten alleen een korte periode na het openen van de gaskraan in Slogteren gesubsidieerd. En dat was voor de aanleg van de infrastructuur in huis, en niet direct op het gas zelf.

Leg uit dus.
In het Franse systeem is de overheid in feite eigenaar van de energiemaatschappij (door verreweg het grootste belang te hebben in o.a. EDF en Areva).
Ben ook benieuwd waar jij je getallen vandaan haalt...

Mijn oude Kyocera's hadden 13 jaar geleden al een garantie van 80% opbrengst na 20 jaar. Vrijwel alle fabrikanten hebben tegenwoordig ook iets dergelijks. Ik heb al die tijd de opbrengst gemonitord en bleef op minder dan 1% degradatie per jaar.

Zwak punt zou de inverter kunnen zijn, maar die zijn ook spotgoedkoop geworden, niet zo'n issue meer dus.

Uitgaande van mijn ervaring (nu bijna 20 jaar) gaan panelen minstens 25 jaar mee, in veel gevallen langer. Kapot gaan ze door externe pech zoals (zeer extreme) hagel (zelf nog geen problemen mee gehad) of vernieling. En daar is je opstalverzekering dan weer voor aan te spreken.
De site die de zonnepaneelverkopers van Nederland opgezet hebben: http://www.zonatlas.nl/home/

DIe geeft in zo'n beetje heel Helmond aan dat je per jaar maximaal ongeveer 5% van de aanschaf terug verdient.
5% is wel erg weinig. Ik heb in januari voor €4600,- totaal 12 panelen. We hebben nu al 2600kwh x €0,21 = €546
Dat is dus nu al ruim meer dan %5. Bijna 11% en het jaar is nog niet om :)
Voor wie wacht, komt alles steeds te laat ...
De levensduur van zonnepanelen is tientallen jaren. De oudste doen het al 60 jaar en werken nog steeds. Na 25 jaar wordt meestal 85% van het nieuwvermogen gegarandeerd.

Klinkklare onzin dus!
Hier kun je nalezen hoe betrouwbaar zonnepanelen zijn.

http://zonnepanelenenergi...-zonnepanelen-betrouwbaar

Het zal natuurlijk wel eens voorkomen dat er eentje vroegtijdig overlijdt. Maar daar heb je dan garantie voor.
En je hebt je bijdrage aan het milieu gedaan, niet te vergeten.

Heb je ook een linkje van je oom?
Ten eerste valt je bron sterk in de categorie "Wij van WC-eend...". Reclame maken kunnen we allemaal.

Dat er één systeem al 60 jaar staat zegt helemaal niets. Zeker als je je realiseert dat deze panelen van de periode voor optimalisatie zijn. De huidige panelen zijn, qua kostprijs, enorm geoptimaliseerd wat altijd ten koste van levensduur gaat.

Daarnaast vallen de zonnepanelen installateurs bij bosjes. Ze gaan sneller failliet dan dat er nieuwe opgericht worden. Da's leuk, garantie, maar als je installateur failliet is heb je er geen drol aan.
Hetzelfde geld overigens voor de makers. Ook die gaan en-masse failliet hier in Europa.

Noem jij het rustig klikklare onzin, de feitelijke onderbouwing van je claim mist.
Als je van de uitzonderingen de regel maakt, dan heb je helemaal gelijk.
This article reviews degradation rates of flat-plate terrestrial modules and systems reported in published literature from field testing throughout the last 40 years. Nearly 2000 degradation rates, measured on individual modules or entire systems, have been assembled from the literature, showing a median value of 0.5%/year.
http://www.nrel.gov/docs/fy12osti/51664.pdf
Ik spreek nergens over degradatie..... Het artikel wat je aanhaalt spreekt nergens over levensduur.....
Het artikel wat je aanhaalt spreekt nergens over levensduur.....
Tuurlijk wel, hoewel niet in specifiek die term.

De levensduur en failure rate is verwerkt in de statistiek die leidt tot gemiddeld 0.5% degradatie per jaar. De individuele studies die tot deze conclusie leiden rapporteren over o.a. installaties die 20+ tot 30+ jaar al in het veld staan.

Uiteraard gaan er wel eens individuele modules stuk (fysiek stuk of zwaar gedegradeerd) en het gebeurt ook wel eens dat een hele productserie dit overkomt maar uit onderandere deze literatuursamenvatting blijkt dat zonnepanelen over het algemeen enorm betrouwbaar functioneren en weinig degraderen.

Vandaar ook de garanties die leveranciers geven: bijv. minimaal 80% van het initiele vermogen na 25 jaar. Dat is een marge die ~2x zo groot is dan de praktijkcijfers aangeven. Maar gebaseerd zijn op o.a. studies als deze.
De levensduur en failure rate is verwerkt in de statistiek die leidt tot gemiddeld 0.5% degradatie per jaar. De individuele studies die tot deze conclusie leiden rapporteren over o.a. installaties die 20+ tot 30+ jaar al in het veld staan.
In het hele stuk wordt met geen woord gerept over het verwerken van de failure rate in de statistieken.

Wat er wél gezegd wordt is dat er geen enkel verband is tussen degradation en failure rates. Nog sterker: Dat de manier waarop beiden zich over tijd ontwikkelen compleet verschillend is. Er wordt heel specifiek aangegeven dat failure uit heel andere oorzaken komt dan degradation.

Ofwel: Het hele stuk heeft helemaal niets te maken met mijn argumenten. Er is geen enkel raakvlak. Mede ook omdat degradation alleen gemeten kan worden bij panele die niet kapot zijn. De panelen die voor deze studie gebruikt zijn zeggen alleen daarom al helemaal niets over failure rates.
In het hele stuk wordt met geen woord gerept over het verwerken van de failure rate in de statistieken.
Wat er wél gezegd wordt is dat er geen enkel verband is tussen degradation en failure rates. Nog sterker: Dat de manier waarop beiden zich over tijd ontwikkelen compleet verschillend is. Er wordt heel specifiek aangegeven dat failure uit heel andere oorzaken komt dan degradation.
Dan lees jij het artikel heel anders dan ik want er zijn meerde manieren om tot een failure te komen en degradatie is wel degelijk één ervan.
Typically, a 20% decline is considered a failure
en
Similarly, Wohlgemuth et al., in an extensive survey of field returns of more than 4000 modules, found that more than 90% of field failures were caused by corrosion and interconnect breakage. High degradation rates in a system were usually due to individual module failures or other electrical components [99, 100]
Dus, ja, failure wordt wel degelijk meegenomen in de degratie rates. Wat je hooguit kunt argumenteren is dat echt kapotte panelen waarschijnlijk vervangen worden en daardoor niet in (sommige) studies meegenomen worden.
Helemaal mee eens, en nu ook nog BTW retour, 360€ energiebelasting retour en 0,2€/kWh over retour. Een paar jaar verder, en die regelingen zijn allemaal in de prullenbak. Ik kan nu in 4 jaar alles terugverdienen, wacht je 2 jaar gaat dat niet meer lukken.
Heel sterk , al en de cijfers die je presenteert van SolarNRG zien er solide uit... moet ik ook maar eens aan de zonnepanelen (als wind man zijnde zou ik dat niet moeten doen, maar groen = groen). Ik zit in Duitsland, dus oor mij kunnen de regels anders zijn.
Als je zonnepanelen wilt hebben, dat is het nu of nooit.
Reden: saldering is t/m 2019 gegarandeerd. Dat betekent dat je nu nog voor je teruggeleverde stroom hetzelfde terugkrijgt (inc belasting) als je betaalt voor de ontvangen stroom.
Je verbruikt namelijk stroom op een ander moment ('s avonds) dan dat je stroom produceert (overdag).
Daarna is saldering niet meer gegarandeerd en krijg je misschien maar 1/4 deel terug.
Saldering wordt afgeschaft als veel Nederlanders panelen op het dak hebben liggen.

Een leuk detail: we gaan steeds meer belasting op stroom betalen. De staat gebruikt dat om bedrijven te subsidieren om groene stroom te maken, waar die bedrijven vervolgens geld mee gaan verdienen.
Daarom komen bedrijven als Tesla met Accupack's zodat je zelf thuis je stroom op kunt slaan en dan ben je van dat hele probleem af: http://www.teslamotors.com/nl_NL/POWERWALL
De enigen die rijk worden van zonnepanelen zijn de fabrikanten en de banken die geld uitlenen aan mensen die die dingen op afbetaling kopen. Door te moeten lenen moet je rente betalen en wordt je terugverdientijd NOG langer. Als de salderingsregelingen worden afgeschaft of aangepast krijg je nauwelijks meer opbrengst maar mag je wel de lening blijven betalen.
Eh... de rente die ik in Duitsland op mijn hypotheek betaal is momenteel onder de 2% (10 jaar vast). Daarmee krijg je Spiceworm's berekening niet plat, i.p.v. 10-14 jaar terugverdientijd komt er dan een maand of 2 bij. Goed, als je ze betaald met een creditkaart gaat het wel fout...
De afschaffing van de saldering is een veel groter probleem - al zou je kunnen kijken of je die dingen ook niet voor verwarming kunt gebruiken.
Hmm. Ik herinner mij dat dit soort modellen niet nieuw zijn. Dat Google het nu over zijn dienst Google Maps heen legt als het ware is uiteraard wel slim.
Het Gemeentelijk Informatie Systeem, verschillende Europese Unie fondsen en projecten, ik meen Smart Cities, zijn hier ook al mee bezig.

In ieder geval niet nieuw deze methode, wel op deze (mogelijke) schaal.

Dank aan onder :+, die bedoelde ik!

[Reactie gewijzigd door Tomino op 22 juli 2024 14:25]

Doet mij denken aan een voorstel van Turtelboom om een zonnekaart te maken van Vlaanderen, in Nederland is dit al gekend onder zonnekaart.nl.

http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20150610_01724620
http://zonnepaneelsubsidi...nekaart-tegen-zomer-2016/
Voor wie alvast wat info over zijn eigen dak wil zien m.b.t. zonnepanelen etc. kan ook terecht op www.zonnekaart.nl. Voorzien van info over zoninstraling, dakvlakken en vrij recente luchtfoto's.

Luchtfoto's zijn beter dan die van bing en google, en recenter.
En nee, heb er geen aandelen in, kreeg deze info via mijn gemeente :)

Edi: En ik zie dat de info verschilt van zonatlas, in mijn geval (mijn buren dan :P) is de info van zonnekaart beter. Evenals de luchtfoto's, een behoorlijk verschil

[Reactie gewijzigd door JvdW op 22 juli 2024 14:25]

Op dit item kan niet meer gereageerd worden.